Morgunblaðið - 15.05.1922, Page 1

MORGUNBLAB
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögpjetf a
Ritstjóri: Þorst. Gíslason...
9. Arg., 158 tbl.
Þriðjudaginn 15. mai 1922.
ísafoldarprentsmiöja h.f.
Gamla Biö
□ratning UEraldarinnar
3. kafli 5 þættir — afskaplega spennandi
Gyðingurinn frá Kuan Fu.
Maud Giegaard og fylgdarmenn hennar leggja af stað að
leita uppi auðæfi drotuingaiiunar af Saba.
BúnaQarfjelag Seltirninga
heldur fund í Barnaskóla hreppeins laugardaginn 20. maí á hádegi.
Allir meðlimir fjelagsins þurfa að mæta.
Sig. Þörólfsson.
Tilboð
óskast um smiði á 300 kossum. — Nánari
upplýsingar hjá
AfengisversluEi rikisins.
Maðurinn minn, Pjetur Guðmundsson kennari, andaðist á
i sínu á Eyrarbakka 8, þes&a mánaðar kl. 10 fyrir hádegi.
Jarðarförin fer fram þriðjudaginn 30. þessa mánaðar.
Evrarbakka, 11? maí 1922.
Elízabet Jónsdóttir.
Landskjörið.
i.
1 er 1 annað sinn seon lands-
^6r hjer tram- Þogar það
1 friam í fyreta sinn, fyrir 6
rr|.. ’ KOmu Heimastjórnarmenn 3
2 (a^’ Sjálfstæðisflokkurinn
þá " ^°^tur Óháðra bænda, sem
k Var SVo kaUaður 1. En við hlut-
Voru Þeir þrír, sem kosnir
11 verið a lista Heimastjómar-
°kksms, allir dregnir út, og í
‘dað þeirra á nú að kjósa 3 menn.
i’rír listar komu þá fram, sem
eugum manni náðu: frá Langsum-
a,ónnum, frá hinum svonefnda
^agbændaflokki 0g frá verka-
^ÖQnum.
o1i'i0kkaSkÍftÍngm 1 Þ'ngmu er
fl°kki ^nnUr ’in en þá var. Gömlu
aíöir> Heimastjórnarflokkur-
°kki °f ^ktfstæðisflokkurinn, eru
Þ«irr 6IlgUr trl’ ágreiningsmál
Hý ,a eru jöfnuð og horfin, og
• ^reiningsmál komin frarn í
, lpra etað.
komTf af þei“ listum> sem uu
sem „/am’ marka andstæðurnar,
e,! y eru úelstar innan þingsins,
J það eru D-listinn og B-listinn.
meÍ - ^ b0rÍnn a°m
1 viðsýnis og samviunu á
ör--iasviðinu. B-iistinn «em
- . ÞronSsýnis og stjettarígs.
eir, sem að D-listanum standa,
“** »8 * «» Miagnússon tyr,.
forsætisráðherra kosinn. — Lands-
kosningarnar eru þess eðlis, að
þeim er sjerstaklega ætlað að
tryggja þinginu vitsmuni og þekk-
ingu, leggja því til reynda menn
með víötækri þekkingu á stjórn-
málum landsins og öllum högum
þess. Þeim mönnum er ætlað að
vera þar athugandi og leiðbein-
andi, koma í veg fyrir að van-
hugsuð mál nái þar fram að
ganga. Nú má öllum vera það
bersýnilegt, að Jón Magnússon
hefir þessa kosti til að bera í
fylsta mæli. Hann hefir nú lengi
veitt landsstjóminni forstöðu og
hefir þar af leiðandí öðrum frem-
ur yfirgripsmikla kunnugleika á
stjómmálum okkar, sem þinginu
eru mikils virði, og það má illa
án vera. Auk þess er hjer tví-
mælalaust um að ræða mikilhæf-
asta stjórnmálamann okkar ásíð-
astliðnnm árum. Tímiarnir, aem
hann hefir veitt stjómmálum okk-
ar forstöðu, eru þeir erfiðustu,
sem yfir land okkar hafa komið
rú um langt skeið. Hann tók við
stjórnartaumunum einmitt þegar
mestu ófriðarvandræðin bar að
höndum. Tímabilið, sem síðan er
liðið, hefir haft í för með sjer
sífeld stjómaskifti hjá flestum
þjóðum álfunnar. Og vandfundinn
mundi hjer hafa verið sá maður,
sem þing okkar og þjóð hefði un-
að jafnlengi við í æðsta valda-
sessi á undanförnum vaudræða- í sínu hjeraði. Getur enginn, sem af
tímum 1 og Jón Magnússon. Að- sanngirni vill um listana dæma, lit-
kasti ag' aðfinningum varð hann iS öðruvísi á en svo, að D-listinn
að sæta, eins og allir, sem með sje sá af þeim, sem flestir hljóti að
völd fara og eitthvað láta til sín aðhyllast.
