Vísir - 22.10.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudaginxr 22. október 1953.
VÍSIR
SMITH :
• r
CtíHH
Lcigubifreiðin, eða stöðvarbíllinn, eins og tamara er að nefua
þetta farartæki, er löngu orðinn svo fastur liður í daglegu lífi
Reykvíkinga, að við getum tæplega hugsað okkur þenna bæ
án þeirra. Stöðvarbíllinn er heldur ekki bundinn við tilteknar
hátekjustéttir þjóðfélagsins, heldur mun vandfundinn sá maður
í bænum, sem ekki hefur einhverntíma orðið að „taka sér bíl“
einhvern spöl. Af er sú tíð, er örfáir menn höfðu umráð yfir
vagni, sem þeir Ieigðu mönnum í „lengri eða skemmri ferðir“,
heldur er þetta löngu bráðnauðsynlegt farartæki, sem oft verður
að grípa til.
Þegar ungur, prúðbúinn menntaskólapiltur ætlar með „döm-
wma sína“ á dansleik, hringir hann vitanlega á bíl, því að ekki
dugar að láta ballskóna eða síða kjólinn óhreinkast, — eða ef
rnaður þarf að flýta sér niður að skipi með farangur sinn, Iieim-
sækja kunningja sinn í Teigunum og hefur nauman tíma, er
hringt á bíl, og innan stundar ekur hann í hlaðið.
Stöðvarbílstjórastéttin er orðin allfjölmenn, hefur sín eigin
samtök eins og aðrar atvinnustéttir, skrifstofu, stöðvar, ýmist í
miðbænum cða úthverfum, og verulegur fjöldi manns á afkomu
sína undir því, hvort bæjarbúar nota leigubíla eða ekki. Mér
skildist, að hér í bænum séu um 400—500 stöðvarbílar, og
jbarafleiðandi jafnmargir eða nokkru fleiri menn, sem lifa á því
að aka þeim.
Stöðvarbílstjórar hljóta að verða miklir mannþekkjarar, ef
þeir yfirleitt gera sér far um slíkt. Þeir aka alls konar fólki í
alls konar ásigkomulagi um bæinn, virðulegum borgurum,
grénjandi fylliröftum, feimnu kvenfólki, ósvífnum strákum, —
þeir aka okkur öllum, sem byggjum þennan bæ, og verður því
ugglaust margs áskynja, sem fer fram hjá flestum öðrum..
Það leiðir af sjálfu sér, að bílstjórastéttin er ekki ýkja gömui
sem slík. Saga bílanna er ekki svo löng, að stéttin sé jafn gömul
«g gróin og t. d. ýmsar liandverksstéttir. Þó eru til menn innan
hennar, sem Iifað hafa á akstri bifreiða í 35 ár og meira til, en
í dag verður spjallað við einn elzta starfandi stöðvarbílstjóra
hæjarins, Magnús Ólafsson, sem ekur R-392 hjá BSR.
Magnús Ólajsson sýnir mér svo enn með Jónasi að Reykjum
ökuskírteini sitt. Það er númer í Krýsúvík, og vieð honnm er
78, dagsett 30. júlí 1918. Raun- hann samtals í 5 úr. Hjá Jónasi
verulega hefur hann elcið ári hajöi hann ýmsan starfa, vann
betur, svo að hann hejur stund- ; að fjármennsku, en var auk þess
að þessa atvinnu í 36 ár, og bjargmaður, en juglatekja var
er því með elztu mönnum í Jónasi drjúgur búhnykkur. —
stétt sinni. | Magnús sótti bjargsigið oft fast
Hann er fœddur hinn 20. ágúst t og telfdi bókstaflega á tœpasta
áriö 1888 að Úlfljótsvatni í ( vað i Krýsuvíkurbjargi, en eftir-
Ingibjargar
glannalegt, en tókst þó vel, en
ekki sást til mín ofan frá, og
engin tíðindi bárust frá mér
upp á bjargið. Strákurinn, sem
uppi var, hélt að eg hefði hrap-
að, og hljóp í ofboði heim á
bæ að segja frá.þessu, en svo
kom eg röltandi heim, og hafði
þá tínt um 1500 egg. Auk
bjargsigsins annaðist eg alla
flutninga frá bænum til Hafn
arfjarðar og Reykjavíkur, og
hafði þá oft 8 hesta í lest.
litizt á þá bíla, sem til boða.
hafa verið. En það er geysidýrt-
að aka gömlum bíl. Tekjur mín-
ar fara að verulegu leyti í við-
hald. Að vísu fékk eg nýjan.
mótor, en það er sama. Þetta.
er óhemju peningur. Nú þai-f eg:
bráðum að kosta miklu upp á.
