Morgunblaðið - 18.03.1922, Síða 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögrjetta
Ritstjóri: Þorst. GíslasoS..
9. árg., 118 tbl,
Laugardaginn 18. mara 1922.
IsafoldarprentamiCj* hi.
Gamla Bió
Hvort'er skemtilegra að
vera karl eða kona?
Afar skemtilegur gamanleikur í 3
þáttum. — Aðalhlutverkið leikur
hin skemtilega þýska leikkonaj
Ossi Oswalda.
Aukamynd
Frá British Guinea.
Fyrirliggjandi s
Fiskilínur 1—5 Ibs. ítalskur hampur.
Olíufatnaður, svartur.
Botnfarfi fyrir járnskip. Holzapfel.
Málningavörur, tilbúnir litir, þurrir litir, þurkefni, fernis, lökk,
penslar, kitti, krít o fl.
Þakpappi »Víkingur«, panelpappi, góifpappi, pappasaumur, þak-
saumur, saumur 1”—6”, asfalt, kalk, rúðugler.
Ofnar & eldavjelar, rör, eldf. leir og steinn, þvottapottar.
H.f. Carl Höepfner.
aiil;..iHB)lnriiar
Sprófessors Haralds.j
Mjer'er tjáð af manni, er sjálf-
ur lieyrði, að jeg hafi beldur en
ekki orðið fyrir barðinu á forn-
vini inínuni próf, Haraldi í „trú-
niálaerindi“ því, er hann ílutti í
gærkveldi í iiíó. Slíkt kexuur nú
.alls ekki flatt upp iá mig. Jeg hefi
reynt slíkt fyrri og fleiri en jeg
orðið fyrir hinu sama. Jeg þekki
reiðiskálar míns gamla vinar
og hefi reynt að láta þær
ekki hafa áhrif á hug minu til
þess manns, -en hann hefir altaf
hlýr verið og er ennþá — þrátt
fyrir alt og þrátt fyrir þessa síð-
ustu yfirhellingu, sem jeg, sem
betur fer, þekki aðeins af sögu-
sögn annara. Sem betur fer — segi
jeg, því að mjer hefir ávalt verið
það mjög ógeðfeld sjón að sjá
minn gamla vin bregða sjer í
heiftarhaminn, allra helst á mann-
fundum.
Jeg ætla mjer nú ekki að leggja
út í neina ritdeilu við próf. H. —
jeg hefi hvorki skap til þess nje
heldur tíma til þess. Bn þeirn til
frekari fróðleiks, sem orðin lieyrðu
og öðrum út í frá, tel jeg mjer
skylt að skýra nánar frá tilefni
þessa reiðilesturs míns gamla vin-
e.r. —
Tilefnið var að þessu sinni leið-
rjetting, sem jeg sendi norsku víð-
lesnu blaði ,,Evangelisten“ út. af
ummælum, eem það hafði ílutt urn
„hiskup íslands sem mú er“ svo
sem spiritista., er hjeldi andatrúar-
fundi á heimili sínu, og har fyrir
sig próf. Har., svo sem þann er
þetta væri haft eftir í dönskum
blöðum, er skýrt höfðu frá anda-
tiúarfyrirlestrum hans í Danmörkú
í haust eð var. Mjer v.ar nú þeg-
ar áður ltunnugt um, að umrnæli
próf. H. á fundum þessuiu liöfðu
verið misskilin svo sem hefðiham
átt við mig, er hann í fyrirlestr-
um sínum skýrði frá biskupi ís-
lands sem andatrúarmanni, er
hefði lialdið tilraunafundi heima
hjá sjer; því að jeg þóttist vita,
áð próf. 11. hefði þar haft í huga
sinn látna móðurbróður, Hallgrím
biskup, en þetta svo aflagast í
höfðinu á eiinhverjum blaðamann-
inum, sem altaf getur komið fyrir.
