Morgunblaðið - 11.08.1921, Síða 1

8« árg.9 235. ti>l«
Fimtudaginn II. ágúst 1921.
Í8afaldarprent8miCja h.f.
Gamla Bíó
I KVOLD KL. 8
verðup knattspyrnukappleikur á íþróttaveliinum milii skipsmanna af
bneska herskipinu „HAREBELL"
Nýja SBió
°g
„VIKINGS".
Til þess að allir, ungir sem gamlir, geti notað þetta sjaldgæfa tækifæri til að sjá bresku
hermennina keppa, höfum yið ákveðið að lækka inngangseyririnn, og eru menn því beðnir að koma
heldur fyr en seinna til að forðast þrengsli við innganginn.
Jarðarför föður míns, Þorsteins Tómassonar járnsmiðs, fer fram
laugardaginn 13. ágúst og hefst kl. 1 e. h með húskveðju á heim-
ili hans Lækjargötu 10.
Fyrir hönd eftirlifandi konu hans, dætra og tengdadætra
0. Þorsteinsson
Epfðaskná
föðursins.
Amerískur sjónleikur í
5 þáttum.
Aðalhlutverkið leikur
lfiolet Merserau.
Útlendir leikdómarar segja
um Violet Merserau, að hún
sé einhver allra besta leik
kona heimsins og að í þessu
hlutverki bafi hún vakið
sérstaka athygli.
Sýning kl. 9.
Stjörnu liffræði.
XII.
Hversu alt þetta mál er þess vert,
að menn reyni af fullri alvöru til að
fá skilning á því. Og hversu ljóst
er yfir að líta, eða fagurt yfirlit feng-
ið, þegar fundið er eðli drauma, og
skyldleiki miðilsvefnsins og vanalegs
svefns. Sofandi miðill talar. Og sjil
hann talar af meðvitund annars
manns. Annars meðvitund er komin
fram i honum. Og þessi annar seg-
ist eiga heima á annari stjörnu. En
rannsóknin hafði sýnt, að í vana-
legum svefni kemur altaf fram í oss
meðvitund annars. Og nákvæm at
hugun svefnvitundarinnar, sýnir al-
veg ótvíræðlega að þessi annar
draumgjafinn, (oyeiropoios), er eg
nefni svo, á heima á annari stjörnu.
Hér styður hvað annað mjög fagur-
lega. Hér koma vissulega i ljós á
fegursta hátt, einkeuni heilags sann-
leikans.
Tilraunir Turveys sýna að »and-
inn« sem fer i miðilinn og talar
hans tungu, getur verið sál manns
á sömu jörð. Og eins getur verið
um drauma vanalegs svefns, þó að
oftast nær sé það sambandið við
ibúa annara stjarna, sem mesturæð-
ur i draumvitundinni. Draumgjaf-
inn getur verið samstirnis, og ná-
lega, svo að kalla megi, samtýnis
draumþega. Þetta sýnir vel draum-
saga sem stendur í Tidskrift for
p^ykisk Forskning 1906, s. 14—ij-
Einn morgun snemma er forstjóri
dýragarðsins i Kaupmannahöfn, Juli-
°s Schiött, nafnkunnur maður, stadd-
ur hjá búri hvítabjarnarins og atvik-
ist þá svo til að björninn bitur
hann i fingurinn. En á sömu stundu
dreymir einn af bestu vinum Schiötts,
G. Pauli, að hvitabjörn i dýragarð-
inum biti hann. Pauli lifði i draumi
það sem Schiött lifði í vöku. Schiött
var þarna dramgjafinn, og mun það
stafað hafa nokkuð af því, að Pauli
hafi verið mjög undir áhrifum þessa
fjörmikla vinar sins.
Menn undrast mjög draumsögur
slikar, og þá grunar ekki, að inn-
geislun frá öðrum likama, er einmitt
eðli draumsins. Það er ekki draum-
ur fyr en samband er við annars
meðvitund. Ef menn æfa sig nógu
vel, þá má læra að athuga glögg-
lega, hvernig annarleg meðvitund
fer að gera vart við sig þegar mann-
inn syfjar. Fyrst koma myndir, likt
og skuggamyndir, — þvi að litirnir
koma ekki fyr en seinna — en sá
sem er að sofna, veit ekki hvað
þessar myndir þýða þær eru aðeins
efni draums. Síðan, þegar maðurinn
er sofnaður, þýðir hann þessar mynd-
ir eftir sínu heilafari, gerir úr þeim
tómar missýningar, og heldur að
hann sé að dreyma það sem honum
er kunnugt úr vöku. En verði sam-
bandið við draumgjafann follkomn-
ara, þá sést að mann dreymir vana-
legast það sem honum er alókunn-
ugt úr vöku og hann hefir aldrei
um hugsað. Kn frá þessu mun eg
segja nánar i annari ritgerð.
