Morgunblaðið - 22.06.1922, Blaðsíða 3

MOBGUNBLAÐIB
{Jii r 11
■'■(IwniF
UUl llli
og ])eir lang smekklegustu eru tilbúnir í Ítalíu.
Verðið þó furðulega lágt.
Teikningar og myndir til sýnis í Hafnaratræti 15. Sími 465.
Jarðarinnar, trje (hófu krónur sín-
ar til himins. Dýr kviknuðu og
^Xluðust. Sveitin fyltist lífi. Og
l°ks kom að þeirri stund, að menn
har að þessu landi og að þeir
kelguðu sjer þenman dal og sett-
^st hjer að. Svarfaðaxdalur bygð-
ist. Og þá var draum mínum lok-
Veruleikinn og sagan tekur
við. Hún segir okkur, að Ljótólf-
1lr goði hafi flust hingað. og tekið
sjer mannaforráð. Þorsteinn svörf
^ðirr kemur, gefur dalnum nafn
aí sjálfum sjer og eykur hjer kyn
Karl rauði tekur við arfleifð
bans og leinkennum, og Klaufi
iyilir sveitina ugg og ótta og
skapar það einkenni, sem æ síð-
40 hefir þótt eihkenna þennan
dal — deilurnar, sundurþykkið,
aágranmaríginn. Og straumur tím-
ans rennur. Bygðin eykst í þess-
ari útkjálkasveit, bær kemur við
Allur dalurinn verður ein
■samfeld lífsheild. Og hjer stönd-
11111 Við nú, mitímamennirnir, og
^orfum eins og í sbuggsjá yfir
i^uga aldarunu, sem geymir sögu
®ttsveitiar vorrar. Við minnumst
rÍQstöku atburða, einstöku manna,
lf,iri,stöku harðæra og hamingju-
^aga, en allir með einni sameigiu-
legri tilfinningu, þeirri, að þetta
bletturinn, sem einhverjar
"^hirsamlegar taugar tengi oss
að þetta sje staðurinn, scin
^jdrei gleymist okkur, og hjer
S^e oss öllum gott að vera —
^rátt fyrir alt og alt.
J’eg veit ekki hvað öðrum finst,
tíl jeg lít svo á, að fáum sveitum
h
ier á landi hafi verið va ið betra
eða rjettara nafn en þessum dal,
ag fá heiti geti betur lýst lífs-
ÍÖrum þeirra, sem í honum búa.
Faðir Þorsteins gaf honum auk
^ð „svörfuður“ vegna þess, að
^•ÍÖg hafði lað honum sorfið í
^inni ferð hans. Svarfdælir eru
- 1 þeir menn, sem að sverfur.
eð heitinu Svarfdælingur er
'blsagður sá sannleikur, að það
e^ir altaf verið að sverfia að íbú-
11111 þessarar sveitar og mun altaf
SVerfa að þeim meðan dalurinn
yggist. — Lítum í kringum okk-
°g minnumst þess um leið,
(Var við höfum aðsetur á land-
11 ■ Opinn sjór norður til íshafs.

