Morgunblaðið - 12.12.1919, Page 2

MÖB6FN8LÁÐÍ0
2
HOKOUNBLAÐIÐ
Kititjóri: Vilh. Fúuen-
Stjórmnálaritstjóri: Einar Arnórsson.
Bitstjórn og afgreiðsla í Lœkjargötn 2.
Sími 500. — Prentsmiðjnsimi 48.
Kemnr út alla daga viknnnar, að
múnndögnm nndanteknnm.
Ritstjómarskrifstofan opin:
Virka daga U. 10—12.
Helgidaga kl. 1—3.
Afgreiðslan opin:
Virka daga kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
Anglýsingnm sé skilað annaðhvort
á afgreiCslnna eða í ísafoldarprent-
smiCju fyrir kl. 5 daginn fyrir útkomn
þess blaðs, sem þœr eiga að birtast L
Anglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá
að öllum jfanaði betri stað í blaðinu
(í lesmálssíCnm), en þær sem síðar
koma.
Anglýsingaverð: Á fremstn síðn kr.
2.00 hver cm. dálksbreiddar; á öðnun
aíðum kr. 1.00 em.
Verð blaðsins er kr. 1.50 á mánnði.

Deila færeyskra blaða.
Deiluefnið grein eftir íslending.
í síðustu færeysku blöðunum,
sem 'hingað bafa komið, ;,Dimma-
lætting" og „Tingakrossur11, stend-
ur yfir deila út,af grein, sem ein-
hver íslendingur hefir skrifað í
Tingakrossur fyrir skömmu. Því
miður höfum vér ekki séð þá grein,
en eftir þeim orðnm sem Dimma-
lætting tekur upp úr henni til þess^
að mótmæla þeim, bendir alt á, að
hún h'afi verið í anda sjálfstjórnar-
sinna á Færeyjum.
Og þess vegna hefst Dimma-
lætting handa og fárast mjög yfir
því, að íslendingar skuli skifta sér
af stjórnmálum Færeyinga. Tekur
það fram, að íslendingar séu frænd-
ur þeirra, og sambandsmenn á Fær-
eyjum vilji gjarna lifa í sátt og sam
lyndi við ísland. En til þess aS það
geti orðið, þá sé nauðsynlegt, að
Islendingar skifti sér ekki af flokka
pólitík þeirra til ávinnings fyrir
sjálfstjórnarflokkinn. Flokkabar-
átta þeirra, segir biaðið, að komi
Islendingum ekki við, og það geti
tæplega talist mikil kurteisi að ís-
lendingur, sem bíði eftir skipi þar,
komi með árás á sambandsflokk
eyjanna, á jafn illkvitnislegan hátt
cg raun bæri vitni um. Þannig
„gesti' ‘ nefni þeir á Færeyjum
„skammagesti' ‘, og svipað nafn
muni- vera notað um þá á íslandi.
„Tingakrossur“ svarar aftur, og
telur ummæli „Dimmallætting11 um
þessa íslendingsgrein sprottin af
því, að Islendingur hafi skipaS sér
í flokk með réttlátustu og sjálf-
sögðustu kröfunum, sem gerðar sé
á Færeyjum nú, um sjálfstjórn og
sjálfsforræði. Það telur gestsaug-
að glögt, og því hafi fslendingur-
inn séð hve vanræktar og hirðu-
lausar eyjamar séu frá hendi Dana,
þó þær eigi aC heita og séu amt í
Danmörku. Hann hafi séð að þetta
amtið hafi ekkert af því sem hin
hafi: vegi, hafnir, jámbrautir og
landbúnaðarverkfæri og styrki.
Blaðið bætir því við, að ummæli
„Dimmalætting' ‘ nm það að fslend-
ingar megi ekki blanda sér í stjóm-
mál Færeyimga, sé það ókurteisasta
sem sambandsblaðið hafi enn boðið
fslendingum. Það hafi sjálft þvælt
í stjórnmálum íslendinga og notað
þau samvizkulaust til þess að hræða
eyjarskeggja. Það hafi sagt, að
sjálfstæðisflokkurinn á íslandi
hafi aldrci haft annað markmið, en
að koma þjóðinni aftur inn á „lög-
leysis, siðleysis og afturhaldstíma-'
bilið“. Þetta hafi blaðið prédikað
1916. Þá hafi það líka lýst ástæð-
um landsins þannig að fjárhags-
ástæður þess væri hörmulegar, ekk-
ert annað en skuldir, þjóðin væri
Cesiðf
Lesið!
