Morgunblaðið - 31.07.1919, Blaðsíða 1

M GAMLA BIO ■■
Synduga
konan.
Áhrifamikill og spennandi sjón-
leikur i 5 þittum (World Film)
Aðalhlutv. leikur hin ágæta
rússneska leikkona
Olga Petrova
sem orðin er fræg vestan hafs
yfrir hina igætu leiklist.
Tekjuskattur
og eignaskattur.
Sigurjón Friðjónsson flytur frv.
um tekjuskatt og eignaskatt, all-
mikinn bálk. Er því ætlað að koma
í stað ýmsra ákvæða í gildandi
tekjuskattslögum og jafnframt af-
nemur það lög um dyrtíðar og
gróðaskatt frá 1918.
Ákvæði þau er mestu máli skifta
eru þessi.
Upphæð tekjuskattg.
Tckjuskattur skal lagður á tekj-
ur skattþegns næsta almanaksár á
undan frintalinu þannig: Af hin-
nm fyrstu þúsund krónurn skatt-
skylclum greiðist þ4 a£ hundra’ði;
af því, sem tekjurnar eru yfir 1000
kr- og að 2000 kr., greiðist x/i af
hundraði; af því sem tekjurnar eru
yfir 2000 kr. og að 3000 kr., greiö-
ist % af hundraði, o. s. frv., þann-
ig, að skatturinn eykst um af
hundraði með hverju þúsundi sem
tekjurnar hækka, alt að 25 af
lmndraði, seni greiðist af því, sem
tekjurnar eru yfir 99 þúsund
krónur.
Skattskyldar tekjur.
Tekjuskattur greiðist bæði af
atvinnutekjum og eignartekjum.
Teljast skattskyldar tekjur hvers-
konar laun, ávöxtur, arður eða
gróði, sem gjaldanda hlotnast og'
metið verður til peninga, svo sein:
a. Tekjur af embættum, sýslun-
um og' hverskonar andlegri vinnu,
svo og biðlaun, lífeyrir og hverS
konar styrktarfé.
b. Tekjur af landbúuaði, sjávar-
útvegi, iðnaði, uámurekstri, sigl-
iugum, verzlun, veitingasölu og
hverjum öðrum atvinnuvegi og' lík-
*Unlcgri vinnu.
c. Landskuldir af leigujörðum og
arður af hvorskonar ítökum og'
^unniudum, leiga eftir hús, lóðir
°8 skip; 0g áætlað afgjald hvers-
Louar fasteignar, sem eigandi not-
ar sjálfur. Enn fremur leiga eftir
mnstæðukúgildi á jörðum og arð-
ur af byggingarpeningi og öðru
lausafé, sem á leigu cr sett.
d. Arðúr af hverskonar verðbréf-
hm, skuldabréfum, vaxtabréfum
og hlutabrófum; svo og vextir af
útistandandi skuldum og öðrum
fjárkröfum, þói bréf sé eigi fyrir,
*Þarisjóðsinnlögum og hverri ann-
arðbferandi innstæðu.
lífsábyrgðar, brunabóta eða þess-
konai'.
Frádráttur.
Áður en tekjuskattur er ákveð-
inn, skal draga frá tekjunum:
a. Fæðispeninga 365 kr., eða 1 kr.
á dag, fyrir hvern framtcljanda
og' hvern þanii heimilismann,. sem
telst til fjölskyldu hans og eigi
telur fram sérstaklega.
b. Skrifstofukostnað embættís-
mann og' lögmæltar kvaðir, sem em-
bætti kunna að fylgja.
e. Annan kostnað við atvinnu-
rekstur, svo sem kaupgjald alls-
konar, ])hr 'með talið fæði, land-
skuldir, kúgildaleiga leiguliða,
húsaleiga leigjanda o. s. frv. Þó
skal eigi draga frá kaupgjald til
fjölskyldu gjaldanda, nema þess
eðh þeirra af fjölskyldunni, sem
telja fram tekjur sínar sér í lagi.
d. Meðlag með börnum, sem eru
utan heimilis; svo og námskostnað
e- Vexti af skuldum g'jaldanda.
f. Arð af félagseign, sem áður
hefir verið skattlagður í óskiftu.
