Morgunblaðið - 17.02.1923, Blaðsíða 2

M UKliUNBLAÐIÐ
Þórður Pálsson
1 æknir.
líví skyldu aðrir yrkja um þig
■en ekki jeg?
Við lögðum saman, leiddumst þó
um langan veg
aneð ijetta pyngju, lítinn mal
«g ljeleg föng;
en það var eins og þreytan hyrfi
er Þórður söng.
Við drýgðum marga dáð á meðan
■dagur var,
því erfiði og annríki
«r alstaðar;
•en þegar loksins kyrðin kom
og kvöldin löng
■og hurðir lukust, þá var það
•að Þórður söng.
Ef sorg og kvíði komu af gangi
í kofann inn,
þá greip hann Þórður greitt og
stilti
guitarinn;
þær illu vættir æddu burt
-um undirgöng,
því þeim varð ekki þarna vært,
er Þórður söng.
(
Það gaf nú stundum illa á
i opttöm sjó,
er reiður Kári reif og sleit
í rá og kló,
og bljes af mætti og beljaði
svo buldi röng,
en það var eins og þunga ljetti,
er Þórður söng.
Og þá er að kveðja og þakka
af hjarta
Þórður minn,
því fundum okkar forlög slitu
fyrst um sinn;
En gleðin hún er lífsins besta
lyftistöng,
<og það kendi enginn þunglyndis
er Þórður söng.
Ingólfur Œslason.
Opið brjef
tii forseta og fulltrúaráðs hins
íslenska bókmentafjelags.
Herra forseti! Háttv. fulltrúaráð!
Jeg dirfist ekki, að Svo stöddu, að
efast um drenglund yðar, nje nokk-
urs þess manns, er skipar fulltrúa-
ráð hins íslenska Bókmentafjelags;
jeg er þess fullviss, að hlífni ein við
mágana fornu, herra Einar upp-
gjafasýslumann Benediktsson og
herra Ama Pálsson, núverandi rit-
stjóra Skírnis, hefir ráðiS því, aS
þjer, háttvirtu herrar, hafið enn
sem komið er ekki látið til yðar
heyra um það ósæmilega athæfi rit-
stjórans, að taka í Skírni, ár.srit gam
als hefðarfjelags, rampersónulega
glapyrðagrein: „Landmörk íslenskr
ar orðlistar' ‘, athugasemdalaust,
og án þess að gefa mjer, sem fyrir
átti að verða, tækifæri til að bera
hönd fyrir höfuð mjer samstundis,
«f mjer svo sýndist. Hins vegar
verður mjer vart með nokkurri
sanngirni láð það, að jeg uni þvi
ekki lengur, að málið liggi framveg-
is í þagnargildi af fjelagsstjórnar-
innar hálfu. Skal nú í það minsta á
L«ikfjelag Reykjawikur.
nýársnóttin
verður leikin í kvöld kl. 8 síðd.
Aðgöngumiðar verða seldir í dag kl. 10—1 og eftir kl. 2.
það hætt, en fjelagið ráða, hvorum
því þykir hentast að veita til fram-
búðar, þessum árna-kjörna heima-
hilmi og lafalyfti hans, eða mjer,
sem hefi það eitt til sakar unnið, að
vera að ósekju sakfeldur. Sje stjórn-
in þeim ósköpum slegin, að hún
samsinni ritstjóra í því, að æru-
meiðandi (og næsta augljós) ósann-
indi, græskufullar getsakir, slark-
málgir sleggjudómar en afbakaðar
tilvitnanir, sje Skírni samboðinn
ritháttur, þá finst mjer hreinlegast
að hún sýni það ekki eingöngu á
borði, heldur játi hún það einnig í
orði. En ekki trúi jeg því, fyr en
jeg tek á, að nokkur ótryldur maður
vilji verða til þess, að verja þetta
drengskaparbrot Árna nje tengja
meðmæli við níð Einars. Hinu gæti
jeg trúað, að Arna þegar iðraði yf-
irsjónar sinnar og leiðitemi; játi
hann það, er hann drengur að betri,
og má óskemdur kallast; en Einari
mun gagnrýnis-yfirskynið reynast
götóttur huliðshjálmur, og er það
þá ekki í fyrsta skifti, að sú verja
svíkur hann aumingja ólánsbjálf-
ann. Fari nú þó svo, að tröll ráði
tafli, og að stjóm Bókmentafjelags-
ins, hvort heldur með þögn eða
þulu, leggi blessun sína á þessa mik-
illátu mága, sem virðast unnast til
ærsla, og það jafnvel að tengdunum
týndum, þá nenni jeg ekki lengur
að fylla þann fjelagsskap.
Með fullri virðingu.
Gentofte pr. Værlöse, 22. des. 1922
Gunnar Gunnarsson.
