Morgunblaðið - 09.12.1919, Blaðsíða 2

ð
M U M O ÍJ N
•
aqjimjimiamuim i m rrrixu
-Vv.. iJæ jCa. 3. J. Aíft JV't .-iís. jIa JÍ& aí',-
MOBÖTJNBLAÐIÐ
Eitatjóri: Vilh. Finsen-
Stjórnmálaritstjóri: Einar Arnórsson
Bitstjórn og afgreiðsla í Leekjargötti 2,
Sími 500. — PTentamjöjnsíini 48.
Kemtsr nt aJla daga vjknnnar, s*'
mánndögnm nndanteknnjw,
Eitstjórnarakrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga ki, 1—3.
Afgreiðslan opm:
V.rka aaga k). 8—-5.
Helgidaga kl. 8—12.
Auglýsinguni aé skuafi annaðhvoi’.
k afgreiðsluua eða í ísafoldarprent-
amifijn fyrir kl. 5 daginn fyrir útkomu
þees biaðs. sem þær eiga birtast í.
Auglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá
s? öllum jfanaði betri stað í blaðinu
(á lesmálssíðum), en þær sem síðar
koma.
Auglýsingaverð: Á fremstu síðu kr.
2.00 hver em. dálksbreiddar; á öðrum
ifíðum kr. 1.00 cm.
VerC biaCsins er kr. 1.50 á mánuði.

Síberia,
Þetta rnikla land er að miklu leyti
c-kannað land. Að vísu er það bvgt,
fn fáir gera sér í hugarlund, hversu
mikillar framtíðar það getur vænst
Skilýrðin eru óþrjótandi.
Landið er mun stærra en Banda-
ríki Norður-Ameríku,en íbúarnir 10
sinnum færri. Samt sem áður hefir
áruin. Hefir fólk flutt sig þangað í
íbóiatalan tvöfaldast á síðustu 20
hópum, aðallega bændur frá Vestur-
Rússlandi, sem fundu betri lífsskil
yrði í „sakamannalandinu“ en
heima fyrir. Fékk hver landnáms
maður 60 ekrur lands ókeypis
I Síberíu eru um 50 bæir, með
25—200 þúsund íbúum. Flestir
þeirra stærstu eru við Síberíujárn-
brautina, sem er eina samgönguleið-
in milli Asíu-Síberíu og Bvrópu, svo
sem Vladivostok, Chita, Irkutsk,
Krasnoyarsk og Omsk. Tomsk, sem
er hinp eignlegi höfuðstaður Vest
Ur-Síberíu og miðdepill menningar
cg iðnaðar í landinu, liggur við
hliðarjámbraut. F ] j ót asamgöngu r
eru góðar í Síberíu og eru á stærri
fljótunum nokkur hundruð flutn-
ingaskip.
íbúatala bæjanna hefir auldst
mjög síðan í ófriðarbyrjun og staf
ar það af því, að þangað hafa leitað
þúsundir flóttamanna úr héruðum
þeim, sem lentu í óvina höndum
Stjórnarbyltingin hefir eytt öllum
lagafyrirmælum og búsetuskilyrð-
um, og enginn lagt hömlur á inn-
flutninginn, nema helzt járnbraut-
in, því hún hefir ekki haft undan að
fiytja fólkið.
Auðlindir landsins eru óþrjót-
andi. Skógarhöggið eitt er ómetan-
legur fjársjóður. I námaríkinu er
ógrynni gulls, silfurs, kopars, járns,
kola, blýs og steinolíu. í skógunum
er krökt af dýrum með dýrmætum
feldi og ár og vötn mora af fiski.
Og í landinu er mikið af hestum,
kúm og kindum.
Síbería hefir marga kosti sem iðn-
aðarland. Þjóðin stundar, auk
landbúnaðarins, náinurekstur, veiði.
skógarhögg, bíflugnarækt og iðnað,
en skortur á nýtízku verkfærum hef-
ir valdið því, að hinar auðgu lindir
hafa eigi verið notaðar mikið.
