Morgunblaðið - 12.12.1919, Page 3

M 0 B RUNBLA £>í' Ð
Saltpéturs framleiðsla
úr loftinu.
Aðferð þerra Birkelands og Eydes
orðin úrelt.
I „Tidens' Tegn“ frá 30. október
stendnr eftirfarandi grein:
— Frá Þrándheimi kom í gær
símskeyti um það að aðferð þeirra
Birkelands og Eydes til 'þess að
vinna áburðarefni úr loftinu, væri
orðin úrelt. Sagði skeytið að því
hefði verið lýst yfir á fundi í verk-
fræðingafélaginu. Einn af fundar-
mönnum hafði skýrt frá því, að í
Þýzkalandi hefði verið fundin upp
ný aðferð til þess að framleiða hina
sömu afurði sem Norsk Hydro fram
leiðir, en með miklu minni tilkostn-
aði þar sem miklu minni kraft
þyrfti til framleiðslunnar með hinni
nýju aðferð.
f gærkvöldi kemur svo þetta við-
bótarskeyti frá fréttaritara vorum,
sem vér höfðum falið að ná í frek-
ari upplýsingar.
— Það var Edwin verkfræðing-
ur, sem kom fram með þessar upp-
lýsingar á fundinum og liann skýr-
ir mér svo frá, að hann liafi fundið
sig knúðann til þess, þá er Sæters-
moen verkfræðingur hafði lialdið
fyrirlestur um vatnorkuna á ís-
landi, að spyrja hann livort vatn-
orkufélag það, sem hann er fyrir,
hefði gert sér það Ijóst til hvers
mætti nota þetta óskaplega afl
Sætersmoen hafði þá fyrst og
fremst nefnt framleiðslu áburðar
efna úr loftinu og kvaðst Edwin
þá hafa álitið rétt að spyrja hann
um hvort hann vissi það, að Þjóð
verjar hefði bæði fyrir stríðið og
meðan á stríðinu stóð, fundið að
ferð, sém eigi aðeins gæti kept við
aðferð þá er notuð er í Noregi held-
ur miklu kostnaöarminni. Hann
segist hafa getið þessa aðeins til
þess að sýna mönnnm fram á,
það má ekki hiklaust gera ráð fyr-
ir því að aðferð þeirra Birkelands
og Eydes yrði not-uð þá cr farið
verður að virkja fallvötn íslands
Gull
og
ISilfurskraut
Þ ð tilkynnist, að á Úrsmiðjnna i
birgðir af Brjóstnælum. Verð á þeim er
14 kar. gull frá 32—83 kr.
Gullhúðaðar (Amr. Double og Car
frá a.8o—4J.00 kr.
Silfur frá 1.75—32.00.
Hálskeðjur með viðhengi o. m. fl.
H - mjög gott - I íangið kjö - fæ>t í veizlnn Jóns frá Vaðnesi, t.
i Notlð að eins í ,Avon‘ gúmmisóla og \ fást i ) skðverzlnn Hvannbergsbræðn iæla. \.
E. Þórðarson.
Emítiano Zapata dauður
Mcxieo hefir lengi verið óeirðanmi
land. par eru upphlaup tíð, rén, morð
og gripdeildir daglegir viðburðir. Hefir
hvergi reynst jafn erfitt að halda regln
og aga í nokkru landi í heiminum.,
Og foringinn fyrir spellivrkjunum
var Zapata og undan hans rifjum eru
runnin flest ódáðaverk,sem framin hafti
verið í landinu síðustu áratugina. Za-
nta hefir alla tíð reyut a'ð hamla því, að
uokkur reglubimdin stjórn geti haldist
Loveland lávarður
. finnur Ameriku.
EFTIB
0. N. og A. M. WILLIAMSON.
23
hús og hinir merkilegustu skemtistaðir.
— Þetta er Bawary, sagði Bill með
dálitlum virðugleik.
