Vísir - 05.10.1954, Page 4

v!sm
Þriðjudaginn 5. október 1&54»
DAGBLAÐ
Ritstjóri: Herstsinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðj an h.f.
VÍÐSJA
Visis:
Umskiptí í Ivrópti'
Níu-velda-ráðstefnunni, sem svo hefur verið nefnd, lauk um
helgina í London, og hafði hún borið mikinn og góðan
árangur, sennilega betri, en þátttakendurnir höfðu þorað að
gera sér vonir um, þegar litið var á það, hve viðkvæm mál
voru á ferðinni fyrir ýmsar þjóðir. En árangurinn er sá, að
ýarnir Vestur-Evrópu virðast nokkurn veginn tryggðar, og
víst er, að ekki mun þykja árennilegt að ráðast á þær, þegar
samningarnir koma til framkyæmda og áhrifa þeirra fer að
gæta. . .m
't
> Samþykktir ráðstefnunnar munu hafa mest áhrif á stöðu
Ý.-Þýzkalands, því að það mun nú verða fullvalda eftir næst-
úm tíu ára hernám og umsjá Bandaríkjanna, Bretlands og
Frakklands, og tekur sér þá um leið stöðu við hlið þeirra og
annarra ríkja í Vestur-Evrópu, er hafa sameiginlegra hags-
muna að gæta gagnvart hættunni af veldi kommúnismans.
Því mun verða leyft að hervæðast að vissu marki, og verða
þær hersveitir, sem s.ofnaðar verða, notaðar til varnar í vest-
urhluta álfunnar yfirleitt, en ekki fyrst og fremst Vestur-
Þýzkalandi einu.
Fáfraeðitjaldið er hættu-
legra en járntjaldið.
Atttee lýsir vent sinm í Nanshan í Kína.
Vísir hefir fyrir skemmstu á fjölda tungumála, væru ekki
birt tvær greinar, sem Clement til þarna. Svarið var á þá leið,
Undanfarna mánuði hefur vestur-þýzka sambandsstjórnin
hvað eftir annað krafizt þess, að fullveldi Vestur-Þýzkalands
verði viðurkennt, og það verði ekki lengur sett skör lægra en
áðrar þjóðir. Hér hefur verið um stjórnmálalegt fullveldi að
ræða, því að fullveldi á sviði efnahagsmála og framleiðslu eru
Þjóðverjar búnir að ná fyrir nokkru, því að framfarir hjá
þeim í þeim efnum hafa verið næsta ótrúlegar. Mun engin
þjóð hafa lyft öðrum eins Grettistökum á þessu sviði á árunum, i fyrir verkamenn
sem liðin eru frá lokum styrjaldarinnar, og verið þó eins illa
undir það búin vegna eyðilegginga styrjaldarinnar og einmitt
V.-Þjóðverjar.
Attlee skrifaði um ferðir sínar
Fer hér á eftir útdráttur úr
einni enn. Segir hún frá flug-
ferð Attlees og félaga hans til
Muken og Mansjúríu, þar sem
þeim er boðið að skoða sam-
yrkjubú:
,,....Húsin voru mjög snot-
ur, venjulega tvö herbergi og
lítið eldhús, og virtist þar um
fleiri persónulegar eignir
heimamanna að ræða en í hí-
býlum verkamanna. Aðalatriði
heimsóknarinnar var bama-
heimilið. Kínversk börn eru
mjög skemmtileg og tvær litlar
telpur tóku sitt í hvora hönd
mína og leiddu mig gegnum
allt þorpið.
Eg efast ekki um, að þama
var um sýningai-stofnun að
ræða. en hún sýndi að minnsta
kosti, hvað hægt er að gera. Eg
varð þess áskynja, að allmörg
samvinnufélög væru þarna í
grenndinni. Eg held, að hlut-
skipti bænda hafi skánað þegar
afnumið var fyrirkomulag stór-
jarðanna.
Á sunnudagsmorgni flugum
við til Nanshan, sem er mikil
námamannaborg með 600.000
íbúum.
Ekki holl lesning
Með þessu þykjast þeir að sjálfsögðu hafa sýnt fram á það,
að þeir sé búnir að vinna til þess, að þeir verði ekki lengur
látnir vera ómagar í alþjóðamálum, því að þeir geta til dæmis
bent á það, að hagur þeirra sé að mörgu leyti betri en hjá
sumum þeim þjóðum, er voru þó meðal sigurvegaranna í
stríðinu. Þar er fyrst og fremst um Frakka að ræða, er hafa
einna helzt barizt fyrir því að halda Þjóðverjum niðri, og hafa
ástæður þeirra verið skiljanlegar að mörgu leyti. En Lundúna-
ráðstefnan hefur valdið þeim umskiptum í málefnum Vestur-
Evrópu, að hún ætti að standa betur að vígi framvegis en
hingað til gagnvart þeim ríkjum, sem kommúnistar ráða, og
hyggja á enn frekari yfirráð en þeir hafa þegar aflað sér.