Námugröfturinn er ófullkominn,
iðríáðurinn í barndómi og jafnvel
landbúnaðurinn, aðalatvinnuvegur
landsbúa, á lágu stigi.
Síberíumenn bíða þess með ó-
þreyju, að agi og regla komist á í
Kússlandi, svo þeir geti hafið aftur
viðskifti sín við aðrar þjóðir, Land-
ið vantar öll áhöld, alt frá eimreið-
um og til nálar og tvinna. A stríðs-
árunum var bókstaflega ejíkert flutt
til Rússlands nema hergögn. Járn-
brautirnar eru í ólagi, iðnaður og
landbúnaðarvélarnar ónýtar, fólkið
á tæplega garmana utan á sig og
fæðan var af skornum skamti.
N ORDISK
ULYKKESFORSIKRINGS A.S
af 1898.
I
Slysatryggingar
og
Ferðavátryggiugar-
Aðalumboðsmaður fyrir ísland:
Gunnar Egilson
Hafnarstræti 15. Tals. 608.
Pe W. Jacobsen & Son
Tlmbwrverzluu Stofnnð 1829
Kaupoiannahöfn C, Carl-Lundsgaie. Símnefni: Graufurn, New Zebra Code.
Selur timbur i stærri og smærri sendingum frá Kaupmannahöfn
Einnig heila skipsfarma frá SvíþJéð.
Að geínu tilefni skal tekið fram, að vér höfum engan ferða-umboðsmann á Islandi.
Biðjið um tilboð.----------Að eins heíldsala.
^ .inmuiii rrrrrt-m
r/mmvmu TrrmECTTrmxnnr
selur nú nokkra daga
Kjóiatau
með 20% afslætti.
Þ
Kð'jpms nshöfó
Áður voru það mest Þjóðverjar,
sem seldu Síberíumönmim vörur.
Þeir fluttu meira inn en Bretar,
Frakkar og Ameríkumenn til sain-
ans. En nú ætla Ameríkumenn sér
að verða fremstir. Og þeir ætla að
fara inn um „bakdyrnar“, koma
austan frá, en ekki yfir Bvrópu.
Br því spáð, að undir eins og land-
jjy hefir fengið áhöld þau og tæki,
sem þarf til þess að gera jörðina
arðberandi, muni meiri blóma- og
frafaratímar verða í Síberíu en
riokkru jiðru landi á hnettinum.
Skaðabæturnar
Fyrir-rúmu ári fanst öilum rétt
mætt og sjálfsagt að krefjast fullra
skaðabóta af, Þýzkalandi fyrir tjón
það, sem það hafði valdið í stríðinu
Bn síðan hefir mörgum lirisið hugur
við þeirri upphæð, sem krafist hef
ir verið, þó hún eigi ekki að borg-
ast öll í einu. Bn þessi feiknafúlga
vex mönnum í augum. Margir
hlusta á kvein Þjóðverja og telja
að eigi að gera þá að þrælum
Bandamanna.
En þessi upphæð sem enn er ekki
fastákveðin, og verður ek'ki fyr en
nákvæmar rannsóknir hafa farið
fram, mun ek'ki óréttlát, þegar á
alt er litið.
Og ýmislegt sýnist þeim, sem
kunnugir eru öllum málavöxtum
vera óréttlátt í skiftingu þess f jár,
sem Þýzka.land á að gjalda. T. d.
að Bretland skuli slá eign sinni á
allan þann verzlunarflota, sem
Þýzkaland lætur af höndum. Bn
þó er þess að gæta að öll þau skip
nægja ekki til að bæta upp það tjón
sem kafbátahernaður Þjóðverja olli
Englendingum.
Og hvað snertir skaðahætur fyr-
ir unnið tjón af höndum Þjóðverja,
þá er tvent sem einkum kemur til
greina. í fyrsta lagi stóð stríðið að
mestu leyti í Belgíu og Frakklandi.
