Vísir - 26.11.1955, Blaðsíða 5

Laug'ard.aginn 26. r.qvember 1955
▼ fSIR
Sanitas — eitt eizta iðn>
fyrirtækii — 50 ára.
MSfgfjfg&t fo-fjfffjjjm stórhýsi á Ht&st-
stmmi ffgtrir irvrhssniðjjurrkstur.
Á rnánutLaginn kemur er rétt
liálf öld liðin frá hri er verk-
smiðjan Sanítas tók til starfa
•og lét vörur af hendi.
Nú starfa yfir 40 manns í
verksmiðjunni eða fleiri en
nokkrum sinni f>rrr, og á und-
anfömum tíu árum hefur fyrir-
lækið greitt hátt, á sjöundu
milljón króna í starfslaun og
hátt á .2. milljón kr. í skatta,
auk framleiðslutolls, sem nem-
ux nær 5 millj. kr. Eru þessi
■dæmi tekin til að sýna hve um-
ifangsmikili rekstur fyrirtæk-
isins er..
Enda þótt Sanítas sé í stór-
hýsi miklu á Lindargötu, er það
•orðiET allt of lítið og er fyrir-
hugað að byggja nýtt verk-
smiðjulkús strax og fjárfesting-
■arlevfi fæst tiliþess.
Það var Gísli Guðmundsson
•gerlafríBðingur, er sefti Sanítas
á stofn 1905, árið 1924 keypti
Sigurður Waage verksmiðjuna,
■en 1939 var hlutafélag stofnað
um hana og er Sigurður Waage
ir hún fengið allra nýjustu og
fullkomhustu aðferðir og
skriftir á framleiðslu á jarðar-
berjasultu, hindberjasultu,
blandaðri ávaxtasúltu, appel-
sínu-marmelaði og ribsberja-
og appelsínulilaupi (gele).
Nu getur Sanitas
framleitt þessar vörutegundir
eihs vel og bezt tíðkast erlend-
is.
Auk áðurgreindra nýjunga í
sultugerðinni hefur verksmiðj-
an fyrir rúmum mánuði sent
nýjan ávaxtadrykk á markað-
inn, Það er ananasdrykkur,
sem líkað hefur frábærilega vel.
Eins er að koma á markaðinn
appelsínusaft, mjög bragðgóð,
sem bæði má blanda til drykkj-
ai-, nota í súpu og fleira.
Árið 1943 fékk Sanitas lun-
boð til þess .að f ramleiða Pepsi-
Cola og hefur sá drykkur notið
mikilla vinsælda hér á landi.
þörf er á að fá þær endurnýjað-
ar með stærri vélum.
Eins og verksmiðjan Sanitas
hefur verið brautryðjandi á
sviði gosdrykkjaframleiðslu
hefur hún einnig verið það á
sviði sultugerðar.
Árið 1932 hóf Sanitas fram-
leiðslu á ávaxtasultu og hefur
ávallt síðan framleitt hana og
bætt framleiðsluaðferðir eftir
föngum. 1954 fékk verksmiðjan
hingað sultu-efnafræðing frá
Hollandi, sein vann hér og
kenndi nýjustu og beztu að-
ferðir við framleiðslu ávaxta-
sultu, og síðats nú í haust hef-
Fimm jólabækur komnar út hjá
ísafotdarprentsmiðju.
M.a. bréf og dagbókarbrot fllafs Daviðssonar, og
Harpa minninganna - endurminningar Árna Thorst.
ísafoldarprentsmiðj a
formaður félagsstjómar og nú sent jólabækur sínar á mark-
framkvæmdarstjóri fyrirtækis- | aðiim og komu þær út í jþessari
íns. Amk Sigurðai- skipa þeir viku.
héfur steinsonar einkennist af hófsemi
en iðar þó af lífi og góðlátlegri
kímni. Rúmar 80 ljósmyndir
eru í bókinni.