Siðari tímum til fróðleiks má geta
þess, að eg hefi eigi allsjaldan rekið
mig á þann skilning, að draumar
eða draumórar, og rannsókn á eðli
drauma, sé eitt og hið sama. En
það tvent er ólikast. Og er ekki við
öðru að búast, en erfitt sé að koma
fram nýjum hugsunum, og þá helst
ef í stórkostlegasta lagi eru, þar
sem svo geigvænlegur greiningar-
skortur getur gert vatt við sig, og
það jafnvel þó að menn séu hvorki
ógreindir né ómentaðir.
xm.
íbúi annarar stjömu er það sem
vanalegast talar fyrir munn hins sof-
sndi miðils. A þvi er ekki nokkur
vafi. Eg hefi, fyrir tilstuðlan miðils,
talað við þá sem heima eiga á öðr-
um stjörnum, í bíljóna mílna fjar-
lægð. Það er eins vlst og að eg er
tU.
Nú má að visu heyra það sagt,
að jafnvel hin rikasta sannfæring
manns, þurfi ekki að vera neitt sann-
færandi fyrir aðra. Jafnvel gáfaðir
og mentaðir menn láta sér slíkt um
munn fara. En þó er það ekki rétt.
Gildi sannfæringar er mjög mis-
jafnt, eftir því hvers sannfæring það
er, og hvernig tilkomin. Eitt er
sannfæring þess manns um vísinda-
leg efni sem ekki, eða litið hefir
við visindi fengist. Annað, sannfær-
ing þess sem hefir sýnt sig i fremstu
röð sem námsmann og rannsóknara.
Eitt er sannfæring, fljótfengin og
bygð á skjótri skoðun og skammri
ihugun. Annað sannfæring, sem feng-
in er með 20, 30 eða 40 ára námi
og rannsókn.
Mestum hluta ævi minnar hefi
eg varið til að reyna að afla mér
þekkingar. Náttúrufræði hefi eg
stundað, og einnig læknisfræði Htið
eitt, með tilsögn framúrskarandi
kertnara. Þó nokkuð hefi eg lesið af
því sem best hefir verið ritað í
heimspeki og mannkynssögu að
fornu og nýju. Áhugi minn á
að læra var þegar í barnæsku
mikill og hefir vaxið með aldrinum.
Betur og betur hefi eg verið að læra
hina réttu visindalegu varkárni.
Hina réttu varkárni segi eg, af því
að það er til svikin vara sem menn
nefna svo, en að réttu lagi heitir
nautska gagnvart nýjum sannindum
og illvild gagnvart þeim sem koma
fram með þau. Um mörg ár hefi
eg stöðugt æft mig á ýmsum at-
hugunum ekki auðgerðum. Þetta er
hér sagt til þess að menn geti séð,
að eg ætti að hafa í besta lagi skil-
yrði til þess að hrapa ekki að höfuð-
sannfæringum. En þar liggur mikið
við, að menn treysti mér ekki ver
en vert er. Og í huga minum er
ekki nokkur minsti skuggi af efa
um að hin mikla gáta er ráðin.
Ráðin eins og gátur eru ráðnar þeg-
ar um visindi er að ræða. Það er að
segja þannig, að nú er gatan greið
til ávalt vaxandi þekkingar.
Fagurlega ljóst er nú yfir aðal-
atriðum þessa máls. Frá manninum
geislar magn sem kalla má lifmagn
og vitmagn. Og það hagar sér likt
og rafmagn. Og lif- og vitgeislan
eins likama, getur framleitt sig aftur,
inducerast, í öðrum likðmum.
Það þóttu undur mikil, þegar
Marconi og Oliver Lodge tókst fyr-
ir ekki mörgum árum að koma á
»þráðlausu sambandi* þó að ensk
mila væri á milli eða tvær. Nú
skiftast menn rafgeislaskeytum á þó
að þúsundir milna séu á milli.
