Morgunblaðið - 29.06.1921, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
Dýrt hiið.
Járnbrautarhliðið, sem hér er sýnt
;á myndinni er að ytra útliti ekki
sérlega eftirtektarvert. Það er á leið
hliðarjárnbrautar einnar á Jótlandi
og á girðingu, sem Heiðaíélagið
danska hefir sett þar upp.
Þeim mun merkilegra er það, að um
þetta hlið hafa staðið hinar áköfustu
deilur í IJanmörku í vetur, ekki að
eins í blöðunum heldur einnig i
sjálfu ríkisþinginu. I járnbrautarlög-
unum dönsku er svo fyrir mælt, að
eá sem hefir girðingar þar sem
járnbrautir liggja um, verði að greiða
kostnað við að raka úr hliðinu og
loka þvi. Ríkisjárnbrautirnar dönsku
hafa annast þetta fyrir Heiðafélagið,
en um síðustu áramót fékk félagið
--------0
reikning fyiir vikinu fyrir árið, sem
þá var að líða og reikningurinn
hljóðaði upp á r0.400 kr. og 87
aural
Þetta þótti fé'aginu nokkuð hátt,
ekki sist af þvi, að hliðið er á auka-
járnbraut en ekki aðaljárnbraut og
þvi þaif tiltöluiega sjaldin að fara
um það. En járnbrautarstjórnin sýndi
fram á, að reikningurinn væri i alla
staði réttur, þó hann væri margfalt
hærri en verið hafði undanfarin ár.
Hækkunin stafaði af breyttum
launaákvæðnm fyrir staifsmenn járn-
brautanna, þar sem eftirvinna er
hækkuð að miklum mun. Og Heiða-
fé'aðið varð að borga.
sem ívar Bárðarson segir frá, að
iöngu eftir að Vestribygð, sem er
á líku breiddarstigi og ísland, var
eydd af skrælingjum, hafi sauðfé, kýr
og hestar, gengið þar vilt?
Hví ekki það. Eg er sannfærður
að það er dagsatt. Það gengur
^ilt sauðfé á Grænlandi nú i dag.
Nýlendustjórinn i Ivigtut slepti tveim
kindum þar fyrir eitthvað ro. árum
siðan og ætlaði að skjóta þær seinna.
Nú eru þær orðnar að dálitlum fjár-
stofni, sem gengur viltur þar i fjöll-
onum. í fjárræktarstöðinni töpum við
°h kindum að haustinu — að sumr-
höfnm við fé út i eyjum — en
fáum þær alfaf aftur einhverntíma að
vetrinum en stundum ekki fyr eu
a*sta sumar. 1 Igaligo (Görðum i
Einarsfirði) ganga kýr úti allan vet-
Urinn enn i dsg. Og einn maður
Þar hefir fengið 100 kindur frá mér.
% er ekki í nokkrum vafa um að
skepnur geta gengið úti á Grænlandi.
En fá kýrnar á Görðum ekki of-
arlitið fóður?
t id» en eg er sannfærður um, a
-ær hefðu miklu betra af því a
§aUga alveg úti. Fóðrið, sem þær f;
*r ekki teljandi, en þær hafa ilt i
f vera byrgðar inni í þröngum o
gum og heitum hreysum og ver
fvo hleypt út. Það er sagt, að Skræ
ltl8Íarnif á Görðum búi til smjör o
^sta> jú, það er satt, en það ekl
elíandi — þeir fá ekki fulla nyt ú
“Uum fyr en komið er fram
Sllrnar. Nautgriparæktin á Görðuc
®r kjötframieiðsla, það er tekjulindir
ytir sláturtarf getur Skrælingi feng
rS° kr. í Júlíönuvon — það e
le rfé fyrir Skrælingja. Eg er algei
á móti þvi, að neitt sé átt vi
sj^tiparækt á Grænlandi fyrst ur
hiiiQ fyr en sauðfjárræktin e
að ryðja henni veginn.
Þ era hæfileikar Skrælingja
eru 3 S^lftlr i tvö horn. Þeir, sec
Un J11651 blaudaðir, hafa fengið ment
erlendis eru 8óðum Sál
ín r’ °8 dga llf fyrir hÖnd
ir °8 þeir eru flestir óttj
um
Um
lega sljóvir langt á eftir tímanum
og þegar landið verður opnað er
hætt við að þeir drepist út.
Stendur það til að Grænland verð
opnað?
