Morgunblaðið - 29.04.1917, Síða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Sjótmntt.
t>ér fáið fjvergi ódýrari
©íiustafiRa, (Blíujafifia, (BííuBuxur,
Sjófiafta, cKogaraBuxur, ^Doppur,
eti í
Brauns verzíun.
lega. Þar rikir alvara og þögn sorg-
arinnar.
En við sera fáum að búa i friði
og njótum daglega friðar og ánægju
á heimilum okkar í hópi vina og
vandamanna, — þökkum við guði
fyrir öll gæðin, sem við þiggjum úr
hendi hans? Og erum við svo fá-
tæk í anda að við höfum ekki ráð
til þess að senda hlýjar hugarkveðjur
þeim hinum mörgu, sem þjást nú
og líða um víða veröld? Erum
við ekki fær um að leggja oss þá
að hjarta og lyfta þeim með brenn-
andi bæn i hæðir til hans, sem
»heyrir barnsins andardrátt«?
Getur oss eigi hlýnað um hjartað
er við heyrum sannar sögur úr dag-
legu lífi þeirra manna sem harmarnir
þjá og söknuðurinn þjakar? Betur
að svo væri.
Guörún Lárusdóttir.
Frá
stjórnarbyltingunni
í Rússlandi.
Danskur maður segir frá.
Danskur maður, sem hefir verið
ráðsmaður á búgarði í miðju Rúss-
landi í fjögur ár, komst á burtu úr
Rússlandi rétt í hann mund er
stjórnarbyltingin hófst og sagði hann
>Poetiken« þannig frá því, sem fyr-
ir hann bar:
— Við komum frá Moskva og
þar var alt með kyrrum kjörum. I
Tula dvaldi eg í tvo mánnði ogþar
var alt kyrt líka. Það er þess vegna
Híkið 8i lal mim!
Bréf frá Vínarborg.1)
Ungverjaland er merkilegt og Ma-
gyarar eru fáum líkir. Þeir eru stæri-
látir og þráir. Þeim verður eigi þok-
að skrefi lengra, heldur en þeim
sjálfum sýnist, hvorki með hótun-
um eða ginningum. En þeir eiga
fáa sína líka í gestrisni, riddaraskap
og meðaumkun.
1 mörgum löndum finst aðals-
mönnunum að bændurnir séu af
öðru og auðvirðilegra sauðahúsi
heldur en þeir sjálfir og að eins
skapaðir til þess að þrælka og hlýða.
En aðallinn í Ungverjalandi, sem á
rót sína að rekja aftur til daga
Arpáds, segir um bændurna á slétt-
unni: — Þeir eru höfðingjar hver
og einnl
J) Lauslega þýtt úr »Politiken«.
vitleysa, að stjórnarbylting hafi fyrst
brotist út inni í landinu. Hún hófst
í Petrograd laugardaginn io. marz.
En það voru verkföll, t. d. í Tula.
Þar eru stórar verksmiðjur, sem
veita 30 þús. manna atvionu. Þeir
heimtuðu brauð og snertu ekki á
neinu verki fyr en þeir fengju það.
2000 ungir verkamenn, sem héldu
að þeir mundu fá mat, gerðust verk-
fallsrofar, en þeir voru sendir til
vígvallarins og fengu eigi einu sinni
að kveðja ættingja sína. Það var
hegningin fyrir það, að þeir höfðu
lagt niður vinnu. Um miðjan sunnu-
dag kom eg 11 rússnesku járnbraut-
arstöðvarinnar í Petrograd, og þar
var eigi hægt að fá neinn ökumann.
Það var einnver órói í fólkinu þar
og komumst við fljótt að því hver
orsökin var. Hún var áú, að það
var eigi nema einstaka maður, sem
vildi gerast verkfallsrofi. Eg náði í
vagn, en þegar eg kom til Newski-
torgsins, var vagninn stöðvaður, og
margir menn kölluðu í senn til
vagnstjórans: »Hvert ætlar þú að
fara?« Og svo var tekið í taum-
ana og hestinum snúið við.
Eg gekk út á götuna og sá nú
að þar var alt fult af lögregluþjón-
um og hermönnum. Nokkuð lengra
burtu hafði safnast saman múgur og
Aðallinn drotnar ekki yfir bænd-
unum og bændurnir skríða eigi i
duftinu fyrir aðlinum. Brytinn hjá
herramanninum er svo einráður í
kjallaranum, að eigi koma önnur
vín á borðin heldur en honum sýn-
ist. Bróðir óðalshöfðingjans bað
hann um nokkrar flöskur af góðum
Tokayer. Og svarið var: — Já, eg
skal gera fyrir þig það sem eg get.
En þú veizt að það er eigi hlaupið
að því að fá þann gamla (brytann)
til þess að láta neitt af mörkum.
Að minsta kosti verður þú sjálfur
að leggja fram flöskur, því að eng-
inn mannlegur máttur gæti nokkru
sinni fengið hann til þess að láta
flöskurnar fylgja með!
Sléttubóndinn vinnur þegar hon-
um sýnist — tuttugu stundir í sól-
arhring meðan á uppskerunni stend-
ur. En mánuðum saman gerir hann
varla handarvik. Hann metur frjáls-
ræðið meira heldur en fé. Og setji
hann son sinn til menta, þá er hon-
um það raun og veru þvert um
geð. Hann miklast eigi af því að
margmenni. Og hvaðanæfa kom
fólk, menn og konur, ungar stúlkur
og smábörn, og var svo að sjá, sem
enginn hefði hugmynd um það sem
fram var að fara. Lögreglan skaut
á múginn. Eg var kominn inn í
þrengsli og irafár, sem var svo ljótt
að eg get eigi lýst því. Framan við
mig sá eg marga hniga til jarðar.
