Morgunblaðið - 25.07.1919, Síða 3

MiO R G U.N B Ii AÐIÐ
Friurðnn.
K.höfn, 7. júlí 1919 í
Þýzka stjórniu hefir oft í vetur
látið það í veðri vaka, að hún mund.
neita að skrifa undir friðinn, ef vik-
ið yrði frá þeim réttargrundvelíi,
sem bandamenn hefðu lofað. Og
þegar Þjóðverjar 7. maí fengu frið-
arskilmálana, var bæði alt þjóð-
þingið — að óháðum jafnaðar-
mönnum undanteknum—og stjórn-
in með Scheidemann í broddi fylk-
ingar, sammála um að mótmæla.
Voru þessi mótmæli og hótanir
stjórnarinnar um að neita að skrifa
undir „bluff,“ tilraun til í lengstu
lög að fá bandamenn til að slaka
tilt Vildi þýzka stjórnin, þegar til
kastana kæmi, heldur kjósa að færa
þjóðina þjáða af 5 ára óíriði, hafn-
banni og sulti út í nýjan ófrið, en
að i'á frið, þó harður væri? „Luden-
dorf hefir verið kallaður der geni-
ale Hasardeur/1 sagði þektur
þýzkur stjórnmálamaður nýléga,
en livað ætti þá að kalla þann, sem
nú stofnaði friðnum í hættu. —
Sú skoðun ruddi sér líka meira og
meira til rúms, að ekki væri um
annað að gera en láta undan.
Frekari mótstaða móti bandamönn-
um, eius og sakir stóðu nú, stríddu
líka í rauuinni á móti sannfæringu
Seheidemanns og flokkshræðra
hans. Airnað mál var það hvort
Scheidemann, sem í mótmælaræðu
sinui í þjóðþinginu kallaði friðar-
skilmálana „óþolandi“ og „óað-
gengiiega' ‘, væri ekki of bundinn
til að skrifa uudir, hvort það mundi
liepuast Kantzau, með þeim breyt-
ingartillögum, sem haun afhenti
Clemenceau 29. maí, að fá friðar-
skilmáluuum svo mikið breytt, að
Seheidermann væri undanhald
mögulegt.-
Lloyd George og Clemenceau
ósammála.
Meðan fjögramannaráðið í Ver-
sailles yfirvegaði breytingartillögur
Þjóðverja, komu hvað eftir annað
fregnir unr tilslakanir á hinu eða
þessu atriði í friðarskilmálunum.
En þesar fregnir voru næstum jafn
harðan bornar til baka í frönskum
blöðum. Það er þó ljóst, bæði af
þessum fregnum og ummælum
enskra blaða, að „stórmennin fjög-
ur“, engan vegin hafa verið sam-
mála um, hve miklu þeir skyldu
slaka til. Og í þetta sinn var það
Lloyd George og Clemenceau, sem
greindi á. -— Ekki að eins frá jafn-
aðarmönnum heldur líka frá frjáls
lyndum flokkum á Englandi, hafa
heyrst sterkar raddir um að fá
friðarskilmálunum breytt til batn-
Vera
Skáldsaga eftir
E. S. F u n s h o n.
Dimt var orðið. Að lokum komu þeir
til Seddon. Ef þeir færu örlítið lengra,
gátu þeir farið eftir stíg einum til
heimilis Veru. Þegar þangað kom,
stöðvuðu þeir hjólið, stukku af og
hlupu heim að húsinu. Þar hittu þeir
lögregluþjóninn á hinni vanalegu
leið sinni með ljós í hendi.
„Eruð það þér, Arthur ?‘ ‘ sagði hann
forviða, og er hann þekti Jim spurði
liann livort nokkuð væri að.
