Morgunblaðið - 14.12.1918, Qupperneq 1

ií»>!g»rdag
des. 1918
6. argangp
34.
tOiublað
1\!L l|Ui í,
ÖMum þeim, rær og f|ær, er auðsýndu hluttekningu og heiðruðu
jarðaríör manusins mír.s síl., Þorsteins fúl. Sveinssonur, vottt eg og
börn mí% h)'’,rt.:ns þakku.
Kástín Tómasdóttir.
Miiss., og sem bauðst til að selja
áhöld til að lýsa g’ötur bæjarins
tYrir 2500 dollara (10,000 kr.).
Þótti ekki beinlínis þörf á því að
lýsa bæinn þá, þar sem ekki væri
meiri umferð — göturnar voru þá
lýstar með 16 steinolmluktum —
og fyrir ómak mitt og útreikninga
fékk eg litlar þakkir hjá bæjar-
stjórninni, ei heldur fékk S. E.
stórvæga borgun fyrir mælingar
sínár.
Og sömuleiðis næsta haust, 1895,
hafnaði bæjarstjðrn Rvíkur tilboð-
um, sem eg færði henni frá tveim-
ur enskum fél-ögnm um að selja
bænum áhöld til að lýsa götur og
hús bæjarins og síðar til eldunar
og jafnvel húshitunar. Annað til-
boðið var upp á 54 þús. kr.
(£3000), liitt upp á rúmar 200
þús. kr., þóttist ékki hafa efni eða
ráð á ]> \ I að leggja fram svo s*n
iOO—300 þiis. kr. til rafmagns-
stöðva. Og eins sleppi eg að ræða
mn fásimmna, sem gerði vart við
sig 14—15 árum seinna, þegar
Rvík kaus heldur að byggja gas-
•stöð fvrir 400 þús., sem þó varð
bæimm innan skamms ónóg til
ljósa og til eldunar einungis; og
eius ^eng eg fram hjá því, að
l’eikna hér út, hvað mikið fé Rvík
hefði getað sparað sér með því að
set.ja upp þá eða 14 árum fyr raf-
magnsstöð til ljósa og eldunar, í
staðiníi fyrir gasstöð. Reykvíking-
ar geta sjálfir- gert sér Imgmynd
mn það, ef þeir íhuga hve mikln
þeir' evða árlega fýrir gas og hve
mikiu ódýrara rafurmagnið hefði
orðið, samkv. útreikningi þeirra
J . Þ. og G. Hlíðdals, og hve miklu
ódýrari rafmagnssföðin hefði orð-
ið þá.
Fyrirspurn.
er bezt að gera það alveg, og segja
öllum starfsmönnuimm App.
€ i v i s.
Það var. saimarlegt neyðarúrræði
þegar safninu var lokað í fyrra.
En kolaskortur var þess þá vald-
andi. Vitum vér eigi, hvort nokkr-
ar tilraunir hafa verið gerðar til
þess að liita safnið upp með nó. —
Nú verður eigi kolaskorti um kent
eius og í fyrra. Hér er til nóg af
kolum. Að vísu eru þau dýr, en
þó eigi svo að eigi sé dýrara að
láta safnið ónotað, Þetta sér fjöldi
manna. og þessa dagana hefir því
verið samin áskorun til stjórnar-
innar ura það að opna safnið tafar-
laust aftur. Hafa fjölda margir
hæjarhúar og allir helztu menta-
frömuðir þessa bæjar ritað nöfn
sín undir hana. Mun þessi áskorun
11 ú aunaðhvort á leiðinni upp í
Stjórnarráð eða nýkomin Jiangað,
og væntum vér að stjórnin fari
ekki að salta hana, en bregði við
þegar í stað og láti opna safnið
til almeimingsafnota, eins og var
fyrir stríðið.

S>
m
JF
Eldur í húsum. í fyrradag kom
upp eldur í húsi Samúels Ólafs-
sonar söðlasmiðs við Laugaveg.
Var brunaliðið kvatt þangað, en
áður það kæmi, liafÖi tekist að
slökkva eldihn. í gær kviknaði í
Iiúsinu Klöpp við Klapparstíg, en
eldurinn várð slöktur von bráðár.
Brezkt ílutningaskip kom hing-
að í fyrrakvöld. Mun þáð eiga að
taka liér ull og fleiri vörur,*sem
Bretar eiga.
Landsbókas
G-uðsþjónusta fer engin fram í
Fríkirkjunni á sumpidaginn, af
því að sótthreinsun kirkjunnar og
þvotti á heniii verðtir eklti lokið.
Ritstj irnarsim nr. cór>
..... -- --- ---
Rafmagnsstöð
Reykjavikur.
Saga hennar er nú 25 ára.
1 46. íölubl. „íslendings“ þ. á.
ritar Frímann B. Arngrímsson
grein um rafmagnsmálið hér í
Reykjavík. Og þar sem liún er
nógu fróðleg fyrir sögu málsins og
sýnir hve það hefir átt erfitt, upp-
dráttar, birtum vér hér kafla úr
greininni:
Fyrir 24 árum (hráðum 25 ár-
um síðan) flutti hlaðið „Fjallkon-
an“ (fehr. 1894) greinarstúf' um
notkiui rafmagns, einkum til ljósa
og iðju, eins og ]>á var farið að
tíðkast erlendis.
