Vísir - 04.01.1951, Side 5

Fiimntudaginn 4. janúar 1951
V I S I R
S
Eftir G. von Uexkull.
Þegar Ludendorff og
lag árið 1917, náðu
BSvtieb tpettt wnenn Iteri af
slíhuwn áheiilasantninguwn?
Þegar menn fletta blöðum j vildu vinna skjótan sigur á
sögunrnar rekast þeir oft á
opnur, sem virðast hafa verið
límdar saman í sérstökum til-
gangi. Sumir menn hirða ekki
um það og fletta lengra, en
aðrir gera sér einmitt far um
að reyna að lesa það, sem á
slikum opnum stendur. Við
megum ekki gíeyma því, að
gyðjan Klio hefir aðeins rit-
störfin á hendi, en maðurinn
gerir upp á milli þægilegs og
óþægilegs sannleika. Vilji
svo til, að menn sé einhuga
um eitthvert slíkt þægilegt
eða óþægilegt sannleiksatriði hægt að kveða upp þann dóm
(sem á sér þó sjaldan stað, jyfir undirheimáæVintýri
svo er hamingjunni og sann- Ludendorffs og félaga háns,
leiksást manna fyrir aðjað það sé einstakt í sinni röð.
þakka), getur það komið j Það er aðeins hlekkur í langri
íyrir, að einstaka opnur sög- keðju. Við keðju þessa
Hitler og ofurseldu Stalin
hálfa Evrópu. Stalin vildi
„betri sambúð“ Rússa og
Pólverja og lét myrða 11,000
pólska liðsforingja. -— Þeir
höfðu hver um sig — frá
sínu sjónarmiði —- eðlileg
takmörk í huga og hvað á-
hrærir meðul og leiðir að
slíkum mörkum, hafa stjóm-
málamenn og hershöfðingjar
— með þegjandi samþykki
alþýðu manna — lagt sér til
’sérstakt siðgæði.
Af þessu sést, að ekki er
af sama tagi. Það er annars vita ekki, hversu mikinn þátt
ekki ófróðlegt frá sögulegu sendisveit Þjóðverja í Bern
sjónarmiði, að aðeins rúml. hefir átt i að undirbúa samn-
22 árum áður en Hitler og ingana milli Lenins og þýzku
Stalin gerðu sitt óheillavæn- hershöfðingjanna. Ungur að-
lega bandalag, var gert enn stoðannaður í þessai’i sendi-
óheillavænlegra bandalag sveit fylgdi Lenin og Radek
milli Lenins og Ludendorffs. og félögum þeirra til þýzku
landamæranna, en þó má ætla
Hverjum ber að þakka? j að æðri menn í sendisveitinni
1 hinu „hvita“ Rússlandi hafi haft einhver bréfaskipti
varð mönnum fljótlega ljóst, bæði við herforingjaráðið og
hvað var á ferðinni og áhrif Rússana um þessi mál. Það
bandalagsins þar urðu mátt- Jvar A.-Evrópudeild herfor-
laust hatur á Þjóðverjum. ingjaráðsins, sem liafði samn- ,,
„ . v ’ ...v . . ’ .. . , , ,Gegn raði serfræðingsms.
Fregnxn um að „Þjoðverjar íngana í þessu efm a hendi ,.v.
, , T • ' I ö . ... . , Þratt fyrxr þetta réð sér-
hetðu sent Lenin til Russ- og xor miog leynt með, enL ...
fA„ ... „„ jfræðmgurum emdregxð til
unar. 1 skjölum þessum var
frá því gi-eint, að hópur
rússneskra byltingai’manna
bæi’i fram þá uppástungu við
herforingjaráðið, að þeir
l'ehgju að fai’a frá Sviss til
Svíþjóðar en i staðinn skyldu
þeir ti’yggja fall rússnsku
stjórnarinnar og friðarsamn-
inga við Þýzkaland. Það virt-
ist báðum í bag,að samkomu-
lag yrði gert um þetta. Lenin
og félagar lians gátu að vísu
kornizt til Rússlands með
öðru móti og teldð þátt í bylt-
ingu þeirri, sem jiegar var
hafin þar i landi. Luden-
dorff var hins vegar fai’hm að
liugleiða „siðustu rotliöggs-
sóknina á vestui’vigstöðvun-
um“, en til hennar þarfnað-
ist hann herdeilda af austur-
vígstöðvunum.
lands“ fór eins og eldur í auk þess sá þessi deild ráðs-
sinu meðal hermanna Kolt- ins um flutninga byltiiigar-t
sjaks, Denikins og Ki’asnovs, manna frá Sviss til Sassnitz.
en í rauða herum var hún Þessi deild herforingjaráðs-
sthnpluð lygi og „upprætt“, ins var undir beinni stjórn
unnar sé límdar sarnan eða
gerðar ólæsilegar með öðru
móti.