„Ef til vill,“ svaraði Arthur, „vitið
þér hvort hr. Warne er koininn frá
hæiunn ? Hafið þér séð nokkra ókunna
ttienu hér?“
„Eg sá að eins bifreið á veginum
k'llgað. Hún hafði bilað eitthvað og
,JifreiSarstjórinn var að reyna að lag-
færa það, lítill maður og grannur með
Sratt skegg og mjög loðnar augabrýr/ ‘
(, ”iÞoi þá hann,‘ ‘ hrópaði Arthur og
„° a sPrett heiin að húsinu. Hann kom
Jist að húsinu, Jim var nokkru síðar
° °sreSlnþjónnirm langt á eftir. Alt
3
PP
Paravatt
44
Meðal þeirra uppgötvana er gerð-
ar vöru í stríðinu hnigu inargar að
því, að tryggja siglingar fyrir þeim
hættum sem hvarvetua voru. Ein
af þessum uppgötvunum erhinn svo
nefndi „Paravan“, sem sýndur er
liér á myndinni. Er hann líkastur
tundurskeyti í lögun. Haiin var
hafður á skip til þess að verja
þau fyrir tundurduflum, og sést
hér á annari myndinni hvernig sá
útbúnaður var liafður.
aðar fyrir Þjóðverja. Það hafa sjálf
sagt verið þessar raddir, scm hafa
kvatt Lioyd George til að reyna að
fá tilslakanir á ýmsum atriðum,
sérstaklega að því cr virðist, hvað
snertir inntöku Þjóðverja í Al-
þjóðabandalagið, landamæri Pól-
lands og Saar.
En Lloyd George hafði ekki nógu
sterkan bakhjall í Englandi — og
Wilson virðist ekki hafa stutt hann
í viðureigninui við Clemenceau,
heldur setið hjá. Nú er ekki svo að
Wilson álíti friðars kilmálana til
Þýzkalands í fylsta samræmi við
friðarskilmála sína. ,,Matin“ skýrði
nýlega frá því, að Wilson liefSi
sagt, að sá friður, sem nú væri boð-
inn Þjóðverjum væri í alla staði
samkvæmur „14 greinum* ‘ hans.
„Daily News“ hei’ir síðan verið fal-
'ið að lýsa því yfir að Wilson hvorki
hafi sag't þau orð, sem ,,Matin“
legg'ur honum í inunn eða annað
því um líkt. Þegar Wilson g'efur
frjálslyndu ensku blaði, sem mikið
hefir haft við friðarskilmálana að
athuga, leyfi til að flytja þessar
yfirlýsingar, getur það tæplega
skilist öðruvísi en að hann heidur
ekki álfti að sé fult samræmi milli
„14 greina“ hans og friðarskilmál-
anna, sem Þýzkaland hefir fengið.
En þeg'ar Wilson. samt sem áður
hefir látið Lloyd George einan um
að glíma við Clemenceau, hefir það
sennilega verið vegna þess, að hann
fyrst og fremst telur sig sem tals-
mann Ameríku, þar sem lítið hefir
borið á óánægju með friöarskilmál-
ana. — Lloyd George varð því að
lúta í lægra haldi. Clemenceau
hafði unnið nýjan sigur.
Svarið. — Síðustu orð bandamanna
Svar bandamanna upp á breyt-
ingartillögiir Þjóðverja var afhent
16. júní. Fyrst eru nokkur eintök af
friðarskilmálunum frá 7. maí
breytt með rauðu bleki. Eftir ósk
dönsku stjórnaiiiinar, er atkvæða-
greiðslan í Suður-Slésvíg' feld burt.
Nokkrar tilraunir eru gerðar við-
víkjandi greiðslu á skaðabótafénu.
Þýðingarmest er þó, að þjóðarat-
kvæði á að fara fram í Efri-Slésíu,
þar sem auðug'ustu kola-héruð
Þýzkalands eru, og að í fylgiskjali
frá Clemenceáu er gefið loforð um
endurskoðun á einstökum atriðum
friðarsfimningsins, eftir því sem ný-
ir tímar og kringumstæður kunna
að krefjast.
í fylgiskjali svara bandamenn
upp á athugasemdir Þjóðverja við
friðarskilmálana. Þar er fyrst hald-
ið fram, að bandamenn álíti þann
frið, sem þeir nú bjóði, vera rétt-
látan og samkvæman því, sem við
vopnahléð í haust af báðum aðil-
um var viðurkent sem grundvöllur
friðarins.
