Morgunblaðið - 13.01.1921, Blaðsíða 2

MOROUNBIiAÐIB
HOSðUVBLiÐIÐ
Kitstjóri: Yilh. Fios«n.
AigTeiðsl* í Lækjargöt* 2.
Síini 500. — Prentsmiðjneíimi 48.
Rititjóracrerimar 498 og 409.
Kemur út aila daga TÍlnmmar, a
luáuudogum undantekniMB.
Ritstjórnarukrifstofam opin:
Virka 4ag« kl/lO—12.
f Helgidaga kl. 1—3.
AuglýtiinguTn sé skilað anma8 hvort
& afgreiðeluna eða í ísafoldarpreat-
•ciðju fyrir kl. 4 dagina fyrii útkomu
jiess blaðe, nem þser eiga að birtast í.
Anglýsingar, eem koma fyrir kl. 12, fá
að öllum jafnaði betri stað í blaðLia
(í lesmáleeíðum), en þter, sem síðar
fcaaui.
Auglýsingaverð: Á fremstu «íðu kr.
3.00 hver em. dálkebreiddar; á öðrwc
•töðum kr. 1.50 em.
Verð blaðsins er kr. 2.00 á mámuði.
Afgreiðslan opin:
Virka daga frá kl. I—5.
Helgidmgíi kl. 8—12.
3L

•n*
NOIDISK
LTVSFORSIKBINOS A.s. AF 1897.
Líf t ry ff g ingar.
Aðalumboðsmaður fyrir tsland:
Gtumar Egilsoa
Jlafnarstrœti 16. Tal*. 608.
segja með vissu ennþá, þá mundi ekki Eg skal engan dóm á það leggja, hver
þurfa uema góð 2 ár til þess að vinna búhnykkur landinu hefði reynst þessi
upp, með kolatollinum einum, þessar 2 reglugerð, ef verðlag hefði haidist ó-
ti! 3 miijonir sem Landsv. nú hefir tap- breytt frá því, sem það var þegar regiu- j
fið á kolum sínum, ef núverandi innfl.-
toili á kolum væri haldið. En það sem er
cinna aðgengilegast við slíkt fyrirkomu-
!ag er það, að á þennan hátt eru líkur
til þess að eriend fiskiskip, sem hingað
koma til þess að hagnýta fiskimið okk-
gerðin var sett. En stjórnin verður að .
athuga það, að síðan hefir sykur og !
hveiti hríðfallið í verði, svo málið horfir i
nú öðruvísi við. pess er því að vænta, 1
að stjómin taki málið á ný til yfir- í
vegunar og láti ekki fastheldni við gerð-
ar, mundu greiða álitlegan hluta af ar ráðstafanir sitja í fyrirrúnii fyrir j
hailanum, og þau eru sannariegíi ekki því, sem er rétt og hyggilegt.
of góð til þess.
pað sýnist því
full ástæða til að
Eg vil nú stytta mál mitt og verð ■
því fáorður um Viðskiftanefnd og við-!
krefjast þess mjiig eindregið að frjáls skiftahömlumar yfirleitt. pað er víst
innflutningur á kolum verði tafarlaust engum vafa undirorpið, a,ð Viðskifta- ■
leyfður, svo að þjóðin þannig í fullum nefndin hefir gert hér niikið gagn, og
mæli verði aðnjótandi verðfallsins á
kolum og má benda á þá leið til að
vinna hallan upp, að halda innflutn-
ingstolli á kolum, þeim sem nú er eða
lægri, þangað til hallinn sé að fullu
greiddur.
Eg sný mér þá að:
Innflutningsbanni á sykri. Undan-
farna mánuði hefir sykurverð fallið
var á sínum tíma nauðsynleg. En nú;
sýnist svo sem erfiðleikar um lánsfé og
vissa manna um áframhaldandi verðfail '
á flestum vörum séu næg trygging fyrir |
því, að ekki verði óhóflega flutt inn,'
og ætti því slík nefnd nú orðið að vera
óþörf. pað er áreiðanlegt, að frjáls inn-
flutningnr er beittasta vopnið á dýrtíð- j
ina, enda er það reynsla annara þjóða,1
bar seliast
Karlm. skinnhúfur nú á 15,50
Karlm. ullartreflarjnú á 5,35 6,95 9J15
Karlm silkitreflar nú á ^5,90 ^7,65'9,65
i lursia ílols m.