Jeg hafði því tekið þessu með jafn-
aðargeði, enda þóttist jeg vita, að
þeir mundu fáir verða, er tryðu
þessu af þeim, sem þekkja mig í
Danmörku, og svo hafði þetta ver-
ið leiðrjett síðar í einu blaðinu,
þó ekki af próf. H. heldur af
kunningjum mínum, sem þá voru
í Höfn og í öðru lagi af syni mínum
sem þar var og staddur. En þeg-
ar jeg alllöngu síðar sannspurði,
að nú geugi þessi ósanna saga .’m
mig sem spíritista um Noreg í
kirkjulegum blöðum sem önnur
furðu-fregn, þá gat jeg ekki leng-
ur þagað, því þótt ekki væri sjálís
niín vegna, þá væri það vegna
kirkjnnnar, sem jeg er settur yfir,
skylda mín að leiðrjetta þetta. Og
því sendi jeg leiðrjettingu þá, sem
minn gamli vinur hefir notað s'm
hirtingarvönd á mig. En húu hljóð
a- svo í íslenskri þýðingu:
„Frá Norðmanni einuin, biisett-
mn hjer í bæ, hefi jeg fengið vit-
neskju um, að yðar heiðraða blað
hí.fi einhverntíma í haust í tilefni
,a:f andatrúar-fyrirlestrum prófes-
sirs Haralds Nídssonar í Kaup-
mannahöfn getið um „biskup ís-
lands, sem nú er”, svo sem anda-
trúarmann, er á heimili sínu hjeldi
ai.datrúar-samkomur (seancer). —
Því miður hefi jeg ekki sjálfur
sjeð uinrætt tbl. blaðs yðar, en þar
sem jeg þykist ekki hafa ueina
ástæðu til að rengja heimildar-
mann minn, leyfi jeg rnjer hjer
með að biðjia ritstjórnina vinsam-
legast að fræða lesendur „Evan-
gelistens“ um, að frásögn blaðsins
um þetta sje á mesta misskilningi
bygð.
Á keimili mínu hafa andatrúar-
samkomur aidrei verið haldnar, og
jeg hefi aldrei komið nálægt neinu
slíku. Jeg býst þá ekki heldur
við, að svo verði hjer eftir. Sann-
leikurinn er sá, að frá því er jeg
í fyrsta sinni las um þetta ógeð-
felda fyrirbrigði (usmagelige Feno-
men) vorra tíma, hefi jeg verið
mjög svo mótfallinn spíritisman-
um og Öllu því faxgani sem fylgj-
endur hans hafa haft um hönd
(„alt det Uvæsen, som drives af
dens Tilhængere“). í mínum aug-
um >er andatrúin nánast trúar-
bragðalíki fátæklegustu ttgundar
k,íteligions-surrogat af den tarve-
ligste Slags“) og þekkingin, sem
hún ílytur oss að handan hjegóm-
inn einber („rene Banaliteter* ‘),
einskisvirði öllum þeim, sem gnð
htfir fyrir anda sinn látið „þekk-
ingunia: á dýrð guðs skína lijörtum
þtirra í ásjónu Jesu Krists“. Alt
geip spíritismans af vísindum og
vísindalegum sönnunum, virðist
mjer hreiim lijegómi.
Þegar próf. H. hefir í fyrirlestr-
um sínum talað um biskup íslands
sem áhugamann um andatrúarefni,
hefir þetta ekki átt að skiljast um
b.skup íslands sem nú er, því af-
stöðu mína til andatrúiarinnar
þekkir hanu altof vel, heldur um
einn af forverum mínum í þessari
sl öðu, móðurbróður prófessorsins,
sem þrotinn að heilsu var síðustu
æfiár sín (hann dó 1909) tekinn
að gefa sig við þessum efnum fyr-
ir áhrif frá próf. H. og öðrum
ættingjum, að því er sagt var í
fánýtri von uin úr þeirri átt að
geta öðlast heilsuhót.
Þetta vildi jeg', til þess að hið
sairna kæmi fram, sagt hafa rit-
stjórninni, og um leið og jeg
þakka fyrir uppttöku leiðrjetting-
arinnar, vildi jeg mælast til þess,
að önnur kirkjuleg blöð í Noregi,
er kynnu að hafa flutt hina röngu
fregn, vildu eiimi- talta upp þessa
loiðrj ettingu mína‘ ‘.
Það er nú von mín, að þeir er
þetta lesa með meiri geðstillingu
en gefin er mínum gamla vini H.
N., geti fljótt gengið úr skugga
nm, að þessi leiðrjetting mín gefi
ekki beint ástæðu til þeirrar heift-
iár, sem hlaupið hefir í hann út
af henni, og að jafuvel hann sjálf-
ur sansist á því, að hann hafi hjer,
í vandlætingu sinni vegna spírit-
ismans, hlaupið á sig meira en
búast mætti við af manni á hans
aldri og í hans stöðu. Jeg skal
við það kannast, iað jeg hefði
helst óskað að jeg liefði ekki
þi rft að nefna látinn móðurbróður
próf. Haralds, jafnmætau mann og
h.aim var, í þessu sambandi, en
hjá því fanst mjer ekki verða
komist, og á próf. H. sjálfur sök
á ]iví.
17. mars 1922.
Jón Helgason biskup.
-------o-------
Leiðrjetting.
Út af erindi hr. kaupm. < .ðm.
Ásbjörnssonar um Landsversluu-
ina, er birtist í Mrgbl. 16. þ. m.,
eruð þjer, herra ritstjóri, beðinn
að birta- eftirfarandi leiðrjetjting.