Tekjuupphæð ; skal ávalt deilan-
leg með 50; það, sem þar er fram
yfir, kemur eigi til greina skattin-
um til hækkunar.
Eignarskattur.
Eignurskattur skal vera 2 af
hverju þúsundi skattskyldrar eign-
ar, eins og hún var 31. dés. næst á
undan framtalinu.
Áður en eignarskattur er ákveð-
inn, skal draga frá eignarupphæð-
inni skuldir allar, svo og 200 kr.
fyrir framteljanda, og, ef um fjöl-
skyldu er að ræða, 200 fýrir konu
hans og' hvért það af börnum þeirra
kjörbörnum og fósturbörnum, sem
eigi telur fram eignir sér í lagi, og
er sú frádregna upphæð skattírjáls
Að öðru leiti fellur skatturiun
jáfnt á allar eignir, livort heldur
er fasteign eða lausafé, skepnur
eða dauðir munir, peningar eða
vérðbréf, útistandandi skuldir eða
aðrar fjárkröur og' verðmæt eign-
arréttindi. Með verðlag fasteigna
skal farið eftir gildaiidi jarðamati;
en verðlag á öðrum eignuin sé sect
eítir gangverði eða áætluðu sölu-
verði.
Hækkun eða lækkun skatts í fjár-
lögum.
Heimilt er með ákvæði í fjárlög-
um að hækka eða lækka tekjuskatt
unij eitt f járhagstímabil í senn. Þó
má eigi á þann liátt breyta gjald-
stigahlutfullum tekjuskatttsins.
/
Greinargerð:
„Lagafrumvarp þetta cr aðal-
lega bygt á lögum um tekjskatt nr.
23. 14. dcs. 1877, viðaukalögum við
þau lög nr. 54. 26. okt. 1917, og
tillögum skattanefnclar frá 1907—
08. En niðurröðun efnisins er önn-
ur, enda nokkrir viðaukar og ný
mæli, og á hinn bóginn alt það und-
anfelt í lögunum frá 1877, sem sér-
staklega fjallar um v^rksVið skatta
nefnda, þar sem eðlilegra virðist
að um það sé skipað fyrir með sér-
stökum lögum.
Með lögum nr. 54, 26. okt. 1917,
e. Gjafarfé, veðfé, vinningur af
^'Uim, happdrætti og öðru slíku.
j *• Ágóði við sölu á eig'u, að því
X sem hún vex í vei'ði án til-
°^úaðar af hálfu eiganda.
tekjum þeim, sem fást mcð
Vl að eyða stofnfé eða taka lán,
1 °kki greiða tekjuskatt, nó
crf Ul' ^arau^a Þeim»seul fœst v-ið
’ st°fnun hjúskapar, greiðslu
er sú breyting gerð á lögúm frá 14.
des. 1877, að tekjuskatt skuli
greiða af landbúuaði og, sjávarút-
vegi, sem ekki hafði áðltr verið
gert. En þegar þessi breyting várð,
virðist þess ekki hafa verið gætt
nægilega, að hún ætti við þau fyr-
irmæli liinna eltlri laga, sem látin
voru halda gildi. 1 7. gr. laganna
frá 14. des. 1877 er mælt þanuig
H.f. Carl Höepfner
Reykjavfk
kaupir
U L L.
fyrir: „frá öllum tekjum af at-
vinnu skal dreginn sá kostnaður,
er varið hefir verið til að reka
hana; með kostnaði, þessum skal
samt eigi telja það, sem maður hef-
ir varið sér og' vaudamönnum sín-
u mtil viðurværis og nauðsynja,
enda þótt vandamenlí þessir hafi
með vinnu sinni hjálpað til að afla
f jársins, nema því að eins, að nokk-
ur af þeim að staðaldri starfi að
þeim verkum, sem laun eru goldin’
fyrir.“ Þessi fyrirmæli eru auðsjá-
anlega miðuð við embættismenn,
verzlunarmenn og' aðra atviim'urek-
endur, sem aðallega frainfleyta
heimili sínu með eigin tekjum eða
vinnu, og eiga miklu síður við þá,
sem venjulega eru einkum kallaðir
framleiðendur. Um uppkomin börn
sem vinna hjá foreldrum sínum, t.
