Morgunblaðið - 22.03.1918, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Strið eða friður?
(Grein sii, er hér birtist, kom i5t
í dönsku blaði þá er Ukraine hafði
samið hið við Miðríkin.)
Heimsstyrjöldin er nú sem stend-
ur i kyrstöðu; en sú kyistaða er
eigi atburðalaus; það gerist margt,
en flest af því er á huldu eða þá
að enn er eigi hægt að gera sér
grein fyrir því hvaða þýðingu það
hefir. Ófriðurinn er nú eigi orra-
hrið milli þjóða og landa, heldur
fyrst og fremst stríð milli hinna
gagnstæðu afla og hagsmuna hinna
ýmsu þjóða.
Til þess að skýra þetta enn bet-
ur, skulum vér nefna það »friðleysi«,
sem er milli Rússa og Þjóðverja frá
því á morgun. Trotzky hefir lýst
því yfir að Rússar vilji eigi halda
ófriðnum áfram og eigi heldur skrifa
undir friðarsamninga. Og Kíihl-
mann hefir svarað þvi, að fyrst eigi
geti verið friður milli Rússa og
Þjóðverja, þá ve«ði ófriður að hefj-
ast aftur. Er nokkuð einfaldara? Og
þó er það mjög flókið. Frá Wien
kemur'- fregn um það að Austur-
ríki ætli eigi að heyja lengur ófrið
við Rússland, — Miðríkin hafa nú
samið frið við Ukraine, sem liggur
að Austurríki — og ef ófriðurinn
eigi að halda áfram, þá verði hann
að vera milli Rússa og Þjóðverja
einna! A þennan hátt er hvorki
friður né ófriður, heldur bæði friður
og ófriður. Þjóðverjar halda áfram
striði við Trotzkys Rússland, en
jafnframt opnast hinni soltnu þýzku
þjóð hinar miklu kornhlöður Ukraine.
Þetta ástand er ekki einfalt og blátt
áfram, heldur er það afrek »diplo-
matisk-politiskrar* snjöllustu snilli.
Ófriðurinn er eigi lengur ófriður
aðeins — hann er einnig friður I
Það er alls eigiUjóst hvað Trotzky
gengur til — hvað það er, sem
hann ætlast fyrir. En það virðist
svo sem hann vilji hafa greiða
götu til Frakka og Breta. Hann
vill gjarna semja frið við Þjóðverja,
en hann vill eigi gera það á þann
hátt, að hinir fyrri bandamenn Rússa
snúist fjandsamlega gegn þeim.
Hann ætlar að blístra með munninn
fullan af mjölil Hitt er annað jmál,
hvort hann getur leikið það. Auð-
vitað er hann bundinn af innanrík-
isástandinu, sem erfitt er að átta sig
á. Hvað vitum við yfirleitt um það
sem er að gerast í Rússlandi? Það
eitt að vandræði þau, sem Maximal-
istar eiga við að stríða, eru mjög
mikil og eru sennilega að vaxa
foringjum þeirra yfir höfuð.
Vandræðin i Þýzkalandi og Austur-
riki eru sennilega ekki mikið minni.
Sú friðarþrá, sem fékk Rússa til
þess að taka tveim höndum við svæs-
inni stjórnbyltingu, hefir einnig gert
vart við sig í Þýzkalandi — og eins
i Frakklandi, Englandi og ítaliu.
Það er óefað að ástæðulausu að hin
opinberu blöð i hinum ýmsu lönd-
um, fara svo óvirðulegum orðum
um starfsemi friðarvinanna. Það er
talað um þá eins og nokkra villu-
ráfandi sauði — en i raun og veru
hafa þeir áreiðanlega miljónir manna
að baki sér og starfsemi þeirra er
rojög hættuleg. Það sézt bezt á þvl,
að jafn hygginn og gætinn stjórn-
málamaður sem Asquith, vinnur með
þeim — enda þótt hann geri það
auðvitað með mestu gætni og án
þess að fallast opinberlega á stefnu-
skrá þeirra. En mönnum skjöplaðist
hrapallega ef menn ætluðu að ástandið
væri nokkru betra í Þýzkalandi og
Austurriki — hin siðasta og mikla
verkamannahreyfing þar ber ljósastan
vott um það hvernig ástandið er.