Þar næst er mótmælt ásökunum
Þjóðverja um að breytingar á
landamærum séu ekki gerðar sam-
kvæmt þjóðerniskröfum. Hvað
pólsku landamærin snerti, fái
Þýzkaland að halda öllum þeim
héruðum, sem ekki séu ótvírætt
yfirvegandi pólsk, að undantekn-
um bæjum og blettum mitt inn í
pólsku landi. Allstaðar þar sem
vilji íbúanna sé vafasamur, fari
fram atkvæðagreiðsla. Þau héruð,
sem Belgía og Danmörk eigi að fá,
séu áður liernumin af Prússum, og
nú skilað aftur, þó að eins eftir
vilja íbúanna. Loks er þess getið,
að bandamenn séu á þeirri skoðun,
að innfæddir íbúar þýzku nýlend-
anna muni vera ákveðið á móti því
að koma aftur undir yfirráð Þjóð-
verja. Stjórnarhættir þeirra í ný-
lendunum og hvernig þeir hafi not-
að þær til að ná undir sig heims-
verzluninni, geri bandamönnúm ó-
mögulegt að láta þá fá nýlendurn-
ar aftur eða trúa þeim fyrir þeirri
ábj'rgð, að ala upp íbúa þeirra. —
Af þessum ástæðum hafa banda-
menn ekki í liyggju að breyta til-
lögum sínum frekar en nefnt hefir
verið.
Clemeneeau tilkynnir Þjóðverj-
um, að þessar breytingar séu síð-
ustu orð bandamanua, og að Þjóð-
verjum sé gefinn frestur til 23. júní
Verði ekki fyrir þann dag, kl. 7 e.
m. komin yfirlýsing um að þeir
gangi að skilmálunum, eins og þeir
nú séu, sé vopnahlénu sagt upp.
Samtímis sem Þjóðverjar fá þessa
endaiilegu friðarskilmála, gerir
Clemenceau í öðru fylgiskjali
grein fyrir skoðunum bandamanna
á ófriðnum, — „sem eru þær sömu
skoðanir, sem allur hinn mentaði
heimur hefir. Þessi ófriður er
stærsti, vísvitandi giæpur gagnvart
mannkyninu og frelsi þjóðanna,
framin af þjóð, sem telur sig með
menniugarþjóðum.‘ ‘ Hann slær því
föstu að Þjóðverjar eigi sök á þess-
um ófriði, minnir á hernaðarað-
ferðir þeirra, Belgíu, kafbátahern-
aðinn og önnur hryðjuverk, eyði-
leggingu á landi og bæjum, sem
þeir íiú eigi að bæta fyrir. „Þýzka-
land, sem eitt hefir gert itt, á eitt
að iíða við afleiðingarnar.“ Clem-
enceau trúir ekki á, að virkileg og
varanleg breyting hafi orðið á
Þýzkalandi við stjórnarbyltinguna
og bandamenn geti því ekki að svo
stöddu tekið til greiua kröfu þess
um aðgang' að Alþjóðabandalaginu.
Svar bandamanna var „ultimat-
um.“ Það voru þeirra síðustu orð
um friðarskilmálana. Þjóðverjar
urðu innán viku að velja á milli:
annaðhvort að skrifa undir friðar-
skilmálana, eins og þeir nú voru,
eða að' ófriðurinn byrjaði á ný.
Bandamemi höfðu líka gert állar
ráðstafanir til að grípa aftur til
vopna. Foch beið með herinn við
Rín, reiðubúinn til að halda inn í
Þýzkaland, strax þann 23. kl. 7 e.
m., ef svar Þjóðverja yrði: nei.
Undirtektir Þjóðverja.
Svar bandamanna vakti feikua
gremju í Þýzkalandi. Tiltölulega
lítið af breytingartillögum Þjóð-
verja hafði verið tekið til greina.
