Morgunblaðið - 16.04.1922, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 16.04.1922, Blaðsíða 2
MORGUNBLAÐIB og Norðmanna, viðvíkjandi fundi Til þess >á að geta sýnt >að og byggingu Ameríku um árið svart á hvítu, að ekki væru öll 1000 og mæltist til þess að hann ráð úti, >ótt landar styrktu sýn- lcæmi á fund nefndarimrar, sem ii.guna ekki með 'nægu fje, skrif- jeg áður gat um. Vilhjálmur lof- aði jeg formanni Clubbs, sem jeg aði mjer að vera >ar, sem hann og hafði verið fjelagi í síðan jeg kom «iti. öá fundur lyktaði >annig, hjer, og spurði hann, hvort hann að hvorugir ijetu sig, en >ó var mundi vilja. hjálpa mjer til þess Norðmönnum erfitt um að ha.lda að leita til ríkra Ameríkana um >ví til streytu, að Þorfinnur hefði styrk, gætum við ekki safnað því verið Norðmaður, en >eir vildu fje mcðal landa, sem nægði fyrir verið um annað en Norðmenn að kostnaði við sýninguna. H. E. Ed- ræða >á á íslandi, íslendingar monds er mafn formanns fjelags hefðu ekki verið til fyrri en >essa og fjelagið er „Intercolle- lengra leið fram á aldirnar. Það giale Cosmopolitan Club“. Ilann gátum við ekki samþykt, íslend- skrifaði mjer samstundis og kvaðst ingar. Áður en við skildum þetta fús á að hjálpa mjer, ef jeg þyrfti kvöld, vissi jeg með vissu að jeg á að halda, með fjársöfnun meðiai hafði Vilhjálm með málinu, og velviljaðra ríkra Ameríkana. Þetta það gerði það að verkum, að hin- gaf mjer fulla vissu um að mjer ir„ sem voru Gunnar Guðmunds- var óhætt að halda áfram örugg, son og Anton Jensen, voru styrkt- án >ess að knífa altof mikið ko.stn ir í trúnni á möguleikana til þess aðinn. Á hinn bóginn þekti jeg að framkvæma það. Gunnar Guð- þrautseigju Aðalsteins í fjármál- mund.sson kom með þá uppástungu um og vonaði því að aldrei kæmi — sem reyndar áður hafði kom- til þess að þetta yrði notað, sem ið frá Miss Spence, að við gætum og reyndist sia.tt. Okkur safnaðist sýnt ferðir og störf Vilhjálms svo mikið fje, að við getum borg- Stefánssomar i sambandi við „A- að öllum sem unnu fyrir okkur og merikas Making“. Jeg greip tæki- allan áfallinn kostnað af sýning- færið og boðaði fund í nefndinni unni. Við sem unnum að henni íslensku 3. sept. Það var úrsliti- höfðum aldrei búist við kaupi fundur um forlög málsins. fyrir starf okkar. Hepnaðist hún, Nú byrjaði jeg að skrifa í Vest- var >að okknr næSileg umbun. ur-íslensku blöðin um málið. Við °S Það ^erði hún, hamingjunni sjc sendum áskoranir til landa, sem lof- Ný.jar sannanlr um >að ber- við settum í blöðin. Vilhjálmur ast m.ier daglega. Ávextirnir verða Stefánsson sendi blöðumim brjef, sumir len^ að vaxa nPP af >eim þar sem sem bann ljet í ljósi álit fræÍum’ sem sáS var- sitt á málinu. Nýjir menn komu í Nokkur hátíðahöld, skrautsýn- nefndina. Jeg sagði af mjer for- ingar og annað þessháttar fór mensku, sa að jeg gat gert meira fram j sambandi við sýninguna. gagn sem ritari. Svo fekk jeg yjg íslendingar reyndum að láta mjer, tveggja vikna frí. Var svo ghhi 4 okkur standa, þa.r sem heppin að kona bauð mjer að um þátttöku allra þjóðflokkanna dvelja hjá sjer úti í sveit. Jeg var ag rœga. yjg sýndum einnig var þreytt og þurfti þess. Þar gat fun(j Ameríku af íslendingum og ^jeg skrifast á við ýmsa viðvíkj- tilrann til þess að byggja landið andi málinu. Nú ljetum við áskor- af f>orfinni og hans fjelögum. Það unum rigna. yfir fólkið. Aðalsteinn sýn(ju Norðmenn líka, það er að Kristjánsson var orðinn gjaldkeri SOgja. Leif en ekki Þorfinn. En og sýndi mikinn ahuga. Hundrað vjg íslendingar, eða okkar Leifur, dala gjafir komu frá nokkrum. var Játinn vera á undan Norð-1 Landar í Canada kusu samskota- manna Leifi. Ilinn íslenski Leifnr: nefnd. Munir voru sendir til sýn- EjríkSSOn og Indíáni voru útverð- j ingarinnar. Pundir í miðnefndinni jr fremsf a sýningarsviðinú með- j með hinum nefndunnm voru tíðir. an a]]jr ]andafundamenn og land- Þar varð jeg oftast að^ mæta í könnuðir hinna ýmsu þjóða voru j stað formanns, sem nú var Gunn- lcjcl(ijr fram á sjómarsviðið. Mið-j ar Guðmundsson, vegna annríkis nefnd sýningarinnar ljet okkur i113118. ' ekki-gjalda, heldur njóta þess, að Jeg var svo heppin að jeg þuríci við vorum minsta þjóðin, sem ekki að hafa nemendur mína, við þátt tók í sýningunni. Sjerstakt Columbía, í mörgum flokkum og; „prógram“ treystum við okkur hafði því aðeins þrjá tíma í viku ekki til að hafa, við að eins sýnd- þar. Allur anmar tími var notað- j um lifandi myndir (slides) einn nr í þarfir sýningarinnar. Jeg sá daginn, af mönnum, stöðum og það, að einasta ráðið til þess að atburðum heima og í Ame- hún gæti hepnast, var að vinna! ríku. Jeg vildi óska að Þorfinnur að henni af öllum mætti, því fáir i og Guðríður með Snorra hefði höfðu mikinn tíma, og nú var jeg verið komið á sýninguna. En það málinu kunnugust. Meðnefndar- að jeg ekki var búin fyrir löngu menn mínir hlífðu mjer heldur.að skrifa þjer og biðja þig um ekki, jeg segi þeim það ekki tíl j eitthvað, stafaði af því, að jeg var lasts. Þeir unnu vel eftir mætti,! ekki viss um þátttöku okkar í sýn einkum vil jeg þar nefna Ólaf higunni fyr en, eins og áður er Ólafsson, hann sýndi mikla ósjer- hlífni, einkum meðan á s,\ ning- unni stóð, og var með af lífi og sál eftir að hann var sannfærður tim að við ættum að taka þátt í henni. Það sem olli mjer mestrar áhyggju í fyrstu var ef fjárskort- ur yrði. Jeg hafði ekkert að gefa nema vinnu mína. Jeg vissi, og hafði oft heyrt á meðnefndarmönn um mínum, sumum hverjum, að þeir kærðu sig ekki um að láta leggja á sig fjárútgjöld fyrir óvar fæmi og flan án nokkurrar trygg- ingar fyrir fje. Það var hvort sagt, 3. september. Þá var það að jeg settist niður og skrifaði þeim sem jeg treysti best til þess að bregða við og láta ekki líða lang- an tíma þar til þeir væru búnir að ákveða, hvort þeir vildu nokk- uð gera eða ekki fyrir okkur, og þar á meðal varst þú. Frú Kristín Símonarson og Helga Jóhnson eiga miklar þakkir skilið fyrir hvað fljótt þær bmgðu við. Mun- ii þeir- er þær sendu og myndir Magnúsar Ólafssonar urðu okkur að miklu gagni. Gaman þótti mjer að því, að fyrsti maðurinn sem tveggja að jeg var viss um fóm- gaf til sýningarinnar var Austur- fýsi landa, enda reyndist það svo. ífclendingur: Kaupmaður Garðar Gíslason var á fundi hjá okkur þar sem málið var rætt, og hann viar ekki í neinum vafa um að við mundum verða með, þrátt fyrir það, að það var óafgert, og var fyrstur til að gefia. Islendingar hafa aldrei, svo jeg viti til, tekið neinn verulegan þátt í sýningum hjer í þessu landi eða annarsstað- ar en á Islandi fyr en nú. Von- landi er að þeir láti aldrei ganga lengi eftir sjer framar, því nú hafa þeir sýnt og sannað, að þeir geta unnið stórvirki ef þeir eru samtaka, kraftamir samstiltir. Að safna saman 1400 dölum víðsvegar um alla Ameríku og munum úr öllum áttum á sem svanar tveim mánuðum, sýnir hvað hægt er að gera sje nægur tími og áhugi fyrir