Aths. Birting þessarar greinar
hefir dregist, eins og margra ann-
ara, vegna prentaraverkfallsins. En
geta má þess„ að það er misskilning
ur hjá háttv. höfundi hennar, að
fulltrúaráð Bókmentafjel. hafi eftir
lit með ritstjórn „Skímis“ ; hún er
í höndum ritstjórans og undir eftir-
liti fórseta f jelagsins eins, þótt full-
trúaráðið geti að sjálfsögðu, ef því
þykir við þurfa, látið alt, sem tíma-
ritið snertir, til sín taka. Á hinu
þarf engan að furða, þótt höf.
greinarinnar taki ekki þegjandi við
jafn-ómaklegum og ósanngjömum
dómi og „Skírnir“ flutti um hann
siðastliðið sumar.
Ritstj.
Fyrir ófriðinn var ísland eitt
allra N'orðurlanda um aðflutnings-
bann á áfengi. Hin löndin höfðu
fyrir áhrif sívaxandi bindindis-
hreyfingar, sem styrktist drjúgum
við almennan áhuga fyrir bættum
þjóðfjelagshögum, smámsaman hert
á áfengislöggjöf sinni, en bannið,
sem slíkt, stóð þeirn fjarri. Ófriðar-
ástandið heimtaði hins vegar vægð-
arlaust, að neytsla áfengis yrði tak-
mörkuð, og bindindishreyfingunni
kom því úr þeirri átt máttur til
nýrrar framsóknar. Af þessum rót-
um er banni í Finnlandi runnið,
brennivíns- og heitvínabannið í Nor
egi og hinir afarháu skattar á á-
fengum drykkum í Danmörku.
Áfengismálið er þannig orðið tíð-
rætt mál á Norðurlöndum. Skoðan-
irnar skiftast um stefnuatriði og
fyrirkomulag sölu. Á ríkið að verða
áfengisframleiðandi og áfengiskaup
maður eða ekki? Hver aðferðin er
ákjósanlegust ? Löndin eru fimm,
og aðferðirnar eru líka fimm. Þær
eru mjög mismunandi, en fjórar
þeirrar eru þó í einu tilliti eins og
gagnstæðar hinni íslensku. Fjórar
aðferðirnar hafa það nfl. sameigin-
legt, að það er samræmi í því, hvern
ig þær eru úr garði gerðar. Þær
leggja ekki jafn fastar hömlur á
notkun alls áfengis, en gera hörð-
ustu atlöguna að sterkustu drykkj-
unum, þeim sem hættulegastir eru
fyrir þjóðfjelagið að því er ætla
má, og slaka á hömlunum eftir því
sem drykkirnir, er í hlut eiga, verða
veikari. Samkvæmt fyrirkomulagi
Dana og Svía eru mörkin dregin
milli brendra og óbrendra drykkja.
í Svíþjóð er með lögum fyrirskip-
að hve mikið af brendum drykkjum
hver einstakur borgari megi fá, en
í Danmörku eru takmörkin dregin
óbeinlínis, á þann hátt, að afarháir
tollar eru á brendu drykkjunum,
Norðmenn hafa sett 14% að rúm-
magni sem hæsta mark fyrir áfeng-
isinnihaldi þeirra drykkja, er selja
megi á löglegan hátt í landinu og
útiloka þannig brenda drykki og
sterkari vín frá neytslu. Að síðustu
hefir Finnland reynt að afnema alla
áfengisnotkun á þann hátt, að setja
hæsta leyfilega áfengisinnihald
drykkja 2% og banna alla sterkari.
Sá, sem drekkur vín, fær algerlega
óverðskulduð forrjettindi. Máske
má kenna þetta óhjákvæmilegum at-
vikum. það vita allir. En væri ekki
tímabært að taka afleiðingunum af
því, sem orðið liefir? Inriflutningur
víns er nú einu sinni orðinn frjáls;
það er leitt eða gleðilegt, eftir því
hvernig á það er litið, en rökrjett
afleiðing þess er, að ölið komi á eft-
ir. Menn geta litiö svo á, að drykkir
með alt að 21% áfengi sjeu skaðleg-
ir, og menn geta álitiö, að bannið
eigi að gilda alla drykki, sem hafa
yfir 14% áfengi (eins og í Noregi),
eða þá, sem hafa yfir 2% áfengis
(eins og í Finnlandi), en það brýt-
ur í bág við alla rökrjetta hugsun,
ef menn halda því tvennu fram sam
tímis, að áfengismarkið skuli vera
21% (vín) og 2—3% (öl). En
þessi stefna hefir ráðið gjörðum
löggjafarvaldsins. Þarf því ekki að
undrast þó að öðrum Norðurlanda-
búum verði það á, að glotta að
hinni einkennilegu áfengislöggjöf
íslendinga.
M IMnuM
Höfnin.
Á fundi hafnarnefndar hafði
verið rætt um lóðarrjettindi
Slippsins; hafa hafnarstj. og borg-
arstj. rannsakað það mál, og lögðu
þe;r til að málið yrði sett fyr-
ir merkjadóm, og fjelst hafnar-
nefndin á það.
