Morgunblaðið - 30.03.1922, Side 2

MOKGUNBLAiIP
6. Þessi me^vitund um óhuMIei'k
getur ekki orðið til neima því aðeinis
að þær þjóíir (eða stjórnir þeirra)
eem óska að fá erlend lán, skuld-
bindi aig af frjálsum vilja til: að
viðurkejina allar opinberar slruldir og
skuldbindi ngar, sem þaer hafa undir
gengist eða mnnu gangast undir, og
trygðar hafa verið með ábj-rgð ríkis-
ine, sveitarfjelaga eða annara opin-
berra stofnana, og sömuleiðis að við-
urkenna ikvöðina til íþess að bæta er-
lendum eiigendum .það t.jón eða tap,
er þeir kynnu að verða fyrir sakir
eignarnáms. pessi skilyröi eru nauð-
syrileg fyrir viðgangi verslunarinnar
við Rússland.
Stjórn Rússlands hefir krafist opin-
bemar viðurkemningar. Bandamanna-
ríkin geta ekki veitt slfka viðurkenn-
ingiu, nema því að eins að rússneska
stjómin fullnægi framangreindurn
krdfum.
-------o-------
S v a p
til Olafs Friðrikssonar.
l>ví má rúflsneski pilturinn ekki
koma aftur?
Ólafur Friðriksson heldur áfram,
eftir lítilli getu, að rægja okkur
Jón Magnússon og ófrægja út úr
rússneska drengnum.
f þetta sinn er það kjarni máls-
ins hjá Ólafi, að drengnrinn sje
útskrifaður af spítalanum, að hann
hafi læknisvottorð þaðan um að
hann smiti ekki (sje „smittefri“)
•og sje 'því ólöglegt og ástæðulaust
að banna honum að koma hingað
aftur. Þá á Jón Magnússon að
hafa ráðið því að drengurinn var
settur á Eyrarsundsspítalann og
«ð honum hefir verið vísað burt
úr Danmörku. Jón Magnússon á
látlaust að hafa „o£sótt“ þenuan
■dreng, sem hann líklega íhefir
aldrei sjeð fyr en á skipinu, og
ástæðan á að vera sú, að breiða
yfir það glappaskot mitt, að telja
trachom uæman sjúkdóm og hættu
legan. Eftir kenningu Ólafs er
sjúkdómur þessi ekki næmur og
ekki annað en berklaveiki í aug-
unum. —
Ekki er saga þessi allskostar
sennileg og aumur má sá land-
hi-knir vera, sem ekki veit jafn
niikið um næmar sóttir eða augn-
s.jiíkdóma og ritstjóri Alþýðublaðs
ins. En þetta reynir nú Ólafur
að hamra inn í höfuð alþýðunnar
og hjarga s.jer þannig út úr
skömminni. Hann heldur hanla
svo heimska að hún tríii þessu,
ef nógu lengi er á því klifað og
nógn miklu um það logið. Þetta
ei nú hans álit á alþýðunni.
Af því að Ólafur ber þó í þetta
sinn nokkrar ástæður fram, sem
i:m má tala, skal jeg svara þeim
stuttlega.
Að trachom sje næmur eða
smitandi sjúkdómur vita menn nú
með óyggandi vissu. Auk annars
hefir það verið sýnt með tilraun-
um á dýrum. Svo kendi Hansen-
Grut mjer og enga bók hef jeg
síðan sjeð sem vefengi það, held-
ur ekki neina ritgerð í læknatíma-
ritum og' er þó margt skrifað um
þennan kvilla.
Meðan Ólafur getur ekki tilfært
einn einasta merkan lækni eða
handbók um augnsjúkdóma, sem
styðji hans mál, þá má óhætt full-
yrða, að hann fari með fleipur
eitt í þessu atriði og það móti
betri vitund.
Ekki bjargar það Ólafi hætis
hót þó hann segi að sjúkdómur-
inn sje „tregsmitandi“. Það er
holdsveikin líka og berklaveikin
og eru þær ekki betri fyrir því
en mislingamir, sem eru bráð-
smitandi.
Það er jafnvíst að traclhom er
smitandi eins og að berklaveiki
er það eða mislingar. Og Ólafur
veit það vel, hvað sem hann seg-
ir til þess að fegra sinn illa mál-
st-að. Einn sjúklingur getur vald-
ið því, að veikin verði hjer land-
læg ef illa tekst til.