Eg sá heldri menn, konur og ung-
ar stúlkur hlaupa i dauðans ofboði
fram á akbrautina, en þar voru þau
undir eins skotin. Mörg börn voru
lika drepin, og göturnar löðruðu í
blóði.
Hermennirnir hreyfðu sig ekki og
þótt þeir væru með alvæpni, þá
skutu þeir ekki. Eg sá jafnvel nokkra
liðsforingja falla fyrir kúlum lög-
reglunnar, ef þeir gengu fram'úr
fylkingunum. Og það var furða að
eigi skyldi alt fara í bál og brand
milli lögreglunnar og herliðsins.
Líkin lágu á götunum þangað til
múgurinn hafði tvístrast, en það varð
eigi fyr en eftir all-langan tima, því
að verkamennirnir óttuðust eigi lög-
regluna, þótt hún dræpi marga þeirra.
að eiga lögfræðing fyrir son. Og
deyi sá sonurinn, sem átti að taka
við búinu, þá bregður lögmaðurinn
við, fer burt úr borginni og gerist
bóndi.
Leiguliði nokkur hafði tekið til
fósturs fimm systurbörn siu, sem
voru foreldralaus. Kona hans deyr
og hann fær sér ráðskonu. í fyrra
fellur hann í stríðinu. Hvað gerir
nú óðalseigandinn? Hann þykist
vita að hinn fátæki leiguliði hafi
tekið börnin að sér til þess að þau
ættu heimili, og hann ákveður að
það heimili skuli ekki hverfa úr
sögunni. Gefur hann börnunum
húsið og jörðina, kú og grísi og
ræður ráðskonuna til þess að sjá um
heimilið þangað til elzta stúlkan er
orðin svo stór að hún geti það
sjálf.
Árið 1903 gaf Ungverjaland börn-
unum þann rétt, er líklega á hvergi
sinn líka. »Vanrækt« börn (og þar
með er átt við öll þau börn, er for-
eldrarnir geta ekki eða vilja ekki
ala upp, óskilgetin börn o. s. frv.)
Frá heimför
Bernstorff.
Brezka blaðið »Daily Express« seg-
ir sögu af mjög grunsamlegu kofforti,
sem fundist hafi um borð í »Frede-
rik VIII« þegar skipið var rannsakað
í Halifax. Koffortið var sent af
sænska ræðismanninum í New York
og átti að fara til Stockhólms. En
áður en skipið færi frá New York
hafði aðalkonsúll Svía innsiglað kof-
fortið.
í Halifax sagði einn af farþegun-
um, sem var þó eigi stjórnarsendi-
maður, heldur kaupmaður, að hann
hefði koffortið í fari sínu Hann
sagði að í því væru ýms sendiherra-
skjöl og hefði yfirkonsúll Svía beðið
sig að fara með það til Stockholms.
Þótt ræðismenn megi eiga von á
því, að sendingar þeirra séu rann-
sakaðar, þá hefði koffortið þó kom--
ist leiðar sinnar, ef skoðunarmenn
Breta hefðu eigi tekið eftir því að
innsiglið var brotið. Þóttust þeir
vita að það mundi hafa verið gert á
leiðinni milli NeV York og Halifax,
og grunaði þá að í koffortinu mundi
vera eitthvað annað heldur en skjöl
frá sænska ræðismanninum til stjórn-
arinnar í Sviþjóð. Þess vegna lögðu
þeir hald á það. Var nú skorað á
ræðismann Svía að gefa opinbera yfir-
lýsingu um það að í koffortinu væri
ekkert annað en skjöl frá honum til
stjórnarinnar sænsku og átti síðan
að opna koffortið í viðurvist fulltrúa’
ræðismannsins og embættismanna
Breta. Ræðismaðurinn neitaði að
gefa slíka yfirlýsingu og var þá kof-
fortið flutt í land i Halifax og síðan
sent til Englands undir umsjá her-
manna og lögregluþjóna úr Scotland
Yard. Hélt »Daily Express« að kof-
fortið mundi flutt til sænska sendi-
eru alin upp á kostnað ríkisins. Og
sé eitthvert þessara barna spurt um
það í skólanum hver sé faðir þess,
þá svarar það djarflega og frjálslega:
Ríkið er faðir minnl
Ungverjaland á 75,000 fósturbörn
og á hverju ári leggur það tíu milj-
ónir króna á borð með þeim. Það
er eígi hægt að ala upp barn fyrir
133 krónur á ári. Ríkið reisir eigi
ölmusuhús og lætur eigi börnin í
hendur þeirra er lægst bjóða. Öll-
um börnunum er komið fyrir í 400
auðugum og heilnæmum sóknum
meðal bændanna. Fyrir ungbörn
eru goldnar 21 kr. á mánuði, fyrir
börn 1—2 ára 10 krónur á mánuði
og fyrir börn frá 2—7 ára að leins
8 kr. Auk þess greiðir ríkið skóla-
fé, læknishjálp og fatnað, þegar þess
er æskt.
Meðgjöfin hefir ekki verið hækk-
uð í striðinu, þrátt fyrir það þótt
alt hafi margfaldast í verði. Með
öðrum orðum hafa Ungverjar oú
fyrst sýnt það ótvirætt hvað þeif
eru barngóðir, þvi að hver bón 1*