Morgunblaðið - 16.10.1919, Page 1

6. árgangur, 317, tðlublað
Fimtudag 16 október 1919
IsafoldarprentsmiOja
G A'MLA B O ___________
sý ir íftiir i kvö'd kl 8’/2 | j
hina ígs'Tu n ynd a
Fagra s'úlkan
í verinu
Le.k n af
Marý Pick ford
Hlióftfæras-'eii Ben bu-KS > pi!ar
meðan á týningu stendur.
Þetta er siðasti tek’færi til
að ;ji þesst afb agð góðu trynd
Pantaðir að£Önguniðar afhend-
a-.t i Gitnla Bió frá kl. 75/a—
85/4. eft r þantstí ra seldi crðruat.
Bændavcldi
1 síðtisl.a. tölubl. ,,Tí'mans“ bi.rt
ist g-rcin skrifuð af ritstjóranum og
ncfnist „Morgunblaðið og ltændii-
stéttin“. Grcinin er rituð at' svo
niikilii luígværð-og stillingu að Mbl.
er sönn - ánægja að svara lienni Og
íriim a-tíð verða boðið og búið til
Jrcss að eiga orðastað við „Tímann“
á þeini grundvelli, sem nefnd grein
er rituð á. pví með því einu móti
er hægt að dcila um og rökræða
þau málefni þjóðarinn.ir ,seiu skoð-
auii' skiptast um en ekki með per-
sónudeilum og illindum.
„Tíminu“ er málgagn bænda-
stéttarinnar og samvinnustefnunn-
ar. Hami vill berjast fyrir iiag
bænda og ei'la stéttina, og mun ong-
inn ámæla lioniun fyrir það. Hitt
cr ámælisvert að í baráttunni virð-
ist hann 'oft missa sjónar á því.
Iivað landinu í heild sinni sc holt,
vegna þess að stundarhagsmuni;'
bændastéttarinnar skyggja á. Kenn-
ir þcss t. d. greinilega í skattalög
gjöf síðari ára -og því greinilegar
sem nær dregur líðandi stund, <ið
sjávarútveginuiu er svo ofboðið aö
iiann hlvtur að lenda í ö.,gþveiti á
.næstu árum, með sama áframhaldj
og styður „Tíminn þá stefnu. En
l'rá anuara sjónarmiði horfir málið
svo við, að jöfnum rél.ti fylgi jafu-
ar skyldur og' að eigi sc sanngjarnt
né viturlegt að gera atvinuuvegun-
um misiiátt undir höfði, heldur eigi
fuit frelsi og jafnrétti að vera
þeirra á milli. En samkvæmt
reynslu þeirri sem menn liafa liaft
af stéfnu „Tíma‘ ‘ -flokksins á und-
anförnum tíinum, þá er fylsta á-
stæða til þess að ætla, að jafnréttið
numdi gloyrrtast ef bændaflokkur-
iini yroi í meiri lduta á þingi. Er
„Tíminu“ ekki þeirrar skoðunar
líka?
pá skal minst á inerg málsins, nfl.
þa.ð atriðið hvort bændur séu yfir-
leitt öðrum ftcrari til þess að gegna
þingstörfum. „Tímitm“ Jtefir sjálf-
sagt rekið sig á það, að ýinsir hezl
mentuðu, gætiiustu og vitrustu
bæiidiirnir liafa ekki viljað láta til
leiðast að gefa kost á sér til þing-
niensku, sumpart vegna þess að
þeir hafa orðið þess varir ttð orð.
einmitt þeirra, höfðu minni byr en
liiititit, sem bezt ktinna að haga orð-
uin sínuiii þannig <tð þau láti vel í
eyrurn fólksins, og' sumpart af því
að þeir aðhyllast eigi þá steí'nu,
seiu nú er ui»p tekfn í íslenzku
sl jórntnálalífi: að efht stétt.apólitík-
ina og vilj.a skapa raönnum skoðtmi
í stjórnmálum eftir þvt hvaða at-'
viniut þeir stunda. pví stefna s.i
lilýtur að leiða til þesss, að átvi.nnu
vegirnir innanlands í'ari að keppa
hvor vtð annan, enn óVægilegar en
fyr og að innanlandspolitíkin verði
að hreppapólitík í stórum stíl, en
með því er ílt eitt unnið.
