Morgunblaðið - 04.03.1917, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ
7
*&==?— .... ...................................
(Frh. frá 2. siðu.)
hlift þeim við að fara í herinn. En
Oss skorlir aðra verkamenn til
'hræðsluofnanna. Mér er sagt, að ef vér
§etum fengið aukna starfskrafta, þá
getum vér framleitt hér miljónir
smálesta af jirnblendingi, sem vér
verðum annars að flytja með skip-
um hingað. ^
Matvælaframleiðsla.
Nú kem eg að þriðja, og ef til
þýðingarmesta atriðinu, tii þess að
ráða fram úr vandanum, en það er
matvælaframieiðslan í landinu sjálfu.
Tuttugu árum eftir að kornlögin voru
numin úr gildi hér í landi, fram-
leiddum vér heimingi meira hveiti
heldur en vér fluttum inn. Síðan
hafa fjórar eða fimm miljónir ekra
af ræktuðu landi farið í auðn og
nær helmingur verkalýðsins í sveit-
unum hefir fluzt til nýlendanna.
Það er enginn efi á því, að rík-
ið gætti þess eigi sem skyldi, að bú
er landsstólpi, og slík fásinna má
aldrei henda oss framar. 'Ekkert
menningarland í heiminum lagði
jafnlitla rækt við landbúnaðinn eins
og vér.
Á undanförnum árum höfum vér
flutt inu milli 70 og 80 °/0 af þeim
kornvörum, sem vér höfum eytt í
iandinu, og nú sem stendur eru
matvælabirgðir vorar htlar, iskyggi-
lega miklu lægri heldur en þær hafa
verið svo langt sem skýrslur ná.
Þetta er að miklu ieyti að kenna
hinni slæmu uppskeru. Það er eigi
alt kafbátunum að kenua. Það er
að mestu leyti því að kenna, að
vér höfum eigi fengið verri upp-
■skeru í manna minnum, heldur en
siðastlíðið ár, og það er slæm við-
bót við það, að skip vor eru upp-
tekin í þágu hernaðarins, og að
kaupförum vorum fækkar stöðugt.
Það er þess vegca nauðsynlegt
vegna öryggis þjóðarinnar, vegna til-
veru þjóðarinnar, að vér gerum nú
þegar alt sem í voru valdi stendur
til þess að auka sem mest fram-
leiðslu matvæla hér í landi á þessu
áfi og næsta ári. Auðveldara hefði
Það verið ef vér hefðum snúist að
htssu fyrir löngu, en sumt af þvi,
s^m vér höfum orðið að gera, höf-
htn vér neyðst til að koma i frarn-
kvaemd á fáum vikum.
Það eru eigi nema fáar vikur efdr
þess að sá hveiti, höfrum, byggi
°§ kartöflum, og það er þess vegna
Oauðsynlegt að, bændur séu hvattir
þess að stækka akra sína, því að
ö^rum kosti á þjóðin eigi nema um
tVent að velja, að draga þrek úr
^CrDum eða lifa við þröngan kost.
^jóðverjar hafa valið þann kostinn
^ láta þjóðina hafa of lítið að eta,
eidur en draga þrek úr her sínum.
. ér viijum reyna að koma í veg
^r*r það, að vér verðum að gripa til
ess ráðs, og það er hægt.
^ Hver er aðalástæðan til þess að
^Qdra það að bændur geti aukið
sina? (Einhver greip fram í
Það væri skortur á verkafólki).
v Qokkru leyti er það að kenna
r afólksskorti. í sumum héruðum
flyktust verkamenn svo undir her-
fánann, að enginn vinnukraftur var
eftir. Og sum þessi héruð eru hin
fjóvsömustu akurlönd í Bretlandi. —
Það var ekkert eftirlit með þessu.
Þegar verkamenn vildu ganga i her-
inn, vaið enginn til þess að banna
þeim það, og það er enginnj efi á
því, að þjóðræknin og ættjarðarást
verkamanna gjörsópaði sum héruð.
En ef þér farið til Frakklands, og
ferðist um það þvert og endilangt,
þá munuð þér eigi sjá einn einasta
mann á herskyldualdri að landbún-
aðarvinnu. Þeir hafa allir verið
teknir í herinn og bændur verða að
láta sér nægja að hafa unglinga,
gsmalmenni og konur i þjónnstu
sinni . . .