Og í öðru lagi hafa Þjóðverjar
með vi'lja og af öllum mætti reynt
að eyðileggja ^seon mest með því
markmiði að valda FraFklandi
sem allra mestu tjóni, fyrir* utan
þær skemdir, sem voru óumflýan-
legar vegna þeirrar hemaðaraðferð
r, sem nú er notuð.
Al'lir vita t. d. að laudfiæmið
milli Dunkerque og landamæra
Svisslands er eyðilagt á 20—30
kílómetra breiðu svæði. En þetta
svæði var einmitt hið frjósamasta
og auðugasta af námum á öllu
Frakklandi. Fleiri hundruð borgir
minni og stærri eru gersamlega
eyðilagðar, svo að það stenciur ekki
steinn yfir steini. Margar sveita-
borgir, með fieiri þúsund íbúum,
eru horfnar, svo það er nærfelt að
ekki sjáist einu sinni rústimar.
Stórir iðnaðarbæir eins og t. d.
Lens, eru svo komnir, að þar er
ekki eitt hús upþi standandi. Og
þéir fáu íbúar, sem erm haldast
þar, búa í opnum kjöllurum eða
byrgjum.
ú ív a g a r:
Byggtfngu á botnvðrpungurn, við 1. flokks suaíða-
stðð — stærð 140 fet, véi 600 hestöfl. — Verð ca. 300 OOO kr.
Mótoriiskibáta bygða við fyrsta flokks byggingarstöð i Dan-
mörku. Stærð 15—18 smálestir. Vél 25—30 hestöfl. Byggingartimi
ca. 3 mánuðir. Verð 30—35,000 kr.
SUdartunnur og Salt — mjög ódýrt. Ceíucnt frá nýni
verksmiðju i Danmörku, 20—25% ódýrara en annarsstaðar.
UtanáBkrift: Mattli Tho dirson
Höyrapa Allé 14. Hellerep
Barnakennari,
Mig vantar kvenkennara til að kenna i vetur 5 börnnm á heirrii
mínu Búðum á Snæfdlsnesi. — Sú sem viidi taka að sér þensa starfa
hringi mig upp í síma nr. 723.
F. G. LáruHSon.
Ferso
— brigðgott, léttmeltanlegt, kröftugt jirnstmband. Fæst í
cTbifja cfipótaMinu
Nýkomið ■»>
Skinntau — E*k!móuföt — Silkiblúsur —
Silkimerfoc— Silkimillipyis — Silkíwokkar
Silkikðgnr hvít, svört og misl. — Silkibönd
margir litir— Silkihanzkar — Skinnhanzk-
ar — Vaskaskinnhanzkar — Japönsk Siiki
Crepe De Chíne — Ilmvötn — Handsápur
Handklæði — HandklæðadregiII — Hám-
teppi — Borðdákar — Borðdákadregill
Serviettur — Puntdákar — Dömukragar
Tclpukragar — Matrósakragar — Gar-
dínur — Uilarhátar — Barnakjólar
Hnappar og ra, fl,
Sjðl og Skúfasílki koma bráðlega.
Sími 599 Verzl Gullfoss Hataarstr. 15
Frá Suður-Jótiandi.
Senn fer nú að líða að þvi, að Suður-Jótar fái að ákvarða það,
hvo t þeir vilji heldur vera þegnar Þýzkalands eða Danmerkur. Banda-
menn ætla að hafa hcnd í bagga með og gæta þess vandlega að engum
brögðum verði við komið frá Þjóðverja hlið. Hafa þeir sent her manns
þangað til þess að hafa eftirlit með landinu og atkvæðagreiðslunni. —
Myndtn hér að ofan sýnir Ansturstræti í bænum Tönder, þar seoa Bretar
hafa gæzlulið sitt.
tíma. Þýzka blaðið „Vossische Zeit- ^ Lífsferill Parvusar er því mjög
une'
hefir g'efið nokkrar upp'lýs- æfintýralegur,
os
Stórir, fornfrægir bæir, eins og
Reims, bær með rúmum 100,000 íbú-
um, skreyttur frægum minnismerkj
um og gömlum höllum, >er svo út-
leikinn, að jiar eru naumast 20 hús
byggi.leg, og þau hús, sem enn
hanga uppi, eru svo lasburða að
pau þurfa að byggjast upp frá
grunni.
