Morgunblaðið - 22.06.1922, Qupperneq 2

MORGUNBLABIB
TOBLER-sýning og fleira í skemmunni hfá Haralði íöað-
Tobler
heimsfrsega átsúkkulaði
fæst í þes8um verslunum:
Jón Hjartarson & Co. Hafnarstr.
Verslun G Olsen, Aðalstræti.
Guðrún Jónasson, —
Versl. Breiðablik, Lækjargötu.
Versl. Búbót, Laugaveg.
— Lucana, —
Helgi Hafberg, —
Jón Magnússon & Maríua Laugav.
Guðjón Jónsson, Hverfisgötu.
Ingvar Pálsson, Hverfisgötu.
Ólafur Hjartaraon —
Bj. Jónsson & G. Guðjónsaon,
Grettisgötu.
Versl. »Grettir« —
Versl. Ól. Ámundasonar, Laugav.
Hafnarbúðin, Pósthússtræti.
Versl. A. B. C., Laugaveg.
— Jökull Hverfisgötu.
Sjáið Tobler í skemmuglugg-
anum hjá Haraldi.
Biðjið um
T O B L E R.
því «r verkaskifting og 'þjóðfje-
lagsskiprm nauðsynleg. Þjóðfje-
lögin sjá sjer hag í því að styðja og
glæða þá atvinnuvegi sína, sem
þjóðfjelagsheildinni eru gagn-
iegastir, þó þannig að hvorki skerð
ist framsóknarviðleitni nje „frjáls
samkepni‘ ‘ einstaklinganna. Sem
dæmi má benda á Búniaðarfjelagið.
Það nýtur mikils fjárstyrks af
ríkissjóði, isem -enginn átelur
(nema máske J. J.?). Því fje er
varið til ýmsra þarfa bændastjett-
arinnar, meðial annars til verð-
launa þeim sem fram úr skarar í
búnaðarsamkepninni. Það er ekk-
ert óeðlilegt þótt stjettirnar þurfi
meiri vernd og stuðnmg frá þjóð-
fjelaginu „þegar á móti blæs“, en
því miður eru þá ríkishirslurnar
venjulega tómar eða sandi orpnar
fr,á sólskinstímanum og veit J. J.
máske ihver best hefur þirlað
sandinum síðan hann lenti á „gras-
leynnl í sandhafi ísl. skulda“
(sbr. Fjármál landsins í 22. tbl.
Tímans).
Frh.
--------o--------

Khöfn 20. júní.
Samkomulag um fjármál Evrópu.
Símað er frá London, að sam-
komulag hafi tekist milli Lloyd
George og Poinearé um fyrirkomu
lagið á alþjóðaláninu, eftirgjöf
herlána og stefnu Frakka og
Breta á ráðstefnunni í Haag. Að
þessu fengnu hafa Frákkar fall-
ist á að taka einnig þátt í ráð-
stefnunni.
írsku kosningarnar marklausar
Blaðið „Daily Telegraph“ legg-
ur áherslu á, að kosningamar
sem fram fóru 15. þ. m. til ínska
grundvallarlagaþingsins, hafi orð-
ið markleysa ein, því að eigi hafi
greitt atkvæði nema þriðji hver
kjósandi í hæsta lagi, og fólkinu
bægt frá kosningunum með hót-
unnm um ofbeldi.
Frá Danmörku.
Rvík 21. júní.
Heimsókn konungshjónanna ítölsku.
Victor Emanúe'l Ítalíukonungur
og Helene drotning komu til Kaup
mannahafnar á miðvikudag (í
gær) kl. 11 árdegis til þess að
endurgjialda heimsókn Kristjáns
konungs tíunda og Alexandrínu
drotningar, í Ítalíu árið 1920. í
iör með ítölsku koungshjónunum
eru Schanzer utanríkisráðherra og
hirðráðherrann Mattioli Pastqua-
lini greifi. Krónprinsinn ætlar til
Hróarskeldu til móts við konungs-
hjónin. Meðan þau verða í Kaup-
mannahöfn ætlá þau að búa á
Amialienborg.