taka. En þótt nú sje ekki lahgt
um liðið frá því, er hann sagði at' «------o-------
sjer, þá er nú þegar svo komið, i
að menn hafa sjeð og sannfærst;
um, að þær sakir, sem mest hefir j
verið á lofti haldið gegn honum,'
eru i-angar sakir. Má þar fyrst og
fremst nefna hin hvössu ummæli
ýmsra blaöa um Spánarsamningana,1
sem þingið hefir nú nær einróma
lokið lofsorði á, og tjáð sig sam-
Lloyd George
Ofl
friðapmálin.
Um það leyti sem Genúaráöstefn-
dóma J. M. um allar gerðir hans an hófst, skrifaði danskur maöur frá
í því máli. Þá má og nefna orðu- Englandi grein í „Politiken“, sem
málið, þótt smámál sje. Hann hef- flvtur ýmislegt nýtt um afstöðu
iv verið eltur með látlausum brigsl Lloyd Georges til friðarmálanna frá
yrðum út iaf stofnun Pálkaorðunn- upphafi.
ar og útbýtingu hennar. Og svo Þá er nýkomin út Hvítbók frá
kemur það upp úr kafinu, að Al- onsku stjórninni og þar birt skjal,
þingi hefir á leynifundi átt frum- sem Lloyd George lagði fyrir friðar-
kvæði að því, að orðan var stofn- þingið 25. marts 1919. Skjal þetta
uð, en hann aðeins hiaft fram- hafði áður verfð prentað í bók, eftir
kvæmdina á hendi samkvæmt em- fyrv. forsætisráðherra Itala, Nitti,
bættisskvldu sinni. Og að af útbýt- sem nýlega var út komin og heitir
ingunni hefir hann ekki haft önnur „Hin friðarvana Norðurálfa“. —
afskifti en þau, að leggja til, eft- Skjaliö var lagt fyrir fimm-manna-
ir að hún var stofnuð, að hún ráöið, og Nitti lýsir ástandinu á
yrði veitt nokkrum titlendingum. friðarþingiuu um það leyti á þá leið,
Ilann vjek frá stjórn, eins og að þegar Lloyd George sá ekki,
kunnugt er, af því að hann vildi hvert sem hann leit, neinar alvarleg-
ekki fallast á stefnuskrá þá, sem ar tilraunir til þess að skapa frið,
í’ramsóknarflokkurinn hjelt fram heldur aðeins tilraunir til þess að
• í byrjun þings í verslunar- og koma Þýskalandi á knje,þá ljet hann
viðskiftamálum. En það fór svo, hreinlega í ljósi, aö þetta leiddi eklri
að hans skoðun á þeim málum til hins sanna friðar. Þá lagði hann
varð síðan ofan á í þinginu, en þetta álitsskjal sitt fvrir 5-manna-
ekki viðskiftahaftastefnuskráin, ráðið. Hann lýsti þar Norðurálf-
sem hann vjek fyrir. unni eins og honum kom hún þá fyr-
Þennan yfirburða vitmann ættu ir sjónir. í Rússlandi stóö þá bolsje-
nú allir landsmenn að vera samtaka víkastefnan sem hæst, og í Þýsba-
um að kjósa inn í efri deild þings- landi Spartaeushreyfingin, en verk-
ins, til þess aö hafa þar gagn af föll og vinnutregða í Frakklandi,
hans miklu þekkingu fyrir löggjöf Englandi og Ítalíu. Mikið af þess-
okkar framvegis. Úm þetta þarf eng-'um óróa er af heilbrigðum rótum
in flokkaskifting að eiga sjer staö. runnið, segir hann í skjalinu, og var-
Gömlu flokkunum báðum, Heima- anlegur friöur náist ekki, ef ætlun-
stjórnarmönnum og Sjálfstæöismönn in sje að endurreisa þjóðfjelögin
um, mætti að minsta kosti vera þetta ' eins og þau hafi verið fyrir 1914.
