Vísir - 10.11.1950, Qupperneq 5

Föstudaginn 10. nóvémber '950
S
s t
safnað í eina bók dýrasögum
og kvæðum, sem maður
hennar, Þorsteinn skáld Er-
lingsson, samdi fyrir börn
og unglinga og birti síðan í
Dýravininum gamla, en' það
rit er nú fyrir löngu ófáan-
iegt með öllu. 1 þessari nýju
útgáfu eru íeknar my.ndir
sem fylgdu efninu í gamla
Dýravininnm, en auk þess
hefir Ragnhildur Ólafsdóttir
teiknað margar falíegar
myndir í bókina.
iÞjóðleikhúsið :
JOIM ARASON
efftir Tryggva Sveinbjörnsson.
Sögulegt, — sögulegt ekld, feðgar. Mætti líta ó þetta sem dórsson sýnir í þessu hlut-
— það er spurningin. Leikrit táknrænt tilbrigði, þannig að verki, að liann getur farið
Ti-yggya Sveinbjörnssonar, j feðgarnir gerðu móðuijörð- ^ með hlutverk lýtalaust, þar
það er að ofan greinh' var. ’ J j ---------' :I '
fyrst sýnt erlendum augum í
tveim skandinavisku lönd-
unum, en þar hefir það vafa-
ofan
Norræn söguljóð.
I vændum er falleg útgáfa
á norrænum söguljóðum,
sem Matthías Jochumsson iaust verið talið sögulegt
þýddi. Eru það tveir gamal- j Verk. Hér lieiina verður hins-
kunnur sagnabálkar í ljóðum' vegar ekki litið á leikritið
annarsvegar Friðþjófssaga sem slíkt, — til þess er al-
eftir Tegnér, hmsvegar Bónd- burðarásin um of öfugsnúin,
inn eftir Hovden. Bókin er persónur misskildar, þólt það, leikritið í lieild sinni, sem er
mni og’ framtiðinni reikn-' sem eklci er meðahnanni of-
ingsskil, þótt þeir vilji ekki boðið, — og vonandi sækir
kné sín beygja fvrir andsl:eð-( hann á brottann í framtíðinni
ingunum, sem vaða í villu með vaxandi reynslu, tækni
og reyk. Þátturinn er vissu-jog þroska. Þórunni biskups
lega vel byggður og álirifa- dóttur leikur Inga Þórðar-
ríkur, en það vantar þó ájdóttir hæfilega djarft, en frú'er að vísu gerður að ungii
liann snillingstökin eða Inga er orðin einhver bezla Qg annarlegri persónu, ef
berzlumuninn, — eins og stoð Þjóðleikhússins af hin- miöað er við, söguna, en svo
um kvenlegu leikendum. seni kunnugt er var hann rif-
Ilelgu biskupsdóttur leikur arj bæjanstjórnar Kaup-
Herdís Þorvaldsdóttir af mannahafnar áður en liann
hann Daða sinn upp úr jörð-
inni, og Brynjólfur Jóliann-
esson, - sá snillingur, <
hefur annaðhvort misskiKd
hlutverk sitt herfilegá, eðit'
verið allsendis ókunnugin-
þeirri persónu, sem höfund-
urinn ætlar sér að draga!
fram. Frá höfundarins hálfu
eru stórfelldar veilur á mann-
gerð Daða, en Icikmeðferðin.
bætti þar ekkert upp, — auk
þess sem búningurinn sannar
algjört sldlningsleysi á klæðá-
bui'ði liöfðingja á siðaskifta-
timanum, þegar enn var rik-
ur þróttur í þjóðinni og mik-
ill auðúr með höfðingjum.