Loveland hafði hálft í hvoru búist
við, að þetta væri þögull staður með
trjám og blómgróðri.
peir gengu fram hjá háu húsi með
rauðum svölum.
— Þetta eru gamlar stöðvar mínar,
sagði Bill.
Þegar þeir höfðu enn farið frani
hjá brennivínsholu einni, stansaði Will-
iög nokkrum élnum lengra til vinstri
fyrir í’raman hátt hús, heldur ljósafátt
í samanhurði við hin liúsin. Ljósker
jfir dyrunum vakti athygli aðkomenda
á stórum stöfum: „Leðurblöku-gistihús-
ið. Aðeins fyrir karlmenn". Bill Will-
ihg opnaði dyrnar, eins og hann væri
cTíýRomié i RqíIósqÍu:
Efni i kvenkapur og í drengjafðt. Stnmpasirz
o m. fl. af vefnsðarvöru
Tqqc & T. C. Tnöller, Hatnarstræti 20.
Hugííjsmgar
l
JTlorgunbladið
veréa fyrat tim sinn ieRnar a Roölóin
íil Rl. 9.
Brent og malað kaffi
hvergi betra
Verzlnn Jóns frá Vaðnesi.
Verkföllin í Ameríku.
Vopnað lögreglulið heldur vörð um þá, sem vilja vinna.
við lýði. Hann var dæmdur útlægur úr
landinu, en samt sem áður hafðist hann
ávalt viö þar, og völd hans voru mikil.
Porfirio Diaz forseti sagði u mhann fyr
ir 30 árum, að hann eyðilegða hvern
forseta, sem reyndi að halda friði við
hann, og yröi banamaður þeirra for-
sc-ta, sem berðist á móti honum. Hann
varð alræmdastur allra útlaga í Vestur-
heimi og þó víðar væri leitað. Má segja,
að hann hafi haft fimta hluta landsins
á valdi sínu og áttunda hluta íbúanna.
Kom hann sór upp öflugum her, um
25 þús nmnna, og var það hinn ófyrir
leituasti þorparalýður og vígamenn
miklir. Láu þeir í sífeldum óeirðum við
stjórnarherinn, rændu póstflutningi,
drápu menn, og svo ramt kvað að yfir-
gangi þeirra, að tvisvar sinnum tóku
þeii' höfuðborgina sjálfa á sitt vald.
Aðal-bækislöð þessa óaldarflokks var í
Suður-Mexico og var þorpið Peltlal-
þarna heimavanur. Og það var hann í
raun og veru. Því þetta gistihús hafði
verið aðalbækistöð hans um langt skeið.
Hann borgaði fyrirfram, stundum fyr-
iv viku eða niteira og svo fékk hann sama
rúmið allan tímann. En hann hafði ekki
komið þar nú um nokkra stund.
— Komið þér inn fyrir,. sag^i Bill
gestrisniglega. Loveland þektist boðið
og staðnæmdist við stiga, heldur dimm-
an. Bill snéri sér liið braðasta til um-
sjónarmannsins og skýrði honum frá,
að þeir óskuðu eftir rúrnum yfir nótt-
ina. En Loveland óskaði í hjarta sínu,
að hann væri horfinn aftur í listigarð-
inn. En það var of seint. Héðan af var
ekki hægt a'ð breyta neinu.
Bill óskaði lielzt eftir nr. 81, því þar
svæfi hann vanalegast bezt. En það var
leigt. En hann fékk lierbergi, sem hann
kannaðist vel við. pá var spurt um nafn
ið á félaga hans.
— Veljið þér eitthvað annað en yð-
ar, skaut Bill a'ð honum.
Loveland hika'ði eitt augnablik. Svo
ncfndi hann nafnið P. Gordon.
Herbergi Lovelands var á neðsta
lofti. En Bill hafði fengið ódýrara her-
bergi. Það var því hærra uppi.