d. við heyskap, fjárhirðingu og
öðrum landbúnaðar heimilisstörf-
uin, cins og hjú væri, má með sanni
segja, að þau vinni að „staðaldri
að þeim verkum, sein laun eru gold-
in íyrii"1, og því reikna þeim kaup
og fæðispeninga til frádráttar
tekjum föðursins- Um börn á ó-
magaaldri veríjur þetta síður sagt,
og getur þó stundum verið álita
mál. Og þá getur hitt verið álita
mál ekki síður, hve hátt skuli
reikna kaup það og fæði, sem til
frádráttar kemur, eða komið get-
ur, og hætt við, að á því öllu verði
mjög mikið handahófsmat. Og þar
sem nú bændur hafa yfirleitt eng-
ar stóreflis tekjur, og skattanefnd-
ir munu sjaldan hafa tilhneigingu
til að gera meira en er úr tekjum
stéttarbræðra sinna, þá getur nið-
urstaðan hæglega órðið sú — og'
mun sumstaðar hafa orðið sú síð-
astliðið haust — að þeir, sein kall-
ast gildir efnabændur og' búa með
uppkomnum börnum sínum, sleppi
við skattskyldu, en að einyrkjar
með börn í óm^gð verði á hinn bóg-
inn að gjalda skatt, vegna þess að
hjá þeim geti lítið eða ekkert kom-
ið til frádráttar hinum litlu tekj-
um þeirra.
Þó að hér liafi verið teknir land-
bændur til dæmis, er vitaskuld, að
útkoman verður lík lijá þeim, spn
sjávarúeveg stnnda, einkum þiin-
um efnaminni. Eg ætla því, að að-
alniðurstaðan af því að útfæra
tekjuskattskyldu til landbænda og
sjávarútvegsmanna á þann hátt,
sem .gert er með lögum 26. okt.
1917, sé og verði sú, að tekjuauki
inn verði miklu minni eu ætlað*var
og' komi óróttlátlega uiður. Með
öðrum orður: að lögin ná illa þeim
tilgangi sínum að afla landssjóði
talsverðra og' réttlátra tekna af
aðalatvinnuvegum landsmanna. En
úr þess'u virðist mega bæta tiliölu-
lega fyrirhafnarlítið, og virðist þá
rétt að bæta um leið úr fleiri göll-
um á tekjuskattslög'gjöíinni. Með
þetta fyrir augum er samið frum-
varp það, sem hér kemur fram, og'
er aðaláherzlan lögð á þessi atriði:
a. að ná bctur til tekna ein-
hleypra manna eu auðið er sam-
kvæmt núgildandi lögum. .
b. að létta á efnalitlum fjöl-
skyldumönnum.
c. að festa til frambúðar í lög-
gjöfinni stighækkún tekjuskatts,'
sem innleidd hefir verið til bráða-
birgða með Jögum nr. 54, 26. okt.
1917, og löguin nr. 20, 5. okt. 1918.
d. /að reglubinda jafnan stíganda
gjaldsins með ákveðnu hámarki.
e. að gera gjaldstigann færanleg-
an eftir þörfum landssjóðs.
Um ]iað hversu mikilla tekna,
vænta megi af frumvarpi þessu
landssjóði til handa, er að svo
stöddu erfitt að gera ábygg'ilegar
áætlanir. Því þótt fari mætti nærfi
um allsherjartekjur landsiiis og
cins um hinn gjaldfrjálsa hluta
þeirra, þá verður tæplega sagt
nokkuð ábyggilegt um það, hversu
hinar gjaldskyldu tekjur skiftast
eða inuiidu skiftast í stigílokka,
fyr en reynsla er um það fengin.