En friðarvinirnir standa eigi alls
staðar jafnt að vigi. í Miðrikjunum
eru þeir bundnir á höndum og fót-
um, eftirlitið er strangt með öllu
því, sem þeir segja og skrifa og
herinn, lögreglan og domstólarnir
taka ekki mjúkum höndum á þeim.
Nú er það daglegur atburður að
menn séu líflátnir og dæmdir í fang-
elsi í Þýzkalandi. Og i öðrum
löndum er það ekki betra, t. d. í
Frakklandi, þar sem Bolo Pascha
var nýlega dæmdur til dauða og
Caillaux bíður eftir líflátsdómi!
En þrátt fyrir þessa ókyrð, upp-
lausn og truflun, sem einkennir
ástandið í heiminum núna, búast
hvorirtveggja til hinnar miklu or-
ustu á vesturvígstöðvunum. Það er
enginn efi á því hvert takmarkið er
með hinni miklu sókn. Hindenburg
hefir nú lofað þvi, sem enginn
þýzkur hershöfðingi hefir getað, að
ná Paris. í Þýzkalandi efast menn
eigi um að hann muni geta það, en
menn vita líka að það kostar hundrað
þúsund mannslífa. Það verður blóð-
bað, sem á engan sinn lika. Frakkar
og Bretar efast víst heldur eigi um
það að sóknin muni koma. Auð-
vitað vona þeir að geta staðist hana,
en jafnframt óttast þeir að það muni
ekki taka't. Hvað þeir eru áhyggju-
fullir sézt bezt á þvi, að nú virðist
svo sem að lokum eigi að verða al-
vara úr því að skipa einn yfirhers-
höfðingja yfir heri Breta og Frakka.
Foch á að verða yfirbershöfðingi
þeirra. Undir Foch ætla England
og Frakkland að sigra Hindenburg,
Ef þessi lengi þráða samvinna kemst
á með þeim, þá eiga þeir miklu
meiri vonir með það að geta varið
París. En það er þó undir því
komið að þeir taki öllum afleiðing-
unum af breytingunni, því að hún
verður annaðhvort efling heinaðar-
politikar Lloyd George eða þá rot-
höggið á hana. Þessu til skýringar
er fróðlegt að athuga það, að stjórn
Lloyd George hefir vist aldrei verið
svo völt i sessi sem nú. Það á að
halda ófriðnum áfram, en friðurinn
grefur um sig óhindraður!
Það er þýðingarmikill þáttur ó-
friðarins, sem nú hefst — og ætla
má að það sé hinn síðasti. Ófrið-
arlok verða þó einhverntima að
koma, og það eru svo margir og
öflugir kraftar, sem vinna að þvi að
uppleysa ófriðinn, að það er eigi
hægt að trúa öðru en því, að gagn-
ger breyting verði á þá og þegar.
En það er þó eigi hægt að vona að
komist verði hjá blóðbaði á vestur-
vigstöðvunum, og þess vegna skyldi
maður óska að það kæmi heldur
fyr en seinna. Heimurinn þráir
bardaga til þess að fá frið. Og
hann er nógu dýrkeyptur, hve-
Dær sem hann kemur, og nokkrar
blóðsúthellingar eru ekkert í saman-
butði við það að fá hann sem fyrst.
Arásin á París.
Það var að kvöldi hins n. þessa
mánaðar, að 6o þýzkar flugvélar fóru
herför til Parisar. Segja þjóðverjar
að það hafi verið gert i hefodarskyni
fyrir loftárásir á Suchard, Erslingen,
Unterturkheim og MaÍDZ, er banda-
menn höfðu þá nýlega gert.