Kristján skiifara leikur
Jón Aðils mjög vel. Kristján
mynda,
mynda
Bók önnu
forá Moldnúpi.
prentuð á vandaðin pappír og sé ekki sök liöfundar, heldur þó að ýmsu leyti vel unnið,
piýða hana fjöldi gullfallegra I miielu frekar leikstjóra og en lielzt til innviðatatt.
teikningá og ljós- leikenda, en nafn leiksins og
heildaruppistaða sýnir, að
efnið er sótt til siðaskiptatím-
ans hér á landi. Vissulega er
, höfnndunum leyfileg't að.og
Þá kemur að nokkru leyti' liagræða sögulegu efni nokk- er á ferðinni. Leikur lians er
út á vegum Isafoldarprent- j ug eftjr vjp] ; jiendi sér, cn sléttur og lýtalaus, en heldur
smiðju bók sem nefnist þeir mega hinsvegar ekki ekki meira. Ilclgu, fylgikonu liafftlu. var j haldi á Hólum
„Fjósakona fer í siglingar“. misþyrma sögupersónum,1 biskups, leikur Arndis lofaði þar góðri og sann-
Það eru ferðasögur liöíund- ega f;era þær svo úr lagi, að Björnsdóttir með ágætum, kristilegri hegðun. En:
Valur Gíslason leikur Jón
hiskup áferðarfallega og' vcl,
þótt það sé ekki mikilmennið
slórhöfðinginn, sem þar
kvenlegum yndisþokka og fer
vel með hlulverkið, sem er
ckki sérlega veigamikið.
Marlein biskup Ieikur
Gestur Pálsson af rikum
skilningi, og sýnir áliorfend-
um veiklundaðan mann, sem
ar, nokkuð á 6
að stærð og
margra grasa, enda skenunti-
lega sagt frá.
með
hundrað bls.|lunderni þeirra og allt eðli.en þó bezt er rnest revnir á
kennir þar reynjst óþekkjanlegt. Jón eða i fjórða þætli við skrifta-
Arason biskup leikritsins er
allt önnur persóná, en Jón
Myndabók. biskup Arason Islandssög- jskil, með óvenjulegum til-
Isafoldarprentsmiðja gefur unnar og slíkt liið sama (þrifum, sem elda cr á ann-
að nokkru leyti út nýja mætti segia um ýinsar aðrar^arra færi enbeztu leikkvenna.
persónur leiksins.
Trygg\’i Sveinhjörnsson

gjörð og heiför þeirra feðga. pJhskup Marteinn biá sitl tal,
Gerir hún hlutverkinu þau burt hljóp liann frá steini,
myndabók frá Islandi, en
liinsvegar standa esperantist-
ar að útgáfunni. — Nokkur
liluti upplagsins verður með
skýringum á esperanio, en
hinn hlutinn með íslenzkum,
dönskum og enskmn texta.
Aðrar bækur.
Af öðrum bókum má nefna
ævisögu Guðmmidar Frið-
jónssonar skráða af Þóroddi
syni hans. Stór bók og góð.
Þá kemur nýtt hindi af
Nonnabókum, eða það fjórða
í röðinni og verður það
„Nonni“. Annað hindi af
heildarútgáfu rita Kristínar
Sigfúsdóttur kemur út í
haust og ennfremur nýtt
bindi af ritum Gröndals.
Verður það 3ja bindi af
ritsafni Gröndals. og flytur
ritgerðir og greinar, sem
fæstar hafa komið í bókar-
formi áður. Annað bindið
kemur hinsvegar ekki fyrr
en að ári og verða í því
gamansögur Gröndals og
sjálfsævisaga. — Alls verða
bindin f jögur.
Eftir Stefán Jónsson kem-
ur út ný bók „Mamma skilur
allt“ og er í beinu framhaldi
af Hjalta litla, sein varð bóka
vinsælust í fyrrahaust.