Bngi og akrar eru óyrkjanlegir,
því jarðvegurinn er allur tættur
sundur af sprengikúlum og skot-
gröfium. Þegar Þjóðverjar létu und-
an síga 1917 eyðilögðu þeir alt,
sem þeir gátu ékki -tekið með sér.
Hvert 'einasta^tré var felt. Jafn-
vel fuglarnir eru horfnir.
Allar þessar eyðileggingar eru
emi ekki inetnyr.
En Þýzkaland verður að bæta
þeta að fullu, segja Bandamenn,
jörð þess er óskemd, híisin uppi-
standatidi og ait ineð kyrrum kjör-
um.
Spartakistiskur
æfíntýramaður.
Maðurinn sem birlaði eitur
Bolzhevismans.
Nú á þessum tímum, þegar mikið
er rætt um að ganga að einhverju
leyti inn á sætt við Bolzhevikkana
í Rússlandi, þá er fróðlegt að líta
til baka á upphaf Bolzhevismans
þar, og á sögu hans þessa síðustu
ingar í því efni.
í marz 1917 hafði hinn alþekti
dr. Helphand, uudir gerfinafninu
„Parvus“ átt tal við herforingja-
ráðið þýzka, ásamt Seheidemann
og v. Bethmann-Holveg. Parvas
vakti athygli Ludendorffs á því,
að hægt væri að eyðileggja Rúss-
land sem stríðsaðila með því að
nota hina svæsnustn byitinga- og
jafnaðarmenn þar, sem Kerensky
var j)á nýbúinn að hrinda af stóli.
Þa'ð mundi vera hægðarleikur að
vinna þessa fWkka, þar sem for-
ingjar þeirra, Lenin og Trotsky,
væru báðir í Sviss, og væru per-
yónulegir vinir Parvusar. Maður
þyri'ti aðeius að koma þessum for-
ingjum og öðruin gerbýltingamönn-
um, til Rússlands og láta þá hafa
nóga peninga handa á milli og aðr-
ar hjálparlindir. Síðan murídu þeir
á skömmum tíma steypa Kerensky
af stól'i og þá mundi hin nýja stjórn
óðara semja frið við Þýzkaland.
Þegar st j órnmáta-„r áðg j afi‘1
Ludendorfs hafði með hjálp Par-
vusar, kynt sér stjórnmálastefnu
Trotzky, var Parvus fengið það
hiutverk að semja við hann í Sviss.
Niðurstöðu þeirra samninga vita
al'lir. Lenin og Trotzkv voru, sam-
kvæmt undirróðri Þýzkalands, skip,
aðir til Rússlands. Þeir tóku völdin
af Kerensky og hófu Bolzhevikka-
grimdiua.
Bldðið heldur því umsvifalaust
.frarn, að þýzka herfolringjaráðiC
iiafi átt mikinn jiátt í því að efla
Bolzhevismann í Rússlandi. Þessi
skoðun kom raunar fram frá
Bandaríkjastjórn 1.918, þá birti hún
ýmisleg leyndarskjöl, sem sýndu
náið samband milli Lenins og
Trotzky á aðra hlið og þýzka lier-
foringjaráðsins á hina.
Þessi Dr. Helphand, sem tók sér
nafnið Parvus, og var milliliðurinn
rriilli Ludendorffs og Bölsivikamia,
ovaldi um eitt skeið í Khöfn,
frá 1915—1918. Hann er sagður
merkilegur maður að mörgu leyti.
Pólitískur æfintýramaður, án sam-
visku eða siðfræði. Hann var rúss-
ueskur þegn, en dvaldi lengi í
Þýzkalandi.Þarvann hann að bóka-
gerð, skrifaði um jafnaðarmensku
í anda svæsmistu byltingamanna.