Sleggjudómur sá, sem hr. G. Á.
kveður upp um Landsverslunina,
virðist nær eingöugu grundvall-
ast. í steinolíukaupum sl.. sumar,
og samanburði við tilboð þá, á olíu
frá Texas Co. Hann skýrir rjett
frá því, að Landsverslunin neitaði
að semja við Texas Co. gegnurn
millilið, en gleymir að geta þess,
að fjelagið bauðst þá til að selja
1.andsversluninni vörnr síniar beint
og milliliðalanst. Landsverslunin
keypti samt olíuna frá Englandi,
vegna liagfeldari kjana.
Olíuverðið (mótorolía) samkv.
tilboði Texas Co. var þetta: Inn-
kaup f.o.b. New-York tunnan 150
kg. — 50 tamerísk gallon á 13 Va
c. pr. gl. == $ 6, 75 á kr. 7.00
= ki-. 47.25; bankagjald hjer og í
New-York %% kr. 0.30, farmgjald
kr. 20.00, vátrygging%% kr- 0.36.
vörutollur kr. 1.11, stimpilgjald
kr. 0.48,vörugjald kr. 0.56, upp-
skipun og keyrsla kr. 1.25, rýmun
í skipi 2% kr. 1.36, tunnan á
geymslustað kr. 72.67.
Verðið á olíunni kominni á
geymslustað viar því kr. 12.37
hærra en hr. G. Á. telur það hafia
verið.
Mótorolían sem bauðst frá Eng-
landi og keypt var kostaði: Inn-
kaup f.o.b. Leith eða Sunderland,
tunnan 150 kiló nettó — 41 ensk
gallon á 13% d. pr. gl. — 46
sh. iy2 d. á kr. 25.00, pr. £ =
kr. 57.60, bankagjald hjer og í
London y2% kr. 0.29, fanngjald
kr. 8.00, vátrygging %% kr- 0.29.
vörutollur kr. 1.11, stimpilgjald
kr. 58, vörugjald kr. 0.56, upp-
skipun og keyrsla kr. 1.25, rýrnun
2% kr. 1.34, tunnan á geymslu-
stað kr. 71.08.
Gengið er reiknað Landsbanka-
gengi þessa dagana, bæði á ster-
liaigspundum og dollurum. Banka-
gjaldið er örlítið hærra þagar
keypt er í Ameríku vegna ’pess,
að þar þurfti að láta bankann
taka við farmskjölum. Farmgjald-
ið er reiknað hið lægsta, sem Fim-
skipafjelagið hefði fengist til að
Nýja BIÖ
Engin sýning i tewðíd
vegna trúmálafyrirlestranna
sem haldnir eru þar.
Seros-þvottasápan er best
fæst hjá flestum kaupmönnum
bæjarins.
Fyrirliggjandi i
Rúgmjöl.
Hrísgrjón.
Majsmjöl.
Majs mulinn.
Rúgur.
‘ Fóðurmjöl.
Bygg.
Bankabygg.
Cacao.
Mjólk uiðursoðin.
Kex, sætt og ósætt.
H.f, Carl Höepfner.
taka olíuna fyrir, en ihafSi verið
frá Ameríku kr. 22.00 og kr. 24.00
í tveimur síðustu ferðunum fyrir
Steinolíuf j elagið.
Steinolían frá Englandi verður
þannig kr. 1.59 ódýrari tunnan,
komin á gey-mslustað, heldur en
frá Texas Co. Munu þá allir „sem
nokkuð vita” sjá frá hvorum
staðnum var betra að kaupa.
Við þetta bættist, að til þees
að taka olíuna frá Ameríku hefði
þurft að taka heilan farm, en
enska tilboðið gilti jafnt um Tninuj
kaup sem stærri, og að hægt var
að fá ensku olíum frá Leith og
Sunderland, 'hjá Neweastle, á
venjulegum siglingaleiðum skip-
anna til Englands. Olíuna var þá
hægt að fá töluvert skjótar og
auk þess hægt að iába skipin fá
farm til Englands, en til Ameríku
var þá enginn flutningur. Þegar
olían var flutt hingað í byrjun
sept. var ferðin því jafnfnaimt
notuð til hestaflutnings til New-
(castle. Mundi hver heilvita maður
með þetta alt fyrir augum hafa
tekið enska tilboðið fram yfir til-
boðið frá New York.
Þar sem nú hafa verið hrakin
ummæli hr. G. Á. um tað ame-
ríska olían muni hafa verið 15-
20 kr. ódýrari tunnan, en hin
enska, er rjett að minnast á sölu-
verð Landsverslumar á olíunni.
Hr. G. Á. segir það hafa verið kr.
94.00 að meðaltali, en það var
kr. 55.00 pr. 100 kíló, plús 6 kr.
tuniuan tóm, eða að meðaltali kr.
88.50 með tunnu. Má gera ráð
fyrir að hr. G. Á. leggi að minsta
kosti sölukostnað á vörur sínar
og einhvern hagnað, og ætti hon-
um varla að ofbjóða verðlag það,
sein lijer segir: