Morgunblaðið - 16.10.1919, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ
8
Sv. klæði ágæt tegund.
Hv. og misl. Smekksvuntur.
Kjólpils afar ódýr.
Drengjaíðt,
Drengjafrakkar,
Silkiflauel,
Hv. Léreft i io,
Morgunkjólatau, stórt úrval,
N Dömu-8Ílklgolftrey]ur,
Telpu-silkigolftr eyjur,
hjá
Austurstr. 7.
Sími 623
aiiijLtJLumjiiiiiiimi
Notið
DELCOLIGHT
Sárar hendur
við síidarvinnu.
Það kemur fyrir við síldarvinnuna
á sumrin, að stúlkurnar verða hand
lama vegna sérstakrar húðveiki, sem
þær fá, og lýsir hún sér þannig, að
það hlaupa upp smáblöðrur, scm
grefur í, og er þær springa og
flrgna, detta á sár i þeirra stað, sem
eta sig og dýpka, ef ekki verður að
gert. SJTÍn koma einkum á fing-
urna þar sem húðin er þunn, eins
og við liðafellingar og í greipunum,
eu þau geta emnig komið í lófum
(ekki sizt þar sem sárnar undan
sildarklippunum) og á handarbökum.
Ef nú ekki varúðar er gætt, bólgn-
ar út frá sárunum og myndast igerð-
ir, sem grafa um sig eins og við
venjuleg fingurmein. En stundum
bólgna vessaæðarnar cpp eftir hand
leggjum og kirtiar ofan við olnboga-
bætur og undir höndum, og getur
þá fyrir komið, að úr þessu verði
hættuleg blóðeitrun.
Sumai stúlkur hafa svo viðkvæmt
hörund, að þær þola ekki »að veia
i sild«, þær fá strax þennan húð-
kvilla eftir stuttan tíma. Aðrar fá
að eins aðkenningu við og við, en
þeim batnar jafnóðum milli þess er
vinnan kallar að, en þegar annrikið
er mest, þi geta þær oiðið iila
leiknar. En sumar — og þær eru
í miklum minni hluta — eru svo
hörundsteikar, að þær sleppi alveg,
og það jafnvel þó berhentar séu.
Það er nú margsannað, að mest
brögð eru að höruodsveiki þcssaii
fyrrihluta sildartímans, þegar mikið
berst að af s'ld og mest er að gera.
Þá ganga margar stúlkur fram af
sér við vinnuna, vaki mikið og
Augu
undirdjúpanna
EFTIR
ÖVRE RICHTER FRICH.
10
ál'íti pig mentaðaii og þroskaðan
mann, og þó hefir 'þú ekki lært að
fyrirlíta kveníölkið. Hve gamadl 'ertu
Baptrste ? i
Hann svaraði ekki. Hann heyrði
ineira að segja ekki hvað barónimi
sagði.
— Hún fór, tautalði liann við sjálf-
an sig og horfði tit um dyrnar.
Baróninn hleypti brúnum. Það var
ir.esta furða, hve þessi litla hreyfing
gat breýtt andllti hans, Það lýsti sér
þvílík áfergja og festa -í andlitinu
alt í einu, að það var hræðilegt. Sá
sem hefði séð inn í augu hanis þessa
stund inundi hafa komist að þeirri
1 til 2 hnndrnð föt at
Fóðursíld
til sölu. Semjið við
Sigurð Kristjánsson
á afgr. Morgunblaðsins.
FORHANDLERE
FOR
Michelin AutomoMl Ringe antages i de Htörmte
islandske Byer.
MIGHELIN
Pneumatik General Agentur.
Köbenhavn.
Mótorbátur
til sðlu.
4Vi tonn með fjögra hesta Alfavél.
Semjið við
Sigurð Kristjánsson,
skrifstofu Morgunblaðsins.
I'|2 H.a. landmótor lil sðlu
Upplýsingar í Iaaioldarprentsmiðj'’.