úfatthías Waage og Baldur Meðal þeirra er ný Nonnabók
Sveinsson stjóm hlutafélagsins. „Nonni í Ameríku", írEg læt
MiMax breytingar hafa verið allt fjúka“, sendibréf og dag-
gerðar á vélum og áhöldum ' bókarbrot eftir Ólaf Davíðsson,
verksnmðjunnar. 3927 keypti' „Harpa minninganna“ — end-
Sigurður Waage gosdrykkja- (urminningar Árna Thorstein-
verksmáðjuna Heklu. Fékkst sonar tónskálds, „Sögur her-
við það önnur og nýrri véla- læknisins" í þýðingu Matthías-
sarastasða til framleiðslu á gos-
árykkjum og 1932 var verk-
smiðjan. Mímir keypt .
ar Jochumssonar, og „Þrettán
spor“, smásögur eftir Þorleif
Bjarnason,
í bók Ólafs Davíðssonar,
Finnur Sigmundsson, lands-
bókavörður hefur séð um út
Hin nýja Nonnabók, „Nonni
í Ameríku" hefur ekki birzt á
íslenzku fyrr og hefur Frey-
steinn Gunnarsson þýtt hana,
en hann sér eimiig um útgáfu
ritsafnsins, sem ísafold hóf út-
gáfu á 1948, og er þetta 9. bók-
Húsnaeði var aukið rnti helm-
■ing árið 1938, þegar byggt var
við vesturenda verksmiðju-.
hússins. En mestar urðu íram- ^afuna a/ er fyrst fremst lys'
kvæmdir 1942 og 43, þegarý^ a namsarum Olafs, og þar
ráðizt var í að byggja 3 hæðir; marfJ a
og portris á allt húsið, sem
iyrir var, en við það ferfaldað-
ist húsnæði verksmiðjunnar.
Árið 1943 varð einnig
stærsta átakið í vélakaupum,
sem verksmiðjan hefur nokkru
sinrn gert, þegar ráðizt var í
•að kaupa allar vélar og tæki
úeillar nýtízku verksmiðju í
Ameríku. Vélar þessar eru
sjálfyirkar, þannig að óhreinar
:flöskur®m settar í rennur, sem
fremstar eru á. skolunarvélinni,
síðan telcui' vélin þær og skolar
úr þreirns konar sódavötnum,
buxstar þær síðar. og sprautar
*og skilar þeim þannig hreinum
á hreyfiband, er flytur þær að
átöppunarvéliniii, sem tekur
við ;þeirn, .setur saft í og fyllir
’þær óíðan kolsýrðu vatni. og
rfésfcir -að lokum. tappann á
rflöskuna. Engin mannshönd
snertir víð fiöskunni, frá þvi
að hún e-r setfc. óhrein í skolun-
arvéiina og þar til hún kemur
áfyllt: og lokuð út úr átöppun-
arvélinri. é ■',s
Með feinum nýjd vélum fékk
Sanitas einnig sjálfvirka olíu-
’kyndingu.
1944 var enn bætt við húsið
<og byggt yfir portið að norðan-
verðii. f: Október 1.944 var sett
:í gang ný sjálfvirk vélasam-
stæóá af líkri ,-ger8 og sú,. sem
-fyrir var. Hafa þessar . vélar
verið;. í stöðugri notkun, síðan
-'óg--' ér nú : sVo komið, að' bhýti
en jafnframt er bókin glögg
lýsirig á hinum merka náttúru-
fræðing og þjóðsagnaritara, og
þeim tíma er hann lifði á. í
dagbókarbrotunum er margra
þjóðkunnra manna minnst, en
bréfin skrifaði Ólafur föður síri-
um frá Kaupmannahöfn á árun-
um 1881—97 og kennir þar
margra grasa og óvenjulegrar
hreinskilni sonar gagnvart föð-
úr sínum. .
Harpa miiminganna — end-
urminningar Árna Thorstein-
Sons tónskálds, sem Ingóifur
Kristjánsson hefur skráð, er
samtíðarsaga þessa aldna og
merka tónskálds, og' segir þar
frá f jöimörgum merkum mönn-
um er Árni hefur umgengist á
langri lífstíð, og atbui'ðum er
hann minnist frá löngu liðinnl
tíð. Meðal aimars segir frá upp-
v.axtarárum Árna í Reykjavík,
sem þá var aðeins 2000 manna
þorp; frá dvöl hans í Lærðk-
skólanum, kennurum og náirus-
sveinum, og síðar frá stúdent^-
lífinu á Garði i Kaupmæina-
höfn, og ýmsu í sambandi við
sönglífið þar og hér heima,
Undirtónn frásagnarinnar er
jafnan ómur söngs og tóna, og
eru síðustu ltaflar bókarinnkr
ýíarleg heimild áan; söng- 'cig
tórilistarþróunina í höfuðborg-
inni fyá'. því um rriiðja öl#hÁ
sem leið og fyrsti* áratugi. þess-
arar aldar. Frásögn Árna Tfeori
mynd, Aðalhlutverkið lék Kac1"*
ry Bauer.
