Vísir - 26.10.1951, Blaðsíða 4

V 1 S I R
Föstudaginn 26. október 1951
f*
DA6BLAÐ
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Dtgefandi: BLAÐAGTGÁFAN VISIR H.F,
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 krónu.
Félagsprentsmiðjan h«f.
Vofa atvinnuieysisins.
j umræðunum um viðskiptamálin, sem úfvarpað var á dög-
unum, komst viðskiptamálaráðherra svo að orði, að
„hér“ hefði ekki orðið vart verulegs atvinnuleysis, svo vit-
að væri, en hinsvegar hefði atvinnuleysi legið í landi á
Siglufirði um margra ára bil, af þeim sökum, að afla-
hrestur hefði verið sjö síðustu árin, en fyi’ir slíkan afla-
Li’est væri ekki unnt að ásaka í’íkisstjórnina. Stjórnai*-
andstaðan hefir talið við eiga að túlka ummæli ráðherrans
svo, að hann hafi fullyrt, að atvinnuleysis hefði ekki orðið
yart hér á landi ennþá, eii ummæli ráðhei’rans um at
vinnuleysið á Siglufirði í þessu sambandi, sanna, að hér er
um útúi’snúning einn að í’æða, sem vafalaust stafar öðru
frekar af málefnafátækt og rökþrotum í ádeilunum. 'Hér í
Reykjavík hefir atvinna verið sæmilega stöðug á undan-
förnum árum, þannig að um varanlegt atvinnuleysi hefir
ekki verið að í’æða, og breytir þár engu um, þótt dagur og
dagur hafi fallið úr hjá hafnarverkamönilum. Atvinnu-
leysisskráning, sem fram hefir farið, svo sem lög standa
til, hefir sýnt og sannað, að atvinnuleysi hefir ekki verið
tilfinnanlegt, en ekld er óeðlilegt, að einhvei jir atvinnideys-
ingjar komi til ski’áningar, þegar þær fai’a fram, t.d. vegna
eðlilegrar tilfærslu rnilli atvinnugreina.
Islenzkt veði’áttufar er með þeim hætti, að alvinna
reynist víðast hvar óstöðug og óti’ygg yfir veti’ai’mánuðina,
enda var þeim thna varið til að undirhúa „hjargræðistím-
ann“ og innivinna stunduð fyi’i’ á ái’um öðm fi’ekax’. Þegar
hehnilisiðnaður og slík ihnivinna hefir lagzt niður að
mestu, er heldur ekki að imdrá, þótt atvinna í’eynist óstöð-
ug yfir þennan tírna árs og væntanlega fæst ekki að fullu
úr því bætt, fyrr en iðnaður er kominn á það stig, að hann
getur svai’að til aukins framboðs vinnuafls og lagað sig
nokkuð eftir því rniðað við ái’stíðir. En yfir atvinnuvegun-
tnn vofir sú hætta, að þar kunni að gæta tilfinnanlegs
samdráttar, sem stafar af því, að þeim hefir verið ofboðið
með síáuknum ki’öfum og kaupstreitu. Hágnaðarvonin ei’
engin orðin en áhættan eykst stöðugt og er þá lieldur ekki
að undra, þótt menn gerist ragir við að leggja í nýmæli í
atvinnúrekstri og þykist góðii’, geti þeir varizt áföllum í
þeim rekstri, sem þeir kunna að hafa nxeð liöndum.
Stjórnarandstaðan hefir ekki af rniklu að státa í sanx-
bandi við afskipti hennar af atvinnumálununx, og víst ei’,
ao ef hún hefði fengið að x’áða, hefði atvinnuleysi barið Jiér
fyrr að dyi’um en raun liefir á orðið. Þannig er kunnugt,
að algjör stöðvun atvinnureksti’ar stóð fyi’ir dyl’um, er
stjórn Alþýðuflokksins lét ,af völdum fyrir tveimur árum,
en með gengislækkuninni reyndist unnt að afstýra þeim
voða og halda uppi stöðugi’i atvinnu allt til þessa. Margs-
kyns ei’fiðleika hefir þó verið við að sti’íða, sem i’éynzt
hafa þungir í skauti, svo sem aflaleysi á vetrai’- og sildar-
vertíð, en þá hefir gjört gæfunnininn, að fiskiskipaílotinn
hefir ýerið eúdurnýjáður og getur sótt á fjai’læg mið, þar
sem íslenzk skip hafa ekki stundað veiðar áður. Til þess
svo að auka atvinnuna og skapa öryggi ahnenningi til
handa, hefir verið haldið uppi stórfelldum opinberum
framkvænxdum, svo senx virkjun Sogs og Laxái’, auk þess
sem bráðlega mun haí'izt handa unx framkvæmdir við
hvggingu áburðarverksmiðju. Allt þetta miðar að því að
afstýra atvinnuleysi, meðal annars hjá þejnx, senx fóru í
hungui’gönguna upp í Amarhvál í gæi’.
ÖIl viðleitni stjórnarandstöðunnar hefir beinzt að því á
undaixförnum árum, að tox-velda atvinnúirekstur í landinú,
svo sem Einar Olgéirsson sannaði nxeð ljósunx rökum í út-
varpsræðu sinni vax’ðandi viðskiptamálin. Hann dró ekki
dul á, að kaup daglaunanxanna liefði vei’ið hækkað svo, að
kaupgeta þeirra hefði verið stórum aukin og hagur Jxeirx-a
þannig batnað. Hinsvegar Iáðist þingmanninum að geta
þess, að sitt er hvað að halda uppi slíkum liáttum á ófi’iðar-
dínxum, þegar öll framleiðsla selzt á hæsta verði, eða á frið-
'artímúm, þegar verðfall hefir orðið á afurðunx og sala
þeirra er auk þess erfiðleikum háð. Komnxúnistar kusu að
flýja frá alli’i ábyrgð, þegar harðnaði um á dalnunx og hafa
1 írá þeirri stúndu leikið trúðinn í íslenzkunx ftjómmálum.
Merkilegt menningarsögulegt rit.
Síðara^ bindi af bréfasafni Jóns
Árnasonar komið út.
Síðara bindið af bréfasafni,
Jóns Árnasoijar er komið út
á vegum Hlaðbúðar í óvenju
smekklegri og vandaði’i út-
gáfu. Finnur Sigmundsson
Landsbókavörður bjó verkið
undir prentun.
„Úr fói’uni Jóns Árnasoii-
ar“ gej’ixxir merkilegan fróð-
Jeik xim hið merkilega starí
Jóns Árnasonar í þágu ís-
lenzkrar menningar, þar eru
nxörg drög til lýsingar á hon-
xun sjálfxun, vinum lians og
samstarfsinönnum, og ýmsar
skyndimyndif úr lífi sanitið-
ar lians. Bréfin varpa ljósi á
líf og viðfangsefni þeirrar
kynslóðar, seixi bréfin skrifar
og gefur lesandanum innsýn
i nxenningu liennar og andleg
viðhorf.
1 þéssú safni, sem samtals
er um 700 bls. að stærð er
mikill fjöldi bréfa bæði frá
Jóni til vina sinna og saixi-
starfsmanna, svo og frá þeim
til lians. Meðal þeii’i’a eru
Jón Sigurðsson forseti, Sig-
urður Gunnarsson prófastur,
Björn Ilalldói-sson prófastxu’,
Skúli Gíslason, Guðbrandur
Vigfússon, Benedikt Gröndal,
Jón Borgfirðingur, Jón Sig-
urðsson Gautlöndum, Árni
Iielgason biskup, Eifíkur
Magnússon, Gísli Konráðs-
son, Steingrínxur Thorsteins-
son, Jón Thoroddsen, Matt-
hías Joehumsson, Ti-yggvi
Gunnarsson, Ólafur Davíðs-
son og margir fleiri. En á
þessu yfirliti sést að Jón hefir
síaðið í bréfasambandi við
mai’ga helztu og beztu
menntamenn þjóðarinnár og
obbann af þeim mönnum.
senx staðið hafa fremslir i
fylkingu frelsis- og menning-
arbaráttu okkar. í bx’éfuni
þeirra fæst ofl og einatt bétri
Og sannari lýsing á mönnun-
uin, heldur en í löngunx ævi-
SÖgunx, því í sendibréfumun
koma þeir til dyranna eins og
þeir eru klæddir.
■ I biéfasafni Jóus fá lesend-
ur menningarsögulegt yfirlit
og innsýn í þjóðfræði íslend-
inga á 'síðari hlúta 19. aldaf,
-—Þelta er góð bók og eigu-
leg.
Erik Arup pró-
fessor látinn.
Erik Arup, prófessor í sögn
við Hafrtai’háskóla, andaðist
þ. 24. sept. eftir langa van-
heilsu.
Ei’ik Arup var einn þekkt-
asti sághfræðihgur Norður-
landa, einkunx fyrir Dan-
mérkursögxi sina. Pi’ófessor
Arup átti xim margra ára
skeið sæti i stjórn Sáttixiála-
sjóða: Hanxx var vel kunnug-
ur Islandsmálum, enda átti
hann sæti í samninganefnd-
jnni 1918. Þegar Ai’up kom
hingað síðast — haustið 1946
— lýsti hanxx yfir þvi opin-
þerlegá, að hánn teldi eðli-
legt, að Islendingum yrði
skilað handx’itunum.
Líðam forseta
Isflands góð.
Eins og áður var frá skýrt,
tók foi’esti íslands, herra
Sveimx Björnsson, sér fari til
Énglands lxinn 13. þ. m. til
að leita sér lækninga. 22. þ.
m. var forseti skorimi upp
við kvilla, sem hefir þjáð
hann nokkur ái’. Liðan fox-
seta er góð eftir aðgei’ðina.
Forsætisráðuneytið,
25. okt. 1951.
Tvær Æsku-
bækur«
Bókaútgáfa Æskunxiar hef-
ir seiit frá sér tvær barnabæk-
ur, báðar ætlaðar telpurn.