Síðan talaði ráðherrann langt mál
um það, að bændur mundu tregir
til þess að leggja i mikinn jarðrækt-
arkostnað vegna þess, að þeir byggj-
ust við því að eftir stríðið mundu
þeir ekki fá svo hátt verð fyrir vöru
sína, að það borgaði sig að leggja í
ankinn kostnað nú í dýrtíðinni. —
Kvað hann því nauðsynlegt, að
tryggja bændum verð á framleiðslu
þeirra til nokkurra ára og jafnframt
yrði að setja einhver ákvæði um lág-
markskaup, svo að fólk fengist til
þess að vinna í sveitunum. Siðan
mælti hann:
Ef þessum fyrirætlunum um timb-
ursparnað, járnblendingssparnað og
aukna matvælaframleiðslu í land-
inu sjálfu verði komið í framkvæmd,
þá sparast mikið af skipastóli vor-
um. En á það verður eigi treyst
að svo stöddu. Það er svo margt
sem kemur þar til athugunar. Það
verður að ná í vinnukraft og þó sér-
staklega menn sem vit hafa á þvi
verki er þeir eiga að vinna. í sveit-
inni er alt undir tiðinni komið —
hvernig viðrar meðan plægt er, sáð
er, meðan kornið er að þroskast og
þegar farið verður að skera upp.
Það er þvi ekki að búast við nein-
um árangri fyr en síðar. Timbur-
flutning getum vér ekki sparað fyr
en i sumar og uppskera bændanna
kemur ekki fyr en í haust. En
þangað til verður skipaþörf, ákaflega
mikil skipaþörf, Ráðherrar Frakka
hafa verið hjá mér í tvo daga og
beðið um fleiri skip. Ráðhe ra ítala
er nýfarinn. Hann kom í sömu
erindagerðum. Sjálfir eigum vér við
skipaskort að búa og þess vegna
verðum vér að spara innflutninga,
ekki i sumar og ekki í haust, held-
ur nú þegar og spara þá að miklum
mun.
N auðsyu javörur.
Hvað eigum vér þá að gera? Lífi
sjómanna vorra, hinna ágætu sjó-
manna vorra, og tilveru þessa ágæta
ríkis, meigum vér eigi hætta með
því að flytja inn neinar þær vörur,
sem ekki eru bráðnauðsynlegar. En
hvað era þá nauðsynjavörur? Mat-
væli og klæði, sem þurfa" til við-
halds hernum og þjóðinni, bæði
heima og erlendis, og enn fremur
hrávörur, sem þarf til hergagnagerð-
ar eða iðnaðar, sem er nauðsynlegur
til þess að halda við lífi þjóðarinnar,
eða lánstrausti þjóðarinnar. Alt ann-
að er ónauðsynlegt. Þjóðin verður
að komast af án þess, meðan á stríð-
inu stendur, en ef hún getur það
ekki, er sæmra fyrir hana að eiga ekkií
ófriði. Hernaðurerægilegtstarf. Ogvér
höfum ekkert leyfi til þess að tak-
markíj það, hve míkið vér leggjum
af mörkum til hans. Vér verðum
að leggja fram það sem vér getum
og ættum að miklast al því að gera
það í félagi við hina ágætu banda-
menn vora. Það er óþaríi að gera
ráð fyrir þvi, að þegar miljónir hinna
beztu manna bessa lands, eiga við
illa æíi að búa erlendis og ganga
út í opinn dauðann, að þá munum
við, s;m eigum rólega æfi hér heima,
ekki vilja neita oss um það sem ekki
er nauðsynlegt.
Vér skipuðum nefnd, sem eg hefi
þegar getið um, og fengum Sir
Henry Babington Smith formensku
hennar. Hún hefir þegar athugað,
hvað vér þurfum að flytja inn og
hvað vér þurfum ekki að flytja inn.
Hún veit hve mikið skiprúm vér
verðum að spara. Flotastjórnin
skýrði henni frá því. Og henni var
falið að stilla svo i hóf, að vér gæt-
um sparað það skiprúm. Hún heflr
grandgæfilega athugað allan innflutu-
ing hingað og gert athugasemdir.
Stjórnarnefnd, sem Curzon lávarður
var formaður fyrir, hefir íhugað
þessar athugasemdir og tillögur,
og stjórnin hefir síðan íhugað tillög-
ur beggja þeirra nefnda, Eg hefi
þegar tninst á timbursparnaðinn.
Um það að spara járnmálminn, höf-
um vér farið eftir tillögum her-
gagnaráðherrans.
Blöðin.
Það sem kom næst til athugun-
ar, var ptppír, sem mikið er flutt
af hingað til lands. Eg á þar við
blaða og umbúðapappír. Eg hafði
enga hugmynd um það áður, hve
mikið var notað af þeirri vöru. En
nú veit eg ekki hvort eg á að telja
dagblöðin. til óhófs, munaðar, hress-
ingar eða nauðsynjavöru. En eg
hygg þó, að ef menn ættu að velja
um morgunverð eða dagblað, þá
mundu þeir fremur kjósa matinn.
Það er þó enginn efi því á því, að
blöðin hafa orðið oss að ákaflega
miklu liði, til þess að halda uppi
hernaðinum af sem mestu kappi.
Hinn ágæti árangur hins nýja her-
láns ber bezt vitni það, og eg er
viss um það, að fjármálaráðherrann
verður fyrstur manna til að viður-
kenna, að það sé mest að þakka að-
stoð hinna stóru blaða. En nú er
ófriður, og eg er þess vegna hrædd-
ur um að vér verðum að fækka
nokkrum síðum í blöðunum. I
Frakklandi hafa blöðin verið mink-
uð niður í fjórar síður. Og sama
máli er að gegna í Italiu.
Við höfum komist að þeirri nið-
urstöðu, að vér verðum að takmarka
mjög innflutning á pappír. Arið
1914 fluttum vér inn r,800,000
smálestir af pappir. Við ætlum að
færa það niður i 640,000 smálesttir,
sem skiftast jafnt milli blaða og um-
búða. Bannaður mun innflutningur
á prentuðum auglýsingum og ýmsu
útlendu prenti, svo sem bókum og
tímariturr, til þess að gera eigi prent-
iðninni hér rangindi. Takmarkaður
mun einnig pappír til auglýsinga,
verðlista og handa skrifstofum stjórn-
arinnar.
Takmörkun fæðutegftnda.
Nú kem eg að takmörkun á inn-
flutningi fæðutegunda. Ailar nauð-
synjavörur er frjálst að flytja inn.
En sumt af því sem vér höfum til
matar og flytjum inn í stórum stil,
er ekki nauðsynlegt og þess vegna
ætlum við að takmarka innflutning
á því, eða batina hann alveg. Helztu
vörurnar eru þessar: Bannaður skal
innflutningur á eplum, tómötum og
ýmsum hráum ávöxtum. Af appel-
sínum,’ banönum, vínverjum, almouds
og hnetum skal eigi flytjainn meira
en r/4 af því sem innflutt var af þeim
vörum árið 1917. Innflutuingur á
gosdrykkjum skal bannaður og inn-
flutningur á niðursoðnum laxi mink-
aður um helming. Teflutningur verð-
ur einnig takmarkaður. Af kaffi eig-
um vér miklar birgðir, sem áttu að
fara til Þýzkalands, en voru kyrsett-
ar hér, og nægja þær líklega þangað
til stríðinu er lokið. Sarna máli er
að gegna um cacao og þess vegna
verður bannaður innflutningur á báð-
um þessum vörutegundum.
Þá er kjötið. Við hyggjum að vér
megum treysta að mestu leyti á fram-
leiðsluna í landinu sjálfu, því að vér
eigum nú meira kvikfé, en eg hygg
að vér höfum nokkuru sinni átt áður.
Og þegar allur þessi innflutnings-
sparnaður á matvælum er talinn, þá
verða það um 900.000 smálestir á
ári. Og þótt kvikfénu sé slátrað, þá
sparast með því mikið af fóðurefnum,
sem vér höfum mikla þörf fyrir.
Þá koma vefnaðarvörur og óhófs-
vörur, sem meira er flutt af hingað
til lands heldur en eg býst við að
þingið geti gert sér f hugarlund.
Og eg hafði eigi hugmynd um
það fyr en eg fór að athuga
tölurnar. Við ætlum að stöðva
innflutning á þessurn vörum að miklu
leyti. Mér þykir það sárt, vegna
þess að tnikið af þeim kemur frá
Frakklandi og Ítalíu. Og það er
enginn efi á því að þær ráðstafanir
verða þungur skellur fyrir ýmsan
iðnað á Frakklandi. En þvi miður
neyðumst vér til að gera þetta, til
þess að spara skiprúm, eigi einungis
fyrir oss sjálfa, heldur einnig fyrir
Frakka og ítali, og eg er viss um
það, að ættu þeir sjálfir að velja um
þetta tvent, þá mundu þeir heldur
vilja hafa skipin til annara flutninga.
Áfengi.
Nú verð eg að minnast á eina til-
finnanlega takmörkun á óhófsvöru
— áfengi. Matvælabirgðir hér í landi
eru miklu minni heldur en nokkuru
sinni áður, eins og eg hefi áður sagt.
Þær eru ísltyggilega litlar, eigi ein-
ungis vegna aðflutningsörðugleika,
heldur vegna slæmrar uppskeru. Það
verður þess vegna eigi réttlætt, að
bruðlað sé með þessar birgðir. Eg
skal þegar geta þess, að það er eigi