„boddíið“. Annars eru þeir
fleiri, sem hafa svipaða sögu að-
segja hjá BSR.
menmrmr.
Grafningi, sonur
Magnúsdóttir og Ólafs Þor-
steinssonar, sem þar voru hjú.
Foreidrar hans fluttust til
Reykjavíkur, er Magnús var
2ja ára eða svo. Hér í bœnum
bjuggu þau um eins árs skeið
eða svo í Brekkholti, steinbœ bak
við Brœðraborg í vesturbænum.
Síðan jluttu þau að Lœlcjarbotn-
um, sem nú heitir Lögberg, og
þar elst Magnús itpp til 10 ára
uldurs. .
Var bjargsig ckki erlioari
Þá skilja foreldrar Magnúsar vinna en bílaakstur?
cg haga forlögin því svo til, aö Eg byrja samtalið við Magn-
tekjan var líka góð, því að oft
kovi það fyrir, að hann hafði
meðferðis heim að Reykjum 2—3
þúsund egg, og var það ekki
ónýt viðbót við það, sem sauð-
féð gaf af sér.
' □
En nú er mál til komið, að
Magnús segi sjálfur frá, enda
hefur ævi hans verið viðburða-
rík og störf hans margvísleg.
hann flyzt með föður sínum að
Þormóðsdal i Mosjellssveit. Ævi
hans líður síðan við þær annir
og umstang, sem einkenndu líf
islenzkra sveitakralcka. Hann
fermdist hjá síra Ólafi Stephen-
sen í Lágafellskirkju, ög liann
minnist þess enn meö nokkurri
skelfingu, að hann Jcunfii ékki
stakt orð er hann gekk til spurn-
inga hjá presti i fyrsta sinn.
Þó man hann það, að það kovi
ekki oftar fyrir, og enn er.þetta
honum í barnsminni. Samvizku-
semin. sem jafnan viröist hafa
einkennt starf Magnúsar. var þá
þegar snar þáttuf i eðli hans.
Sro flyzt hann að Suður-
Reykjum i Mosfellssveit og ger-
ist- vinnumaður hjá Jónasi
Magnússyni, bónda þar, en flyzt
ús með þessari „gáfulegu"
spurningu, og hann brosir og
svarar: Ojú, — eg býst við
því. Annars vandist maður
bjargsigi fljótlega eins ög öðru,
þegar maður var ungur og ó-
slitinn. Oft hefi eg þó hugsað
til þess, að þetta var. í rauninni
ekkert annað en fífldirfska og
gapaháttur. Þarna skreið mað-
ur stundum á mjóum syllum
til þess að safna eggjunum, en
fyrir neðan gein 15—20 faðma
dýpið. Eg hafði venjulegá strák
með mér, sem dró upp eggin,
en ýmist kornst eg upp sjálfur
eða vár dreginn upp á vað. Eg
man', að eitf sinn fór es í helþ
Sjóróðrar og
garnahreinsun.
En eg hafði fleira fyrir stafni,
því að um vertíðina réri eg frá
Grindavik eða úr Garðinum á
opnum bátum. Formenn voi-u
þeh- Guðmundur á Hópi og
Þoi'leifur Þorsteinsson frá Búð-
um, sem oft var kallaður Leif-
ur heppni, enda var hann harð-
ur og farsæll sjósóknari. Síðan
fluttist eg til Reykjavíkur, —
það hefur líklega verið árið
1908 eða 1909. Fyrst var eg hjá
Garðari Gíslasyni við garna-
hreinsun í sláturhúsi hans,
Skjaldborg'. Þá var eg líka ann-
að slagið á vélbátnum Heru,
sem var í förum fyrir Garðar
um Faxaflóa, til Vestfjarða og'
víðar. Eitt haustið fór eg aust-
ur í Vík á vegum Ólafs Hvann-
dals til þess að kenna mönnum
garnahreinsun.