málefnþ sem alla varðar, því lengstur tími gekk í það að sannfæra landa hjer í New York um að þeir ættu að nota tækifærið og að það væri áhættulaust fyrir þá. Eftir að sýninguuni var lokað, sem var 13. nóvember, byrjaði nýtt starf, að koma öllu því sem hafði verið lánað til hennar í hendur eigendanna aftur, og varð það mitt verk. Það voru svo ótal mörg störf, sem af þessu leiddi, að það var góð viðbót við það sem á undan var gengið. Enn er ýmsum reikningum ólokið og get jeg ekki liætt að láta það taka upp tíma minn meira og mhma fyr en öllu er komið í lag. Þetta er að nokkru leyti saga sýningar- innar íslensku árið 1921 í New York. Þú baðst mig að gefa þjer j^nákvæmar upplýsingar“ af allri minni „fyrirhöfn“. Jeg gat það ekki nema segja sögu sýningar- innar, því jeg var meira og minna riðin við hana alla. Jeg sýndi ei.ga „fórnfýsi“, sem þú minnist á, í þessu starfi mínu, jeg gerði aðeins skyldu mína; jeg hafði trú á málinu, sem aðra vantaði, því var eðlifegt að störfin kæmu á mig. Þessa trú gæti jeg ekki sagt þjer hvers vegna jeg hafði, hún virtist vera heimskuleg í augum flestra. Tvö brjef, sem birt hafa verið í vestur-íslensku blöðunum, sýna hvemig miðnefnd sýningar- irjnar „America‘s Making“ lítur á þátttöku okkar íslendinga í sýn- ingunni. Jeg læt þau hjer innan í, svo þú getir sjeð þau og lofað ein- hverjum þeim að sjá, sem hefðu gaman af. Yænt þykir mjer að heyra, að ýmsum béstu mönnum heima finst allmikils um vert að tækifærið var notað til þess að kynna okkur út á við. Þetta er að ems byrjun; það þarf mikið til að breyta rótgrónum hugmyndum manna, þegar um svo óverulegt atriði, í þeirra augum, er að ræða eins og það, hvort íslendingar sjeu Eskimóar eða mentuð þjóð. En dropinn holar steininn ogsvo er hjer. Jeg get ekki stilt mig um að nefna eitt atriði, sem sýnir að tt kið hefir verið eftir okkar sýn- ingu meira en flestra annara þjóða. Myndasmiðurinn, sem tók myndir af henni sagði mjer ný- lega, að öll helstu tímarit hjer, sem nota myndir, hefðu fengið myndir hjá sjer frá sýningunum 9g mörg þeirra hefðu aðeins hald- ið eftir myndunum af íslensku sýningunnn Þau hafa að öllum líkindum í hyggju að nota þær í sambandi við greinar um ísland, seinna meir. — Þetta er orðið langt mál, og lengra en jeg bjóst við. Það er skrifað í mesta flýti. Jeg er farin að læra það af Ame- Það tilkynnist vinum og ættingjum að fóstursonur minn elskulegur, Erlendur Rafnsson, andaðist að Vifilstöðum 5. þ. m. Jarðarförin ákveðin miðvikud. 19. þ. m. og hefst með hús- kveðju frá heimili hans Vatnsstíg 9, kl. 12 á hádegi. Fyrir mina hönd og aðstandenda. Soffía Jónsdóttir. Jarðarför litla drengsins okkar Harðar er ákveðin miðviku- daginn 19. apríl kl. 11 fyrir hádegi frá heimili okkar, Hverfisgötu 32 b. Anna Jónsdóttir, Þorgils Guðmundsson ■■9» ríkumönnum að vera æfinlega í cnnum. Þú mátt ekki gleyma því, þeg- lar þú lest það sem jeg nú hefi sagt þjer, um afskifti mín af sýn- ingunni, aö það er sagt frá mínu sjónarmiði. Þú taliar um að fá það umtalaS í blöðunum. Jeg veit að þú vilt gera það fyrir mig. Jeg á ekkert lof skilið, jeg er verk- færi, ekkert annað. Það er líklega mjer til góðs að jeg hefi stund- um lítið að vinna með. Jeg vildi helst aldrei þurfa að spyrja hvað jeg fengi fyrir vinnu mína. Jeg veit að jeg þarf ekki að útlista það fyrir þjer, þú hefir aldrei unnið hvorki fyrir fje nje frægð. Mitt starf er ólíkt þínu. Það er engin list til þess að göfga