r®iður gangur fyrir hafsjóana
jj . ailan stórhríðarfans norður-
. Mautsins beint í fang sveit-
’htiiar, hvergi afdrep, hvergi
þvíS^garður a leiðhmi- Það ier
og dalurinn breiði faðm-
&1éti norðrinu, móti kuldan-
^^i ísnum. Það lætur að lík-
að emhvemtíma blási kalt
a’ sem þar hafa bólfestu, að
sverfi að þeim. Guð-
Pj-q Ur rí'ki 4 Möðruvöllum segir
Dg v aillm, að þar sje „snæsamt
bei,. etrarnai18 mikil1 ‘. Það vita
ÚHj -J-U IlitJLa uaxjll l UH
iíis ja,ririarfeldi mikinn hluta
eg {jaa ^jÖru til fremstu afrjetta
v'ð vetrarríkið svarf
’ ;ið vita þeir, sem volkast
^ea»„;^Vai^^ælskum smáförum í
S'em
sJeð hafa bann í óslitn-
ars-
CeggVið;
ruih á haustdegi úti
fjarðarmynni og átt vísan grenj-
andi brimgarð yfir iað fara þegar
heim kæmi. Bnginn veit, hvað oft
svörfuðs-nafnið hefir átt með |
rjettu við þá rnenn og þær kon-j
ur, sem hjer hafa átt bústað. Sú;
saga er óskráð. Bn veðráttufar og ’
lega sveitarinniar eru þar ólýgn- j
astir vottar. En lífið er undarlegt
og maðurinn órannsakanlegur. Öld
ieftir öld hefir hin sama harð-
neskjia vetrarins ríkt hjer 8 mán-
uði ársins og oft lengur, öld eft-
ir öld hefir sorfið að dalbúum
svo nærri hefir stappað að yfir
lyki með sumum, áratug eftirára-
tug hefir verið háð hjer barátta,
oft harðari og þjáningameiri en
víðast hvar annarstaðar á þessu
landi — og þó finst þeim, sem
eiga hjer kyn sitt og hafa háð
baráttu lífs síns hjer, enginn stað-1
ur, sem þeir þekkja, jafn dýrð-
legur — engin fjöll jafn fögur,'
engar hlíðar jafn vingjarnlegar,'
enginn sjór jafn lokkandi — jafn-;
vel stórhríðin verður þeim alt önn- j
ur hjer en lannarsstaðar, því líkt
sem gamall kunningi- Þó að þeim
sverfi, finst þeim einhver leyndar-
dómsfull helgi hvíla yfir þessum
litla bletti lands vors.Römm er sú
taug, sem bindur mann við heima-
hagana. Það vita þeir gerst, sem
verið hafa í fjarlægð um nokkur
ár. —
Bn sagan er ekki öll sögð enn.
Jeg veit ekki af sumarfegurri
sveit en Svarfaðardal. Þegar sum-
arið er kömið — en það kemur
eft seint — þá finst íbúum henn-
ar hún breiða sig móti sól og
sumri, þá gleymist allur kuldi. Þá
er hjer endalaus dagur, engin
nótt. Þá er eins og sjálf máttug
og dýrðleg sólin geti ekki fengið
af sjer iað yfirgefa þessa sveit.
Hún hverfur í svip, örstutta stund
bak við fjöllin í norðvestri, ien er
óðara komin í fjarðarmynnið,
morgunhlý og geislandi, svo að
sveitin roðnar af fögnuði. Svarf-
dælir viti hvað St. G. St. á við,
þegar hann í einu kvæði sínu tal-
ar um ljós'hvel í útfjarðarmynni1.
Það ljóshvel hefir steypt yfir þá
og þessa sveit geislafossi morg-
un eftir morgun og komið þeim
til að elska hana með nýju afli
og meiri tilfinningadýpt en áður.
Ef jeg ætti að skrifa bók, sem
'lýsti Eden á vorri jörð, mundi
jeg nefna hana „svarfdælskt sum-
ar“. (En jeg undanskil síðasta
sumarið).
Náttúran svarfdælska er hvort
tveggja í senn: mikilúðleg og
harðneskjuleg, og blíð og hlýju-
rík. En hvað er að segja um
mennina, sem hafa bygt dalinn
og byggja hann nú.
Jeg skal ekkert fullyrða um
skoðanir ýkkar á því efni, en
mjer finst það ekki vera tóm til-
viljun, lað sá maður, sem þessi
dalur er kendur við, var k o 1-
bítur — lá í öskustó. Kolbíts-
eðlið hefir áreiðanlega komið
greinilega fram í okkur Svarfdæl-
um alt til þessa dags. Þessi sveit
hefir alið upp menn með sömu
einkennum og kolbítana: dul-
lynda, fastlynda og fastheldna
menn á forna hætti. Við höfum
alt til þessa tíma setið í öskustó
heimahaganna og látið aðra hafa
fyrir að vinna sigrana og afla
nýrra lífsverðmæta, líkamlegra og
landlegra. Náttúran hefir gert sitt
til að draga úr, í stað þess að
örfa til framsóknar og útþrár.