Síðdegis á miðvikudag heldur
borgarstjórinn móttökuhátíð fyrir
konungshjónin í ráðhúsi Kaup-
mannahafnar og um kveldið verð-
ur veisla setin á Amalienborg
Árdegis á fimtudag verður op-
inber móttaka veitt stjórnmálafull
cráum erlendra rílrja, og síðar um
daginn verða konuugshjónin við-
stö-dd er hyrningarsteinn verður
lagður að steínsúlu þeirri, sem
Rómaborg hefir gefið Kaupmanna
höfn og reist verður á Dante-
torginu (fyrir framan Glypto-
teket). Að öðrn leyti verður fimtu
deginum varið til að heimsækja
Thorvaldsens Musenm og ýrnsia
aðra staði í borginni.
Á fimtudagskveld verður hald-
in viðhafnarsýning í konunglega
leikhúsinu og síðan halda dianskir
listamenn kyndil-hátíð á Char-
lottenborg.
Neergaard ráðuneýtisforseti og
Sigurður Eggerz forsætisráðherra
munu verða boðaðir sjerstaklega
á fund konungshjómanna meðan
á heimsókninni stendur.
Atvinnuleysið.
Tala atviunulausra í Danmörku
er uú eigi hærrj en 36.992.
Útfluttar landbúnaðarafurðir.
Meðal útfluttra landbúnaðaraf-
urða í síðustu viku voru 2,2 milj.
kg. af smjöri og um 20 miljón
egg-
-------o----—
Strandferöirnar.
Síðan „Steírling“ strandaði,
hefur ekki verið nm annað meira
rætt, manna á meðal, en um það
efni, á hverm hátt strandferðun-
um yrði fyrirkomið hjer framveg-
is. Hringferðafyrirkomulagið var
búið að þreyta menn svo gífurlega
og gallar þess, iað eitt skip ann-
aðist nærfelt alla fólks- og vöru-
fiutninga meðfram hinrni hættu-
legu og afarlöngu strandlengju
Islands, voru komnir svo tilfínn-
anlega í Ijós, að flestir munu
vera á einu máli um það, að
ekki komi til mála að halda sama
fyrijrkomulagi áfram. Sterlings-
strandið varð því til þess, lað menn
vona, að losa menn við afaróhent-
ugar og strjálar ferðir og enn-
fremur til þess að koma á dag-
skrá almennu umtali nm þá stefnu,
sem taka bæri upp í innanlands-
samgöngum á sjó. Allir sáu, að
eitthvað varð að breyta til, ófært
var að halda í sama horfinu. Eu
þó miargra ára reynsla sje fengin
á ýmiskonar fyrirkomulagi hjer í
strandferðatilhögun, þá virðast
menn ekki vita, hvað sje beilla-
vænlegaist að gera, eða á hvem
hátt .siamgöngumum verði komið
í sem viðunanlegast horf eftir stað
háttum og þörfum. •
Þó mun mega líta svo á, að
einkum sjeu það tvær leiðir, sem
menn vilja láta fara eða geti
siameinast um. Hafa þó margar
uppástumgur komið fram svo sem
vonlegt er. En áreiðanlega er ekki
nema um þessar tvær 'leiðir að
ræða til þess að nokkur veraleg
bót fáist á samgönguörðugleikun-
um, og þeirri meðferð, sem oft
hefur orðið að hafia á farþegum
hjer með ströndum fram.
Önnur leiðim er sú, og mum húm
hafa meira fylgi alment, að landið
kaupi tvö skip, nokkuð stærri en
t. d. „Austra“ og „Yestra“, og
sjeu þau aðallega ætluð til fólks-
flutninga, hraðskreið sæmilega og
snoturlega. útbúin. Þessi skip eiga
að hafa aðalstöð hjer, em annað
sigli suður og austur um land og
hitt vestur og norður um land,
mætist á Akureyri, og sigli síðan
sömu leið til baka. Yerður þá
þetta sama fyrirkomulagið og haft
var, þegar „Sameinaða gufuskipa-
fjelagið“ hjelt hjer uppi stramd-
ferðum með styrk úr ríkissjóði.
En það fyrirkomulag var vinsælt
og er qhætt að fullyrða, að þá
munu hafa verið bestar siamgöng-
ur á sjó hjer við landið. Þessi
skip ættu að koma á sem allra
flestar hafnir, aðeins til þess að
setja upp farþega og taka þá, og
gæti því haft stutta viðdvöl al-
stað'ar n-ema á aðalhöfnunum. Og
vörur mættu þau ekki taka svo
teljandi væri nema til minni staða
þar sem of kostnaðarsamt þætti
a ðstór vöruflutningaskip kæmu,
því það er fram- og uppskipun á
vörum, sem lengstan tíma tekur
og tefur mest fyrir farþegum og
gerir þeim ferðiraar mörgum
hverjum kostnaðarsamar um efni
fram.