Litlu áður, að ]>ví mig lninnir,
hafði Jón Ólafsson, þá ritstjóri
„Heimskringlu“, ritað í ]>að blað
g'rein um sama efni og um leið
ymprað á því, hvort ekki myndi
mega nota aflið í Elliðaáimm til
að raflýsa bæinn.
Þeir Valdemar Ásiiiundsson og
Jón Ólafsson urðu þannig fvrstir
íslenzkra ritst'jóra og fræðimauna
til þess að bciida þjóð Islands á
hvernig' og til livers mætti nota
ásmegin fíjóta og fossa. En orðum
þeirra var því miður lítill gaumur
gefinn. Island átti þá engan raf-
magnsfræðing til ög cngan verk-
fræðing, sem styddi það mál til
hlítar.
Eg sleppi í þetta sinu að segja
frá því, hvernig ermdi mínu iun
raflýsing og rafhitun í Rvílc var
tekið liaustið 1894, þegar eg kom
þangað og gekst fyrir því að má'l
ingar væru gerðar af áimm og aðr-
ai' upplýsiiigar gefuar mmðsýnleg-
ar til að gera bráðabirgðaráætlun
Um kostnað rafmagnsstöSvar við
þær. ISæmundur Eyjólfsson búfræð-
mgur mældi vatusmagnið í ánura
og niældist það vera 365 ten.fet
Ú sek. (þéim R. Lie og -I. Þ. og O.
H. hefir mælst ]>að eftir yeðurtöfl-
Um að eins 4 ten.metrar á sek. t:l
lafnaðar) og eg gerði bráða-
hirgðaáætlun um ksotnað stöðvai
við þaer til' að raflýsa bæiiin og
eUinig um kostnað stöðvar til að
rafliita hann með afli úr ánum.
eiiis og Svík var þá, liún taldi 4000
^úa. Útdráttur úr erindi miim og
Peirri áætluu varð loksius prent-
áðin- í „Fjalllcöniiiini“ í október
1894,þó eliki án mikillar mótspyrnu
rá vissum möíinum, enda ber hann
þuð með sér. Bæjarstjórnin hafn-
tilboði ameríkanska rafmagus-
^éhigsins (General Electric Co.j,
sem eg hafði unuið fyrir í Lynn,
Hveriiig stendur á ]>ví, að ekki
er réynt til að hita upp safnahygg-
mguiia með mó, eins og ömmr stór-
liýsi; eða þá með kolúm, sem nú
eru uægar hirgðir af? Ætlar hið
íslenzka, fullvalda ríki að hyrja
með því að loka alveg fyrir þá
miklu andlegu fjársjóði, sem fald-
ir eru í safnahúsiim! Ef svo er, þá
Lagarfoss fer héðan á morguii
beiiia leið til New York.
Kötlug'osunuin niun nú Iokið, og
liefir eigi sézt neiiin gosmökkur
ýfir jöklinum í marga daga. En
hlaup hafa komið öðru hvorti, og
ætla menn að þau stai'i frá vatni,
sem sezt liefir í jökulsprungur og
Afgreiðslaslmi nr. 500
„Crescersf1 taSvélar
selur
Viöskiftafélagið Kirkjustræti.
svo sprengt frarn jökulinn með
þunga sínum. Aska er í Mýrdaln-
um eun, og svo mikil, að ha-gi t r
slæmur, enda þótt snjólaust sé.
Sterling' liefir ekki tekið neiua
farþega á þeim höfnum, sem það
hefir komið á. Jón Jóhannesson,
sem verið hefir settur héraðslækn-
ir á Húsavík, ætlaði með skipinu
hingað suður, en fékk ekki far.
Fer hanu því landveg suður.
Björn Bjarnason, fyrv. sýslu-
maður, lézt, eftir langvarandí
heilsuleysi, að heimili sínu, Berg-
staðastræti 17 hér í bæmim, fimtu-
dag 12. des.
Franski herinn
fagnar vopnahléinu
Eftir 1561 ófriðardaga kom engim
hernaðartilkynning.
_____ \
Fréttaritari „Berlingske Tiden-
des“ í París símar blaði sínu á
þessa leið dagiiin eftir að vopna-
hléð gekk í gildi:
— í fyrsta skifti eftir 1561 ófrið-
ardaga, kemur engin frönsk hern-
aðartilkyiming í dag og mun eigi
koma framvegis. Aftur á móti er
húist við ]iví, að gefin verði út,
aiinaðhvort daglega eða annan-
hvorn dag, opiiíber tilkynning um.
það, hvaða hæi og borgir Frabkar
hafi tekið.
Mánudagimi 11. nóvember, kl. ;)
að morgni, varð,. það kunnugt á
vígstöðvunum, að vopnahléssamn-
ingar hefðu verið undirritaðir af
hvorumtveggja. Þótt allir hefðu
búist við því, þá vakti þó fregnin
óhemju fögnuð. Það getur enginu
inaður ímyndað sér þau gleðilæti
sem urðu á endilöngum vígstöðv-
uimm milli Ilollands og Sviss. Liðs-
íoringjar og hermenn föðmuðust
eiiis <>g bræður og' flugmemi svifu
yfir Iierstöðwiinun og vörpuðu nið-
m- þúsundum lítilla bréffána með
litum handanianua. Fögnuðuriim
jokst og margfaldaðist eftir því
sem lengra leið á daginn. Fjölda-
inargii- leiðangrar voru gerðir úfc
til næstu ]i orpa t il þess að sækja
kapmavín svo hægt væri að hald<>