Frá J.908 tii 1914 er harni í Tyrk-
landi, gerist tyrkneskur þegn og'
tekur mikinn þátt í hreyfingu Ung
Tyrkja. Þar hættir hann við rit
höfundarstarfið, en byrjar á fjár-
gróðabralli. í byrjun styrjaldarinn-
ar var einkar hentugt fyrir slíka
menn að koma ár sinni fyrir borð.
Enda græddi hann miljóríir. Þegar
hann var orðinn margfaldur milj-
ónamaður, yfirgaf hann Tyrkland
og settist að í Höfn, a'ð því er sagt
er, 'eftir ráði þýzku stjórnarinnar.
Svo þar lagði hann sín mestu og
Víðtækustu ráð viðvíkjandi Bolsi-
víklahreyfihgunni. Hann var þar
við margt og rnikið riðinn, stofnáði
meðal annars verzlunarhús. For-
stjóri þess var síðan sendur úr
landi vegna brots á útflutnings-
reglum.
þó veruleiki.
Stærsta 0g mérkilegasta þrekvirkið
er áreiðanlega samband hans við
herforingjaráði'ð þýz'ka og alt það,
sem hann kom í framkvæmd í sam-
bandi við það. Og það mun vera
erfitt að dæma hann saklausan af
verstu g'læpum þeim, sem hægt er
að sýna maniikyninu.
Árás á Hughes
forsœtisráðherra Ástralíu
Hughes, forsætisráðherra Ástra-
nu, var tekið í Englandi eins og
hálfgerðum guði er haun kom þang-
að í erindum ófriðarins. Og sVgt var
að áströlsku hermennirnir hefði á
lionum tröllatrú og honum værx það
öiest að þakka hve drengilega Ástra-
lía brást við nauðleita rmálum Breta
í stríðinu. Og þegar hann kom til
Englands barst liann mikið á og
blöðin tóku lionum eins og nýupp-
risnum spámanni. E11 svo varð
t’urðulega hljótt um hann alt í einu.
Það var þegar ástralska þiygið feldi
allar tillögur hans, er fram komu,
u ð eins af því að hann bar þær
fram. Sáu Bretar þá, að hann mundi
ekki vera annað eins átrúnaðargoð
og þcir liöfðu búist við.
Sannleikurinn er sá, að Iluglies
tr afarilla séður í Ástralíu. Og þarf
ekki langt, dæmanna um það að leita.
Fyrir skemstu boðaði hann til fund-
ar í Sydney og vildi þar gera grein
fyrir afstöðu sinni í stríðiuu og tala
uin framtíð Ástralíu. Sá fundur fór
þannig að uphlaup varð og í iniðri
ræðu urðu svo mikil ólæti að lianu
Varð að liætta í miðju kafi. Kom
lögregla til að skakka leikinn, en
það reyndist erfitt, vegna þess að
þeir sem mest liöfðu sig frammi í
ólátununi voru hermenn, sem ætluðu
sýnilega ekki að láta undan fyr en í
íulla hnefana. Eftir að fundarhúsið
- sem var ráðhús borgarinnar —
hafði verið rutt, eltu hermennirnir
Hughes lieim til hans með ólátum og
gauragangi og kröfðust þess, að fá
kaup sitt goldið í reiðu fé en ekki
í skuldabréfum. Létu þeir mörg ó-
kvæðisorð falla um Hughes forsætis-
ráðherra. Að lokum tókst lögregl-
unni að tvístra hópnum.
Hughes þótti þessar viðtökur til-
komu litlar/ Og næsta morgun hafði
hann sig á burt úr borginni, og
varð flokkur lögreglumanna að
i'yigja honum á járnbrautina.
Mackenzen.
Yfirráð bandanianna hefir nú
nvlega fallist á það að Mackenzen
hershöfðingi fái heimfararleyfi til
Þýzkalands. Er hann mjög þrotinn
að heilsu. Bandamenn hafa haft
hann í haldi síðan í lyrreu
i