Vér 'cigúm að keppa. að því að fá
nteitti eða annað, en þeir menn seut
uýta inenn á þing, hvort sem'þeir
eru bændur, embættisr.ienn, sj 5-
þangað kotna ciga eigi fyrst og
fremst að hugsa um síúa stétt og
sjá eklvi neitt annað. Hngbin neitar
því að bændur sem þinginu ltai'i
verið sómi að ltafi setið þar og eigi
eftir að sitja þar. En liitt verða
víst allir að samþykkja, a'ð margir
h.afa þeir hændur setið á þingi, ekki
síst síðari árin sem ltafa verið stétt
itmi t.il skammar og kjördæmi æru-
spiliir að hafa sent á þing, og hefir
fjármunaleg þröngsýni og einskorð-,
un í skoðunum við stéttina, sam-
fara mcntunarleysi oftast verið á-
dæðan. pessum mönnum viljuin
vér berjast á móti og hyggjum jai'11-
vel að „Tímiiun“ ínuni geta orðið
tss sammála um, því hann hefir
liag bændastéttarinnar efst á
stefmiskrá 'sinni. 1 því sambandi er
það gleðilegur vottur, að ritstjóri
Tínians“ talar um bibndastéttina
í rýnistu merkingu — og á ekki
síðui' við þá stari'smeim þjóðfé-
lagsins sem í sveit búa“. par virð-
ist ritstjórinn eimnitt ganga í ber-
Itögg við þá skoðun, sem dyggiiega
l.tefir verið alin síðustu árin til
sveita, að embættismenn, þó
búsettir. væru í sveitum og liðu
,súrt og sætt með bændastéttimii,
væru óalandi og óferjaudi, seut ftill-
iTótif bænda á þingi. Skúmarnir,
sem hafa svo gott itljóð hjá alþýðu
haí'a alið þessa skoðim og haldið
henni á loi'ti, og ,.Tíminu“ nuin
iiatimast geta svarið fyrir itana ei'
vel er leitað í dálkttm hans. pó skál'
það eigi fullyrt, að svo hafi verið
t tíð núvcrandi ritstjóra blaðsins.
pað er orðið ólíktt satnan að
jafna, þingmenskunni nú og fyrir
t. d. 20 árum. piugstörfin og þing-
iíminn háfa margfaldast og starfið
trðið svo niiklii fjölbreyttara cn
áður var, áð óhugsandi er að nokk-
ir ínaðtir geti gegnt því lýtaiaust
nema nieð mikilli fyrirltöfn. En áf
því að störfin cru orðin umsvifa-
tueiri leiðir -það, að færri ertt
til þeirra hæfir en áðttr, og
gildir þetta. auðvituð jnfnt iiin
bæiulur setn aðra. En' einmitt á
þessum sömu línutm er það prédik-
að vtm alt land af einum stjórn-
málaflokkinum að bændur eigi að
ráða landinu og það talið því fyrir
beztu. Vér viljvun breyta setning-
unni og segja að þcir menu, sem
vitrastir séu og víðsýnastir eigi að
í'áða, því það intini verða landinu
fyrir beztu. E11 að slá því föstu að
bændaveldið muui heilladrjúgast er
óneitanlega lieldttr ógætilegt, ekki
síst þegar tillit er tekið til reynslu
undanfarandi ára og afleiðinga
þeirra sem herópið mn óskeikul-
ieik þingbænda liefir liaft á Al-
þingi.
Bændur eiga að ráða, segir>„Tím-
inn“. Og hann liarmist sarnt sem
BOLINDERS báti-niðfsrar
Einkasali á I«landi
G. E i r í k s s , Reykjavík
TUánudaginn 20 þ. m aerda um 20 frross selú
á opinberu upoboði
að firbæ i THosfellssveif.
Tfrossin eru fiesf ófamin og í góðum f)oldumí
Lfppboð ð burjar hí 2 sfðdegis Uppboð.? shib
máfar verða birfir á uppboðssfaðnum.
Útflutningsnefndin,
r.rrnytqrfj. sciiáihcrra í Parh.
—• i'. rnsoi r;T gfeifi verður scndi-
Iterra pjóðverja í París, að því er
símkkoyli þaðan hermir.
Frá ItalÍH.
íiernaðarástandinu, sem Italía
Itafði verið iýst í, lauk 12. þ. nt.
tSlækkar Noregur.
Frá Kristjaníu er símað, að i
París sé ráðagerð frantmi um það,
að leggja MurinansiiéraSið itndir
Xoreg.
(Ij'Ucrup látinn.
Frá Dresden er sítnu.ö andláts-
Cregn danska skáldsins Karl Gjelle-
rup, sem lilaut Nobeisverðlauti nú
pýlega.
Wilson
r alt ;il' veikur.
NYJA RIO
Ltyndardómaf
Niw Yoík bo gar
IV k.fli:
Kynjaröddin.
LeytTiiöateg'usjúnleikur
,í 4 fittun .
2 f»ýningíir í kvöl(l
kS 8 /2 oe 9V,
I
I
„Úlfur“ fcr hcðan í dag vestur td
Slykkislióhns, Flateyjar og flciri
hufna.