Bill lauk upp svcfnhcrbergisdyrum
fyrir Lovelaud. Og það voru undarleg-
cingo höfúðborg í ríki þeirra. Tveimur
forsetum kom hann í stjórnarsessinn,
fjórum kom hann frá völdum og tveir
voru á valdi hans, eða umboðsmanna
hans, alla þeirra stjórnartíð.
Zapata er talinn að liafa verið einn
hinn vígfærasti maður, sem uppi hefir
verið síðustu áratugina. Samt urðu æfi-
lok hans þau, að hann féll í einvígi.
Heitir sá Jesus Huajardo, sem vann á
honnm, og er undirfyrirliði í her Mexi-
co-stjórnarinnaf. Hafði hann á burt
með sér höfuð Zapata, til sannindamerk
is um, a'ð sá ma'ður væri nú að velli
lagður, er mestu illu hef'ði valdið í land-
inu um 30 ára skeið.
Telja menn atburð þennan gefa betri
von um þa'ð, að nú takist að friða land-
ið, en nokkurn þann viðburð, sem gerst
hefir þar í síðastliðin 10 ár.
ar tilfinningar, sem gerðu vart við sig
hjá honum, þegar hann kom iun í her-
bergið. Það var aðeins eitt rúm þar og
ólík sængurföt og Loveland greifi bafði
átt að venjast. Það var mikil karból-
sýrulýkt af þeim. Og svo lítið var her-
bergið, að' hann gat með naumindum
klætt sig úr. En af ýmsum ástæðum
kærði hann sig ekkert um það.
Hann bauð Bill góða nótt, tók síðau
af sér flibbann, hálsbindi'ð og skóna og
vafði rúmteppinu um sig. Rúmið var
líti'ö of stutt fyrir hann, og þó sængin
væri hörð cins og grjót, sofna'ði hann
strax.
Hann fór strax að dreyma, og þeir
draumar voru nær veruleikanum, en alt
það, sem komið hafði fyrir hann um
dagir.n.
Svo vaknaði hann við regluleg högg
á hurðina. Hann þaut up og lirópaði
á hjálp.
Bill bað hann að hafa lágt og ljúka
upp. Loveland faun lykilinn og opnaði
dyrnar. Bill smeygði sér inn eins og
vofa.
— Eg er afarleiður á að þurfa að
vekja yður, sagði hann og hálfhvíslaði
orðunum. En nú er klukkan 6 og eg
þarf að fara að týgja mig til vinnu
minnar. En ef þér vilduð vera með, væri
Um 'allan heim gengur ekki á
öðru en verbföllum, en þó skara
Bandaríkin þar fram túr, eios og í
fíestu. Þar verður alt með ósköpum,
á hverju sem veltur. Meðan kola-
námuverkfailið mikla var þar, og
.stáliðnaðarverkfallið, voru 50 verk
föll í New York. í Bostou og Chica-
go gerðu lögregluþjónar meira að
segja verkfall og kom það á liáska-
legum tíma. Aðrar borgir voru þó
hepnari að því leyti, eins ag mynd-
Bannið.
in hérna ber með sér. Hún er frá
Wyoming og sýnir vopnað lögreglu
lið, sem set't er til þess að halda
vörð um þá, sem vilja vinna, því að
það fylgir altaf verkföllum, að
verkfallsmenn beita þá menu of-
beldi, sem vilja vinna, og drepa þá
jafnvel, ef þeir sjá sér færi á. Það
þykir sem sé höfuðsynd meðal verk-
íallsmanna, ef einhver gerist verk-
íallsrofi.
Dönskum blöðum liefir að uud-
anförnu orðið tíðrætt um bannlög-
in á íslandi, og veldur því aðallega
meðferð málsins á þingi í sumar og
framsöguræða síra Sigurðar frá
Vigur, sem fjöldamörg blöð hafa
birt í orðréttri þýðingu. Þykir
mikið til þessarar ræðu koma og
•eitt blaðið segir, að ræðan eigi það
ekki ómögulegt, a'ð eg gæti lótið yður
hafa morgunverð fyrir liti'ð.