Þá er annað atriðið, sem oft
hefir komið fram í greinum Ólafs:
að veiki þessi sje ljettvæg eða
lítt alvarleg. Um þetta veit Ólafnr
auðvitað ekkert, maður sem ekki
þekkir trachóm á dreng, sem hann
tekur að sjer hvað þá meir. Yeik-
in gerir fjölda manna blinda eða
hálfblinda, hefir í för með sjer
mikil óþægindi og langvinna lækn
ishjálp og legst mest á fátæklinga.
Ólafur má telja alt þetta lítilfjör-
legt. Jeg tel það of alvarlegt til
þess að leika sjer að því og á
rnínu máli eru heilbrigðisstjómir
allra siðaðra landa, að svo miklu
leyti sem mjer er kunnugt. Víst
er um það, að í mörgum löndum
er stórfje varið ár eftir ár til
'því og hefði gert það hver sem í
hlut hefði átt. Jeg vil ekki eiga það
á hættu aS fá nýjan sjúkdóm inn í
landið. Og jeg býst viS, að hver sem
tekur viö landlæknisstörfum eftir
mig líti líkt á máliö. — Að Jón
Magnússon hafi farið frekar aö ráði
landlæknis í þessu máli en Ólafs
Friðrikssonar munu fáir lá homun.
Þó ekki skuli jeg halda langl út í
þessa ofsóknarflugu Ólafs, þá skal
jeg taka tvent fram, sem mjer er
kunnugt. Jón Magnússon sagöi í
samtali viö mig um rússneska
drenginn: „Stjórnin hefir engar ósk-
ir í þessu máli aðrar en aö farið sje
meö það sem einfalt heilbrigöismál,
hvort sem framkvæmdin verður auö-
veld eða erfið“. Jeg man þetta orö-
rjett af því, að mjer þótti undarlegt,
að J. M. skyldi taka slíkt fram, sem
jeg áleit auðvitað sjálfsagt. Þá
spuröi jeg og Jón Magnússon, er
hann kom úr utanför, hversvegna
irengurinn hefði verið lagöur á far
sóttaspítala, því venja var það ekki
fyrrum. Hann kvaðst ekki vita ann-
að um það, en aö Danir hefðu ráð-
iö því sjálfir. Jeg spuröi hann þá,
bvort hann hefði engin afskifti af
ai: verjast veikinni, og Ameríka >vi kaft 0g kyað haún eindregið
leyfir ekki slíkum sjúkldngum ^ nej yjg >vi Qg >4 m4 geta nærrj
laudsvist. Því skyldu mennirnir jlvort }jann muni hafa hlutast til um
geraþetta, ef um ljettvægan kvilla ag piltinum væri vísag úr landi í
væri íið ræða? Nei, veikin er hver Danmörku,
vetna tekin alvarlegur og leiður j p>ag er mog ofsóknargrilluna eins
kvilli, en þar sem mest kveður og tlest sem ólafur fer með, aö það
að henni er hiin talin -hin versta ^ enginn fótur fvrir því _ alt ein.
landplága. Þetta er jafn víst og tómf rvkti] >es>s ag kasta j augnn 4
sannanlegt eins og það að Ólafur almenningnum.
er ntstjon iupyoumaosms, aipyo-:
unni til lítils sóma.
í sambandi við þetta má geta j
þess, að trachom á ekkert skylt j
við berklaveiki. Er þetta eins og,
alt annað hreinn þvættingur hjá
Ólafi.
Þá er þriöja atriðið : hve lengi eru
trachomsjúklingar smitandi ? Um
þetta atriði vita menn ekki með
vissu vegna þess að sóttkveikjan
þekkist ekki. Þó er þaö álit ýmsra
bestu sjerfræðinga, að sjúklingamir
sjeu smitandi alla æfi t. d. Axen-
feld’s. Við það er það miðað, aö
þeir skuli hafa þvottatæki o. þvíl.
fvrir sig alla æfi. Hiö sama vakir
fyrir Ameríkumönnum er þeir
banna mönnum landsvist ef þess
sjást merki að þeir hafi haft
trachom, þó fulllæknað sje eftir því
sem oröið getur, og ekkert sje á aug-
anu að sjá, nema örlítiö gróið ör
eftir sjúkdóminn. Það getur veriö
aö þessi strangleiki sje óþarfur en
meðan enginn getur ábyrgst, að
smitunarhættan sje horfin, er hann
fvllilega rjettmætur.
