Vísir - 10.12.1952, Qupperneq 5

Miðvikudagitin 1Q, desembeg 1552 . VlSlR _______ V
Norræn samvinna o§ land-
belgisdeilan vi5 Breta.
Mikið hefir verið talað og
Tvö merk framhaldsrit.
IJr fylgsnum fyrri alrfar II. og Brim og boðar II.
skrifað um .norræna sam-
vinnu“, skipzt á heimsóknum,
fundir haldnir, skemmtiferða-
lög f arin og skemmtisamkomur
Iialdnar o. fl. Alls staðar mun
hafa ríkt hinn sanni andi
bræðralags og samvinnu og all-
ir verið sammála um nauðsyn
og ágæti '„norrænnar sam-
vinnu“.
Þessar línur eru ekki ritaðar
til þess að gera lítið úr „nor-
raanni samvinnu“. Þvert á móti.
Eg viðurkenni nauðsyn heil-
brigðrar samvinnu milli ríkja
og einstaklinga, ef hún er meira
en orðin tóm og byggð á gagn-
kvæmum skilningi, velvilja og
bróðurhug.
Eg segi „orðin tóm“. Með því
meina eg, áð þó „orð sé til alls
fyrst“, þá nægja þau ekki. Þeim
verður að fylgja eitthvað raun-
verulegt og áþreifanlegt. Eitt-
hvað sem staðfestir að orðin séu
alvara og að hinn góði ásetning-
ur verði framkvæmdur.
Aðaltilgangur „norrænnar
samvinnu“hefir mér skilizt vera
sá, að gera Norðurlöndin svo-
kölluðu, sterkari í sókn og vörn
í hverju máli. Að gera þau svo
samhuga og skilningsgóð á
þarfir hvers annars, að þau
geti komið fram sem heild, hve-
nær sem þörf krefur. Þetta tel
ég vera mjög æskilegt og nauð-
synlegt fyrir smáþjóðir, sem af
reynslunni verða að gera ráð
fyrir að eiga iðulega í höggi við
sér síærri þjóðir, sem eiga erfitt
með að viðurkenna rétt þeirra,
sem smærri eru og veikari, ef
hann stríðir gegn hagsmunum
þeirra sjálfra. Þennan skilning
staðfesta hin margvíslegu sam-
tök frjálsra þjóða nú á dögum,
sem íslendingar hafa kappkost-
að að vera þátttakendur í, eftir
mætti, enda ómótmælt enn, „að
sameinaðir stöndum vér, en
sundraðír föllum vér“. Það er
því skiljanlegt, að samvinna
milli norðurlandanna, „norræn
samvinna“, hefur stórkostlega
og ómetanlega þýðingu, sé hún
byggð á skilningi og bróður-
hug og vilja til að rétta hver
öðrum hjálparhönd, þegar þörf
krefst og málstaðurinn er rétt-
ur.
Nú hefur heiríisveldið Stóra
Bretland, með brezka togara-
eigendur í fremstu víglínu, séð
sig knúð til að sýna íslending-
um hnefann, vegna þess að ís-
lendingar hafa gripið til þeirra
einu ráða sem duga, til að forða
fiskimiðum sínum frá eyðilegg-
ingu. Þeir hafa leyft sér að
friða firði sína og flóa og fjög-
urra milna svæði frá yztu an-
nesjum fyrir veiðum með botn-
vörpu og dragnót. Og þessi frið-
un gildir jafnt gagnvart inn-
lendum sem erlendum þegnum,
hvað sem Bretar segja. Engum,
alls engum, er heimil veiði með
umgetnum veiðarfærum innan
íslenzkrar Iandhelgi.
En nú var brezkum togara-
eigendum nóg boðið. íslending-
ar Ieyfa sér að stækka land-
helgi sína og friða hana fyrir
botnnótaveiðum án þess að
leita samþykkis okkar! Brezkra
togaraeigenda, sem veitt hafa
við strendur landsins og inni á
fjörðum þess og flóum, með
botnnótum, um hálfrar aldar
skeið. Nei! Þeim skal ekki verða
kápan úr því klæðinu. Og
brezku togaraeigendurnir hafa
ekki látið sitja við orðin tóm.
Þeir hafa komið. til leiðar al-
gjöru löndunárbanni fyrir ísl.
fisk í Bretlandi. Þeir hafa svipt
íslendinga fiskniarkaði sínum í
langstærsta viðskiptalandi
þeirra. Og brezkir togaraeig-
endur hafa gert meira. Þeir
hafa komið í veg fyrir áfram-
haldandi viðskipti milli íslands
og Bretlands meðan löndunar-
banmð stendur og síðast en
ekki sízt. Brezkir togaraeigend-
ur hafa sáð fræi fjandskapar
milli vinaþjóða. Það er ef til
vill alvarlegasta hliðin á þessu
máli.