Upp úr miðjmn mánuðm-
um kemur bók Eggerts Stef-
ánssonar „Lífið og eg“ á
markaoinn, og í liaust er
einnig nýtt hefti „lslenzkrar
fyndni*' Gunnars frá Selalæk
vá'Utanlegt. Vmsar aðrar
bækur eru ;á döfinni og þ. á.
m. , allmargar kennslubækur.
vasaði fram á Vindadal,
varð honum það að rneini.'
kom liingað til lands, en lenli
í ónáð vegna afstöðu borgai-
stjórnarinnar gagnvart Krist-
jáni konungi í upphafi. Þetta
var einn af betri borgurum
Kaupmannahafnar, en liér er
hann ungur „sportmaður"
sem hann vafafaust ekki hefrr
verið, — cn leikmeðferðin er
góð, þólt liöfundurinn geri
lítið úr kempunni í lokin.
Ilaraldur Björnsson leikui
Arnfinn prest snilldarlega
en íeikstjórnin liefði mátt
vera beh'i og öruggari at
hans liálfu, auk þess sem
gervin voru misjöfn, en slíkt
minnir mig að Jón Arason 4 ieikstjóri að láta sig nokkru
liafi" kvcðið. Martéinii bisk-
skipla, einkum, cf liann sjálf-
Róbert Arnfinnsson- er
snyrtilegUr ungur maður i
hefii ^tækni "leíkritæærfe.'1-ervi Ara og er heildarlcikur | up var síður en svb veikgeðja,' m 47lllut
vissuléga á váldi sínu. NægirjJiaas. 'fður’ ^nia helzt i enda þurfli töluyerðan þrótt( önnur Wutverk vprn smá
laiÖegn'ogfyrirferðarlíUl, ensnotur-
rkki \ai jega meðfarin af þeim: Ævai'i
við ánd-
7uTf “ T ‘ b..!þriðja þætti, og smáveilur í
í þvi eim að skirskota tit 1 , ,..1
1, . , ... . upphafi fiorða þattar, sem
uppbvggmgar tveggja íyrstu 11 , •’ * T x
, , V r . ,v. liann bætti upp siðar. Það er
þatla leiksins, sem eru hraðir -i • i -u \ • -
v ,, .: .. ekki sok Roberts þott An se
og stiganm, tilsvor morg .. , . ,
,..., . gerður unglegri en vera ber
prvðileg og gamansenn og & ■ , & v ......
. •« * og frekar ívririerðarhlill.
mykt í ■ viðræðum, sem eru ý .
„ , . .. , Ilaukur Oskarsson leikur
með annarlegum svip frekar
en ísleiizkuin, cn er
sízt af því fengur nútíma is-
og kjark lil að star
Jóni Arasyni, sem
sérlega nærfærinn
stæðiiiga síná. ÖIl leikmeð-
það
Kvaran, Guðjóni Einarssyni,
Friðfinni Guðjónssyni, Þor-
lenzkri léikritagerð, sem cr
dæmalau s t lieim aalni ngslég
lyfirleitt, eii frá skulu þó talin
i leikrit Davíðs Stefánssonar.
! Þrið.ji þátlur leiksins, sem
gerist i kirkjunni á Sauðafelli
ji'ýfur lieild leiksins, ekki sízt
af því að sá þatturmn er ó-
sannastur i eðli sínu, hvort
sem miðað er við söguleg
sannindi eða lundarfar þeirra
persóna, sein þar koma við
sögu. Ilöfundur sýnir þarna
að vísu þann harmleik vel er
múgurinn „heimtar Krist
krossfeslan", svo sém dag-
lega, skeður er „smádjöflar“
hamast gegn þjóðarleiðtog-
um. En viðureign Daða og
biskupsins er í öllu eðli sínu
ósönn og allt að því afkára-
leg, auk þess scm sviðbúnaði
er tilfinnanlega áfátt og svið-
setning' leikenda léleg upp-
stilling af liálfu leikstjórans.