Já, það er nú afgert, það er að
segja eftir 10—ijár. Nefnd sú, sem
setið hefir i KaupmaDnahöfn í vetur
til að enuurskoða stjórnarlög Græn-
lands er öll sammála um það, að
landið verði opnað að 10—15 árum
liðnum. Skrælingjar í nefndinni hafa
íarið fram á það, að landið yrði opn-
að, þegar það væri orðið þroskað tii
þess, að þessum tíma liðnum. Einnig
vilja þeir, að Danir taki þátt í sveita-
stjórnum þeirra, og þeir heimta nú
að fá að læra dönsku og vilja taka
hana upp sem mál; svo nú á að
fara að kenna dönsku í barnaskól-
unum á Grænlandi. Þegar nú Græn-
lendingar fara fram á það, að landið
verði opnað, er ekkl.lengur neitt til
fyrirstöðu fyrir því, að það verði
gert. Þá geta íslendingar flutt inn.
En haldið þér að grænland verði
þroskað til að opnast eftir 10 ár?
Annað hvort eftir 10 ár eða aldrei,
Grænlendingar hafa nú staðið í 200
ár undir Dönum, og hafi þeir ekki
þroskast á þeim tima, þá þroskast
þeir aldrei. Kvenfólkið þar er sérlega
langt á eftir. Við höfum beðið Sig.
Sigurðsson forseta Búnaðarfélagsins
um að útvega okkur tvær íslenskar
stúlkur til að standa fyrir tóvinnu-
stofu þar sem skrælingjakonur geti
lært að vinna úr ullinni. Við höfum
einnig beðið hann um að kaupa
handa okkur góða kynbótahrúta. Eg
hef einnig farið fram á það við Sig-
urð, að fá að koma Skrælingjum að
sem ncmendum við íslenska búnað-
arskóla, eftir að þeir hafa verið hjá
mér í sauðfjárræktarstöðinni, en úr
þessu getur ekki orðið nú þegar.
Vill Sigurður ekki taka þá ?
Það er eiginlegá ekki það, sem er
í vegi, heldur að Grænlandsstjórnin
er á móti þessu — fyrst um sinn.
En það verður úr þessu, þvi eg vinn
að þvi.
Stórt verðfall.
Sápuhúsið Austurstræti 17« Simi 155
Sápubúðin Laugaveg 40. Simi 131.
Príma Krystalaápa pr. l/a kg.
Sódi .— —
Marseillesápa — —
Perla Marseillesápa — —
Christiansfeldt sápa — —
Rommy Stivelse — —
Sápuspænir — —
A. B. C. Sápa pr. stk.
Sápuspænir pr. pk.
Urtesápa stórt stk.
Standardsápa — —
Kinosolsápa
Ágætis handsápur í stóru úrvali.
0,60
0,14
0,52
1,50
1,40
1,50
1,65
0,62
0,90
0,40
0,40
0,85
Lessive Lutduft
Ágætt þvottaduft VaPk-
Do. V. -
Sódapúlver T/i pk.
Do. V* —
Skurepulver
Toilet pappír
Ágætis gólfþvottabursta frá
— gólfþvottakústar skrubber frá
Fægilögur »Gull* frá
Gerduft pr. br.
Skósverta (stór dós)
Ca. 8000 kg. hvít blautsápa selst fyrir 0,39 pr.
0,50
0,48
0,30
0,46
0,27
0,27
0,70
0,55
0,95
0,40
0,12
0,50
V. kg-
Ca. 4000 kg. Toilet úrgangssápa selst fyrir 1,00 pr.
Ca. 2500
Marseille- Do. selst f.
0,52
Va kg-
V. -
Miklar birgðir af:
Allskonar burstum og kústum — Skinn og hreinlætisvörum
fataburstum — Matardropum kryddvörum.
Kömbum — Hár og
Stórt úrval af svömpum.
Við kveðjum hr. Hvalsöe með virt-
um. Oss virðist hann gervilegur og
giftusamlegur. Hugboð það, er vér
fengum af viðtalinu var, að ef Græn-
land stæði opið, muudi fjöldi fólks
af íslandi fara þangað til að reka
verslun, fiskveiðar, námugröft og
landbúnað. En nú verður Grænland
bráðlega opnað. Vér höfum sterkan
grun um það, að þessi skyndilega
ráðstöfun um opnun Grænlands
standi í sambandi við loforð það,
sem Danir hafa fengið hjá Banda-
rikjunum og fleiri ríkjum um, að
þau skuli ekki setja sig á móti því
að Danir kasti eign sinni á alt Græn-
land.