Og fylgiskjal Clemenceau var síst
til að gera skap manna mildara-
Upp á síðkastið hafði það stöðugt
virst verða almennari vilji að
skrifa undir, en eftir móttöku
svarsins frá Clemenceau leit eitt
augnablik út fyrir, að Þjóðverjar
fylktu sér saman um að svara: nei.
í „Vorwarts“, blaði Scheidmanns
forsætisráðherra, heldur Friedricli
Stampfer fast við að neita að skrifa
undir. Ófriðurinn geti því byrjað á
ný þegar svarfresturinn sé útrunn-
inn. — Eu strax næsta morgun, þ.
18. júní, byrjar „Vorworts“ undan-
haldið — og þegar kvöldútgáfan
kemur sama dag, er, teningunum
kastað. Eina leiðin er nú að skrifa
undir. í grein undirskrifaðri af
Friedrich Stampfer, aðalritstjóra
blaðsins, er bent á þær afleiðingar.
sem neitun mundi hafa. Hafnhann-
inu verði lialdið áfram, Pólverjar
ráðist inn í landið að austan, lier
bandamanna taki námuhéruðin í
Westfalen; Þýzkaland yrði því
brátt kolalaust, verksmiðjurnar
yrðu að stausa og að eins fáar járn-
brautir gætu gengið. í stórbæjun-
um, sem yrðu einangraðir og ekki
gætu feugið matvæli útífrá, yrði
hungursneyð og uppreisn. — „Þeg-
ar friðurinn er undirskrifaður er
fyrst og fremst hættan á hráðri
hungursneyð fallin burt.-----Eu
þá#* er líka efnalegt og pólitískt
sjálfstæði Þýzkalands búið að
,vera.“-----Stampfer óskar helzt
þjóðaratkvæði um friðinn, en vilji
bandamenn ekki veita svo laugan
frest, sé ekki nema ein leið fær: að
skrifa undir. Hann játar að öll mót-
mæli „Vorwárts“og jafnaðarmanua
móti friðarskilmálunum hafi verið
„bluff.“ „Jafnvel við, sem frá upp-
háfi höfum fuudið, að það að lok-
um yrði nauðsynlegt að skrifa und-
ir, gáturn ekki sagt það, þar sem
við itúldum reyna að komast að
samningiim.“ Sama dag sem „Vor-
wárts‘ ‘ hefir snúist, er „Germania1 ‘,
blað miðflokksins (eentrum) enn
þá þögult og „demokratar“ og
„Berliner Tageblatt“ vikja ekki,
frá nei-inu.
Það hefir þó ekki að eins verið
óttinn við hungursneyð og innan-
lauds óeyrðir, sem hei'ir kvatt Þjóð-
verja til að skriía undir, heldur
líka — og sennilega frekar öllu
öðru — hræðslan við að þýzka rík-
ið mundi sundrast og verk Bis-
Vesgfóður
panelpappi, maskínupappi og strigi
fæst á Spítalastig 9, hjá
Agústi Markússyni,
Sími 675.
VEGGFODUR
fiölbreyttasta úrval á landinu,
er i Kolasundi hjá
Daníel Halldðrssyni.
Alls konar
SJÓ- og BKUNATBYGGINGAX
annast
Bjarni Sigbvatason.
Símar 384 og 507.
LtKEFTSTUSKUB
hreinar og þurrar, kaupir
IsafoldarprentanalCJa.
Kennara
vantar í Gerða^Jíólahérað næsta
kensluár. Laun samkvæmt fræðslu-
lögum.
Umsækjendur snúi sér til for-
manns fræðslunefndar fyrir 31. ág.
Fræðslunefndin i Gerðahreppi.
Tapast hefir úr frá Lindargötu að
Tjarnargötu. Skilist á Lindarg. 20 c.
Alúðar þakkir vottast öllum þeim
er sýndu hluttekningu við fráfail og
jarðarför okkar elsknðu móður og
tengdamóður, Katrinar Andrésdóttnr.
Börn og tengdabörn hinnar látnu.
3LIT0PNAE ÁBBEIÐUK
eg
SÖÐULKLÆÐI
keypt háu verði.