Hér er ætlunin að kanna
eina slíka opnu og ráða í
sem kalla mætti keðju við-
vaninga stjórnmálánna —
erum við alíir hlekkjaðir,
eins og þrælar við árina á
galeiðu. Og við getum aðeins
rúnir hennar eftir þvi sem gert okkur i hugai’lund, hvert
hægt er. Fjallar hún um'för galeiðunnar muni heit-
ferðalag Lenins, Radeks og ið..........
um það bil 30 annarra félaga I
þeiira fi’á Sviss til Svíþjóðar
voi’ið 1917.
Kemur það nxönnum
í koll?
Stjórnmálareíir vorra daga
láta sér í léttu rúnxi liggjá,
þótt siðgæðið rísi upp á aftur-
fætimia gegn þeirri í’eglu, að
Þeir sáu ekki
afleiðingarnar.
Ein og íit af fyrir sig virð-
ist för þessi ekki annað en! tilgangurinn helgi meðalið.
einkennilegur sögulegur at-jÞað eitt getur haft prlitil á-
Jburður. Hún verðskuldar því hrif, ef hent er á það, að nxeð-
nokkurn stað á spjöldum sög-1 ulin geti komið þeinx sjálfunx
unnai’. Annars liefði Lenin í koll, ef fai’ið.er xit fyrir
kannske getað fax’ið þessa för sónxasamleg takmörk. Oft,
án aðstoðar þýzka hex’fox’- en ekki alítaf — þvi að sag-
ingjaráðsins, en víst ex% að an er yfirleitt elcki með siða-
þýzku hershöfðingjarnir sáu prédikanir — sanna atbui’ð-
-ekki fyi’ir, að bölsivisnxinn irnir þetta sjálfii’, en okkur,
mundi verða að heinxssýki. áhoi’fendunx eða ]xolöndunx
Þeir ætluðu lika eimmgis,](yfirlcitt hvort tveggja), ber
eins og Rantzau gréifi, sendi- hinsvegar ekki skvlda til
liei’i’a, lét í Ijós, „aðeins að þess að nefna slílc hliðaX’-
gefa hinum deyjandi“ — það stökk réttu nafni, fyrr en þau
þar senx þurfa þólti.
Það er Rantzau gi’eifa, þá
sendihei’i’a Þjóðverja i Kaup-
mannahöfn, sem ber hið vafa-
sanxa þakldæti fyrir að koma
í kring samkomulagi Luden-
doi’ffs og byltingarmannanna
rússnesku. Hann varð síðar
meðlimur samninganefndar
Þjóðvei’ja i Versölum og loks
sendiherra í Moskvu. Þegar Þegar hermenn
honum var hallmælt fyrir að fágt yið stjórnmál.
eiga upptökin að þessu, svar-
aði hann ofboð rólega:
„Hvers vegna ekki — Piúss-
land var þegar í dauðateygj-
ununx.“
yfirforingjaráðsins, en for-
seti þess var Ludendorff. For
ingja þehn, senx falið var að
fylgja Rússunum, var afhent
skipun um þetla, þar sem
honunx var tjáð, að þetta væri
gert samkvæmt fyrinnælum
með undirskrift Ludendorffs
sjálfs.
I þess, að boði byltingarmamx-
^ anna væi’i hafnað, enda
i þekkti Iiann Rússa mætá vel.
Ilann taldi, að Jxeir mundu
fyi’st og fi’enxst vera Rússar,
þótt hjálp Þjóðverja gæti
komið að góðu haldi að þessu
sinni. Málið var því látið
kvrrt liggja — að því er virt-
ist — um hrið eða franx að
páskunx 1917, en þá fékk
þessi sanxi Rússlandssérfxæð-
ingur skyndilega fyrirmæli
unx að halda tafarlaust til
Gottmadingen við svissnesku
landamærin, til þess að sjá
unx móttöku flokks rúss-
Undir handleiðslu
Ludendoi’ffs.