Lesiðí
Beztu jólagjðfina
fáið þár í Verzl. .EDINBORG1 Hafnarsfr. 14.
Fyrir jóíin fjefir aídrei verið jafn fjöíshrúðugf úrvaí sem nú
Tiomið nú þegar og íifið á birgðirnar meðan úrvaíið er mesf.
ffér er aöeitts upptafið lifiö eiff af þvi sem lií er i
Vefnaðarvörudeildinni og Glervörudeildinni
Kvenhattar .....................
Kjólasilki, feikna úrval .......
Svuntusilki misl. Silki í upphluti
Kápuefni á börn og fullorðna ....
Vaðmál..........................
Flauel, svart og mislitt........
Kjólatau........................,
Alpacka, svört ag mislit........
Slifsi fyrir karla og konur.....
Kvennærfatnaður allskonar.......
Kvensvuntur, Telpusvuntur ....
Vjatt-teppi, Dúnteppi...........
Gjardínuefni, mikið úrval.......
Bprödúkar og Serviettur.........
KMdaver.........................
Tvisttau, mikið úrval...........
F|iínnel, hvítt og mislitt......
o. m. fl.
Sirts, dökk og ljós..........
Lastingur, svartur og mislitur
Regnhlífar...................
Regnkápur.................
Lífstykki frá 6,95...........
Millipils frá 7,75...........
Greiðslutreyjur..............
Rrunteppi, stór og smá.......
Léreft, einbreið og tvíbreið ...
Kvenkragar ..................
Brúðarslör...................
Vasaklútar, feikna úrval.....
Silkislæður, Silkitreflar....
Sokkar úr silki og ull.......
Smávara allskonar ...........
Linoleum ....................
Hessians.......................
o. m. fl.
Handhreinsarar, Saumaveski ....
Vasaveski, PeniUgabuddur.......
Vasaklútaveski ................
Hálsfestar og alskonar skraut ..
Myndaalbúm, Rammar ............
Skrubbur, Tauvindur ...........
Rullur.........................
Körfustólar, Körfur, rnargar teg.
Göngustafir....................
Skrautgripakassar úr silfri og
kínverskir ..................
Viftur, kínverskar ............
Nálapúðar', Nálabækur..........
Tannburstar, Hárgreiður........
Bollabakkar, margar tegundir ..
Speglar, Gólfteppi.............
Férðakistur og Töskur..........
o. m. fl.
Borðkransar ....................
Sælgætisskálar og krukkur ....
-Jólakerti, Meccano ............
Skeljakassar, Töfl, Spil Leikir ..
Prímuisar, Þríkveikjur..........
Kaffi og Tc-box..................
Saltkassar, Sleifar, Hnífapör ....
Skeiðar, Teskeiðar..............
Pentudúkahringir..............
Blómsturvasar, Kertavasar.......
Barnaleikföng, mikið úrval......
Brúður, Bílar,Hermenn,Skotgrafir
Katlar, Könnur..................
Pottar, Hlemmar, Þvottabretti ..
Sraujárn og Pönnur..............
Leirtau, mikið úrval, danska post-
ulínsgerðin....................
o. m. fl.
Pantanir yðar samstundis sendar heim,
Jiífir eru ánægðir með jóíainnhaup sin, sem verzfa i
,EDINB0RG‘ Hafnarstræti 14.
Simi 298.
þrautpínd af sköttum, fátækra
manna börn væru seld sem þrælar
til bændanna, bankastjórarnir væri
peningafalsarar, læknamir tómir
klaufar o. s. frv. Og þessu átti
sjálfstæðisflokkurinn að valda öllu.
Og eins átti að fara í Færeyjum,
ef sjálfstæðisflokkurinn kæmist þar
að. Þaö hafi því ekki vantað, segir
blaðið, að sambandsblaðið hafi skift
sér af málum fslands. En nú síðan
það hafi sézt hversu sjálfstæðis-
kröfur íslendinga hafi bori'S giftu-
f.amlegan árangur, þá hafi það haft
lægra.
Jafnaðarmaður skrifar um
jafnaðarmensku.
NOTIÐ KOLASPARANN
FRÁ SltJURJÓNI.
Auðmagnið ekki versti óvinur
verkamanna.