Langir, kaldir og dimmir vetur
lamia og setja mark sitt á sálar-
lífið og móta rás einstaklingsins.
Það er þess vegna eðlilegt og í
fylsta samræmi við öll skilyrði,
að þessi sveit hefir aldrei gefið
þjóð vorri neinn foringja, svo
hljóðbært hafi orðið. Ekki hafia
heldur neinar andlegar hræringar
gengið út frá henni til þjóðarinn-
ar. Einu sálmaskáldi getum við
teflt fram á móts við aðra. Og
undiarlega hefir þessi sveit haidið
sínum andlegu kennimerkjum frá
því á söguöld. Andleg glæsi-
menska þeirra tíma og stórbrot-
inn hetjuskapur áttu aldrei heima
hjer í sveit, að því er sögurnar
segja. Og svo er enn í dag. Við
höfum verið undarlega staðbundn
ir og undarlega fáskiftnir. Þessi
dalur hefir t. d. aldrei gefið börn-
um sínum útþrá í vöggugjöf. Hjer
hafa menn fæðst, alist upp og
dáið að jafnaði á sömu þúfunni,
með ösku gamalla venja og sveit-
arkenninga á aðra hlið og blakt-
andi eld nýja tímans á hina —
eins og Þorsteinn svörfuður heima
í föðurhúsum. Kynslóðir hiafa
komið, kynslóðir hafa horfið, en
allar hina sömu ruddu braut. E f
við höfum átt útþrá, þrá til að
sækja eldinn til að bjarga eins
og Grettir, þá hefir kolbítseðlið,
svarfdælska eðlið, mátt sín meira.
Við höfum sest í stóna — sjaldan
eða aldrei verið fyrstir til að ná
í ný menningartæki. Aðrir urðu
að ná í þau fyrst. Svo komum við
ef til vill á eftir. Jeg veit að það
verður bent á þá æð, sem nú ligg-
ur um sveitinia: brautina. Það er
satt, að Svarfdælir hafa lagt þenn
an veg með nýjum hætti, með
sjálfsfórn, og það er mikið menn-
ingarmark og lífsmerki. En félst
ekki eitthvert tákn í því, að braut
in er lögð til þess að komast um
sveitina, en ekki út úr henni.
Nl.
-= DifiBGE. -
Allskonar
skófatnaður
bestur og ódýrostur h|ð
Hvannbergsbræðrum
Vörusýning, Þórður Sveinsson &
Co. hefur sýningu í dag í skemmu
Haraldar á nokkrum vörutegundum,
scm seldar eru svo að segja í hverri
búð hjer í bænum.
Dóttir Jóhanns Sigurjónssonar,
Gríma að nafni, kom nýlega frá
Kaupmannahöfn til Akureyrar. Er
hún kornung og átti Jóhann hana
áður en hann kvongaðist. Mun hún
hafa komið að áeggjan og fyrir til-
stilli Asgeirs Pjeturssonar og Sigurð-
ar Bjarnasonar kaupm. og hafði altaf
frá barnæsku v.erið umbomulaus og
einstæð. Er líklegt að henni geti liðið
betur hjer eftir í skjóli ættingja og
vina föðursins.
Hjónahand. 17. þ m. voru gefin
saman í hjónaband af sjera Bjarna
Jónssyni, Sigurbjörn Þorkellsslon
feaupm. og frk. Unnur Harðardóttir.
Bifreiðarslys. | gærkvöldi keyrði
bifreið á lítinn dreng á Frakkastíg.
Meiddist drengurinn á höfði og hand-
legg og var borinn inn í húsið nr.
14 á Frakkastíg, en mun hafa átt
heima á Bergþórugötu.
Trúlofun sína hafa birt fyrir stuttu
ungfrú Guðrún Friðriksdóttir hrepp-
stjóra á Mýrum í Dýrafirði og Carl
Ryden verslunarmaður.