Klukkan var rúmlega 9 þegar til-
kynt var í Paris að flugvélarnar
væru á leiðinni, en árásinni var lck-
ið klukkan að gaDga eitt. Margar
flugvélarnar komust eigi alla leið
fyrir skothrið Frakka og fjórar voru
skotnar niður, þar af þrjár fjórsetn-
ar flugvélar. Flugmennirnir af einni
voru teknir höndum, en i einni
þeirra brunnu þeir upp til agna.
í Paris sjálfri biðu 29 menn bana
en 50 særðust og i úthverfunum
biðu 5 bana en 9 særðust. Ótta
miklum sló á borgarbúa og leituðu
þeir sér skjóls fyrir skothiíðinni og
sprengjunum hvar sem þeir gátu.
Fjöldi manna ruddist niður i- neðan-
jarðar járnbrautargöngin og urðu
þar svo mik'l þrengsli að 66 —að-
allega konur og börn — tróðust þar
undir og biðu bana.
Franskir flugmenn voru þegar
sendir gegn þýzku flugvélunum og
gerðu þeir jafnframt árás á stöðv-
arnar þar sem flugvélarnar hófu för
sína og vörpuðu þar niður 5800
kilóum af sprengjum.
Þetta eru fyrstu fréttirnar af árásinni.
Þær eru i norskum blöðum og tekn-
ar eftir opinberum tilkynningum,
sem þá voru svo nýjar að ekki
munu hafa öll kurl verið komin til
grafar.
Tímatali breytt
í Rússlandi.
Svo sem kunnugt er hafa Rússar
fram að þessu haft sérstakt timatal
og verið hálfum mánuði á eftir öðr-
um þjóðum. Þetta hefir valdið ýms-
um óþægindum og nú hefir Maxi-
maraalista-stjórnin breytt timatalinu,
31. janúar. En þá er Rússar töldu
cffiaravilla,
(BoGóen,
og margar fleiri
vinólafecjunóir,
fást í smáum og stórum kössum í
& * n r* p y •
oJobaksnusinu.
St. Víkingur
nr. 104
Félagi stúkunnar, sem um lengri
tima hefir verið i fjarlægð, heilsar
upp á meðlimina í kvöld.
Fjölmennið þvi á fundinn.
Æt.
31. janúar töldu aðrar þjóðir 13.
febrúar. Næsti dagur hjá Rússum
var þess vegna 14. febrúar. Var
svo fyrirmælt i reglgerð stjórnarinn-
ar um tímatalsbreytinguna að allar
skuldakröfur, sem áttu að falla í
gjalddaga milli 1. og 14. febrúaf
skyldu falla 14. febrúar, en þær
skuldakröfur, sem falla í gjalddaga
milli 14. febrúar og 1. júli skuli eigi
kræfar fyr en hálfum mánuði eftir
að til er tekið. En eftir 1. júlí á
tímatalsbreytingin engin áhrif að hafa.
I PAGBOK g
Hjálparstarfsemi Bandalags
k v e n n a. Viðtalstími mlðvikud. og
föstud. kl. 2—4 á lesstofu kvenna,
Aðalstræti 8.
G. R. Berg, danskt seglskip kom
liingað í gærmorguu hlaðið timbri
til VöIundB* Skipið fór frá Khöfn 8
febr. og var komið upp undir Island
eftir 11 daga siglingu. |>á hrepti
það aftakaveður og varð að snúa við.
Til Færeyja kom það 25. febr., en
fór þaðan aftur 15. þ. m. áleiðis
hingað.
Hjónaefni. Kampmann lyfsali f
Hafnarfirði og jungfrú Lena Olsen
dóttir G. Olsen heitins kaupm. op-
inberuðu trúlofun sína í fyrradag.
„Svannrinn“ kom frá Breiðafirði í
fyrradag. Farþegar voru Einar Vig'
fússon bakari og Konráð Stefánsson
umboðsmaður.
Geir Zoega kaupmaður hefir keypt
skipið »Ulvö« og ætlar að gera það
út til hákarlaveiða. Býst hann við
því að skipið geti lagt úr í öndverð-
um aprílmánuði.
Samverjinn. Sig. G. Guðmunds-
son Hafnarfirði færði oss 10 kr- *
gær banda Samverjanum.