í Iokaþættimim leiðir höf-
undur Helgu, l'ylgikonu Jóns
íerð Gests viar góð,\en l)a(’1 ,>rjmi Einarssyni, Klemenz
\ ar ekki Marteinn biskup j4nssynj; midi Kalman, Karli
sögunnar, scni hann sýndi. sigurgSSyn) Haraldi Adolfs-
•u ekki B''öru vel’ lieíir honum, Svo var þétla einnig uin Syjn yaldemar Hclgasvni.
aldrei tekizt betur á leiksvið- Daða bónda Guðmundsson í| Leiksviðsstjóri var Ingvi
inu. Að meðferð hans máSnóksdal, .sem .Brynjólfur Tjto]rkglssoil) en leiktjöld og
ekki með réttu finna, en hér j Jóhannesson lék og sannaði háninga hafði Lárus Ingólfs-
mætti skjóta því inn í, að að svo geta krosstré brugðist sön teilaiag, livorttveggja
sem önriur U'é. Áhorfendum meg töluverðum annmork-
og ödrum,. sem þetta kunna um slir þag sem á undan er
að lesa, er vafalaust kunnugt,1
að tignarheitið „bóndi" var
notað um veraldlega höfð-
sagt. Annars er Lárus fær í:
siimi grein.
Frumsýningargestir fögn-
ingja, svo sem lögmenn og ugu leikiiuin vel, og vist er
sýsluménn, lyrr á öldum. ag liann mUn liafa snortið-
þarna er ekki sá biskupsson,
sem leiddur var særður og
sjúkur á Iiöggstokkinn i
Skálholti og almannarómur-
inn hefir leikið verst og ó-
maklegast. Þetta lilutverk
reynir töluvert á leikandann,
og Haukur skilaði því fylli-(Þannig var sagt Ari bóndi rilarga þeirraílokin,'’ef dæma
lega óskennndu sér af liond- Jpnsson, þótt liann væri fög-' má efíir seihmni á hvörinumr
um og í heild ágætlega. Sig-1 maður, og Daði bóndi GuS-;* slímra> en ^ einkmn hins
urður biskupsspn, sem í sann- mundsson, þótt hann peri1 ýátkára kyns
Herra forsetinn, Sveinn
t Björnsson heiðraði frumsýn-
inguna með nærveru sinnir
og húsfyllir var áhorfenda.
K. G.
leika naut inests trúnaðar'sýshunaður og færi með uni-
biskups samkvæmt sögúnni
sannri, ,sem var sendiboðj
biskups á konungsfund, kj'ör-
linn af pr°stum Hólastiftis í
.biskupsstól að föðúr sínum
boð í fjórum sýslum við'
Breiðafj örð og í Borgarfirði!
einnig. Báðir þessir menn
voru vel lærðir leikmenn,
cnda er t. d. latinukunnáttu
jlátnum, og sem niun háfa áttjAra viðbrugðið í kveðskap og
sinn þátt í að hefndum var frásögum. Daði mun liafa
frani komið, þótt þar væri vérið mesta glæsimenni, ef
farið að með varfærni hins marka iiiá. kvenhýlli hans,
reynda og gáfaða manns, crjsem jíklegá verður að gera,
gerður að veifiskata og hey- en auk þess einliver ríkasti
brók í leiknum, sem brcgztjog harðskéyUasti héraðshöfð-
trú sinni og föður, sem liann ihgi í landinu, sem einn gat
prests Arasonar, — sem liann þó raunverulega aldrei gerði, j staðist Jóni Arasyni snúning
slcildi við er hann varð bislc- nema ef til vill með því að og sá alla tið við honum. En
up, — inn á leiksviðið, en halda prestsembætti eftir J eg veit ekki livar í skollanum
fyrir henni skrifla þeir Hóla-Jsiðaskiptin. Baldvin Hall- Þjóðleikliúsið hefur grafið
Vöflujám
kr. 25Ó$%
Straújám /
kr. 178,50.
Stéikarpönnur. v
ms
Véla- og raftækjaverzlunin
Tryggvagötu 23.
Sími .81279.