Svo datt mér í hug að verða
vélamaður á skipi, og tók mig
til og sótti mótornámskeið hjá
Jessen vestur í Sjómannaskóla,
árið 1916. Tók eg' mótorpróf,
og sagði Jessen mér, að eg
myndi ekki þurfa neitt bílpróf
eftir að hafa verið á mótornám-
skeiðinu. Þetta reyndist þó ekki
alls kostar rétt, því að bílpróf
varð eg að taka síðar.
Þú munt vera með clztu
bílstjórum hér, er ekki svo?
Jú, það er alveg rétt. Eg
hefi stundað akstur síðan árið
1917, en skírteinið fékk eg ekki
fyrr en árið eftir, veg'na mis-
skilnmgs þess, sem eg nefndi
áðan. Við lærðum á bíl sam-
tímis Magnús Skaftfeld, Magn-
ús Bjarnason, báðir st.arfandi
bílstjórar þann dag í dag, Jón
Ólafsson hjá bílaeftirlitinu,
Bjarni hjá Páli Stefánssyni og
fleiri. Hefði eg tekið prófið
strax, væri mitt skírteini vafa-
laust með 10 fyrstu, sem út
ars hefi eg verið bílstjóri síðan ;
í ágúst 1917. Eg byrjaði að
keyra White-vörubíl hjá Garð-
ari. Það var hálfs annars tonns
bíll, vandaður eftir því, sem þá
gerðist. Þennan bíl keyi'ði eg
hér um bil tvö ár húslausan.
Þá var oft kalt, máttu trúa.
Svo fékk eg framrúðu á hann
og' strigaþak, og var það strax
mikill munur. En áður en það
gerðist ók eg einu sinni austur
i Flóa að sækja hey handa hest-
um, sem átti að flytja út. Á,^vern‘g likar þér
leiðinni var frost og bylur. Þá, farþegana?
fékk eg mann til þess að standa) er nn Þannig gerðui, að^
á brettinu hjá mér og skýlajeg er léttlyndur og kátur,
mér, annars sá varla út úr aug- , skiPfi mér ekki af söng og
um. Stundum segi eg í gamni glensL Þó hefur Það komið fyr-
við unga starfsbræður mína:,ir’ eg hefi orfiifí að flytja.
„Þið eruð bara aumingjar. Þið menn beint á lögreglustöðina.
hefðuð ekki litið við því, sem;Þá eru Þ*ð veniulega drukknir
við urðum að hafa, gömlu menn> sem neita að grelða far~
! gjaldið, eða eru að þvarga um
j einhverja vitleysu. Eg get ekki
; staðið í svoleiðis pexi. Annars
Ikemur ýmislegt fyrir á langri
leið. Helzt vii eg, að maður
þurfi aldrei að skipta sér neitt
af farþégunum, og oftast er það
svo. Éh fyrir geta komið atvik,
sem néyðá mann til þess að
skipta sér, af hlutum, sem mann
annars varðar ekkert um. Einu
sinni ók eg hjónum, sem rifust
svo heiftarlega, að eiginmaður-
inn bai’ði konu sína, en þau
höfðu farið út úr bílnum. Mað-
urinn kom upp í bílinn og sagði
mér að sækja konu sína út £
mýri. Eg hélt nú ekki, og sagði,
að það stæði honum nær. Hins
vegar vildi eg ekki skilja kon-
una eftir þarna, og sótti hana
og bai' hana upp í bílinn. Svo
var ekið af stað, en á Öskju-
hlíðinni ætlaði maðurinn að'
fara að berja konu sína á nýjan
leik. Þá. sagði eg „pass“, opnaði
bílinn og rak manninn út, en
ók konunni heim. Svona lagáb''
er ósköp leiðinlegt.
Margir unglingar virðast nú
hafa of mikið fé milli handa.