Þær ráðstafanir, sem rætt var um að gera á ráðstefnunni
,í London, eiga að girða fyrir að stríð brjótist út, vera þeim til
Jvarnaðar, sem kynnu að hafa hug á að ráðast á V.-Evrópu. Þær
verða ekki til að hrinda af stað stríði, því að þjóðirnar þar
'hafa lært það af heimsstríðunum, að stríð eru ætíð til ófarnað-
)ar, hversu margir sigrar, sem unnir eru. Og sennilega hafa
Þjóðvei-jar lært það einnig.
Til aukins öryggis.
T^yrir nokkru voru grindur settar meðfram gangstéttum inn-
p- arlega á Laugavegi og innst á Hverfisgötu, til að hindra,
|að fólk fari út á götuna hvar sem er, enda er umferð þárna
Ímeiri en víðast annars staðar í bænum. Dregur þetta væntan-
'lega nokkuð úr slysahættunni á þessum stað, enda sú reynsla
fengin, þar sem slíkar grindur. höfðu verið settar upp áður, til
dæmis á gatnamótum Austurstrætis og Pósthússtrætis og
éfst í Bankastræti.
Væntanlega verður slikum grindum komið fyrir enn víðar,
eða hvar sem þörf er á vegna mikillar umferðar, og erfitt
að uppræta hætturnar án mikils tilkostnaðar nema með þessu
móti. En þar sem rætt er um öryggi í umferðinni, má gjarnan
varpa fram þeirri spurningu, hversu lengi eigi að dragast að lag-
færa brekkuna í Vesturgötu, þar sem eitt húsanna skagar all-
langt út í götuna, svo að oft veldur truflun á umferð og ævinlega
hættum. Á næstunni mun vera opnað veitingahús rétt fyrir
bfan umferðartálma þenna, og mun þá ekki batna ástandið á
þessum stað. Virðist því kominn. tími til þess, að eitthvað sé;
Jgert til lagfæringar, enda hefur það dregist úr hófi.
Var efnt til opinberrar veizlu
okkur til heiðurs í hvíldar-
heimilinu, og voru þar leiðtog-
ar borgarinnar, verkámanna-
félaga og flokksins. Meðan við
vorum þarna, fór fram eftir-
tektarvert samtal. sem Aneurin
Bevan þyrjaði og snerist það
um bókásafnið.
Hann; spurði, hver ástæða
væri fyrir því, að svo margar
bækur, ser hefðu verið þýddar
að verkamennirnir óskuðu ekki
eftir slíkum bókum. Þegar
heimamenn voru spurðir nánar
um verk Kropotkins og annarra
höfunda fyrri tíma. var því til
^varað, að engin eftirspurn
í|æri eftir slíkum bókum. Þeg-
Ir enn var spurt, var svarið á
|>á leið, að slíkar bækur væru
ékki holl lesning fyrir verka-
þienn.
þ Við bentum á, að þetta væri
einmitt sú afstaða, sem aftur-
haldsstjórnir fyrri tíma hefðu
tekið.
Fáfræði-
tjaldið.
Þetta hafði engin áhrif á
Kínverja. Þeir voru dómarar
þess, sem væri heppilegt fyrir
verkamennina. Það hafði að
sjálfsögðu sína broslegu hlið.
Þarna voru menn, sem taldir
voru vinnstri sinnaðir, að pré-
dika eftirlætiskenningar aftur-
haldssamra þjóðhöfðingja og
æðstu presta fyrr á öldum. En
á þessu er einnig alvarleg hlið.
Hérna, í þessum víðáttu-
mikla hluta heimsins, sem nær
frá Saxelfi til Kínahafs, leyfist
verkamönnum ekki að hugsa á
eigin spítur. Bækur, sem gætu
ef til vill orsakað, að þeir færu
að hugsa, eru ekki prentaðar
Fáfræðitjalið er þykkara og
hættulegra en járntjal'dið.
• Þessum hundruðum milljóna
ólæsra manna er aðeins séð
fyrir nægilegri menntun, til
þess að þeir geti orðið þægt
verkfæri vígorðsins: „Aukin
Iramleiðsla". Að öðr.u leyti
heyra þeir aðeins með eyrum
og sjá aðeins með augum hús-
bænda sinna.“
Svissneskur kvenmálari
i á ferð um ísland.
' 8
Of míki5 af snyrtivörum fyrir konurnar.
Laust fyrir heimsstyrjöldina
síðustu kom til íslands sviss-
nesk kona, Mariell Wehrli að
nafni og listmálari að atvinnu.
Eftir heimkomuna skrifaði
kona þessi bók sem hún nefndir
„Island, Urmutter Europas“
og er myndskreytt bæði með
listáVerkúm hennar sjálfrar og
nokkúrum • iljósmyndum. Enn-
fremur má geta þess að Mariell
Wehrli hélt sjálfstæðar sýning-
ar á Íslandsmyndum þeim ei’
hún málaði og teiknaði í ferð-
inni og voru þær sýningar í
Munchen 1939 og í Zurich 1940.