Nú segir Ólafur að drengurinn
hafi fengið læknisvottorð um aö ^
hanu smiti ekki. Jeg efast um að
nokkur læknir gefi slíkt vottorð, sem
sannar þaö eitt, að læknirinn segir'
meira en hann veit, en auðvitað get
jeg ekkert fullyrt um þaö. Hitt er'
eðlilegt að drengnum sje slept af I
spítalanum, í landi þar sem veikin
hefir lengi verið innlendur kvilli, o,g
hvað þetta snertir gildir alls ekki
það sama fyrir oss og Dandi.
Við góða meðferð batnar trachom
aö mestu á nokkrum mánuðum og
sjónin bjargast. pó hættir sjúkling-
umirn við afturköstum og það árum1
saman og er líklegt aö þeir sjeu þá!
þá smitandi, ef ekki alla tíð.
Ef nú þess er spurst hversvegna j
drengurinn fái ekki að koma hingað;
aftur, þá er það vissulega ekki af
því, aö Jón Magnússon sje að of-
sa-kja hann, eins og Ólafur reynir
að telja fólki trú um. pað er blátt
áfram af því að jeg hef lagt á móti
Guðm. Hannesson.
-----o-----
Vinnuvísindin.
Út af tillögum þeim, sem fram
hafa komið á Alþingi, um að leggja
niöur kennarastól í hagnýtri sálar-
fræði, hefir stjórn Iðnfræðafjelags
íslands sent Alþingi erindi það, er
fer her á eftir:
Sökum þess að frumvarp hefir
komið fram í hinu háa alþingi, xun
að leggja niður kennaraþtarfið í
hagnýtri sálarfræði við háskóla Is-
lands. viljum vjer leyfa oss að koma
fram með ástæður fyrir því, að til-
tæki þetta sje mjcig misráðið.
Ilagnýt sálarfræði er tiltölulega
ný frœðigrein. Má svo heita, að
mönnum hafi ekki opnast augu fyrir
gagnsemi hennar, fyr en á ófriðar-
árunum. En þá komst líka skriður
á Sáu ófriðarþjóðimar að hagnýt
sálarfræði gat orðið mjög mikilvægt
atriði til þess að vinna ófriðinn, og
var lagt mikið í sölurnar fyrir hana
frá báðum hliðum. En að ófriðnum
lokum sáu þær, að hagnýtmc sál-
arfræðinnar var bjargráð til þess
að komast úr vandræðunum, sem ó-
friðurinn hafði skapað þeim. Hafa
þær og margar hlutlausar þjóðir
kepst við að koma upp stofnunum,
kaupa vjelar og verkfæri og útvega
mikilhæfa menn til þess að búa þessa
rýju frœðigrein sem fyrst og best úr
garði. Einmitt til viðreisnar sjer.
pað má raunar segja, að með er-
lendum stórþjóðum sje iðnaður og
tækni á miklu hærra stigi, þar sem
naumast er hægt að telja að nokk-
uð sje til af því tagi hjer á landi.
Einnig er verkaskifting hjá stór-
þjóðunum miklu meiri. En þar sem
svo er háttað, er gagnsemi hagnýtrar
sálarfræði miklu víðtækari og aug-
ljósari. Mætti því segja, að þessi
grein hefði ekki erindi hingað enn-
þá. En svo er þó eigi.
Hvar er best að vátryggja
eigur sinar gegn eldi?
Hjá hinu góðkunna og ábyggilega vátryggingarf jelagi:
„The Eagle Star & British Dominions Lnsurance Co. Ltd.
Aðalum'boðsmaður:
Garðar Gislason,
Hverfisgötu nr. 4. Talsími nr. 681.
Qlympmnefnd Knattspyrnumanna.
«
SEtugga-Sueinn
verður leikinn á föstudag kl. 8 síðdegis í Iðnó. — Aðgöngumiðar
verða seldir í-Iðnó frá kl. 4 í dag.
vantar naig frá 14. maí næst komandi Guðmundur
B. Vikar k’læðskeri. — Vöruhúsinu, sími 158.
vantar á nýja botnvörpunga, H.f. „Sleipnir“. — Menn snúi sjer
til Magnúsar Blöndahl, Lækjargötu 6 B.