Oft kemur fyrir, að unglingar,
sem hafa betta 800—1400
krónur á viku suður á velli,
eiga ekki fyrir farinu suður
eftir um helgina. Allt er í'arið
í vitleysu. Margt af þessu fólki
virðist ekki hafa hugboð um
verðgildi peninga, og af þessu
leiðir alls konar ósvinna.
Fékk bíl í braski.
Eg' var hjá Garðari þangað til
hann seldi White-bilinn kaup,-
félaginu Volabúi í Flóa. Þá fékk
eg' mér bíl sjálfur, það var líka
White. Hann kostaði mig um
5—6 þúsund krónur í reiðu fé,
en eg braskaði svolítið til að fá
hann. Þetta var geypifé í þann
tíð. Þá kom fyrir, að benzínið
kostaði krónu lítrinn og einn
hjólbai’ði 500 krónur, og þú
getur nærri, að þetta var mikið
fé þá, miðað við annað verð-
gildi peninganna. Síðan lækk-
aði þetta. Svo var eg aðallega
með Chevroletta og síðast
Fargo, og var á Vörubílastöð
íslands. Eg var í alls konar
flutningum, aðallega fiski hjá
Kvöldúlfi, kolum og öllu, sem
til féll. Oft var þetta fjarska
erfitt. Eg man t. d. eftir því,
að einu sinni sprakk 13 sinnum
hjá mér á smáspotta, frá vega-
mótum við Ingólfsfjall að Kög- !
unarhóli. Þá var eg líka orðinn |
lím- og bótalaus. Eg var með
vörubíla til ársins 1942. ^
Hvernig stóð á því að þú
gerðist fólksbílstjóri?
Það var eiginlega tilviljun.
Svo stóð á, að eg sótti um vöru-
bíl, en fékk ekki. Hins vegar
var mér tjáð, að auðveldara
myndi að veita mér leyfi fyrir
fólksbíl. Eg tók þessu, og fékk
fólksbíl árið 1942. Síðan hefi
ég stundað leigubílaakstur alls
tíð. Satt að segja kunni eg betu1
við vörubílkeyrsluna. vegns
þess, að henni fylgdu ekki eins
miklar vökur, en þær eru ekki
heppilegar fyrir mann þegar
maður er tekinn að reskjast, —
eg er enginn unglingur lengur
eins og þú veizt. Annars er e;
á gömlum bíl, „módel 1941“.
Hefi ekki getað fengið bíl, serr
eg vil eiga, en mér er ekki sama,
voru gefin hér á landi. En ann- hvað eg kéýri. Mér hefur ekki
M*- ■
(u .>
Þú hefur ekki lent í neinu
alvarlegu, er það?
Nei, eg hefi alltaf farið vai -
lega og verið heppinn. AldreL
neitt komið fyrir mig, sem
teljandi er. Bretti hefur beygl-
azt og svoleiðis, en hjá þv£
verður ek-ki komizt eins og um-
ferðin er orðin. Þó kom það-
fyrir mig fyrir mörgum árum.
þ^gar eg ók vörubíl, að trippi
1-ftjóp með bílnum í myrkri
vestur í Kaplaskjólið og rakst
einn hjólkoppurinn á afturfót
þess og brotnaði hann. Eg sá
aldrei trippið í myrkrinu og;átti
enga sök á slysinu, en, af þessu
varð Hæstaróttarmál,. sem eg-
vann. Annars hefur aldrei orðið
neitt slys hjá mér í þessi 36
ár. Eg hefi alltaf verið hófs-
mður á vín, verið reglumaður,.
án þess þó að vera stúlcumaður.
Þó finnst mér, að tvímælalaust
ætl.i að vera opin vínbúð til kl.
11.30 á kvöldin, þá myndi leyni-
vínsalan alvev hverfa úr stétt-
inni og annars staðar.
□
Nú líður að lokum þessa þátt-
ar. Af framanskráðu sést að
í bjarginu, sem mig oft hafði
fýst að fara í, en aldrei fyrr Magnús Ólafsson er með elztu starfandi stöðvarbílstjórum Magnús Ólafsson er bílstjóri af
órðið af. Þetta var næsta' landsins, — hann. fékk ökuskírteini sitt árið 1918. j gamla, trausta skólanum. Af