Egill Jacobsen.
i % .........i
_ o • * " • - «Y
nienn með því að rökstyðja það hér,
nema þess verði óskað. Fyrst nú út-
gerðin getur engan þátt tekið í þessum
balla þá eru borgararnir einir eftir nm
byiðina. peim var ætlað að skifta bróð-
urlega þessari rúmri ll/2 miljón sem
tapið á hérliggjandi kolum nemnr. pað
er ekki nema svona um 100 krónur á
hvert mannsbam í bænum, en það er
kannske líka nóg, þegar litið er á dýr-
tíðina og hoi'ft fram á atvinnuleysi.
Landsverzlunin hefir nú orðið að láta
undan síga; neyðst til að slá af kröfun
xun. Kolaverðið er orðið 200 krónur.
pað er samt svona 50 til 60 krónum
meira á smálestina en kolin nú þurfa að
kosta hér. Sá nefskattur nemnr svona
30 til 40 krónum á hvem bæjarbúa.
pað er að vísu hátíð hjá því sem Lands-
verzlunin vildi, en samt er slíkt óviðun
andi. Menn verða að athuga það, að
tapið er þegar skollið á. Nú er einungis
eftir að koma sér niður á, á hvem hátt
þjóðin fær bezt risið undir því og end-
urgreitt hallann. Og þá er það eina og
sjálfsagða leiðin, að landsmenn allir
eedurgreiði hallann og geri það á mörg
um árum, með kolatolli og ef til vill á
annan hátt.
Pyrir stríðið keyptu útlend skip hér
mikil kol. Að vísu var kolaverðið þá
mjög lágt. Nú fer það sflækkandi, og
það sem mestn máli skiftir, farmgjöldin
hríðfalla. Mismunur kolaverðs hér og
eriendis minkar að sama skapi en þá
vaxa líka líkumar fyrir kolasölu til er-
lendra skipa. Árið 1914 var hér greidd-
ar innflutningstollur af 111,800 smá-
lestum kola. Ef gert er ráð fyrir að
kolainnfl. verði hér bráðlega eitthvaö
sripaður, en nm það er ekki hægt að
ákaflega mikið á erlendum markaði. sem nú eru að leysa öll viðskiftabönd
Hérna á dögunum urðu Landsverzlunar- hjá sér. Og um það geta allir verið
forst jórarnir sannfærðir um það að syk- sammála, að dýrtíðin er okkar skæðasti
ur félli nú ekki meira í verði, og ákváðn óvinur. pað er hún, sem alla er að sliga,
þá að kaupa sykur handa íslendingum. jafnt þann sem mikíð hefir umleikis
Svo ólíklega tókst nú samt til að sykur og hinn, sem einungis hefir til hnífs
hélt áfram að falla i verði. pá er enn og skeiðar.
lagt af stað frá Hverfisgötu og niður í • Síðasta árið hefir orðið mörgum örð-
stjómarráð, og nú er öllnm bannaður ugt. A þessn ári mun þó fyrst reyna
innflutningur á sykri. Landsverzlunin á þolrifin. pá er hætt við að atvinnu-
þarf að selja sínar dýru birgðir, svo levsi, fjárþröng og jafnvel skortur þjaki
1 vegna fá menn ekki að njóta lægra okkur. En ef íslenzka þjóðin þá á for-
P" -verðsins. Slíkt er alveg óþolandi. ystumenn á sem flestum sviðum, sem
pað verður að heimta að frjáls innflutn- alt af hafa það hugfast, að það skiftir
ingur á sykri verði strax ieyfður, og ekki mestu máli hvað að okkur steðjar,
hailanum verður að jafna niður á ann- heldur h*tt, að við verðum karlmann-
an hátt. Vitaskuld fer Landsverzlunin lega og viturlega við því, þá er samt
að verða dýrt glingur með þessum óhætt að vera vongóður, því það er
hætti. pað veitir ekki af sérstakri yfir- 1 altaf mögulegt að sigrast á öllu..
niðurjöfnunamefnd til þess að finna
leiðir og jafna niöur hallanum í hvert j
skifti sem hún fer verulega á stúfana. j _______ , ,
Guðmundur Ásbjðrnsson
L&ugweg 1. 8íeo1
Laaösims bezta wrvai af
KAMM ALISTUM ?g KÖMMUM
Myndir kmramiaaSar fljótt og vel.