jafnkært. Hjer er um þann mann að Hættan sje sú, að múgnum verði út
ræða, sem bundið hefir enda á deilu- um alla Evrópu hrundiö í fang bylt-
mál þeirra, haft síðustu forgönguna ingamannanna, sem ekki sjái neina
fyrir beggja hönd í lokaþætti sam- leiö til endurreisnar aðra en þá, að
bandssamninganna og undirskrifað kollvarpa öllu hinu ríkjandi þjóð-
sambandslögin, er báöir þessir flokk- f jelagsskipulagi. Til þess aö forðast
ar höfðn orðið þar á eitt mál sáttir.: þetta setur hann svo fram tillögur
Næsti maður á listanum er gam- sínar og segir þar meöal annars:
alreyndur þingmaður, sem um langa ' „Jeg legg því fyrst og fremst á-
tíð hefir barist á þingi fyrir áhuga- í herslu á það í friöarskipulaginu, að
málum bænda, án þess þó að hann; viö, þegar Þýskaland hefir fallist á
hafi nokkru sinni látið flækja sjer J skihnála okkar, og þá sjerílagi þá
inn í þá hiua óheilbrigðu hreyfingu, skilmála, sem snerta skaðabæturnar,
sem reynt hefir veriö aö vekja þeirra opnum þv íleiöir til hráefnamarkaða
á meðal á síðustu árum, af blaöi því,; heimsins og verslunarmarkaða yfir-
sem ranglega hefir tekiö sjer, leitt að jöfnu viö sjálfa okkur, og
„bændablaðs“-nafnið, og nánar jað við gerum alt, sem unt er, til þess
verður vikið aö síöar. Úti um alt aö koma fótum undir þýsku þjóðina
land er þessi maöur að verðleikum | aö nýju. Við megum ekki bæöi lim-
vel metinn meðalbWdastjettarinnar, lesta hana og svo ætlast til að hún
og þaö hefir þetta blað oft heyrt, aö borgi* ‘.
I
Nýja Bió
Daníon.
Allir þeir sem unna
gódri leiklist, ættu að
að nota tækifærid og
sjá þessa snildarmynd.
Sýning kl. 8 l/a«
gamlir kjósendur hans, bændur hjer
austan fjalls, hafi sjeö eftir því, aö
þeir hafa ekki átt hann að fulltrúa
á þingi nú síðustu árin.
Hinir mennimir f jórir á D-listan-
„Hann sá ljósið, en kaus myrkr-
iö“, segir enska blaðið „Westmin-
ster Gazette“ um þetta. Og Asquit
hrópar nú upp: „Hve dýrölegt hefði
þaö veriö, ef Lloyd George hefðihaft
um hafa ekki átt sæti á Alþingi, en kjark til aö fylgja sannfæring
eru allir valinkunnir sæmdarmenn, sinni!“ — Hann sá ljósið, segir
sem njóta virðinga og vinsælda hver greinarhöf. Já, — ef friðurinn hefði
Trópenól
þakpappinn sem þolir
dt. Fæst altaf hjá
A. Einarsson & Funk,
Reykjavík.
r
I dómkirkjunni
heldur
frú Kommandör Povlsen
fyrirlestur, þriðjudag 16.
maí kl. 81/* síðdegis.
Efni:
Kraftaverk nútimans.
Fyrirlesturinn verður fluttur
á dönsku.
Kirkjusálmabókiu brúkuð.
verið grundvallaöur á hugsununum
í þessu skjali hans, þá hefði Noröur-
álfan veriö farsælli og heilbrigðari
nú en hún er.
En haun valdi myrkrið. — Já,
því verður ekki neitað, að friðar-
samningamir, sem hann setti nafn
sitt undir 28. júní 1919, fóru í mörg-
um atriðum í bág við það, sem hann
hafði haldið fram tæpum þremur
mánuðnm áður
Þetta nota þeir sjer nú ensku
stjórnarandstæðingarnir og vilja
gera úr L. G. sannfæringarlausan og
alvörulausan stjórnmálamann, er
leiki sjer með velferð álfunnar eftir
geðþótta kjósendamúgsins heima
fyrir. En greinarhöf. finnur honuin
margt til afsöknnar.
31. marts 1919, eöa 8 dögum eftir
að L. G. haföi lagt álitsskjal sitt fyr-
ir 5-manna-ráðið, flutti „Westm.
Gazette'1 símfregn frá frjettaritara
sínum í París, S. Huddleston, og í
henni er getið um viðtal, sem blaða-
maðurinn hafi átt viö háttstandandi
valdamann, og hans skoðun talin
þar ótvíræö skoðun hinnar bretskm
stjórnar. En innihald þessarar sím-
fregnar fellur nákvæmlega samam
við álitsskjal það, sem L. G. lagði
fyrir 5-manna-ráðiö 8 dögum áður
og nú hefir veriö birt. Og nú vita
menn, að sá háttstandandi valdamað-