þreytast um of, en við þreytuna
veiklast tangarnar og hörundið jafn-
framt. Þvi verðnr hættara við sprnng-
um fyrir það að fitukirtlarnir rækja
þá ekki eins vel köllun sina. Þegar
nú hér við bætist mikill sólarhiti
svo að hendumar verða bæði heitar
og sveittar innan i vetlingunum,
þá verður hörnndið miklu fremur
skeinuhætt. Loks er það einróma
álit flestra sem hér eiga hlut að
mál', að sú sild sé varasömust hör-
ucdinu sem sé feit og átumikil.
Þegar hún er rauð af átunni eins og
oftast er i fyrstu göngunum framan
af sumrino. Síldarslo ið etur hörund-
ið og særir, euda n un þe m stúlk-
nm meiri hætta búin sem fást ein-
göngu við slldarverkun, en þeim
siður sem eingöngu silti.
Það hefir komið fyrir hvað eftir
annað, að svo mikil brögð hafa o'ð-
ið að þessnri húðveiki, að líkast hefir
)vi sem um bráðnæman sjúkdóm
væri að ræða, og hifa þá svo marg-
ar stúlkur orðið handlama, að vand-
cvæði hafa trðið við að afgreiða
skipin, t. d. vildi það til i sumar,
að visa varð sildarskipum frá á
Siglufirð’, svo að þau leituðu hingað
til Akureyrar og verksmiðjonnar
Ægir til að losast við sildarfarm
sinn.
Það er af þessu auðsætt, að hér
er um þýðingarmikinn kvilla að ræða,
sem valdið getur bæði m.klum ó-
þægindum fyrir þá sem i hlut eiga
og miklu fjárhagslegu tjóni.
Við þessa hörnndsviðaveiki kemur
tvent til greina. Hendurnar sárna
af sildinni og seltunni og svo komast
sýklar af sáium og sprungnm og
valda igerð cg bólgu.
Að það sé fremur sildarsloiið sem
særir en saltið sést af þvl, að þessi
kvilli kemur því nær aldrei fyrir
við saltfisksþvotta, sem þó er áþekk
vinna síldaisöltuDÍnni.
Ef veikin er tekin í tima er hún
auðlæknuð, b tnar stundum af sjálfu
sér með þvi að hhfa höndunum.
Blöðrurnar þorna upp og gróa og
sirin skinnga fljótt. Ennfremur hjálpa
vel græðismyrsl eins og bórvaselío,
bóifeiti, joðóform vaselin eða blý-
smýrsl, eða jafnvel eingöngu ein-
hver feiti, svo sem svíoafeiti, eða
t. d. glyce inspíiitus. En ef meiri
brögð eru að, þaif að diaga úr bólg-
unni með bökstrum, skera í igerðir,
jafnvel getnr til þess komið, að sjúk-
lingurinn leggist i rúmið nokkurn
tíma eða lengi ef um blóðeitrun er
að ræða.
Til þe s að koma i veg fyrir að
hendurnar spillist, hefir ýmsra ráða
verið neytt og hygg eg að tvent
hafi gcfist bezt. Fyrst og fremst að
halda hörundinu hre'nu og mýkja
með glycerini eða einhverrifeiti bæði
á undan vinnu og á eftir. En þv
næst er nauðsynlegt að hafa vetlinga
eða glófa á höndum, og hafa margs
konar hlifðaglófar (belgvetlirgar
verið notaðir. Reynt hefir verið að
sameina þetta tvent þannig, að vinda
venjulega ullarvetlinga upp úr lýsi
eða annari bráðinni feiti, og hafa þ;
dráttai’laiftt iimllitiö fékk aftur þctta
í'iröuleysis útlit.
— Þér eruð óguðlegur niaður, taut-
aði liann. Þér ættuð heldur að linfu
áliuga á að kynnalst maílninum, sem
þessi dís þín gekk með. Vieistu hver
það er “l
— Nei. En verði haiin á vegi mín-
um, skal eg kæi'u hann, svaraði hanu
ergilega.