Þýzki jafnaðarmaðurinn og lýð-
veldissinninn E. Bernstein, hefir ný-
lega skrifað eftirtektaverða grein
um jafnaðarmenskuna og verkalýð-
inn, sem sérstaklega er ætluð jafn-
aðarmönnunum þýzku, til umhugs-
imar og eftirbreytni. En hún liefir
þótt svo réttmæt og sanngjörn, að
hún hefir verið þýdd á dönsku t. d.
Og á yfir höfuð alstaðar heima, þar
sem jafnaðarmenska gerir vart við
,sig. Tilfærum vér hér helztu drætt-
ina úr henni:
Það er tæplega neitt, sem er eins
háskalegt og hálfur sannleikur.
Hátfn orSaka'r ált af rán’gár áiyktán-
m. Og afleiðingin af því verður mis-
hepnaðar varúðarreglur.
Margir hafa þá skoðun að þeir
segi mikinn sannleika — og vilja
eigna Marx* hann — er þeir halda
því fram, að auðmagnið sé versti
óvinur verkalýðsins. En Marx hefir
aldrei komið til hugar að skrifa ann-
að eins og það. Vitanlega hefir hann
bent á með mikilli skarpskygni, mót-
setningarnar milli- auðmagns og
vinnu og sömuleiðis á þann farveg,
sem auðmagnið kemst oft í, að
þrengja of mikið að. En hvergi í
öllum hans bókum, mun finnast sú
bugsun, að hann álíti auðmagnið
höfuð-óvin verkamannanna. Marx.
mun yfir höfuð hafa fundist, að það
ekki hafa mikla þýðingu að gera
slíkan samanburð. Því hann er bein
andstæða við aðalhugsanir í þeirri
kenningu, sem hann hefir haldið
fram um sögulegt hlutverk auð-
magnsins.
En hið þýðingar mesta í kenning-
um Marx, er það, að hann hefir sýnt
glöggara en allir fyrirrennarar han\
ekki að eins hættu þá, sem stafar
af yfirgangi auðvaldsins, heidur
miklu fremur sýnt fram á, hve stór-
kostlegan þátt það á í þroska og
vexti þjóðfélagsins alment, og þó
einkum hvað snertir verkalýðinn.
Það era engar ýkjur, að Marx hefir
svikalaust og miskunarlaust flett of-
an af yfirgangi og græðgi auðvalds-
ins, en það er mikilsverðast, að hann
hefir um leið sýnt hve náin samleið
er með þroska verkalýðsins, með
skilyrðunum fyrir frelsi hans frá
eymd og volæði og vexti og við-
gangi auðmagnsins .
Menn ættu yfir höfuð ekki, að
láta glepja sér sýn af „slagorðinu“
jufnaðarmenska. Jafnaðarmenskan
er ekkert töframeðal, sem gefur
þjóðarlíkamanum fulla lieilsu bans
og krafta. Og hún er heldur ekki
alstaðar nothæf eða framkvæmanleg
Nefnd sú er stofnuð var í byrjun
þýzku hörmunganna, sem átti að
koma öllu í jafnaðarmcnsku horf
cg sem í voru þaulreyndir menn á
þessu sviði, þeir hafa játað hispurs-
laust þetta sama. En þar sem ekki
cr hægt að koma jöfnuðinum í frain
kvæmd þar er auðmagnið lífsnauð-
syn. Það vita allir, að hrun auð-
riagnsins eða afnám hér í Þýzka-
landi, eins og nú standa sakir með
lífsnáuðsynjar, mundi ekki liafa
hvorki meiri né minni afleiðingar
en liina mestu neyð og hörmungar
fvrir verkalýðinn og ófyrirsjáan-
ilega hömlur'á vextihans og við gangi.
Forsikringsaktieselskabet
TREKRONER
Brunatryggingar.
Aðalumbosmaður:
Gunnar Egilson,
Ilafnarstræti 15.
Talsími 608 og 479 (heima).
Nobelsverðiauniní
Brantlng afarreiður út af úthlutun
þelrra.
*) Þýzkur jafnaðármán'nafdringi.
Eins og kunnugt er, fóru Nóbels-
verðlaunin í ár til þýzkra vísinda-
manna, og hefir það vakið afar-
miklar deilur í Svíþjóð, einkum
það, að prófessor Fritz Haber, við
háskó'lann í Berlín, skyldi veitt
-efnafræðiverðlaunin.