Loveland kom smátt og smátt tilsjálfs
sín. Hann fór að muna, livað fyrir hafði
komið daginn áður. En honum fanst,
að hatm hafa gert óskaplegt ódæ'ði með
því að dvelja þarna um nóttina. Hon-
um vuí' kalt og honum var óglatt af kar-
ból-lyþtimii. Honum fan.st eins og verið
væri að reka smáuagla hingað og þang-
a'ð í höfuð sér. Homuu fanst hann enn
þreyttftri en þegar hann sofnaði. pað
var hryllilegt, að hann skyldi hafa sof-
ið í íiituuum, og a'ð hann skyldi ekki
hafa Ijrein að fara í. Honum hrylti við
sjálfuth sér.
En jhvað hann laugaði til að geta
fari'ð íj kalt bað í stóru, hvítu postvilíns-
baðkerji, og svo í hrein og falleg föt, og
a^Tam að, sem hefði fylgt því, að vera
heima, eða á Waldorf-gistihúsinu. En
óánægjan gerði ilt verra. Það fann
hann. Þessvegna var um að gera að
hrekja hana burtu. pó langaði hann til
að ausa úr sér skommum yfir Bill. En
hann vfr eitthvað breyttur. í gær liefði
hanu giert það. Eu það var eitthvað
vaknað til lífs í honum.
Hann gerði sig svo vel útlítandi sem
unt var, og hreyfði sig svo varlega, til,
þess að vekja ekki þá, sém enn sváfu. (
i
skilið, að komast inn 'á ihvert ein-
asa heimili í Danmörku.
Á umræðufundi um banumálið í
Daumörku, sem hakliun var fyrir
skemstu í Kaupmannahöfn, komst
prófessor Weis inn á bannlögin
hérna og árangur þeirra, og rök-
'studdi ummæli sín um þau með til-
vitnunum í ræðu s'íra Sigurðar. Eu
þetta þoldu bannmenn í Danmörku
ekki, og fréttastofa þeirra- (Af-
holdsfolkenes Pressebureau) scndi
En 40 klnkkustundnm fyr hefði hann
ekki tekið mcira tillit til þeirra en sauða
Það voru engir komnir á fætur í gisti-
húsinu þegar þeir læddust burtu. Og þó
ljós borgarinnar væru slökt, var morg-
unljósið mikla að stíga upp fyrir sjón-
deildarhringinn og byrja að gylla turna
og húsaþök.
Það hafði ekki átt sér oft stað, að
Loveland sæi sólarupprás og gullin
morgunskýiu lyftast eins og blikandi
fána upp á himininn. pað var von og
lofor'ð um gleði í þeirri fegurð. En hon-
um fanst hann standa utan við það alt
í hrukkóttu fötmium sínum.
Sakleysislegur hreinleiki árdegisljóss-
ins mynti hann á Lesley Dearmer. Hon-
um fanst hún alt í einu vera honum ná-
læg og loftið Ijóma af ósýnilegri nálægð
hennar. Hve hún var fögur og hrein í
allri sinni hugsun, og vinaleg við aðra,
þrátt fyrir liið þurra vit sitt, og viss
um sigur þess gó'iSp. Lesley hafði sagt,
að hún tryði á hina hlið hans eins og
hún tryði á liina hlið mánans, þó hún
byggist ekki við að sjá þær. Þér mun-
uð altaf halda áfram að fá það sem þér
þráið, hafði lnjn spáð rétt áður en þau
skildu. Hvað mundi hún segja um þann
spádóm, ef hún sæi hann nú?
