Morgunblaðið - 24.10.1920, Blaðsíða 1

7. árg., 295. tbl.
Sunnndag 24. október 1920
fsafoldarprentsmiCja hf.
GAMLA BIO
PJð III8I
Sjónleikur í 5 iþáttuxn, leikinn
af 1. flokks þýzkum leikurum.
ASalWutverkiS leikur
POLA NEGRI,
mjög fræg leikkona, sem allir
minnast sem sáu bana í Carmen.
Myndin er áhrifamikii og
spennandi og lisbavel leikin.
Sy- d kl. 7V? 9'
Börn innan 16 ára fá ekki
iKlukkan 6;
verður sýud hin ápæta mynd
Mállausi drenguriun
Sjónleikur í 5 þáttum leikin aí
Jack Pickford.
Myndin er skemtileg og afar-
spennandi og jafnt fyrir full-
orðna sem börn.
Aðgöngnmiðar eeldir í G*l.
Bíó frá kl. 4, en ekki tekið á
móti pöntunnm í síma.
Fjárkreppa bæjarins.
Á síðasta bæjarstjómarfundi gat
bæjarfulltrúi Olafur Friðriksson
þess, í samband; við ummæli !hans
um illa fjármálastjórn bæjarins, að
Morgunbl. væri uú hvað eftir anu-
að farið að taLa um fjárhagskreppu
bæjarins. Bn það hefði ekkert á
hana minst 'þegar það var að mæla
með borgarstjóra við síðustu borg-
arst j órakosnin gu-
Vitanlega dettur ekki himinn í
höfuð reinum, þó Ó. Pr. þusi eitt
og annað. Menn eru orðnir því svo
vanir, að þjóti í þeim skjá. íslands
óhamingju hefir orðið það að vopni
eins og sumt annað, að þjóðin skuli
sífelt íþurfa að eiga yfir höfði sér
bæxlagang hans. Það verður að
taka því með þögn og þolinraæði
eins og hverri annari plágu, sem
lögð á okkur.
En þó vill Morgunbl. ekki lát-a
þessari heimsku ósvarað. Svo langt
getur hún farið, að taka verði í
taumana.
1 fyrsta lagi er það hin mesta
fyrra, að skella þeirri skuld á borg-
arstjóra, að fjárhagur bæjarins er
nú með allra örðugasta móti. Það
er bein afleiðing viðskiftakrepp-
unnar, sem nú dynur hér yfir eins
og -annarstaðar í heiminum. Um leið
og viðskiftama-gn einstaklinganna
'þverrar, um leið þrengist um fjár-
bag bæjarfélagsins. Því þ a ð þarf
.jsfnmiklar tekjur eins fyrir því.
Viðskiftavelta þess fer stöðugt vax-
andi. Útgjöldin verða meiri og
meiri. Á hverju ári er lagt út í fyr-
irtæki, sem gleypa stórkostleg fjár-
framlög, en sem enn eru ekkert
farin að gefa af sér. Öll vixma í
þarfir bæjarins fer stöðugt vax-
andi. En vinnuaflið er altaf að
verða dýrara o-g dýrara- Alt þetta
leiðir til þess, að útgjöld bæj-arms
vaxa hröðum fetum. En tekjurnar
fara ekki vaxandi að -sama skapi.
Þetta bæjarfélag spiuuur ekki
gull í sjóð sinn fremur en önnur
nú á þessum tímum.
Það er þetta sem orsakar það,
að fjúrhagur bæjarins er nú þröng-
ur.
í öðru iagi er fjárhagurimi nú
til mima þrengri en í vor, þegar
borgarstjórakosning fór fraan. Ym-
islegt hefir komið frarn síðan, sem
]>á var ekki unt að sjá tvrir. T. d.
það, að jafnmikil tregða yrði á
greiðsiu útsvara og aunara bæj-ar-
gjalda, sem raun er á orðin. Það
er því ekkert imdarlegt, þó að
Morgunbl. tali um, ,,eins og fjárhag
bæjarins er nú komið“, þó Ó. P.
fiimist það benda á einhverja veilu
á st-efnu blaðsins við síðustu borg-
arstjórakosningu.
Og í þriðja lagi er það fremur
löðurmannlegt af Ó. Fr., að kasta
a-llri ábyrgð um fjármál bæjarins
á bor-garstjóra einan. Það er bæjar-
stjórn ö 11, sem stjórna bænum, en
ekki einn maður innan henn-ar eða
borgarstjóri. Væri um siælega
stjórn að ræða í peniugamálnm
bæjarins, þá verður bæjarstjórnin
öll að gjalda fyrir það. *0g nú er
O. Fr. sjálfur í stjórn bæjarins.
Haim v-erður því að fá á sitt bak
nokkurn skerf af því, sem illa er
unnið í bæjarstjórninni. Því ekki
mun hann vilja, láta álítá, að hann
sitji þar aðein-s bæjai'fulltrúunum
hinum til augnagamans. Og svo oft
tekur hann til m'áls, og svo harðar
sóknir gerir hann á hendur eins og
| annars, að ætla mætti, að hann væri
þar ekki aðeins álirifalaus eftirlík-
ing Borgbjergs hins dauska-
Erl. slmfregnn.
(Fri frittarilara Morgunblaðsins).
Khöfn 22. okt.
Kolaverkfallið.
Járiibrautannenn hóta samnðar-
verkfalli.
Frá London er símað, að járn-
brautarmenn hafi sent forsætisráð-
herranum hótun um að hefja sam-
úðarverkfall frá miðnætti á lang-
ardag,ef samningar verða ekki tekn
i" ui>p við námiamenn iiman laugar-
dagsmorguns.