B. y. &,
marcks að fullu eyðilagt, ef ekki
yrði saminn friður. Það hefir oft
verið talað um það í frönskum
blöðum, að semja sérfrið við suður-
og vestur-ríkin þýzku. Og ótti
þýzku stjómarinnar hefir ekki
verið ástæðulaus; það sína hezt
skilnaðarlireyfingarnar í Hannover
og Rínlöndunum.
(Niðurl.j
---------0--------Í
var hljótt og rólegt. Arthur fanst vera
létt af sér þeirri byrgði, sem hvílt hafði
á honum alla leiðina.
„Hér sýnist alt vera í ró og næði,“
sagði hann við Jim. Jiin felst á það
og sagði síðan: „Þú máttir trúa því, að
náunginn mundi ekki þora. Það hafði
eg alt af huggað mig við.“
Lögregluþjónninn kom nú og spurði
hvort nokkuð óvanalegt væri á seiði.
„Það er einmitt það, sem við ætlum
að rannsaka,“ sagði Arthur.
Þeir gengu fram hjá eldhúsglugg-
(unum og þar inni fyrir virtist alt vera
í ró og reglu. Ljós var í horðstoi'u og
dagstofu, og hlaut þó miðdegisverði að
vera lokið fyrir klukkustund. Líklega
voru þau í stofunni Dale og kona
hans og Vera. Þeir voru nú komnir
að útidyrahurðinni.
Þær voru opnaðar rétt í þessu og
frú Dale kallar:: „Veral Vera! Hvar
ertu"? Ert það þú f ‘ hætti hún við
þegar hún sá skuggana af þeim Arthur
pg Jim.
„Gott kvöld, frú Dale, og vona að þér
fyrirgefið að við komum svo seint,“
sagði Arthur.
„Eruð það þér! Arthur,“ hrópaði
hún, þegar hún sá hann. „En hvaðan
komið þið. Mér finst það vera liðið
heilt ár síðan þér voruð hér síðast. En
hvar er Vera. Föður hennar langaði til
þess a'ö hún spilaði fyrir hann.“
„Hún er ekki hér. En er hún ekki
heima“?“ spurði Arthur ákafur.
„Við vorum einmitt að svipast um
eftir henni, en finnum ana hvergi,“
svaraði frúin.
„Getið livergi fundið hanaf ‘ spurði
Arthur enn og var auðheyrð hræðsla
í röddinni.
„Því segið þér þetta þannig? Hvað
er skeð ? Hvað meinið þér V ‘
Nú kom Dale sjálfur og spurði eftir
Veru. „Hún má ekki ganga kápulaus í
kvöldkulinu. Hvar er hún?“
Arthur gekk fram á mitt gólfið.
Hann var fölur og í mikilli geðshrær-
ingu. Hann spurði með skjálfandi
röddu: „Hvar er Vera?“
„Það vitum við ekki,“ sagði Dale.
„Við erum einmitt að leita að henni.
Mig langaði til þess að fá að heyra
nokkur lög. Hvenær komuð þér, Art-
hur? Það er óratími síðan við sáum
yður. Hvernig líður yður? Vel, vona
eg.“
E11 alt í einu æpti frú Dale: „Hvar
er Vera?“ Hún greip í handlegg Art-
hurs og hrópaði: „í guðs bamum hvað
gengur að yður.“
XXII.
Leitin.
„Góða mín,“ sagði Dale, er hann sá
konu sína svona órólega, „hvað geng-
ur að þér ?‘ ‘
E11 Arthur varð fyrri til að spyrja
„Hvenær sáuð þér Veru síðast?“
„Hversvegna spyrjið þér ? Er hún öll
á burtu?“ spurði Dale um leið og
hann leit á þau til skiftis. En alt í
einu hvarf bros hans. „Hefir nokkuð
'komið fyrir?“
Þjónarnir höfðu safnast saman utan
um þau, er þeir heyrðu hróp frú Dale.
Og lögregluþjónninn var komiim á
vettvang.