Kauptaxta hafa verkamienn á Ak-
ureyri nýlega ákveðið þannig: almenn
dagvinna kr. 1.00 klst., nætur- og
helgidagavinna kr. 1.50 klst. dagv.
við skip kr. 1.20 og nætur og helgi-
dagavinna kr. 1.75.
Stefáni Jónssyni dócent varnú, að
afloknum prófum í læknadieildinni,
færð heiðursgjöf frá stúdentunum,
sem undir þau gengu. Docentinn hef-
ur nú baft á hendi kenslu einnar
aðalgreinarinnar í læknadeildinni í 10
káskólamisseri og verið mjög vel lát-
inn, dg ástsæll af stúdentum. Hann
hefur einnig veitt forstöðu rannsokn-
arstofu deildarinnar og tekið allmik-
inn þátt í fjelagsskap lækna, verið
viðriðinn ritstjórn Læknablaðsins o.
fl. og yfirleitt verið mjög starfsam-
ur á sínu sviði.
Jarðarför Guðmundar Helgasonar
prófasts fór fram í Reykholti 17. þ.
m. Sjera Tryggvi pórhallsson flutti
ræðu. Einnig talaði þorsteinn Björns-
son guðfræðiskandidat frá Bæ. Hall-
dór á Ásbjarnarstöðum flutti kvæði.
Jarðarförin var mjög fjölmenn, og
sóttu hana menn víða að úr hjer-
aðinu.
Gengi í Reykjavík í gær: Pund
sterl. kr. 26.50, doll. 6.16, norsk kr.
102.35, sænsk kr. 156.35, dönsk kr.
127.10.
Gnllfoss kom frá Yestfjörðum kl.
4 í gær til Hafnarfjarðar en hingað
seint í gærkvöldi. Farþegar voru
nokkrir að vestan, m. þ. Anton
Proppé kaupm., Jón Proppé kaupm.,
Guðmundur frá Mosdal og Ólafur
Friðriksson.
Mishermi var það, að Sigurjón Jóns
son læknir hefði komið með Skildi
úr Borgarnesi í gær. Kemur læknir-
inn ekki fyr en með næstu ferð
Skjaldar.
Eggert Stefánsson söngvari ætlar
að ihalda hljómleika næstkomandi
mánudagskvöld í Báruhúsinu. Hefur
Eggert Stefánsson dvalið í þýska-
landi í vetur og iðkað þar söng,
einkum tónverk Wagners. Er Egg-
ert nú við bestu heilsu og hefúr ekk-
ert orðið um veðurbrigðin er hann
kom hingað, eins og í fyrra, er hann
kvefaðist. Eiga menn von á góðri
skemtun þar sem söngur hans er.
Páll ísólfsson aðstoðar við hljóm-
leikana.
Gamla Bíó sýndi í fyrsta sinn í
fyrrakvöld mynd, sem allir nýgiftir
menn og konur ættu að sjá til skemt-
unar og fróðleiks. Heitir hún: ,Hvers
■vegna skiftir maðurinn um konur‘
og er efni myndarinnar að svara
þeirri spurningu. Að vísu gerist mynd
in við alt aðra hætti en hjer eru
tíðastir en iþó mun mörgum vera for-
vitni á, að sjá hvernig Ameríkumað-
urinn, kvikmyndasmiðurinn frægi,
Ciecil B. de Mille svarar spurning-
unni. Tvö aðalhlutverkin leika Thorn-
a;. Meigben og Gloria Swanson prýði-
lega og til útbúningsins er ekkert
sparað, fremur en vant er, þar sem
bestir leikarar sýna sig.
Johan heítir mynd, sem Nýja Bió
symdi fyrri part vikunnar og vænt-
anlega verður sýnd bráðlega aftur.