Vöraflutninga alla mundu svo
aftur á móti annast þau skip,
sem nú «ru til, skip landssjóðs og
Eims'kipafjelagsins, á allar stærri
hafnir. Síðan tækju flóiai- ■ og
fjarðabátar við af þeim og flyttu
þær til minni kauptúna og þorpa.
Og væri þá borgið bæði fólks og
vöruflutningum á hagkvæmari
hátt en verið hefir og flestum að-
iljum til bagsbóta.
Væri þess konar fyrirkomulag
tekið upp, sem nú hefir verið
drepið á, þarf engmn að ætla, að
slíkt yrði útgjaldalaust fyrir rik-
issjóð, minsta kosti fyrst í stað'.
En ekki væri úr iháum söðli að
detta hvað það sneriir. Því ekki
var Sterling mikil fjeþúfa ríkinu.
En á hað ber heldur ekki að líta,
heldur hitt, að atvinnuvegum vor-
um og framkvæmdum einstaklinga
sje ekki húið heint tjón með ó-
hentugnm samgöngnm. Góðar siam
göngur eru e'kki altaf bein tekju-
lind fyrir ríkin, en þær era þeim
margs'konar óbeinn tekjustofn, og
það er þess vegna sem þau kosta
oft of fjár til þeirra. Alt atviunu-
líf og starfslíf byg'gist á sani-
göngum hvers lands. Og illarsam-
göngur M'endinga hafa alt til
þqssa hamlað þróun og vexti at-
vinnuvegaraniai og framleiðslunn-
ar. —
Hin leiðin, sem á hefir verið
bent, og einkum hefir verið hald-
ið fram í Tímanum, er sú, að að
eins anniist eitt stórt og gott og
hraðskreytt s'kip falksflutninga
kringum landið. Sje það svo stórt,
iaið‘ það geti tekið með góðn móti
nokknr hundruð f arþega, og standi
stutt við á öllum höfnum. En
vöruflutninga annist aftur annað
stórt skip, en komi þó ekki nema
á stærri hafnir.
Um þessa leið er það lað segja,
að hjer er enn verið að binda sig
við hringferðirnar. En það era
einmitt þær, sem eru illþo'landi,
þó hver ferð tæki styttri tíma en
t. d. meðan Sterling var í förum.
Auk þess eru tvö lítil skip miklu
betur við hæfi okkar íslendinga
en eitt stórt, vegna staðhátta,
veðráttufars og margs amnars. Og
margir sömu gallamir, isem þóttu
vena, á hringferðunum síðustu ár-
in mundu einnig koma í ljós, þó
hraðskreiðara skip og hetra ann-
aðist þær. Yið þurfum einmitt að
skifta landinu niður í þessi tvö
umdæmi, Suðnr- og AmsturlaTid og
Yestur- og Norðurland, en 'hiafa þó
altaf tengsli á milli, endastöðv-
araar. Og margur mun líta svo á,
að við eigum ekki að vera að
siglia stórum skipum eingöngu
hjer með ströndum fraim, að okkur
nægi heldur lítil en vel útbúin
skip.
En hvað sem er um það, verð-
ur eitthvað að breyta til frá því
sem var. Sama fyrirkomulag er
óverjandi, eftir iað sú reynsla er
fengin af því, sem nú er.
Ferðamaður.
flutt á vormóti Ungmennafjelags
Svarfdæla 1. júní síðastl.
Kæru Svarfdælir og gestir, kon-
ur og 'karlar!
Áður en jeg sný mjer að því,
sem er hlutverk mitt hjer — að
minnast á þessia sveit, vil jeg leyfa
mjer að gera ofurlítinn útúrdúr.