heim- inn, það er sprottið af löngun til þes.s að gagna landihu mínu. Þú ræður hvað þú gerir við frásögn mína. Mjer er sama hver sjer hana; hún er sönn. Jeg hafði ætlað mjer að skrifa sögu sýningarinnar í fáum drátt- um. Hefði ef til vill aldrei gert það hefiðir þú ekki beöið mig um þessa skýrslu. Jeg læt nú hjer staðar numið, og bið þig fyrirgefa og lesa í málið. Hólmfríður Ámadóttir. -----o- Erl símfrotruir frá frjettaritara Morgunblaðsins. Khöfn 14. aprfl. Genúaráðstefnan. Símað er frá Genúa, að sir Robert Horne, fjármálaráðherra Breta, hiafi verið kosinn i’°r' maður fjármálanefndar þeirrar> sem skipuð hefir verið á ráð- stefnunni.1 Lloyd George hefir la?t fyr- ir fjárhagsnefnd ráðstefnunnar áiitsskjal viðvíkjandi stóru út- lendu láni handa Þjóðverjum. Walther Rathenau utanríkisráð- herra Þjóðverja hefir reynt að koma skaðabófcamálinu á fram- færi á ráðstefnunni í þeim til- gangi að fá endurskoðun á borg- unarákvæðunum sem gerð voru í Cannes. En fundurinn neitaði að taka þetta mál til umræðu. Lloyd George hefir fengið því framgengt að Þýskaland og Rússland verða gerð jafn rjett- há og hin ríkin (sem taka þátt i ráðstefnunni?) Þniðja ánsþing Þjóðræknisfjelags íslendinga í \ esturheimi var liáð í Winnipeg í febrúarmánuði og stóð yfir í 3 daga. Af því ætla má að Islend- ingum hjer heima leiki hugur á að fylgjast með þessari þjóðemis- starfsemi Vestur-íslendinga, verð- ur hjer sagt frá helstu málunum, scm þingið hafði til meðferðar og þeim samþyktum, sem gerðar voru í þeim. Fyrst er þó rjett að drepa á það, að fjelagsmönnum hefir all- mikið fjölgað á árinu, bæði hafa einstakir menn gengið í fjelagið> og auk þess hefir minsta kosti ein deild verið stofnuð. Þá hefir og fjelagið gengist fyrir barna- kenslu, t. d. kostað tvo umferð- arkennara í vetur. Hafa þeir kent um 130 börnum á 60 heimilum. A llmiklnm peniugum hefir og fje- Ingið varið til bókakaupa. Forseti fjelagsins, síra Jónas A. Sigurðsson, kom fram með þá till. þegar í byrjun þingsins, að það legði einna mest kapp á að koma í framkvæmd þessum fimm atriðum: að íslenska væri töluð á heim- ilum Islendinga vestan hafs, að fá íslendinga til að lesa og læra sín fegurstu ljóð og sögur, að hjálpa börnum og unglmg’ um til að læra íslensku, að stofna og stvðja íslenskt scngfjelag, að sníða lög og reglur fjelags- ins svo, að það yrði sem flest- um aðgengilegt- F.jelagið hefir nú upp á síð- kastið haft í hyggjn að gefa út lesbók handa bömum. Á þing- inu uú var það mál til umræðu. Samþyktí það að lesbók yrði gef- iu xit, er tæki við af stafrófs- kveri og sniðin væri eftir þörfum vestur-ísl. borgara, og er mikill hugur á því að flýta útgáfunni sem mest. Þá voru og samþykt á þinginu í útbreiðslumálinu þau atriði, að blöðin íslensku vestan hafs sjeu hagnýtt til útbreiðslu fjelagsmála, að fyrirlestrar og samkomur sjeu haldnar víðsvegar um bygðir ís- lendinga vestan hafs, fjelaginu tíl eflingar og útbreiðslu, að fjel- agið stofni og styðji íslenskt söng fjelag, að fjelagið styðji kenslu-* starf í íslenskri tungu og bók- vísi, eftir því, sem því er unt. Þá samþykti þingið ennfrem- ur, að halda þeirra íslensku kenslu áfram, sem fjelagið hafði haft með höndum, og helst að fjölga kennurum. Útgáfa tímaritsins var og sam- þýkt líka, var sami ritstjóri á' kveðinn, síra Rögnvaldur Pjeturs- son. Mannaskifti og samvinna við tsland, var eitt málið, sem þing-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.