Mynd þessi er frá Svensk Films-
industri og hefur Mauritz Stiller,
,besti lærisveinn Yictor Sjöström“
sjeð um töku hennar. Er efnið úr
sögu eftir finska. skáldið Juani Aho
og leikendur í helstu hlutverkunum
sænska leikkonan Jenny Hassesquist
og tveir finskir leikendur, sem eigi
eru kunnir hjer áður. Þessi þrjú
aðalhlutverk eru hvert öðru betur
leikið, ekki s'íst kven-hlutverkið, sem
er snildarlega með farið. Sumar sýn-
ingarnar í myndinni hljóta að verða
lengi minnistæðar öllum þeim, sem
þær sáu.
Lygasaga.
Líklega er sagan lýgi. En svona
er hún sögð:
Jónas í Tímanum tók ógleði mikla
í gærkvöldi með velgju og uppköst-
um. Og er hann var spurður, hvað
valda inundi, benti hann á nýkomið
tölubl. af Akureyrarblaðinu „Degi“,
sem lá þar við höfðalag hans. En
þar er hólgrein um hann, sem hafði
þessi áhrif. Og er hann var spurður,
hvað hann vildi reyna til lækningar,
bað hann um Morgunblaðið með Tíma
molum. En þegar hann hafði lesið
í því nokkra istund, hrestist hann og
varð brátt albata.
Óli.
fiEÍmanmundurinn
II.
í gráu reiðfötumim sínum, sem
sýndu heldur um of hve vöxtur
hemnar var ennþá bamalegur og
óþroskaður, 'þeyttist Sigríður Brei
tenback inn í herbergi móðursinn
ar með ljómandi augun og kaf-
rjóðar kinnamar.
— Góðan daginn, elsku mamma.
mín, þetta var himneskt! — him-
neskt! — himneskt! Þegar maður
er með Malsfeld er ómögulegt iað
hætta að hlæja eitt einasta augna-
blik!
Leyndarráðs-frúin var á fertugs
aldri >en samt orðin töluvert elli-
leg og heldur raunaleg á svip-
inn. Hún leit upp úr bókinni, sem
hún var að lesa í og framan í
unga hlæjiandi andlitið á dóttur
sinni, og var eins og henni þætti
miður.
— Hafið þið nú ennþá einu
sinni farið í útreið með herra von
Malsf eld f
— Já, 'sagði Sigríður, án þess
að kippa sjer nokkuð upp. Við
mættum honum bara af hendingu
í Bjiarnarskóginum. Það er annars
skrítið, að það skuþ altaf hittast
svona á — finst þjer það ekki
skrítið, mamma! — En í dag var
það hreiniasta mildi, því það er
orðið ómögulegt að vera með
Mölvu og hennar hjartans vini,
því þau eru alveg óþolandi. Það
er ekkert eins leiðinlegt til, eins
og að vera með trúlofuðu fólki,
sem ætlar að fara að gifta sig!
Þau skiftu sjer heldur ekkert af
okkur og jeg ímynda mjer að þau
hefðu ekkert tekið eftir því, þó
við hefðum riðið frá þeim út um
víða veröldina.
Onnur dökka fljettan hennar
hafði losnað dálítið og hún hristi
nú fallega höfuðið fyrir framan
spegilinn, þangað til fljettan datt
ofan á bakið.
— Lucia er dæmalaus klaufi,
hún getur ekki einu sinni sett al-
mennilega upp á mjer hárið! —>
Malsfeld ihefir strítt mjer á því
í allan morgun; það vantaði minst
á að hann biði mjer að laga 4
mjer hárið.
Hún hló hátt o'g glaðlega þegiar
hún hugsaði til bátínunnar á
ferðalaginu.
En mamma hennar hristi höf-
uðið.
— Jeg kann ekki við Sigríður,
hvernig þú kemur fram við flokks
foringja von Malsfeld. Þú ert
.ekkert barn lengur.
— Nei, það vona jeg, að jeg sje
ekki. En jeg get ekki sjeð mamma
mín, að jeg breyti öðruvísi en á
að vera. við 'hann; alliar vinstúlk-
ur mínar eru langtum ógætnari
gagnvart ungum mönnum en jeg,
Það getur þó ekki verið nein
synd að vera gliaður og kátur og
skemta sjejr! __