Baróninn hló.
— Þú ert mesti gorlari, Baptiste
sagði liann. Þessi maður mumli snúa
þig úr hálsliðuuum áður en þú hefðir
hreyft aðra hendina. Það er auðséð að
'þú þelckir hann ekki .... En eg þekki
hann. Það eru nð vísu mörg ár s'íðan
eg s« hann seinast. Það var kvöld eitt
í Eppentort hjá hinum mikla alþýðu-
manni, dýratemjara Josias Saimlter.Eg
vur þar ásamt Jacques Delmu og Pil-
tró Cerani og nokkrum fleiri úr bauda-
laginu. Þá sáum við alt í cinu andlit
við eina rúðuna. Delma skaut en hitti
ekki. Máðurinn hafði rautt skegg og
rautt nef. Og eg gleymi aldrei hvössr
um augunum. Eg hélt ;þá, að það hcfði
verið euski leynlögreglumaðurihn,
Ralph Burn's. En mörgum ánun seinna
þinnig á höndunum. Það veit eg
að hefir gefist sumum vel, en þó
hefir betur gefist að gera sér belg-
vetlinga úr skinoi, sem falli nokkuð
þétt að höndunum, en þareð þeir
verða sleipir í bleytunni verður að
hafa hlifðarvetlinga úr léreíti yfir
þeim. Konur, sem notað hafa slík-
an útbúnað, lita vel af þvi.
Eg hefi fyrir löngu ráðið til þess
að útvegaðii yrðu gúmmihauzkar og
þeir notaðir. Það er fyrst i sumar
sem þeir hafa verið reyndir. Hafði
Páll vazlunatstjóri Jóncson hér á
Akureyri pantað þá og kostuðu 3
kr. panð. Þeir flugu út. En þeir
reyndust misjafnlega og entust illa.
Þeir eru of þunnir til að þola
hnjask og vildu rifna, enda fólk
óvant að fara með þá, og nauðsyn-
legt að hafa hlífðarhanzka utanyfir.
ínghouse, sá sem sundraði og eyðilagði
félag okkar og óilýtti allan auð Del-
mas. Eg hefði mikla löngun til þtíss að
slngva hn'íf í lirygg haus, þegar við
eruni búnir að Ijúka 'störfum okkar
hér í Noregi.
Öaurbier liafð lilustað með athygli
á baróninn.
— Og hann þekti þig ekki aftur?
spurði hann.
Baróninn hló.
—Þú gerir lítið úr mér, sagði hann.
Það er ekki minsti svipur nneð þeini
nianni, sem var á meðal félaga Saiín-
lers og þels's, sem dvelur hér a
þeásu fallega landi. Eg var ekki búinn
að néfna mig sjálfan til baróns þá.
Caurbier horfði þunglega fram
fyrir sig.
— Eg hata þennan maim, sagði
hann alt í einu.
Nosier neri höndum saman með ill-
girni's ánægju.
— Það cr rétt. Hatur þitt Li tir
ekki neinn verðugri. En Vertu viss:
Þér auðnatet ekki, að liremma Mrs.
Westinghouse aif honum. Fjeld læknir
er óvanalega og alt of láflisamur. Það
hrín ekkert á honum. Hann.ei’ annað
En þó þessi yrði reyndin i þetta
skifti, get eg vel trúað, að hægt
væri að útvega sterkari og hentngri
hanza úr gúmmi og þá belgvetlinga.
Fingravetlingar úr gúmmí era of
heitir og er vandameira að fara
með þá en hina.
En meðan ekki er annað betra
fengið, mun ráðlegast að nota skinn-
vetlinga eins og áður er lý^t og
nanðsynlegt að það sé gert í tfma.
Vinnnveitendor verða að ganga
rikt eftir að stúlkurnar geri það sem
bægt er, til að koma í veg fyrir
húðveikina. Stgr. M.