íslendingar eru smáþjóð, sem
ekki dettur í hug að steita hnef-
ann gegn neinum. En íslend-
ingar gæta réttar síns hvenær
sem þess þarf með. Og nú eru
þeir éinhuga þjóð, staðráðnir í
því að láta ekki rétt sinn fyrir
neinum. Ekki einu sinni brezk-
um togaraeigendum.
Það berast nú ýmsar fréttir
af löndunarbanninu frá Bret-
landi. Sjálfsagt eru menn ekki'
sammála um hvað gera skuli.
Brezkar húsmæður kvíða fisk-
skorti og dýrleika fiskjar vegna
lítils framboðs. Það er því
nauðsynlegt fyrir brezka tog-
araeigendur að sjá fyrir nægi-
legu fiskmagni og til þess eru
auðvitað mörg ráð. Meðal ýmsra
ráða er að fá aðrar þjóðir, svo
sem t. d. Þjóðverja, Dani, Norð-
menn og Svía til þess að auka
fisksölu sína til Bretlands, svo
nægur fiskur verði á markaðin-
um og ekki sé þörf fyrir ís-
lenzka fiskinn. Þannig er skýrt
frá því í bréfum og blöðum frá
Bretlandi, að Hull togarar sigli
með fisk sinn til Aberdeen og
meiri fiskur er sagt að berist
nú frá Þýzkalandi og Norður-
löndum en nokkru sinni fyrr,
á brezkan markað.
Já! Þau eru sjálfsagt mörg
ráðin, sem brezkum togaraeig-
endum finnast frambærileg til
að svelta íslendinga til að láta
af rétti sínum. Þeir urn það,
hvað þeim finnst sér sæma.
Dórnur verður felldur fyrr eða
síðar í þessu máli og betra
verður þá að vera íslendingur
en Breti.
En hvað segja vinalönd okk-
ar — Norðurlöndin? Hvað seg-
ir „Norræn samvinna?"
Þessar línur eru fyrst og
fremst ritaðar til þess að leggja
eftirfarandi spurningar fyrir
rétta aðila:
Er ekki sjálfsagt að Norður-
löndin standi saman í málum
sem þessu?
Er „norræn samvinna" ekki
.komin á það hátt stig, orðin það
f'þroskuð, að hún geti komið í
veg fyrir að þegnar Norður-
landanna hjálpi brezkum tog-
araeigendum til að svelta ís-
lendinga?
Nú er tækifærið fyrir ,,nor-
ræna samvinnu“ til að stað-
festa vináttuböndin, orðin og
skrifin í verki.
Nú reyni verulega á, hvers
„norræn samvinna" er megnug.
8. des. 1952
Kristján Karlsson.
—- » .....
Miklar skipasmíðar
í Svíþjóð.
St.hólmi. -— Skipasmíðar eru
alltaf miklar í Svíþjóð og
margra ára verkefni fyrir hendi.
Um síðustu mánaðamót voru
til dæmis tvö olíuflutningaskip
afhent og þrem hleypt af
stokkunum, auk skipa af öðr-
um gerðum. (SIP).
Systurforlögin Iðunnar- og
Draupnisútgáfan hafa nýlega
sent sex nýjar bækur á jóla-
markaðinn.
Merkastar þessara bóka er
seinna bindið af hinu mikla
ævisagnariti síra Friðriks Egg-
erz „Úr fylgsnum fyrri aldar“
og nýtt bindi af „Brim og
boðar“, en það eru frásagnir
af sjóhrakningum og svaðil-
förum.
„Úr fylgsnum fyrri aldar“ er
sennilega eitt viðamesta ævi-
sagnarrit íslendings á 19. öld
sem enn hefur komð út á prenti,
en bæði bindin eru sem næst
1000 blaðsíður, þéttprentaðar.
Báðar aðalsögupersónur bók-
arinnar, en. það er höfundurinn
og síra Eggert faðir hans voru
málafylgjumenn miklir, mjög
við deilur riðnir og ódeigir til
stórræða. Höfundurinn er ó-
myrkur í máli um samtíðar-
menn sína og finnst þeir a. m. k.
sumir hverjir, ekki vera neinir
englar. Hann segir ágætlega
frá og málfarið ramíslenzkt og
þróttmikð. En auk þess sem
þarna ræðr um samtíðarmenn
höfundarins og deilur hans við
þá er dregnar upp skýrar og
lifandi þjóðlífs- og þjóðhátta-
myndir, sem hafa menningar
sögulegt gildi um alla framtíð.
— Jón Guðnason skjalavörður
bjó rit þetta undir prentun.