0T«rgi «imi ódýrt KomiC og rayuís'
Uin sykur- og hveitiskömtunina hefir
margt verið rætt og ritað,og sumt meira I
í hita en af viti. pað verður að virða j
þanu tilgang landsstjómarinnar að |
draga úr eyðslunni, því þess er sannar- j
lega full þiirf nú á tímum. En þess
Hæsti éttur
fæst hjá
VERSLUN G. OLSEN.
hefði gert um það beina yfirlýs-
ingu. .
Eggert ölaessen var fyrir hina
stefndu. Hann gerði nokkrar at-
hugasemdir um formhlið málsins,
og kröfur út af þeim. Um aðalefnið
tó'k hann frani, að hinir upphaflegu
eigendur jarðarinnar, erfingjar Ól-
afs Magnússonar, hefði að lögum
verið skyrldir#til þess iað bjóða ábú-
andanum jörðina, þegar þeir vildu
selja hana; að ábúandiauum hafi
verið frjálst lað táka því boði, sem
hann gerði, og ao þegar haim hafði
eignast hana fyrir afsal, sem var
með 'löglegum frágangi í alla staði
og ekki er vefengt að hafi verið
; gefið út á þeim tíma sem það sjálft
greinir, þá hafi hann veríð orðinn
ótakmarbaður eigandi jarðarinnar
og mátt selja hana hverjum sem
Föstudaginn 7. þ. m. var tekið
verður líka að gæta, að þeim lofsverða fyrir málið: Hreppsnefnd Hvol-
tilgangi sé náð með reglugerðinni. þvi hrepps gegn Sæmundi OddMjmi o. viwi) ;hyenær sem hann vildi;
allar slíkar takmarkanir eru mönnum ^ (sbr. blaðið 6. þ. m.). Petur Magn .................. * - —•
mjög hvimieiðar, auk þess sem skömt- ússon sotti málið fyrir hreppsnefnd
nnin hefir kostnað í för með sér fyrir rna °S' helt því aðallega fram, að af-
ríkissjóð, sennilega svo tugum þúsunda sai Hjalta Jonssonar fyrir hönd erf-
skiftir. j ingja, ól'afs Magnússonar fyrir um-
legt eftir málavöxtum, hefði keypt
jörðina beint í því skyni að selja
hana þegar iaftur stefnda Sæmundi
Oddssyni, samið við hann um kaúp-
in áður en liann (Sveinn) fékk af-
salið og tekið við einhverri fjár-
hæð upp í kianpverðið eða undir
öðru nafni, eða þó að það hafi verið
ætlan þeirra Sveins að fana með
þessum hætti á svig við ákvæOi
laga nr. 30, 20. okt. 1905, 4. gr.,
um forkaupsrétt sveitarfélaga, með
því að login áskilja eigi sveitar-
félagi forkaupsrétt við sölu jarðiar,
sem er í sjálfsábúð. Verður eftir
þessn að breyta hinnim áfrýjaða
dómi að því er kemur til hinna
stefndu Sæmundiar Oddssonar og
skiftaráðanda Rángárvallasýslu,fýr
ir hönd dánarbús Sveins Ámasonar
og sýkna 'þá iaf kröfum áfrýjanda
í málinu, en dæma hann til iþess að
og fyrir hvaða verð sem hann vildi.! greiða þeim mátskostnað fyrir auka
Þetta'sé mergur málsins, og annað, réttinnm og hæstarétti, en eftir iait-
sem haldið hiafi verið fram í því, vikum þykir ei'ga að ákveða 150
pess ber þá fyrst að gæta, aö hér er
eigi uní munaðarvöru að ræða, sem
menn geti beinlínis sparað sér, án þess
að fá nokkuð annað í staðinn. Pví fer
f jarri. Sykur og hveiti er einmitt nauð-
synjavörur, sem báðar hafa mjög mikið
næringargildi. Spari inenn þær, verða
þeir að neita því meira af öðrum fæðu-
tegundum, þeim sem helst geta komið
í þeirra stað.
Gæti þá helst orðið að ræða um mjólk
! ræddrí jörð til Sveins Ámasonar,
J dags. 16. apríl 1918, bafi verið gert
pro forma eða til málamynda, því
I jörðin hafi verið ætluð Sæmundi
Oddssyni, og hafi Sveinn að eins
léð nafn sitt til þess að komist yrði
skifti ekki máli.
10. þessa mánaðar kvað hæsti-
réttur upp í málinu svohljóðandi
kr. handa hvorum.