Jeg hygg, að jeg geri minsta
kosti engum Svarfdæling rangt
til, þó jeg geti þess til, að ýms-
um þeirra þyki kynlegt, að jeg
skuli mæla hjer fyrir minni Svarf-
aðardals. Þeir vita, að þó jeg sje
fæddur og alinn upp hjer, þá er jeg
nú aðeins farfugl á þessum slóð-
um og flýg á burt — því miður
— löngu áður en haustar að. —
Svarfdælingar vita 'líka, að jeg
hefi dvalið í nökkurri fjiarlægð
um hrið og því iekki sjeð eða lif-
að þá hnignun, þá kyrstöðu eða
þær framfarir, sem átt hafa sjer
stað hjer á 4 áram — eða minsta
'kosti aðeins kynst þeim gegnum
blámia fjarlægðarinnar. Jeg 1
heldur ekki haft tækifæri til
kynnast hinni ungu kynslóð, seJl
hj-er er að vaxa upp, og fariö e
að sjálfsögðu að sýna hvert
stefnir ,eða hvort hún stefnir
ekiki neitt. En starf og stef119
ungrar kynslóðar er alt af ór®kut
vottur um 'lífsmátt sjerhvers svei*-
arfjelags. Hið insta og smáger®
aista líf sveitarinnar, sjálfur bjIJ
slátturmn, hefir því algerlega far’
ið fram hjá mjer. Alt þetta h1-^1
átt að gera mjer erfiðari laðste®’1
en þeim sem hjer hafa verið
settir, að tala um þennan da
En mig har að garðinum uffl Þa'
loyti, sem Ungmennafjel. var a'
ráðstafa ræðuhöldum á þessu v°r
móti. Og það tók mig herfa’1^'
Yerði því eitthvað ofsagt
mjer eða ósagt af því, sem
átt að segjast, eða eitthvað sk1
á aðra lund af mjer en rjett eí'
þá bið jeg menn að minnast
í fyrsta lagi, að jeg er gestur,
öðru lagi, að Ungmennafjel. ^
ábyrgð á mjeri Það er þvl ‘1
sækja til sakar. En jeg hugí8
mig við það, tað fj'elagið
nógu breitt bakið til að taka
sínar herðar eitt mishepnað
— ef svo skyldi til takast.
Skal jeg svo ekki fjölyrða fre
iar um það.
Nok'kru eftir, að jeg kom h10
að norður að snnnan, dreymdi
draum. Jeg ætla að segja y*kkl
hann. ^ !
Jeg þóttist vera hjer frai^1^
víkinni og litaist um upp til 1*° -
ins. Jeg þekti mig ekki. Lafl 1
var svo gerólíkt því sem þa*
nú. Jeg sá engan Svarfaðar^^’
engan Skíðadal, engiai þverda ’
engin fjöll, enga Dalsá. Þar se
nú er sveitin var ein isamfeld a
grýtisbunga. Þá fek'k jeg 'el ^
hvert óljóst hugboð um það,
ekki hefði nokkuri miamnsauga 1
ið þetta land. Jeg leit til sU® ’
í þá átt sem þessi dalur lig£
Þá sá jeg að sunnan af öræfuU.
mn kom lítil árspræna og stefa ^
til norðurs, út að sjónum. 3®
sýndist hún ekki líkleg til st,0j
ræða; en henni var ætlað
vinna mikið verk. Hún gróf ^
lengra og lengra niður, 'j
stærri og straumþyngri, eftir
sem nær dró sjónum og
smásitrur runnu í 'hana frá b'a
hliðum. Regn át sundur bakka^
heggja megin svo farvegur k ^
ar hreikkaði í sífellu. í dra1111^, •
um þótti mjer sem öld ryno' ^
ir öld. En altáf var áin að1 ^ '
og farvegurinn laið brieikka. ^
var að myndast þaraa daU6
Fjallanibhur fóru að koma 1 ^f
— Rimiaraar fyrst og svo hver ^
annari. Eftir úrfelli hrundi
þessum nibbum, áin tók vl® 0g
og bar það fram. Og sTa^^S-i
smátt, eftir geisilangan ^
hafði þessi árspræna me® o0 <
anniara sitra og áhrifa iott’ ^@3
regns myndað þessa svelt
öllnm einkennum hennar og j,,g
lagi. En þá þótti mjer eet^ 1
heyrði sagt einhversstaðar ^ t;l<
geimnum: Srarfaðiairdalur ví^,eTlI#'
0g enn þótti mjer aldi1* ^ ^
Og altaf dreyimdi mig- Je”
líf tók að myndast í þeSSl1
dnldriajíri. Gróður spratt nr