Á skipi því sem Mariell tók
sér far til íslands kynntist hún
nokkrum íslenzkum farþegum
og fær þar fyrstu kynni af
lunderni þeirra og hugsana-
gangi. Virðist henni sem þetta
fólk sé innibyrgt í sig sjálft og
rólyht í mesia lagi. Það elski
land sitt og þjóð af fullkomn-
um innileika, en þó þrái ís-
lendingurinn ekkert heitara en
lengri sumúr, hlýrri vinda og
samvistir yið kátara og lífs-
glaðara fólk. En í einveru sinni
fleira sér hún sem hún telur
athyglivert. Annars segir hún
að það sé viðburður að sjá eldra
hús á íslandi en 60 ára gamallt,
en ástæðan fyrir því séu jarð-
skálftarnir, sem ekkert hús
fær staðist, er til lengdar læt-
ur. í verzlunum höfuðborgar-
innar finnst hinum svissneska
listmálara vera full mikið af
snyrtivörum kvenfólks, þvi ís-
lenzkar konur hafi yfirleitt svo
fagra húð — og þakkar það
hinu tæra loftslagi — að þær
geti ekki betrumbætt það á
nokkurn hátt með púðri, vara-
lit eða fegrunarsmyrslum.
Wehrli segir í bók sinni að
ísland sé stærsta „eldsum-
brotatilraunastöð“ jarðarinnar
og hvort sem maður ferðist um
landið, í byggð eða óbyggð,
sjáist þess hvarvetna merki. En
litskrúðugt sé þetta eldfjalla-
land í ríkum mæli og að það-
þurfi dyrfsku til að ætla sér
að festa hina raunverulegu liti
landsins á léreftið.
Á íslandi erú að meðaltali
12 sólskinsdagar á ári, segir'
listmálarinn. Það undarlega
skeður samt að þenna júlímán-
uð, sem frúin (eða ungfrúin)1
dvaldist hér, var sólskin á
hverjum degi. Á þessu var þó
sú skýring, segir hún að árið
næsta áður hafi sólin ekki
skinið nema tvö daga á þetta
land.
Mariell tekur sér m. a. ferð
á hendur austur að Geysi og
fær ekki orða bundizt um sápu-
menningu Geysis, sem ekkij
hreyfi sig nema látin sé kynstr-
in öll af sápu í hann. En eftir
alla þá skelfingar bið, sem
gosið hafi í för með sér sé líka
ákaflega notalegt að fá sér
kaffisopa hjá veitingamann-
inum. Annars sé alltaf verið
að drekka kaffi á íslandi, svo
þetta sé svo sem ekki nein
nýjung. Annað sem vekur eft-
irtekt útlendings er hin mikla
fimi sem karlmenn sýni þegar
þeir taki tóbakspontuna upp
úr vasa sínum og helli úr henní
upp í nefið á sér.
Eitt hvað virðist frúnni hafá
skjátlast um vegarlengdiná
milli Þingvalla og Reykjavíkur-
því hún telur hana vera 155
km. Hún er hrifin af Þingvöllj
um og telur þá vera með þv|
skoðunarverðasta sem hér sf
að sjá, en kemur jafnframt
frani með þá tillögu að þar
verði reist stytta Einars Jóns|
sbriar myndhöggvara af útif
legumanninum. — Forsendur
þessari útkjálkaey og í þrá , ^nnar fyrir þessarr tillögu em
til meiri samlífs, dafni í ís-
lenzku þjóðinni sú einstæða
: gestrisni, sem hún hafi síðar á
;ferðum sírium um landið notið
í rrkum mæli.
, -.-ariell Wéhrli gisti.að Hptel
Borg, l imyncl Ameriku á út-
^kjálka veraldar, dýrt hótel að
vísu en fullkomið í alla staði.
Og í anddyri gistihússins hittir
hún daglega konur eins og
venjulegt er að hitta í hvaða
glæsiborg heims sem er. Og í
veitingasölum þess gleymir
maður um stund hversu af-
skekkt þetta land sé.
í Reykjavík ber annars margt
undarlegt fyrir augu, nýtízku
sundhöll með heitu uppsprettu-
jvatni og háfjallasól, glæsi-
legar verzlanir, jafnvel í fá-
tældegum og úr sér gengjium
bárujárnshúsum og margt
þó rángar, því frúin ■ helclur
því fram að tildrög styttunnar
sé að rekja til kristnitökunnar
á Þingvöllum árið 1000 og að
menn hafi þá lagzt út heldur
en áð gangast undir kristna trú.
Mariell Wehrli segist hvergi
í heiminum hafa séð jafn fer-
lega lögregluþjóna sem í Rvík..
Enginn þeirra sé lægri en 180
cm. og allt upp í 2 metra á
hæð.
Lístmálarinn tekur sér ferð
á hendur norður í land. í Borg-
arnesi rekst hún á Skallagríms-
hauginn og segir að þar hafi
fyrsti landnámsmaður héraðs-
ins, Bjöm Björnsson, verið
heygður. Síðan kemur löng
hugleiðing um afreksverk hiné
norska víkings, Björns Björns-
sonar, sem yfirgefur ættland
Framh. a 6. síða. »