(Eítir Ægir).
okkar atlra slyngustu — alt frá hlaía-
manuinum Delma og Hnysmann til
Saimlers. Og veistu eitt, Baptiste, það
kæmi mér ekki á óvart, þó það væri
hann, isem /liefir komist fyrir stór-
glæpi James Martons. Blöðin hafa
Iþagað um nafn hans. En hann er
dæmalaus ....
Hann hætti skyndilega.
Oamall maður liafði komið inn í
salinn. Hann var auðsjáanlega að leita
að einhVerjum. Hann leit sem allra
snöggvaist á þá félagana í horninu.
Caurbier, sem sneri baki að honum,
grúfð sig áfrarn, til þess að gaanli
maðurinn sæi ekki audlit hans í spegl-
rium.
— Það er h a n n, sagði hancn.
Nosier smá hló og horfði áíergju-
lega á gamla manninn, sem hvarf þeg-
ar út aftur með vonbrigðissvip.
— Þetta er þá niðunsuðukonungur-
inri, tautaði hann. Gott og blessáð að
hann þekti þig ekki, Caurbier. Það er
auðséð, að hann grunar eitthvað. Hann
finnur þefinn af glæpamönnum eins og
gamall spæari. Þó er fólk ekki sérlega
þraskað þeim efnuin liérna. Svo þetta
er fjandmaðuriiui •— okkar fjandmað-
Rödd lifsins.
Eftir
Bir Arthur Conan Doyle.
En nú er fróðlegt að vita, hvað
hendir silarlíkamann, eftir að hann
hefir losað sig úr grófgerðara efninu
og hvernig fer nm þetta dýrmæta
fley vort, sem fyr eða siðar flytur
oss um ný og ókunn höf handan
við hlið hinnar jarðnesku tilvero.
Mjög margar frásagnir hafa borist
oss milli heimanna, bæði munniega
og skriflega, þar sem skýrt hefir ver
ið frá reynsln þeirra, sem komnir
eru yfir um.
Munnlegu fregnirnar eru þær, sem
komið hafa gegnum miðla i srm-
bandsáitmdi, sem viiðist vera stjórn-
að af ósýmlegum vitsmunaverum.
Skriflegu fregnirnar hafa fengist gegn
um ritmiðla, sem á sama hátt er
stjórnað af ósýnilegum verum. Eg
þykist nú viti, að gagnrýninn lesari
íristi höfuðið og segi sem svo:» Sér
er nú hver vitleysanl Hvernig á að
henda reiður á frásögnum miðlanna,
sem annaðhvort vitandi eða óafvitandi
láta auðvitað sem þeir verði fyrir
inriblæstri?* Þetta er heilbrigð gagn-
lýni og aðeins til að örfa hveru
þann, sem rannsakar nýjan miðil.
Þvi að sannanirnar verða að felast i
frásögnunum sjálfum. Ef svo er ekki
veiðum vér hér, eins og á öllum öðr-
um sviðum, að taka nattúrlegu skýr-
inguua fram yfir þá óþektu. En sann-
anirnar eru ætíð fóignar i frásögn-
unum sjalfum og það svo ljóst að
ómögulegt er að neita þeim eða reyna
að skýra á annan veg. Eg þekki mið*
il, sem eg hefi visað mörgum mæðr-
um til, sem þörfnuðust huggunar.
Þær hafa oítast beðið mig þess sjál!-
ar og eg hefi ætið beðiö þær að láta
mig vita um árangurinn. Biéfin frá
þeim ern fnll þakklxtis og undrnn-
ar. Eg hef þau hér fyrir framan mig
um leið og eg skrifa. í einu stend-
ur: »Eg þakka yður fyrir þá dýr-
mætu og óviðjaínanlegu reynslu, sem
eg hefi ððlast að yðar tilhlutun.
Henni skjátlaðist aldrei með nöfnin
og alt, sem hún sagði, var háriétt*.