Lloyd George hefir skýrt neðri
málstofunni frá því, að samninga-
tilrannir séu þegar byrjaðar, en hin
óbyggilega framkoma. jánbrautar-
manna muni gera alla samninga
miklu torsóttari.
Samúðarverkföll í fleiri löndum?
Þýzka blaðið „Vorwaerts“ spá-
ir þvi, að -ef Smillie, sem er formað-
ur alþjóðasambands námamanna,
færi þess á leit, þá myndu samúðar-
verkföll hafin af námamönnum í
Þýzkálandi og víðaf á m-eginland-
inu-
Leikfélag Reykjavíkur.
í dag (snnnudag) 24. okt. kl. 8.
Yér morðingjar
Sjónleikur í þrem þáttum eftir Guðmnnd Kamban.
Aðgöngumiðar seldir i Iðnó í dag kl.'10 — 12 og 2—7.
Sig. Sigurz & Co.
REYKJAVIK
77/ kaupmatma og ftaupféíaga:
Cigarettur
fleiri£tegundir.
Gólfmottur ur gummí
stærð 30XJ8”, ódýr og góð tegund.
Vefnaðai vörur 1
Léreft 32—33“
Lakaléreft þríbreið
Tvisttau, margir litir
Lasting, mjög góð tegund
Molskinn fjölbreyttir litir
Klæði á húsgögn, ákaflega sterkt
Fata og frakkaefni, margar tegundir
Sjöl, Vasaklútar, bvítir og mislitir.
Kvenpeysur, alullar, nýjasta tízka, fjölbreyttir litir.
Karlmannabuxur mikið úrval.
Skóf atuaður:
Karlmannaskófatnaður
Kvenskófatnaður
Verkamannaskóf atnaður
Fóðraðir klossar
Talsími 82o.
Pósthólf 493. Símn.: »Sigur«.
Fundur
verðnr haldinn í Kaujpmannafélagi Revkjavíkur mánudagirui 25. þ.
m. kl. 8y2 e. m. í Iðnó niðri.
Fundarefni T
1 Fyrirlestur um sjóvátryggingar flytur direktör S. Arrdersen.
2. Yms önnur málefni. Allir kaupmenn velkomnir.
STJÓRNIN.
Ný Konfeklverzlun
opnuð í dag I Austurstræti 5
Opin sunnudaga sem virka daga frá kl. 10—n.
Katrín Ebeneserdóttir.
Viðskifti Þjóðverja og Rússa.
Frá Essen er símað, að þýzka
stjórnin hafi gert samning við
stjórn Rússa um söltt á túrbínum,
eimreiðum og jámbrautarefni fyrir
6 hundruð miljónir gullmarka. And
virðið hefir þegar verið greitt ýms-
um erlendum bönkum, og á að
verja því til að kaupa matvæli og
hráefni-
Branting,
stjórnarformaður Svía hefir beiðst
lansnar fyrir sig og ráðuneyti sitt.
Alþjóðasamband gegn berklaveiki.
Frá París er símað, að álþjóða-
ráðst.efnunni gegn berklaveiki sé
nú slitið. Þar vorn samþykt lög fyx
ir -a.lþjóðasainband gegn berkla-
veiki, og á það að hafa aðsetur r
Genf í Sviss. í bráðabirgðastjóm
NÝJA BÍO
Amerikskur sjónleikur í s þátt-
um, eftir
Irwin 8. Cobb.
Aðalhlutverkið leikur hin fagra
leikmær
Mae Marsh.
Mjög tilbreytingarík og skemti-
leg mynd.
Sýning kl. 7 og 9.
Bamasýning kl. 5
Dóttir guðanna
(Síðari hlutinn) sýndur.
Aðgöngnmiðar seldir eftir kl. 4,
og & sama tíma tekið & mótl
pöntmmm.
. Thoroddsen
Vonarstræti 12. Sími 959.
Heima ki. 1—2.
Skurðlækningar og fæðingarhjáip.
vorn kosnir: Iiob. Pliilipp, enskur,
Deiyez, belgkkur, Webb, amerísk-
ur, Cálmette, franskur, og Cantou-
zene, rámenskur.Stofnun sambands
ins var samþykt í einu hljóði, en
fuiltúarnir vilja láta stjórn þeirra
landa, sem í sambandmu verða,
staðf-esta. stofnun þess.
Framburður íslensku.
Innan allra tungnmála er tals-
verður mismunur á framburði 0g
tekst mjög illa að korna samræmi á
harm þar sem það er reynt. Staf-ar
það af Iþví, að bæði er alþýðument-
un víða ófullkomin og svo er oft
erfitt að segja hv-aða framburður
er réttastur.
Víða í mentuðum löndum hefir
þó tekist að koma sér niður á svo-
kallaðan „mentaðra mianna fram-
burð“, og er hann kendur öllum
þeim, er læra að -lesa upp, halda
ræður, leika og syngja. En erfitt
hefir reynst að breiða þennan fram-
burð út á meðal fólksin-s.
Það hefir oft verið ritað um þaC,
að koma þyrfti meira samræmi S
framburð íslenzkunnar og síðast
skrifar Jóh. L. L. Jóhannesson um
það í SkóLablaðið (septemberhlað).
Þótt sjálfsagt sé erfitt að breyta
frambnrðinum r munni alþýðu, þá
vita menn, að ýmsum bögumælum
hefir verið útrýmt. Það má og telja
vafalanst, aS lestur bóka á seinni
tímum hefir haft mikil áhrif, ekki
einungis á framburð, heldur einnig
á sjálft orðavalið. Að minsta kosti