Eil þegar sú reynsla væri fengm,
mundi tekjuskatturinn geta orðið
all-ábyggilegur skattur, hentugur
og drjúgur landssjóði með tilfærslu
gjaldstigans. Um eignaskattinn er
öðru máli að' gegna, að því leyti,
að undir honum er fastari grund-
völlur en tekjuskattinum yfirleitt,
og auðveldara að íinna, þegar í
bypjun, hve miklar tekjur hann
muni gefa. Eii stórfeld tekjulind
getur hann ekki oæðið, enda er
haim hugsaður sem nokkurskonar
aukaskattur, þar sem tekjuskatt-
urinn á einnig að ná til eignar-
tekna.“
Alþingi.
Ný þÍDgmannafrumvöip]
Verzlunarlóðin í Hafnarfirði.
hefir ekki verið ákveðin síðan sá
staður fékk kaupstaðarróttindi. Nú
ber Kristinn Daníelsson fram frv.
um takmörk svæðis þess, sem reisa
má verzlunarhús á í kaupstaðnum,
og er ]>að í samræmi við ályktun
bæjarstjórarinnar í Firðinum.
Sóttvarnarráð.
Meiri hluti allsherjarnefndar
neðri deildar flytur svp látandj
frumvarp til laga um sóttvarna-
ráð: ^
„1. gr. Störf ]>au, sem cftir sótt-
varnarlögum hvíla á landlækni,
skulu faliu sóttvarnaráði, og er
landlæknir formaður ]>ess. Auk
hans eiga þar sæti 2 menn, sem
lokið hafa prófi, er veitir rétt til
læknaembætta hér á landi, og skulu
þeir valdir af læknadeild Háskól-
ans til 4 ára í senn, þó þannig,
að í fyrsta siun skal ánnar að eins
valinn til 2 ára. Endurkjósa má
þann er úrgengur. Á sama hátt
skal velja 2 varamenn.
2. gr. Borguu til landlæknis fyrir
störf hans eftir lögum þesum er
innifalin í embættislaúnum haiis,
en um borgun til samverkamanna
hans fer eftir reikningi, sem dóms-
málaráðherra úrskurðar.
3. gr. 1 sóttvarnamálum ræður
afl atkvæða, og-skal sóttvarnaráð-
ið hafa gerðabóþ, sem í eru skráð-
ar áíýktanir þess, en landlæknir
annast framkvæmdir allay, bréfa-
skifti og annað, fyrir hönd þess.
Með. tillögu til landsstjórnarinnar
um sóttvarnamál skal jafnan senda
eftirrit úr gerðabók.
Dómsinálaráðherra getur sett
nánari reglur um störf sóttvarna-
ráðs, að fengnum tillögum þess.
4. gr. Lög þessi öðlast gildi 1.
jan 1920.“
Greinargerð. v
„Háttvirt deild licfir vísað til
nefndarinnar frumvarpi til laga
um heilbrigðisráð, en það hefir
nefndin ekki getað aðhylst, með-
fram vegna þess, að nýafstaðinn
læknafundur hefir látið það í ljósi,
að liaiui' telji ekki þörf á breyt-
ingu á landlæknisembættinu, ef
landlækiiir gefur sig við því óskift-
an. Aftur á móti verður nefndin
að telja sóttvarnarmálin svo mikil-
væg, að naumast sé rétt að fela þau
nokkrum einum manni, og það því
síður sem sérstaklega virðist hætt
við, að úrlausn slíkra mála valdi
ágreiningi, einmitt vegna þess
hversu mikilvæg þau eru og við-
kvæm. Auk þess ætti að mega
vænta betri úrlausnar þessara mála
á þann hátt, án þess að kostnaðar-
auki sé teljandi.
Þess skal getið að einn neíndar-
maníia, Pétur Ottesen, hefir eigi
viljað gerast flutningsmaður þessa
frumvarps/ ‘
Nefndarálit.
Landamerki.