•í þessu tilfelii hafði verið um m;s-
sætti í hjónabandmu að ræða áður
en maðurinn dó. En miðillinn gat
gefið fullnægjandi upplýsingar i mál-
inu án nokkurrar aðstoðar, lýsti hár-
rétt öllum kringumstæðum, nefndi
nöfn allra þeirra, sem við málið
höfðu verið riðnir og sýndi fram á,
hvernig hefði staðið á, að bréf nokk-
ur komu aldrei fram, en það hafði
verið orsök missættisins. Annað dæmi
lika um eginmann og eiginkonu,
get eg nefut. Hér er það maðurinn,
sem er hinn eftirlifandi. Hann segir
i bréfi til min: »Fundurinn hepnað-
ist ágætlega. Meðal annars ávaipaði
eg konuna mína á dönsku (en hún
var dönsk) og fekk tafarlaust svar á
ensku«. Þá er hér bref frá manti,
sem hefir mist konuna sina, sem
hann unni mjög: »Eg hef haft fund
óreglu á frunsku markaðinn með þess-
ari bölvaðri norsku síld. Eu nú keiuur
hefndin......
Litli baróninn neri höndnm saman í
sýnilega góðu skapi, á meðan hann
horfði á eftir Bjelland inn ganginn í
borðsalinn.
Svo st(>ð hann upp og gckk í hægð-
um sínum á eftir honum.
— Það er bezt að þú farir upp í her-
bergi þitt, sagði liann í skipaudi róm
við Caurbier. Það er ekki hentugt að
haun sjái þig hér í Kristjariíu.
Hann ypti öxlum. En það leit út fyr-
ir að hann befði vandð sig á hlýðni.
Hann gekk að lyftivélinni án þtess að
segja eitt orð.
En Nosier barón setti á sig gleraug-
un og neikaði inn í borðsalinn með
þeinr ásetning að glevnia leiðindum
dagsins yfir borðum.
Hann istöðvaðist á þröskuldinum.
Gleraugun duttu af honum af undrun.
En hann náði sér von bráðar.
Beint á móti honum stóð maðurinn,
sem hann var að elta, 1 samræðu við
Fjeld læknir. Og hann var auðsjáan-
lega með lífi og sál í því, sem þeir
vorn að taln um.
með frú X í dag. Árangurinn var
dásamlegur. Eg get ækki lýst fyrir
yðnr hve glaður eg er. Innilegar
þakkir fyrir hjálpina«. Kona ein
skrifar mér meðal annars: »Erú X
var alveg dásamleg. Ó, að sem flest-
ir vissa nm þetta, þvi hversn mik-
illi sorg mætti þá ekki létta af mönn-
unum 1« Hér hafði miðillinn komið
konunni i samband við framliðinn
mann sinn og nefnt ank þess fimm
framliðna ættingja hárréttum nöfn-
utr, og sagt, að þeir væru i för með
honum. Næsta dæmið er um móð-
ur og ron. Móðirin skrifar: »Egfór
til frú X í dig og árangurinn var
fullnægjaodi. Alt, sem hÚD sagði var
rétf, — aðeins fieinar skekkjnr*.
Öanur segir: Okkur hepnaðist ágæt-
lega. Diengurinn minn minti mig á
nokkuð, sem enginn vissi um rema
við tvö ein«. Og enn segir ein:
>Drengurinn minn min i mig á dag-
inn, sem við vorutn að sá næpufræi
gaiðinn. Eaginn gat vitað um það
annar en hann«. Þetta ern aðeins fá
dæmi úr þeim aragrúa af samskonar
bréfum, sem eg hef fengið. Þau eru
öU frá mönnum, sem ekki haía gef-
ið miðlinum aðrar upplýsingar en
>ær, að þeir væru úr flokki þeirra
miljóna, sem lifa i stórborginni Lund-
únum, og gat miðillinn ekki með
nokkru skiljanlegu móti aflað sér
mÍDstu upplýsinga nm lifsfeiil þeirra.