Innslegt þakklæti vottast ö lum þeim er með nær-
veru s'nni he ðruðu útlör föður míns sáluga, cmd theol.
G ims Jónssonar frá Isafirði,
p t Reykjtvk, 15 okt 1919
Fy ir hönd aðsiandenda
Jón Grímsson.
GSð MÚlka óska t i vist. Gítur
fengið ttlsöyn t útsaun’.
G u ð r ú n ,
Þingho’ts ttæti 33.
áðttr gegtt þiiigtnönnum þcim, sent
itæudur ltaf'a sent á þing, nteira að
segja bændum, seitt getið itafa sér
orðsitr fyt'ir viturlega framkomii
og gætiii í stjórmnálum. Blaðið
mcinar nefniiega að þeir einir
bændur eigi að ráða, sem scnda
vilja ,,Tíma“-menn á þing, menn,
sem attka vilja stéttapólitíkina og
sölsa undir sig ráðin yíir landinu.
par er hugsjónin.
pað bíður svars, ef til vill i nokk-
’itr ár, livort hún verðttr ofati á
lmg'sjónin sú..En ritstjóri„Tímans“
þekkir svo vel veraldarsöguna, að
Irann veit að sú ltefir orðið reynsla
annara þjóða að eininitt einræði
einnar stéttar hefir livarvetna orð-
ið þjóðunum til bölvunar. Enda er
það skiljanlegt. pað er öruggasta
ráðið til að kippa burt ölltt jafn-
va'gi milli atvinnuvcganna og til
þess að varna því að réttir meim
séu á réttmu stað.
En óneitanlega bcnda itaitifarir
„Tímans“ gegn þingnýtum mönn-
ttnt, möniumum setn mest liafa iititt-
ið á síðustu þingum, á a'ð það skifti
litlu máli hvort réttir menn séu á
réttum stað, ef að eins „Tíma“-
bændur komast til valda. pað er
varltugaverð stefna, ekki síst, á
þessunt tíinum, er heill þjóðarinnar
krefst þess frekar en nokkfu sinni
fyr, að úrvalsn.ieitn heniiar sjái vel-
ferðarmáluuum borgið.* 1
Erl. símfregnir.
Kliöfn, 18. okt.
(loliz tckur Eicja.
Frá Londoii er* símað, að Goltz
Jiersböfðingi itafi tekið Itiga lter
skiidi og krefjist óhindraðrar far
<tr itm Eistiand til Pétursborgar.
Tillaga um vopnahlc.
ÍSÍnmð er frá Libau, að Ber-
nioudt, foringi bolsvíkingafénda,
ieg’gi til að sainið verði vopnablé
Fnðarskihuálarnir staðfestir
Frá París or stinað, að fransiia
senatið hafi nú staðt'est friðarskil-
málatia, sem gánga eiga í gii.'i lö
október.
Nauð ungar-b an úalag.
Frá Búkarest er síiuað til i’enij.s,
að Ungverjar, Pólverjar, Jugoslav-
ar, Czekóslavar og Grikkir neyðist
til að ganga í bandalag við Frakka,
1 ítali og Rúmena, en þó óttist itinai
fyrnefndu þjóðir, að þeim verði ó-
Itagtir að því bandalagi.
ivliöl'n, N. okl.
Vr Austurvcgi.
’ Ura Ilelsiitgfors er símað, að
Eistlendiugar og Lettur lmi'i ger
með sér .hernaðarsamband.
Btiist cr við að Judenitseli lters
Itöí'ðingi komist tíl Petrograd iniian
þriggja vilcna.
Uppbpð. Útflutningsnefnd auglýsir
ð uppltoð verði haldið á nokkrtun
tryppum að Arbæ-í Mosfdlssvcit á
inánudasritin kcmur.
Leikfimiræfingar Iþróttáfélagsi..s
hyt'ja í dag og verða æfingar cldri
iokicaiuia í leikfimishúsi Mentaskól-
tns, cn unglingaflokka í leikfimishúsi
taniaskólans.
Ö é. C» EOl
Veðrið í gær.
Beykjavík: a. gola, liiti 1,0 st.
isafjörður: logn, hiti 1,5 st.
Akureyri: ssa. andvari, hiti 0.0 st.
Scyðisf jörður: logn, liiti -4-1)4 st.
Grhnsstaðir: logn, liiti -4—4,0 st.
Vestm.eyjar: logn, hiti 1,3 st.
Þórshöfn: ntta. gola, hiti 2.2 st.
„CTUllfoss“ fór frá Kaupmarma-
löfn í fyrradag, beina lcið liingað.
'vleð skipinu voru 56 farþegar.
Sigurður Magnússon cand. t.heol.