Lifgeislan frá Turvey framleiddi
hans heila — og annað likams-
ástand i manni sem var í nokkurra
milna fjarlægð. Athuganir sem eg
hefi getið um i ritgerðinni »Líf-
geislan og magnan«, sýna að jafn-
vel stærstu vegaÞngdir sem orðið
geta á jörðu hér, koma ekki i veg
fyrir þetta »þráðlausa samband*
taugakerfanna. Athuganir á vanaleg-
um svefni og miðilsvefni sýna, þann-
ig að enginn vafi getur á leikið, að
þetta »þráðlausa samband* tauga-
kerfanna getur orðið, þrátt fyrir fjar-
lægðir slikar sem i stjörnugeimnum
gerast, sólhverfanna og jafnvel vetrar-
brautanna á milli.
Alt þetta er ekki vitund »mys-
tiskt« eða dularfult. En hversu firna-
merkilegt það er. Og að halda
áfram á þeirri þekkingarbraut sem
þetta er byrjunin á, mun á skömmum
tima gjörbreyta högum og horfum
á jörðu nér.
í næsta kafla verður svo sagt frá
þvi hvernig það getur orðið, að sá
sem deyr, kemur fram aftur á ann-
ari stjörnu, og að visu sem likam-
le« vera- Meira.
Hclqi Pjeturss
--------0------
Fri siioiiil.
Það var í síðustu viku júlímánað-
ar. Borgin okkar var skreytt há-
tíðaskrúða »og ánægja var það, eg
segi það satt, að sjá hana i búningn-
um þeim*.
Tignir gestir heimsóttu okkur og
alt var gert til að gera þeim dvöl-
ina sem ánægjulegasta. Alstaðar var
fólk á ferð og flugi, prúðbúið og
glatt i bragði. Já, við vorum sann-
arlega langt frá eymd og bölihinna
undirokuðu. Fæstir rendu huganum
í þá átt, það gerum við sjaldan og
getur bæði fjarlægð og ókunnugleiki
afsakað það.
Einn þessara glöðu hátiðisdaga
barst mér tilkycning um ábyrgðar-
bréf, sem eg átti á póststofunni og
fór eg að sækja það. Mér voru þá
afhent tvö slík bréf með mörgum
um og stórum útlendum frímerkj-
um. Þið trúið þvi máske ekki, en
Ankamynd
Happadrátturinn
gamanleikur frá Nordisk
Film Co.
Dóttin
smyglarans
Sjónleikur 1 5 þáttum eftir
Lestie F. Peacock
Aðalhlutverk leikur
Anita King
ljómandi falleg leikkona sem
ekki hefir sést hér fyr.
Sýning kl.
Kalöá
Gosdrykkir og sattir
Sími 105.
15 krónur hafði kostað að senda
þessi bréf hingað, rj krónur aust-
urriskar. Bréfin voru send mér sem
ritara Bandalags Kvenna. Þau voru
frá Bund Österreichisher Frauenver-
eine (Sambandi kvenfélaga i Aust-
urriki). Prentuð áskorun og bréf
sem íylgdi henni til skýringar. Eg
leyfi mér að birta bréfið hér orð-
rétt. Það talar sínu máli sjálft bet-
ur en eg get gert.
Vlnarborg 3. mai 1921.
Kæra fiúl
A síðasta fundi Alþjóðaráðs kvenna
fundum vér austurriskar konur hina
hlýju vináttu, er fundarkonur frá
ðllum löndum sýndu fulltrúum voi-
um og landi.
Þetta gefur oss áræði til að senda
yður meðfylgjandi hjálparbeiðni og
biðja yður að senda hana til allra
félaga í sambandi yðar. Áskorunin
mun sýna yður hve hörmulegar á-
stæður vorar eru orðnar. Oss er bók-
staflega um megn að rísa undir þeim
raunum, sem oss eru lagðar á herð-
ar, af óslitnu verslunarbanni, nær-
felt 7 ára. Því það sem í fyrstu
var hernaðarráðstöfun, er nú afleið-
ing þeirrar landskipunar ogfjárhags-
legu afstöðu, er voru ógæfusama
landi var mörkuð með friðarsamn-
ingunum í St. Germain.
Þvi fyrir litlu fjallalandi likt og
voru, með ófullnægjandi skilyrði til
að geta framfleytt ibúum sinum, um-
kringt af gömlum óvinum, er neita
þvi um nauðsynjar til viðurværis og
starfa: matvæli og kol, er likt ástatt
og umsetnu virki er dæmt er til
tortímingar, berist því eigi hjájp ut-
an að. Þessi nauðsynlega hjálp hef-
ir oss verið veitt með ljúfu geði, úr
mörgum áttum. An hennar væri
mikill hluti þjóðar vorrar eigi enn
á Hfi, en allar þær gjafir, er oss hafa
verið gefnar nægja eigi til að reka
á flótta hinn miskunarlausa förunaut
hungurs og kulda: tæringuna, sem