Allslierjarnefnd neðri deildar
hefir skilað af höndum sér frum-
varpi stjórnarinnar um landamerki
o. fl. Segir nefndin svo í áliti sínu:
„Nefndin hefir í einu hljóði kom-
ist að þeirri niðurstöðu að ráða hv.
deild til að samþykkja þetta ,frv.
með lítilf jörlegum breytingum, sem
hér fara á eftir. Telur hún það ó-
maksins vert að reyna að koma í
veg íyrir landaþrætur með því að
fyrirskipa merkjagerð, þar sem á
greiningur cr nú, jafnvel þótt hún
telji litlar líkur á, að unt sé að fyr-
irbyggja að þrætur rísi úm merki,
þótt þau liafi eitt sinn verið gerð
svo, að glögt sé. Frv. þetta tckur
einnig til annars l'lokks mála en
eiginlegra landamerkjamála, en
]>að eru áreiðar- og vettvangsmál,
scm í ýmsu eru skyld laudamerkja-
málum.1 ‘
Breytingartillögur gerir nefndin
tvær, en þær skifta ekki miklu
máli.
’Mágnús Guðmundsson hefir
framsögu.
Dagskrár í dag.
kl. 1 miðdcgis.
í efri deild:
1. Frv. um viðauka við lög um
húsaleigu í Reykjavík; 2. úhir.
2. Frv. um stækkun verzlunar-
lóðarinnar á Nesi í Norðfirði; 1
umr. *
3. Frv. um bifreiðarskatt; 1. úmr
í neðri deild:
1. Frv. um ríkisborgararétt; 3.
umr.
a NYJA BIO u
Freistingin.
Stórkostlega áhrifamikill sjón-
leikur i 4 þittum.
Francesca Bertini
bin fræga og fagra leikkona
leikur aðalhlutverkið.
2. Frv. um breytingu á lögum
um sjúkrasamlög; 3. umr.
3. Frv. um skoðun á síld; 2. umr.
4. Frv. um breyting á lögum um
hundaskatt; 2. umr.
5. Till. til þingsál. um atvinnu-
lög'gjöf 0. fl. fyrri umr.
6. Frv. um sölu á nokkrum liluta
heimalands jarðarinnar Auðkúlu;
1. umr.
7. Frv. um stækkun verzlunar-
lóðarinnar á Sauðárkróki; 1. umr.
8. Frv. um löggiJding verzlunar-
staðar við Gunnlaugsvík; 1. umr.
Fasteignafélag
Reykjavikur.
? ----------,
Það var stofnað á föstudaginn
25. júlí. Er það liiun þarfasti fé-
lagsskapur og getur margt gott
látið af sór leiða hér í bæ. Hefir
það vítt starfsvið og er þess að
nokkru getið í 1. gr. félagslaganna
en hún er á þesa leið:
„Tilgangur félagsins er að stuðla
að því, að fasteignir í Reykjavíkur-
lögsagnarumdæmi verði sein trygg-
ust eign, — hafa vakandi auga
fyrir öllum samþyktum og lögum,
er út kunna að verða gefin af bæj-
arstjórn eða alþingi, er snerta fast-
eignir í Reykjavík.“
Auk þess á félagið að sjálfsögðu
að vcra frumkvöðidl ýmsra fram-
kvæmda í bænum og lætur án efa
mikið til sín taka vegamálin innan-
bæjar, vatnsmálið 0. s- frv. og beit-
ir sér áu efa fyrir því að fá endur-
bætur á ýmsu því, sem nú fer af-
laga hér í bænum. Meðal annars
gæti það sjálfsagt tekið fegrun
bæjarins á stefnuskrá sína, beitt
sér fyrir því, að eigi verði reistir
hór skammarlega Ljótir kumbaldar
hingað og þangað, reglulítið eða
reglulaust. Og það eru svo ótal
mörg viðfangsefni, sem liggja inn-
au verkahrings þcss, að eigi er við-
lit að telja þau öll upp, enda fæð-
ast ný viðfangsefni á hverju ári.
* Það er engiun eíi á því, að fé-
lagskapur ])essi verður öflugur.
Eru félagsinenn þegar orðnir1 á
fimta hundrað og sennilegt að áð-
ur en langt um líður verði allir
húseigendur og lóða í Reykjavík
komnir í félagið Framtíð sína á það
að miklu leyti undii’ ötulleik og
áhuga stjórnar sinnar, en vér hik-
um þó eigi við að spá því góðs
gengis.