Og nú er enn sýnd ny casmúKi
af Vesalingunum — hún er gerit
í tilefni af því, að 150 ár eru Uð*
in frá fæðingu höfundarnxs,
Victor Hugo.
in í því. Eins og nafnið beridir
til segir í þessaid bók frá dvöl
Nonna i Ameriku. Alls munu
bækurnar í ritsafninu verða 14,
og eiga þær allar að vera komn-
ar út á aldarafmæli Nonna,
Jóns Sveinssonar árið 1957.
,-,Söguf herlæknisins'-,... eftir
finnska skáldið Zacharias Tope-
lius. Þegar „Sögur -herlæknis-
iris“ korriu út í fyrsta sinn í þýð-
ingu Matthíasar urðu þær strax
afburða vinsælar, og voru svo
að segja lesnar upp til agna, og
hafa nú verið ófáanlegar iun
langt skeið. Sögurnar eru riú
myndskreyttar, og eru jafn-
framt upphaf af heildarútgáfu
á vérkum Matthíasar Jochum-
sónar, frumsömdum og' þýdd-
um. Snorri Hjartar hefur búið
sögurnar til prentunar.
Loks ber að minnast á „Þrett-
án spor“, smásögur eftir Þor-
leif Bjarnason, sem kunnur varð
strax með Hornstrendingabók
sinni, er ut. kí>m 1943. i Síðan
hefur ■' Þorleifur sent fr.á sér
•tyfler skáldsögur, - ,.Strokéraur
Fimm stórmyndir geriar eftir
Vesalingunum — sú fyrsta 1911
]\sjjss bsfi Steftsr ssjsst þsrr tslltsr.
Nýja Bíó sýnir mn þessar
mundir kvikmyndina „Vesa-
lingana“, sem er amerísk stór-
mynd frá Foxfélaginu, gerð
eftir sögu hins mikla franska
meistara, Victors Hugos.
Það er öðru nær en það sé i
fyrsta skipti, sem í það er ráð-
að kvikrriynda þessa frægu
sögu, því að þeg'ar 1911 var hún
kvilonynduð, og varð sú mynd
stórfræg, en síðar komu aðrar
í kjölfar hennar. Talar þetta
sinu máli um það, að voldug
kvikmyndafélög telja það mikið
viðfangsefni og líklegt til al-
mennra vinsælda og sér til álits
auka og arðs, ef vel tekst að
gera slíka kvikmynd.
Vísi var kunnugt, að allar
kvikmyndirnar af „yesaling-
unum“, sem gerðar háfa verið,
hafa verið sýndar í Nýja bíó, en
þær eru þessar samkvæmt upp-
lýsingum, sem blaðið hefir
fengið frá Ólafi L. Jónssyni
sýningarstjóra:
Hin fyrsta var sýnd 1913,
gerð 1911, frönsk mynd og hin
stærsta sinnar tegundar, sem
gerð hafði verið. Þetta er fyrsta
myndin, sem fékk þáu ummæli,
að hér eftir yrði að viðurkenna,
að skilyrði væru til framleiðslu
kvikmynda, sem hefðu listrænt
gidli. Þessi kvikmvnd var löng
— sýnd í fjórum köflurn.
Árið 1925 sýndi Nýja bíó
mynd af Vesalingunum, gerða í
Bandaríkjunum. William Far-
num lék aðalhlutverkið.-
Árið 1936 var' sýnd ný, banda-
risk mynd af Vesalingunum, í
henni léku Charles Laughton og
Frederic March. Mun sú mynd
mörgum enn minnisstæð. Hún
var sýnd aftur fyrir fáum árum.
. Árið 1938 var sýnd hér fíönsk
ÞVZKIð
gólflampavfiiir
eru kornnir aftar,
.Pantanir .óskast ;sóttaf
semfyrsL
SkerínaMðifi
Laugavegi 15.
Sími 82635
vorið“ og „Hyað sagði trölið“,
eri báðar haía orðið vinsælar,
MAGNÚfe TflORLÁCJIUS
SiEfcstaréítarlögfiaaSaaff,,
Málflutningsskrifstofa
Aðalstræti 9. — Sími 1875.