út til allra blaða „leiðréttmgn“ á
ummælum þeirra próf. Weis og síra
Sigurðar. Er þar á meðal annars
minst á upp'ásttuiguna, sem fram
kom í kringum það, að ný atkvæða-
greiðsla skyldi fram fara um bann-
málið, og skýrir fréttastofan svo frá
afdrifum málsins, að þeir 14 þing-
menn, sem greiddu atkvæði á móti
því, hafi álitiðslíkaatkvæðagreiðslu
ótímabæra, en hinir 9, sem vildu at-
kvæðagreiðslu, hafi greitt því at-
kvæði vegna þess, að þeir hafi þózt
vissir um, að bannlögin mundu nú
hafa miklu meira fylgi heldur en
aður!
Alþjóoa ritstjórafundur
verður haldinn í Sydney í Ástralíu
á næsta ári. „The Press Congress
of the World“ er félag, sem stofn-
að Var í júlímánuði 1915 á blaða-
mannafundi, sem haldinn var í
San Francisco. Voru þar saman-
komnir 956 blaðamenn frá 29 lönd-
um. Á fund þenna, sem halda á í
Syduey, er flestum ríkjum boðið
'að senda fulltrúa. Norðmönnum er
t. d. boðið að senda tvo.
Ný byggingar-agferð.
Um þvert og endilangt Eugland
er nú hinn mesti skortur á húsnæði,
en fyrir nokkru hafa menn hafist
handa til þess að bæta úr þeim
skorti og þá jafnframt að finna
upp sem allra ódýrastar byggingar
aðferðir og sem ódýrast byggingar-
efni. Meðal annars hafa menn reynt
að nota pisé eða leirsteypu i stað-
inn fyrir múrstein og ihefir mönn-
um talist svo til, að með þessu kosti
útveggir húsa hvorki meira né
minna en 90% minn'a beldur en
útveggir úr múrsteini.
Dýiar fiðlnr
n
Á uppboði í London var „Stradi-
varius’ ‘ -fiðla nýlega seld á 500 ster-
lingspund. Þótti þetta tíðindum
sæta fyrir þá sök, hvað verðið var
lágt, þó mörgum finnist máske að
9—10 þúsund krónur sé sæmilegt
verð fyrir eina fiðlu. En venjulega
kemst verðið miklu hærra á upp-
boðum, stundum upp í 40 þúsund
krónur.
Einstaka „Stradivarms*1 -f iðlur
ná 'þó enn liærra verði. Þannig var
fiðla ein, er belgíski fiðlusnilling-
urimi Eugene Ysaye keypti 4 2400
sterlmgspund, talin 7000 sterlings-
punda virði, og var henni stolið frá
honum í Petrograd. Bezti „Stradi-
varius“ 'í lieimi er fiðla Jan Kube-
lic talin að vera. Hún er metin á
10.000 stei'lingspund.
Bill' spurði hanu hvort honum væri
kalt.
Valur svaraði, að það væri þannig í
raun og veru, en það gerði ekki neitt.
— pér eruð ekki farnir að venjast
lofstlaginu, sagði Bill.
Þeir komu eftir stundar göngu að
stóru húsi, sem auðsjáanlega hafði ver-
ið breytt hvað eftir aunað. Þar teymdi
Bill Loveland með sér inn, og skýrði
fyrir honum, að þetta væri húsið,
sem hann starfaði í. Sagðist hann
mála auglýsingar í gluggana, því þetta
væri einskonar gistihús. Og byrjaði
hann strax á starfinu. En Yalur dró
sig að ofninum og vermdi sig. Eftir
litla stuud dró stúlka ein dyratjöldiu
til hliðar. pað var ung Gyðiuga-
stólka fremur hirðuleyaislega klædd.
Svart mikið hár var brugðið um
höfuðið. Kjóllinn var óhneptur og sá í
snjóhvítan háls. Hún kom geispandi
inn. En þegar hún sá Loveland, opuaði
hún hálflukt auguu og roðuaði yndis-
lega, fanst Loveland.
Hún lirópaði upp yfir sig og hljóp
aftur é bak að dyrunum. Alt í einu néði
hún sér og varð dálítið eggjandi. Eg
vissi ekki, að hér væru fleiri en Bill.
Viö opnum ekki fyr en kl. 7^. Menu