Önnur þessai’a bóka lxeítir
„Todda fi’á Blágaiði“ eftix*
Margréti Jónsdóttur. Segir
þax* frá úngri stúlku, senx
kölluð er Todda, og er fædd
og uppaþn í Kaupnxanna-
höfn. Hún er islenzk í aðra
ættina og lýkur sögunni er
hún kéinxtr hingað heinx.
Gefist mai’gt skemnxtilegra
atvika í frásögniniii og er lík-
legt að bókin verði viiisæl
telpnabók.
Hiri bókin er úr flokki
Öddubókanna eftir þau
Jennú og Hreiðar Stefánsson
á Akureyri: Húu lxeitir ,;Adda
í ilienntaskóla“ og segir frá
ungri stúlku á menntabraut.
Bælcur þeiri’a Jennu og Hreið-
ars hafa náð miklum vin-
sældum ungxi lesendamia og
svo mun einnig verða xxxeð
þessa bók.
Kommúnistar tor-
velda viðskiptalíf
Þýzkalands.
Viðskiptasamniixgar vorir
fyrir nokkrxi undirritaðii*
niiiíi Austúr- ög Vestur-
Þýzkalands, og var tekið
fram af vestur-þýzku stjóril-
inni, að undirrituii fyi’ir
hennar hönd fæi’i fram meö
því foroi’ði, að hætt yrði öll-
unx tilraunum til þess að tor-
velda viðskipti milli Vestur-
Berlínar og Vestur-Þýzlca-
lands.
Lítið hefir ox’ðið um efnd-
ir af liálfu austur-þýzku
stjórnarimxar í þessu efni,
enda hefir vestur-þýzka
stjórnin nú tilkynnt, að fram-
kvæmd . viðskiptasamning-
aririá sé fféstað, þar til um-
ræddum afskiptum og trufl-
uiittiii verði liætt.
Allir vita, að á hinum síð-
ari árum hafa risið upp fé-
lög hér á landi, er hafa það
markmið að vinna gegn
krabbameininu, að sínu leyti
eins og fyrirmyndarsamtök-
in SÍBS berjast gégn berkla-
veikinni. Margir ágætis-
menn hafa þegar gengið
fram fyrir skjöldu og tekið
að sér forystu í þeim málum,
en mikið skortir enn á, að al-
menningur taki þann þátt í
þeirri baráttu er skyldi.
't'
Fyrir skenunstu var frá því
skýrt hér í Vísi, að hingaö væri
jcÖlniS nýtt og fullkómið rönt-
gen-tæki, sem væntanlega verS-
ur tekiS í notkun viS r.öntgeií-
cleild Landspítalans um áramót-
in. Er tækiS bingað komiö á
vegum Krabbameinsfélags
Reykjavíkur, og er þetta eírin
liSur í skeleggri baráttu þessa
félags gegn krabbameinimi,
þessum óhugnanlega vágesti.
JaÍFnframt var þes's getiS, að fé-
Íagíö skorti enn nokkurt fé til
þess að innan af hendi loka-
greiðslur fyrir tækið, en nú er
vita’ð, að bæjarbtYar hafa brugð-
izt drehgilega við og þegar eru
fjárhæSir teknar að berast fé-
laginu í þésstt skyni. Ér þetta
þakkar vert, en betur má ef
duga skal.
íslendingar hafa oft sýnt,
hvers þeir eru megnugir,
þegar þeir snúa bökum sam-
an og vinna að sameiginlegu
og göfugu markmiði. Við
þurfum að herða stórlega
sóknina gegn krabbamein-
inu, og það gerum við bezt
með því að styrkja öfluglega
Krabbameinsfélagið, sem
bezt getur sameinað kraft-
ana og skipulagt starfið.
Þetta félag þarf meira fé en
til þessa tækis, sem að fram-
an getur. Það þarf að verða
öflugt fjárhagslega, til þess
að geta á hverjum tíma hag-
að baráttunni með sem bezt-
um árangri.
Alnxenningur veröur aö taka
virkan þátt i þesstt starfi, þ.ví aö
án hans skilnings' og fyllstu
samúSar er hætt viS, að árangur
veröi litill af starfinu. Sent bet-
ur fer má heita, aS berklávarna-
málin sétt nú komin í gott horf,
vegna eindæma dugnaSat’ for-
ráöamanna SÍBS og undirtekta
almennings. En við þurfum liká
að ltlúa að því starfi, seni
KrabbameinsfélagiS beitir sér
fyrir. Fleiri og fleiri Islendingár
falla í valinn á ári hverju fyrir
ltinttm váíega sjúkdómi, og öll-
ttm hugsandi mönnum er Íöngtt
ljós þörfin á því að reyna að
reisa rönd viS jxessttm hölvaldi..
*
Enginn getur verið me6
öllu óhultur fyrir þessum ó-
vini, þegar komið er yfir
vissan aldur, eins og al-
kunija er, en bezt reynumst
við okkur.og þjóðinni allri í
þessum efnum með því að
styrkia og efla krabbameins-
varnir þær, sem Krabba-
meinsféiag Reykjavíkur og
systrafélög þess beita sér
fyrir.---- ThS.