Aðalárásina geTÍr Branting og
vítir það fyrst og frernst, 'að,úthlut-
unámefndin sku'li hafa dæmt Þjóð-
verjum öll verðlaunin. Því að það
segir hann að ekki geti komið til
mála, að ckki sé aðrir eins snilling-
ar í eðlisfræði og efnafræði meðal
annara þjóða. Og hann telur það
meira en lítið yítavert, að aihcims-
viðurkenning, sem kemur frá hlut-
lausri þjóð, skuli lenda á manni,
sem í stríðinu hafi beitt öllum sín-
um gáfum til þess, að finna upp
nýjar aðferðir til eyðileggingar.
En það segir Branting að prófessor
Haber hafi gert.
Haber fékk Nóbels ve rðlaunin
fyrir aðferð, sein hann hefir fundið
upp til þess að vinna saltpétur og
ammunium úr loftinu, en sú aðferð
hefir verið til ómetanlegs gagns
fyrir hergagnaframleiðslu Þjóð
verja. Og menn skulu ekki — segir
Branting — hafa það sem afsökun,
að Haber hafi enga ábyrgð borið á
því, að uppgötvun hans var notuð
til þess að leggja borgir í auðn og
tæta menn í sundur. Því að Haber
vann fyrir herm'álaráðuneytið og
ráða hans var altaf leitað í hvert
skifti sem í eitthvert stórt hervirki
átti að ráðast. Og er Haber — spyr
Branting — auk þess að vera hinn
mikli sprengiefna-uppgötvari, ef til
vill líka sá maðurinn, sem fann upp
gasstríðið, er Þjóðverjar byrjuðu
á ? Það segist hann ekki hafa getað
iengið sattnað, en ólíklegt sé það
H.P.Duus A-deild
Hafnarstræti
Nýkomið:
Ullarkjólatau, frá 6 kr. meterinn.
Efni í samkvæmiskjóla.
Ulll og silki í svuntur.
Silkitau svart og mislitt í svuntur.
Svart alklæði.
fæst til kaups og ábúðar frá næstu
fardögum.
Semja ber við undirritaðann eða
eigandann Jón Högnason, biðir í
Bakkakoti i Leiru.
Eirikur Torfason
Munið
að Carl Scheplers
Irma
Plöntumargarine
er hið bezta.
Ætíð nýtilbúið.
Smjörhúsið
Hafnarstræti 22
H. P. Duus A-deild
Hafnarstræti
N ý k o m i ð :
Gólfteppi,
Dlvanteppi,
Matrósaföt,
Stórtreyjur (frakkat).
ekki, þar sem Ilabcr hafi verið efna-
i’ræðis-ráðgjafi hermálaráðuneytis-
ins.
Þessi árás Brantings og annara
hefir komið á stað svæsinni deilu í
Svíþjóð. Jafnvel nefndarmennirnir,
sem úthlutuðu verðlaununum, hafa
flækst inn í deiluna. Og ekki kváðu
nefndarmenn hafa verið einhuga
um það, að veita Haber verðl'aunin,
en mikill meiri hluti þeirra var með
því.
--------o----------
Asfralíu-flugið.
Tveir flugmennimir láta lífið.
Áður hefir verið skýrt frá áform-
unum um að fljúga til Ástralíu.
Höfðu fjórir flugmenn bitið sig
undir að taka þátt í fluginu.
Hinn 13. f. m. lagði ein vélin á
•stað frá Hounslow-flugvellinum við
Lundúnaborg, og var feröinni heit-
ið til Sydney. En eftir nokkrar mín-
útur hrapaði flugvéliu til jarðar og
létu báðir mennimir sem í lienni
voru lífið. Hét foringinn Roger
Douglas, en aðstoðarmaðurinn Ross
og voru þeir báðir úr flugher
Ástralíu.
Um miðjan mánuðinn voru tvær
enskar vélar á leiðinni til Ástralíu.
Önnur var nýfarin á stað frá Lon-
don, en hin var farin fyrir þremur
vikum, en hafði tafist lengi í Þýzka-
landi vegna illveðurs. Einn fransk-
ur maður var ennfremur á leiðinni
og gekk honum bezt. En eigi getur
hann fengið verðlaimin, því 'þau
eru eingöngu ætluð Bretum og Ást-
lölum.