„Guð minn góður,“ hrópaði hann,
„hví svarið þið mér ekki? Hvað geng-
ur á?“
„Eg held að hér sé ekki alt eins og
það á að vera,“ sagði Arthur. „Við
lcomum til þes^ að tala við fröken
Veru. Og við verðum a'ð finna hana
liið fyrsta, því það er áríðandi erindi.
Sennilega er hún hér nálægt. Hvenær
sáuð þið hana síðast?“
] „Hún var í borðstofunni er við borð-
uðum miðdegisverð. Þá fór eg að lesa
blöðin. En þegar eg ætlaði að biðja
hana að spila, var hún farin. Við bið-
um, og svo fór rnóðir hennar að svip-
,ast um eftir henni.“
„Hún getur verið á hei'bergi sínu?“
sagði Arthur.
“Eg skal — eg skal,“ sagði fíú
Dale en var svo óstyrk að hún komst
ekki úr sporunum.
Arthur bað eina stúlkuna að fara
upp og vita hvort Vera væri x her-
bergi sínu.
Þjónustustúlkan hljóp upp og hinir
biðu í forstofunni. Stúlkan heyrðist
drepa á dyr Veru. E11 engiim svaraði.
Nokkrar mínútur liðu. Þá barði hún
aftur að dyrum. Þá voru dyr opnaðar
en engin Vera kom. Þá stökk Arthur
upp á loftið, Jim kom á eftir, og síðast
Dale og lögregluþjónninn. Arthur
þekti leiðina frá gamalli tíð. Herberg-
isdyr Veru voru opnar. Stúlkan stóð
við dyrnar en þorði ekki að fara inn.
Arthur ruddist strax inn í herbergið.
Þar var hræðilegt umhorfs inni. Alt
á tjá og tundri. En Vera var hvergi
sjáanleg.
Dale kom nú og spurði, óttasleginn
hvað um væri að vera.
„Hún er á burtu, en við verðum að
finna liana,“ sagði Arthur.
, „Eg er .hræddiu' um að hér vilji ein-
hver óhamingja til.“
Lögregluþjónninn fékk skipun um að
síma strax á stöðina eftir bezta leyni
lögreglumanninum. Hann byrjaði á
meðan rannsókn. En svo kom það upp
úr kafinu, að þeir yrðu að snúa sér til
lögregluþjóua næstu stöðvar. En Art-
hur fór sjálfur að grafast eftir upp-
lýsingum um Veru, er gefið gætu hon-
um bendingu um hvað orðið væri af
hemii.
En engiun hafði orðið var við hana,
frá því að borðaður var miðdegisverð-
ur. Aður hafði húu verið.í langri öku-
ferð. Og þegar hún kom úr heuni, hafði
hún sent Arthur skeytið. Þetta beuti á
að húu byggist við einhverri hættu, en
hefði sjálf von um að geta afstýrt
henni, vegna þess að hún mintist ekki
á hana við foreldra sína.
Arthui' liafði veitt athygli bifreið-
inni, sem lögregluþjónninn hafði séð
í grend við hús Dale, ásamt litla mann-
inuin með gráa skeggið og loðnu brýrn-
ar.
Fregnin um hvarf Veru í'laug eins
og eldur í sinu. En hún fanst hvorki
í húsinu eða nágrenninu.
Þegar leitað hafði verið nákvæmlega
og alt gert til að finna hana, spurði
Arthur Jim: „Viltu fylgjast með til
Seddon?“
„Hvað eigum við að gera þangað?
Þú býst þó ekki við, að Vera sé þar?“
„Nei, en eg ætla að vita hvort Ge-
org er þar og hvenær hann hefir kom-
ið heim. Eg held það spilli engu, að
tala við hanm“
„Sýnist þér það vera i'áðlegt?“
spurði Jim.
„Mér finst við verðum eitthvað að
aðhafast. Þú þarft ekki að óttast, að
eg gleymi mér, eða aðhafist eitthvað,
sem'betur væri ógert.“ v
„Hvað meinar þú með þessu?“