í hinu nýja bindi af „Brim
og boðar“ eru 17 frásöguþættir
af sjóhvakningum, svaðilförum
og öðrum atburðum, sem á einn
eða annan hátt snerta líf og
starf íslenzkra sjómanna. Þætt-
irnir eru þessir: Jól á Hala-
miðum eftir Sæmund Ólafsson,
Skammdegisróður frá Seyðis-
firði um síðustu aldamót eftir
Sigurð Helgason, Með Goða-
fossi eldra frá New York í
Straumnes eftir Jónas Þor-
bergsson, . Sjóhrakningurinn
frá Höfðasandi eftir Þórberg
Þórðarson, Björgun í Horna-
fjarðarós eftir Eirík Sigurðs-
son, Noregsferð á s.s. Auróru
eftir Sig. Helgason, Laura
strandar eftir Luðvíg C. Magn-
ússon, Englandsferð með
Snorra Sturlusyni eftir Árna
Vilhjálmsson, Ferð milli fjarða
eftir Stefaníu Sigui’ðardóttur,
Mótorkútterinn Fönix í maí-
garðinum mikla 1922 eftir Sig.
Helgason, Vélbátur talinn af
eftir Örnólf Thorlacius, Brim á
Stokkseyri eftir Sig. Heiðdal,
Brotsjór á Halanum eftir Jón
Gunnarsson, Frá Guðmundi 1
Bæ eftir Þorsteinn Matthías-
son, Ofsaveður við Austuriand
í páskavikunni 1918 eftir Eirík
Sigurðsson, Völt er skeið og
viðsjál Dröfn eftir Guðm. G.
Hagalín og loks Köld er vist á
eyðiskeri, skrifað upp eftir
handriti á Landsbókasafninu.
Rit þetta er nær 300 bls. að
stærð, prentað á góðan pappír
og prýtt myndum. Sig Helgason
rithöf. bjó það undir prentun.
Þriðja taókin heitir „Ævin-
týralegur flótti“ eftir Eric Will-
iams, en Hersteinn Pálsson rit-
stjór hefur íslenzkað hana. Seg-
ir bókin frá ævintýralegum
flótta tveggja brezkra liðsfor-
ingja úr þýzkum fangabúðum
á styrjaldaráranum og er frá-
sögn og atburðarásin öll svo
spennandi: að bókin varð met-
sölubók í enskumælandi lönd-
um og komu 10—20 útgáfur af
henni á Örfáum vikum í Lon-
don.
Fjórða bókin „Fluglæknir-
inn“ eftir hinn vinsæla höfund..
Frank G. Slaughter, er 6. bókiní
sem Draupnisútgáfan gefur út.
eftir þennan höfund og er það>
næg sönnun fyrir vinsældunx
hans. Andrés Kristjánssorr
blaðamaður íslenzkaði bókina.
Loks eru tvær barna- eða
unglingabækur. Ævintýradal-
urinn eftir Enid Blyton, bráð-
spennandi og skemmtileg ung-
lingasaga með fjölda mynda,
Sigríður Thorlacius íslenzkaði
hana. Hin bókin „Sjö ævih-
týri“ er fyrir yngstu lesenduna,
í sönnum ævintýrastíl úr ríkí
dýranna. Hún er prýdd fjölda
mynda og sumum þeirra lit-
prentuðum. Guðmundur M.
Þorláksson þýddi og endur-
sagði.
....
Ný skáldsaga.
Fyrir tveim árum kom út eft-
ir Árna Ólafsson frá Blöndu-
ósi lítil bók en hugþekk, er
nefnist Æskuminningar smala-
drengs. Nú er komin út ný bók.
eftir sama höfund, skáldsaga,
sem ber nafnið Glófaxi.
Sagan segir frá hestinum Gló-
faxa og eiganda hans, Óla í
Tungu. Margir fleiri koma við
sögu, m. a. Hesta-Bjarni, sem.
er fulltrúi gamla tímans, ,ea
lýsingin á honum verður öllum.
minnisst.æð. Það leynir sér ekki
að höfundurinn er mikill dýra-
vinur, sérstaklega er ást hans-
og virðing til íslenzka hestsins
sönn og einlæg. Höfundurinn.
kann að meta þau uppeldislegu.
áhrif, sem umgengni við dýria.
hefur. Þeir, sem aldir eru upp
í sveit eða hafa dvalið þar,
munu við lestur bókarinnar lifa..
í huganum mörg þeirra dásam-
legu ævintýra, sem þeir hafa
notið í faðmi íslenzkrar nátt-
úru. Bókin er öllum hollur og
góður lestur, en sérstaklega skaL
foreldrum bent á, að stálpuðum
börnum sínum geta þau tæp-
lega valið betra og aðgengilegra
lestrarefni. Sagan er skrifuð á
lipra og alþýðlegu máli, og stíl
hennar einkennir sön'n frásagn-
argleði. Höfundurinn á heldur
ekki langt að sækja, þótt hann
erfi löngun til ritstarfa, því að’ *
langafi hans var Bólu-Hjálmar.
í formála getur höfundur þess,.
að verði einhver ágóði af söla.
bókarinnar, muni hann renna.
til minnismerkis um íslenzka -
hestinn.
Þegar Friðrik Danakonungur var í Grænlandi í sumar gerði
hann sér far um að koma inn á heimili margra Grænlendinga.
Hér sést konungur fyrir utan heimili eins grænlenzks öldungs,
sem heiðraður var með heimsókn og veittur heiðurspeningur.