<er veldi Rússakeisara
hvei’fa svo lítið beri á
„stryknin, til þess að hann aðalbókunx sögunnar. Dóm-
færi fyrr en ella.“ Gavi’ilojur sjálfra okkai’, þ. e. dóm-
Princip gat heldur ekki séð urinn yfir hverju siðleysi,
fyrir heinxsstyrjöldina, sem sem nefnt er stjórnkænska
hann konx af stað með morð-Jcða „raunhæf stjórnnxál“, er
inu á Franz Ferdinand, cn eins óviss „boonxerang“ og
æsku hans og skammsýni var syndagjöldin.------------Nú eru til
itnx kennt (því að hann var
ekki myndugur), en þá af-
sökltn höfðu hvorlu Rantzau
né Ludendorff. Pxincip ætl-
aði -ciaungis að liraða sjálf-
stæði Serbíu........
Ekkii einstakt í sinni röð.
HiOer ætlaði að hrinda í
dæmis liðin rúnx tíu ár frá
hryðj uverkununx í Katvn og
hvar eru syndagjöldin?
Riimlega 33 ár eru liðin,
síðan Lenin fór unx Þýzka-
land í „innsigluðum vagni“
og á þeim hafa ægileg synda-
gjöld komið vfir sýkna og
seka. Þrátt fyrir það er þess
frainkvæmd nýskipun'arar fcrðar hvergi getið í
Evrópu og konx þannig af ^ þýzlcum sögubókum og
stað -annarri heimsstyrjöld- (hvergi er heldur á hana Lenin
inni. Roosevelt og Churchill.minnzt í nissneskum bókum
Utanríkisi’áðuneytið þýzka neskra manna. Málakumiáttu
virðist ekki liafa átt beinan sína átti maður þessi einung-
þátt í samningum þessunx — is að nota til að lilýða á tal
senx er sönnun þcss, hversu ferðamnnnanna en eklci átti
frjálsar hendur herforingja-Jhann að ræða neitt við þá. En
ráðið hafði til að skipta sér þeir voru lxax’la fáorðir, því
aí stjórnnxálum — enda þótt að hann licyrði engin leyndar-
það sé ekki útilokað, að þau'mál af þeirra vörum, ein-
Trotski var unx þetta leyti skjöl viðvíkjandi þessu, sem ungis lof umfegurðlandsins!
(veturinn 1916—17) á Norð- til eru í London og Washing-j Herforingjaráðið hafði
ui’löndum og er mögulegt, að ton og komin frá utanríkis- einnig misréiknað sig aðöðru
Rantzau hafi veitt honum ráðuneytinu í Berlín, geti leyti, því að Rússarnir vildu
atlxygli frá sjónarhóli sín-(varpað nýju ljósi yfir þcssi eklcert þiggja, þótt allur beini
unx í Kaupniannahöfn. — stjórnmálaævintýr herfor- stæði þeinx til boða — þeir
Að öði’u leyti voru skvld- ingjanna. forsmúðu gestrísni herfor-
ur hans vilanlega meðal ann-' Svo mikið er víst, að áhend ingjaráðsins. Er þeir höfðu
ars í því fólgnai* að hafa ing Rantzaus greifa íell í góð- snætt kvöklverð í lestinni í
gætur á öllu, senx Rússland an jarðveg í hei’foiiiigjaráð- Gottnxadingen, æsktu þeir
snei’ti. Hann kannaðist vitan- inu þýzka. Unx áranxótin 1916 einungis eftir heitu vatni tit
lega einnig við nöí'n annarra —17 var Rússlandssérfræð- að geta bruggáð sér te, en
býltingarmanna — svo sem ingi þess fcnginn skjalabunki annars vildu þeir fá að vei’a
Lenins, Radeks o.s.frv. Menn niikill til nákvæmrar atlxug-t í friði. Þjóð þeirra átti í
stríði við stjói’n Vilhjálms
wmmm keisara og þeir voru auk þess
. andvígir stjórnarí'ari hans,
svo að þeir vildu sem minnst
hal'a saman við Þjóðverja að
sælda. Að þessu leyti sýndu
ferðalangai’nir meiri háttvísi
cn heimamenn, scm liöfðu
undirbúið veizlur bæði í Ber-
lin og Sassnitz, þár sem krás-
ir voru á borðuin eftir þvi
sénx þá var unx að í’æða í
Þýzkalandi.
„ínnsiglaði vagnim».“
I emkayagni þeim, sem
byltingarmönnunum var
fenginn, voru aðeins ,50
manns og á öllum stæn-i við-
konxustöðum reyndi granxur
og fávís mannfjöldf að kom-«
(lil yinstri) ræðir við þýzka herforingja á þýzlti’i
landamæi’astöð.