(Kemur svo dómsniðurlag sam-
kvæmt þessum ástæðum)-
dóm:
í máli ‘þessu hefir Hjalta Jóns-
syni verið stefnt fyrir sáttanefnd
fram hjá hreppsnefndinni og for- j fyrir hönd erfingja Ólafs Magnús-
kaupsrétti hennar. Bygði hann, sonar, en fyrir aukaréttinn hefir
þetta he'lzt á því, að Sveinn lionum verið stefnt
samdi ökki um kaupin sjálfur, held-
i eigin nafni.
Þar sem eigi sést í málinu, að satt
ur Sæmundur í umboði bans, a ð . hafi verið reynd við Hjalta nemia
Sæmundur hafi útvegað eða lagt, »em nmboðsmann nefndra erfingja

og aðrar korntegundir en hveiti. En að . fram kaupverðið, a ð afsalsbréfið
því er mjólkina snertir þá yrðu menn frá 16. apríl muni aldrei hafa komið
að gera sér að góðu niðursoðna mjólk,' í hendur Sveins, a ð Sveiim seldi
því ekki er unt að auka mjólkurfram- i Sæmundi jörðina svo skömmu (5
leiðsluna í landinu sjálfu í fljótu bragði j 6 vikum) eftir að hann keypti hana,
En mundi þá verða spamaður að því! a ð 3 vitni hafa það eftir Sveini, að
að neyta minna af hveiti og sykri en hann hafi selt Sæmundi forkaups-
nú er gert, og kaupa í staðinn t. d.
niðursoðna mjólk og annan kommat en
rétt sinn fyrir álitlega fjárhæð og
a ð þetta komi heim við það, að
hveiti? pví er nokkuð erfitt að svara j Sveinn, sem var fátækur maður,
ótvírætt. En mín skoðun er sú, að svo í hafi um þessar mundir haft óvænt
mundi ekki reynast, með því verði sem j peningaráð og borgað ýmsiar smá-
nú er á hveiti og sykri. Að minsta kosti ■ skuldir. Þetta alt bendi til þess, að
mundi sá spamaður ekki verða svo vero ; Sveini hafi ekki verið alvara með
legur, að hann gæti réttlætt þau óþæg- að eignast jörðina sjálfur, og megi
indi, sem skömtunin hefir í för með þessi atvik, sem tekin voru fram,
sér fyrir almenning og þann kostnað, j vera jafn gildur vottur þess, að
sem hún hlýtnr að baka fátækum ríkis- hann hafi í raun og veru afsalað
sjóði. sér forkaupsréttinnm, sem ef hann
eða fyrir þeirra hönd, verður að
ómerkjia hinn áfrýjaða dóm og vísa
málinn frá undirréttinnm, hvað
hann snertir sökum vantandi sátta-
tilraunar og dæma áfrýjanda til að
greiða honum 150 kr. í málskostnað
fyrir báðum dómum.
Með afsalsbréfi 16. april 1918
eigruaðist Sveinn Ámason ábýlis-
jörð sínia., hálflendu Stóra-Moshvols
í Hvolhreppi í Rangárvallasýslu, og
er ekkert fram komið í málinu, «r
sýni, að hann hafi eigi orðið lög-
légur eigamdi hálflendnnnar með
afsali þessu. Var honum því frjálst
að selja hana hverjnm, er hann
vildi. í því efni skiftir það engu,
þó iað Sveinn Árnason, eins og áfrýj
Fundarályktun gerð á fundi VerkfræB.
ingafélags íslands 15. desember 1920.
Verkfæðingafélag íslands hefir á
tveim fnndum, þ- 17. og 24. nóvem-
ber f. á., rætt fossamálið við
ýmsa stjórnmálamenn og aðra, og
er skoðun félagsmanna í aðalatrið-
■jjn þessi:
Félagið telnr það æskilegt, og að
ýmsn leyti jafnvel nauðsynlegt
framtíð landsins, að innlendur iðn-
aður vaxi hér upp, fyrst og frenurt
til að vinna með vatnsorku úr af-
urðum landsins, sem nú eru fluttar
út óunnar, en einnig til þess að hag-
nýta sér hráefni, sem til eru í land-
inu, og loks einnig til þess, eftir
ástæðum, að vinna úr útlendum hrá
andi heldur fram, og eigi er ósenni-' efnum. En með því að landið er enn