Jarðarför konunnar minnar sál„ Sólveigar Sigurðardóttur, fer
fram laugardaginn 1. apríl frá Fríkirkjunni og hefst með húskveðju
á heimili dóttur okkar, Berstaðastræti 63, kl. 1 eftir hádegi.
p.t. Reykjavík, 29. mars 1922.
Guðni Símonarson,
Breiðholti.
Hagnýting sálarfræðinnar gengur
út á það, á eina hliöina aö hjálpa
verkaskiftingu þjóðarinnar, á aöra
hliðina að hjálpa vinnubrögðum
þeim, sem ekki verða með vjelum
unnin. Getur það verið vinna við
vjelar eða með verkfærum. Sálar-
frœðin finnur starfshæfileika manns
og setur hann í þann sess, sem hent-
ar honum best. Verður það bæði
manninum og þjóðfjelaginn að besta
gagni. Þetta er gert með sjerstök-
um hæfileikaprófiun. Hjer stendur
til að halda eitt slíkt próf við bæjar-
síma Reykjavíkur innau skainms.
Er enginn vafi á, að með slíku prófi
getur afgreiðslan hjer stórbatnað
með tímanum. Erlendis eru slík
próf víða lögskipuð við fle.stalla þá
atvinnu, er lífshætta gétur stafað
af mistökum, t, d. eimreiðaakstur,
vjelflug o. m. fl. Mundi ekki van-
þörf á, raeðal annars, að prófa hæfi-
loika sumra bílstjóranna vorra.
Enda þótt fáar atvinnngreinar
sjeu hjer enn, sem þannig er háttað,
að slvs hljótist ávalt af mistökum,
þá eru þó margar hjer, sem spara
mætti stórfje á, ef hinir rjett.u rnenn
fengjust á rjetta staði, og þarf varla
að orðlengja um það.
Hin hlið hagnýtrar sálarfrœði, sú,
er að hagnýtingu líkamsrínnu vorr-
ar snýr, er þeim mun mikilsverðari
þjóð vorri, sem vjer vinnum tiltöhi-
lega fleiri líkamsstörf en aðrar þjóð-
ir, er miklu meira nota vjelarnar.
Það er einmitt þessi hliðin, sém ætti
að vera bjargráðin nú, og sem fjár-
málamenn vorir og hagfræðingar
hefðu getað bent á til þess aö
„framleiða og spara“ . Mcö hagnýtri
sálarfræði eru prófuð handbrögð og
hreyfingar við vinnuna, hverjar
sjeu hægastar, notadrýgstar og hrað-
virkastar. Með öðrum orðurn, hver
vinnubfögð veiti ódýrasta fram-
leiðslu.
Það er engum vafa bundið, að
væri þetta mál rannsakað hjer á
landi, myndi vera hægl: að henda
á sparnað svo tugum. jafnvel hundr-
uðum þúsimdum króna skifti á ári
hverju. Þess er þó ekki þörf hjer,
því það vill svo vel til, að margir
síldar- og fiskiútgerðarmenn hafa
viðurkent að prófessor Guðm. Finn-
bogason hafí sparað þeim stórfje
með tillögum sínum, og hefir hann
þó ekki getað verið óskiftur við þetta
starf, sökum annara trúnaðarstarfa,
er honum hafa verið fengiu í heudur.
Auk þess hefir hann oröiö að
vinna við lítinn velvilja ogskihiing
manna alment. Það eru fleiri en
vjer sem lít.um sömu augum á þet.a
mál, því aö Fiskiþingið og útgerðar-
mannafjelagið hafa nefnt sinn manir1
irm hvort, á sameiginlegum fundi
með Iðnaðarfjelagi Islands, til þess
að vinna að reglubnndnum rannsókn
um á vinnubrögðmn við fiskverk-
un. Vitanlega getur árangurinn ekki
orðið stórfeldur. sökum þess, að
starfsfje vantar. En vjer vonum þó,
að hann verði nægilegur til þess, að
opna augu hins háa alþingis síðar,
svo að því megi ljóst verða,
.1) að þetta embætti er nauðsyn-
legt,