Aðeins fáum sinnum hafa fregnirnar
íjá þessum miðli reynst alveg rang-
ar eins margir eins og fundirnir eru
þó orðnir, sem búið er að halda með
honum, Þegar eg skýrði sir Oliver
Lodge frá reynslu minni með þenna
miðii, kvað hann hana nálega alveg
eins og sína reynslu með annan mið-
il, sem hann hefir haft undir hendi
i mörg ár. Það eru engar ýkjur að
segja, að við fáum oftar rangt sam-
band i hinn breska málþráðarkerfi en
vér fáum við annan heim hjá miðl-
um eins og þessum. Og hvernig er
svo hægt að komast undan stað-
reyndunum með öðru móti en að
sinna þeim ekki eða rangfæra þær?
Heilbrigð gagnrýni er fyrsta skilyrð-
tð fyrir allri nákvæmri athugun, en
svo getur tortrygnin gengið langt,
að hún stafi annaðhvortaf vanþekk-
ingu cða þá blátt áfram af fábjána-
skap. Og svo er nm tortrygnina gegn
andasambandinu.
Sjálfur hef eg fengið margar á-
gætar sannanir hjá frú X. Meðal
annars kom hún einu sinni með
skirnarnafn konu, sem dó á heimili
okkar og var það laukrétt, ennfrem-
ur færði hún okkur ýms skilaboð
frá henni, sem bæði vorn sérkenni-
leg fyrir hana og reyndust rétt. Á
einum fundinum var nákvæmlega
lýst fyrir okkur tveim hundum, sem
við höfðum átt, og síðan var mér
sagt, að ungur liðsforingi væri við-
staddur og héldi á gullpening og
mundi cg kannast við liðs-
foringjann af peningnum. Eg hafði
mist mág minD, sem var herlæknir
og féll i 'striðinu. Eg hafði eitt sinn
gefið honum gullpenÍQg ífermingar-
gjöf og bar hann peninginn ætið við
urn leið og hann straukst hjá þeim.
En hann skildi ekki máli'ð.
Svo hélt hann áfram.
Vi6 eitt borðið sat Mns. Westing-
I ouse ásamt tígulegri bjartleitri komt,
og var vndislegt samræmi í festulegu
og ^áfulegu andliti hennar og Ijóm-
amli fegurð Vesturheimskonunnar.
Þetta mundi friða Baptiste, sagði
hunn vio sjálfan sig, því þessi mvndar-
legu kona er augsýnilega kona Fjeldts
læknis. En fyrst unt isinn er bezt að
h.ildii lionum heitum með afbrýðissemi.
Því það sjá allir, að þes’si hættulegi
læknir, verður að lamaist á einn eða
annan hátt, áður en hann rekur nefið
I Stavangur-málið.
Síðan settist hann. Og stuttu seinnu
var hann búinn að ráða ráðum sínum,
á þann hátt, að það var glæpaniaiiuis-
náttúru liaris eiigin íninkun ger með
því áfo.rnri.
9
1L. k a p í t u 1 i.
Ýlfur gömlu hyenunnar.
— Nei, sagði Caurhier þungur á
brún, það geri eg ekki.
Nosier horfði á yngri sturfsbróður
niðui’stöðu, að þetta væri hættulegur
maður.
En rétt á eftir brosti baróiiinn og
komst eg að raun um, að það var mis-
skilningur. Það var sami ínaðuriim og
gekk hérna áðau við hlið Mns. Wesfc-
hvort fæddur í 'sigurkufli eða Letir
selt sig til fjairdans. Þú ert ekki jafn-
oki hans, Caurbier’. Hann heíir sigrað
ur. Það or hann, sem hefir verð drýgsti
og mesti ínátturinn í niðursuðuiðnað* 1 * * * * * * * 9-
inum. Það er hann, 'seiu hefir komið
Baróniim tautaði nokkui' ai'sökunar
erð um leið og hann fór fram hjá
þeiiu. Haun reyndi að ná í samheugið
siim og
brosti hæðnislega.