;'rá Flankastöðum kom hsim frá Am>
ríku t sumar sem leið og er nú sezt-
ur að liér í bænum. Ætlar hann að
itunda kenslu í vetur eins og sjá má
i auglvsingu hér í blaðinu.
Framboð. í Vesiur-ísafjarðarsýslu
lýður sig fram Olafur Proppé kaup-
naður á Þingeyri. I Norður-Múía-
ivslu er sagt að Björn á Dvergasteini
ojóði sig fram sem ,,'Líma“-maður.
I Suður-Múlasýslu verða þeir í kjö.'i
Magnús Gislason eand. jur. og Þórar-
nn frá Gilsárteigi. Enn fremur gömlu
’ingmennirt.ir báðir, sinn í hvou lagi
pó. í Skagafjarðarsýslu bjóð.a þeir sig
Lt'iun Magnús Guðmuinlsson, Jósef
ájiirnsson og einn „Tímans“-tnaður
ólaftir Briem mun ekki verða í kjöt'i
— Því er fleygt liér í bænuin, að Vig-
tús Guðmuí.dssotr frá Engey muni af
,,Tiiuanum“ sendur til höfuðs Magn
úsi Péturssyni. — í Húnavatnssýslu
leí'ir heyrst urn nýjan frambjóðanda,
Eggort Levy á Osum.
„Villemoes" fei' ltéðan í kvöld lil
Vestfjarða og hafnamia við Ilúr.aflóa,
i'.u taka kjöt til útflutnings.
„Gttll“, skáldsaga Einras II. Kv.tr
an, er nýlCga komin út í danskri þýð
iugu hjá Gyldendal. Gunmtr Gunn
arsson skáld hcí'ir þýtt.
Póstþjófnaður. Þegar „Villeiuoes1'
kom hingað, varð, þcss vart, að ein
hvt'i' óviðkomandi hafði hreyft við
böglapósti þeim, er hann hafði með-
ferðis, og við rannsókn kom t 'ljós;
að horfið hafði sitt af hvcrju, svo sem
vindlar og súkkulaði, sem átti að fara
til „Islands Falk“', og eitthvað fleira,
Grunar menn, að hvörfin muni haf
oi’ðið nieöan unniö var að uppskipu:
úr skipinu í Vestmannaeyjum og hef-
it- hæjarfógetanum þar veilð ft.lL uð
rnnnsaka málið.
Skpaforðir í gær: Jóti forseti koitt
frá Etiglandi í fyrrinótt. —, Skalla-
rímtir kom itm af fiskveiðum og hélt
i stað til Englands með 800 kit. -—
Vb. Njörður fór til Eyrarbakka full-
fermdur vörum. —- Henriette, fjór-
;igld skonnorta, fór til Frakklands
uUfermd tneð ull. — Fortuna, þrí-
iigld skonnorta, fór til Alftafjarðar
og tekur þar síld til Svíþjóðar. —
Ivora kom frá Noregi.
Sigurðmr Lárusscn eand. theol., tók
,ér far til Englands með Skailagrími
gær.
Veisla var haldin um borð í Islands
Falk í gær og voru í því boði ráð-
terrarnir Jón Magnússon og Sigurður
Iggerz og Ktemenz Jónsson fyrv. land-
'ilari og frú ltans.
Vb. Jón Araron fer til Eyrttrbakka
dag fullfermdur nf vörum.
AdeHne Patti
H n 'ræga s ingkona AJeiine Pattí
é t 1 úna íyrú mánaðarnótin A bú*
iarði s nim C aig-y N >s í Wales.
V r hún o ðin 76 a.ia ö.i u1. Hún
va ein h n gíæsilegasta söngkona
hein s ns á yngn á uii sinum baeði
ð yt-a útliti, raddfegurð og srnekk*
vísi. Er og viðbrugðið hví kt næmi
tennar var á söngveik. — Hún
fæddi t í Mid id á Spá .i en for-
eldrar hennar voru italskir og iðkuðu
bæði í-öng. Fóru þ u til N W York
neð Adílmu birnunga. B <r R jög
fl’Oit á sönghafl eikum s'ú kunnar
og v r hún að eins 7 ára gömul,
•r bú j söng fyrst opit berfega. —
Á ópen m i i N w Yo k söng hún
fyrst 185U. en f >r tveimur árum
síðar td E rópu og varð bráðlega
b z i s htgkr.’ftur ítölsku < pjiunnar,
Hún fe ðaðm 04 v ða u n lö'd og
va ð b átt hti sfræg, og munu fáir
hala iðkað sintbst i m n entaðan
heirr, er ekkt h fa heyrt neí, di
Ad.ltne P.*tu.
Nolið
DELCOLIGHIl