-= DA6BÖK. =-
Albjóðajundur sálarrannsóknatnanna
heitir fundurinn sem haldinn verður
í Khöfn i sumar, en ekki alþjóða-
fundur spiritista, eins og hann var
nefndur hér í blaðinu fyrir skömmu.
Heimilisiðnaðarsýnintrin var opnuð
kl. 5 fyrrad. Verður hún opin næsta
hálfa mánuðinn frá kl. io f. hád.
til kl. 8 */í að kvöldi. Aðgangur að
sýningunni er i kr. og sýningar-
skrá kostar kr. 1,50. Margir vel
gerðir munir eru á sýningunni og
mun hennar nánar getið i blaðinu.
Knattspyrnan. Sunnud.kvöld var úr-
slitakappleikur milli Vikings og
Fram, er endaði svo, að Fram sigr-
aði með 4 : o. Leikurinn var mjög
daufur. Fyrri hálfleikinn var töluverð
sókn hjá Viking. Óviðkunnanlegt
var að sjá hve óþarffega mikið ann-
ar bakvörður Fram-manna gjörði af
að spyrna út af.
Hornaflokkurinn af »Valkyrie.i«
lék nokkur lög fyrir framan Menta-
skólann fyrradag meðan stóð á
veitslunni er konungur hélt þá i
skólanum. Skemti fólk sér hið besta,
enda var þeim óspart klappað lof i
lófa; eitt lagið urðu þeir að leika
aftur, því lófaklappinu ætlaði aldrei
að linna.
Skrúðqönqu ætla Templarar að
hafa hér i bænum 3. júlí n. k., fjöl-
menna og með ræðuhöldum í lik-
ingu við það, sem var við siðustu
skrúðgöngu þeirra.
Stórstúkupingið hefst á morgun
klukkan eitt með guðþjónustu í
dómkirkjunni og prédikar þar sira
Halldór Kolbeins.
Hestamir,, sem notaðir verða í
austurför konungsfjölskyldurmar,
komu til Þingvalla í gærmorgun
kl. 5. Voru margir sérlega fallegir
hestar í hópnum. Lándið á nokkra
hestana, en flestir hafa verið
leigðir í ferðina.
Jarðarför Guðbi-andar ÞorkeLs-
sonar fer fram í dag og hefst á
Landakotsspítala kl. 3.
Próf verða haldin í dag fyrri-
partinn yfir enskum og þýzkum
botnvörpungum, sem Beskytteren
tók í landhelgi við Ingólfshöfða
og kom með hingað í gærkvöldi.
Þorskafli er nú ágætur við
Eyjafjörð. Hafa vélbátar fengið
um 40—50 sk.pd. á mjög skömm-
um tíma og er það ágætur afli,
eftir því sem þar gerist.
Sumartíð hin ágætasta er nú á
Norðurlandi. Var kuldi nokkur
síðustu viku og fremur ilt útlit
með gróður. En nú hefir brugðið
til ágætis tíðar.
-A
UPDElÉII ttanf.
Hugvitsmaðurinn Edison tók sér
það fyrir hendur fyrir nokkrum ár-
um að sanna, að æskulýðurinn væri
illa uppfræddur i heimavistarskólun-
um í Ameriku og gerði miklar
rannsóknir þar að lútandi, sem fiest-
ar studdu mál hans. Varð það til
þess, að alkunnur kennarí i Nevr
York tók sér fyrir hendur að rann-
saka hvernig mentunarástandið væri
i heimavistarskólum þar i borginni,
Til dæmis spurði hann 1373 börn
á aldrinum 8—14 ára hvort þau
kynnu boðorðin. 499 af þeim sögð-
ust strax ekki kunna þau, en 351
höfðu aldrei heyrt þau eða séð, En
hjá hinum voru svörin á ýmsan veg
og sum þeirra æði skritin. Fara
nokkur »amerísku boðorðanna* hér
á eftir.
Þú skalt ekki gifta þig.
Þú mátt ekki draga þigeftirkonu
náunga þins.
Verði ljós.
Börn mega ekki standa á pallin-
um i sporvögnum.
Þú mátt ekki sveia þér.
Hangið ekki aftan á vðgnum.
Þú mátt ekki berja föður þinn og
móður.
Kennarinn ályktar af þessu, að
trúabragða- og siðalærdómskensla í
heimavistarskólunum þurfi að batna
að mun. Og hann spyr hvort það
sé undarlegt, að 66°/0 af glæpa-
mönnnm séu á aldrinum 18—2r
árs, þegar börn læri ekki einu sinni
boðorðin i skólunum.
■O.