Ennfremur var rætt þar um
brjef h.f. Eimskipafjelagsins, þar
sem farið er fram á niðurfærslu
a vörugjaldi, þegar um umhleðsl-
ur er að ræða. Lagði hafnam.
til, að aftan við 16. gr. reglugj.
um hafnargjöld í Reykjavík,
bætist:
„Hálft vörugjald skal og greiða
fyrir þær vörur, sem fluttar em
úr ski|pi í strandferðaskip og
ætlaðar eru til annara hafna inn-
anlands og fyrir þær vörur, sem
koma með strandferðaskipum frá
Ilvað sem annars verður sagt um| ö?rum höfnum innanlands og eru
þetta fyrirkomulag, þá verður 1$ fkttar í önnur skip.“
viðurkenna, að það er rökrjett og I Á full(ji þessum hafði og hafn-
sjálfu sjer samkv.Það beitir ekki
ákveðna drykkjartegund ýmsum á
kvæðum sitt á hvað. J>ar kemur
hvergi fram, að glas af brennivíni
með 40% styrkleik sje bannað, (jn
glas af jafnsterku konjaki sje leyft.
En hvernig stendur svo fyrir-
lcomulagið hjer að vígi, þegar það
er borið saman við fyrirkomulag
annara norrænna landa? Hjer er
ekkert gilt hámark, sem yarðar all-
ar tegundir áfengra drykkja, bygg-
ist ekki á neinum innri rökum og er
ekki sprottið af ákveðinni og vel
hugsaðri viðleitni á því að taka fyr-
ir eða draga úr misbrúkun áfengis.
íslenska fyrirkomulagið er ósaman-
hangandi og ruglingslegt fálm. Það
leyfir notkun vína, sem innihalda
alt að 21% áfengis, en leyfir ekki
notkun ýmsra annara drykkja, sem
innihalda miklu minna áfengi. Það
bannar vín, sem innihalda meira á->
fengi en 21% og alla brenda drykki
(með 40—45% áfengi), en það
arstj. lagt fram uppástungu að
viðgerð á Orfirseyjargarðinum, en
ákvörðun um þá uppástungu var
frestað til næsta hafnarnefndar-
fundar.
1 samhandi við þessa fundar-
gerð kvað G. Claessen að hafn-
arnefndarmenn virtust vera furðu
rólegir með þann skaða, sem orðið
hefði á höfninni 17. janúar. Það
gæti valla heitið að komið hefðu
fyllri upplýsingar um skemdirnar
en dagblöðin hefðu flutt. En nú
væri það mjög æskilegt að fá
að heyra, hvaða hugmyndir hafn-
arnefndin hefði gert sjer um
skemdimar, hvort þær væru af
því, að verkfræðingarnir hefðu
bygt garðinn eins og böm, eða
af því að honum hefði verið illa
við haldið, eða of mörg skip
bundin við hann. Nefndin hlyti
að hafa þrauthugsað þetta mál
og komist að fastri niðurstöðu.
Ennfremur væri æskilegt að fá
bannar líka öl með 3—4% áfengi. | að heyra, hvað mikið hafnarn.
hugsaðx sjer að skemdirnar kost-
uðu og á hveru hátt best væri
að bæta garðinn. Því væri hann
að einhverju leyti ekki rjett eða
traust bygður, væri að sjálfsögðu
ekkert vit í að byggja hann eins
aftur. Oskaði hann upplýsinga
nm þessi atriði. J. Ólafsson kvað
ekki nnt að sVara þessum fyrir-
spurnum, því það mundi ekki
einn maður á þes.su landi geta
gc-rt sjer grein fyrir hversvegna
garðurinn hefði bilað. Annars
væri það verkfræðinganna að
rannsaka það. En augljóst væri
það auðvitað, að garðurinn hefði
ekki reynst nógu sterkur. Upp-
haflega hefði garðurinn á þessu
svæði verið ákveðinn 1 alin
dýpri. En við það hefði verið
hætt, en vatnshelda steypan verið
höfð í þess stað 1 alin hærri.
En einmitt á þessu svæði ljeki
sífelt um þungur straumur og
sjór, og á því hefðu menn ekki
varað sig og mundi því garður-
inn hafa verið veikastur þar sem
hann hefði átt að vera sterk-
astur. Hefði hann þetta eftir
hfnarstj. En nú hefði hafnarstj.
hugsað sjer alt aðra aðferð víð
viðgerð á garðinum — að undir-
staðan væri geð miklu tryggari.
En óráðið væri alt um það, hvern-
ig farið yrði að því á einn eða
annan hátt, að bæta þetta tjón.
Borgarstj. kvað ekki tímabært að
ræða þetta mál á þennan hátt
á þessum fundi, því enn vantaði
ýmsar upplýsingar um málið, en
þær fengjust ekki fyr en ítarlegri
skýrsla og áætlun frá hafnarstjóra
væru komnar og þær mundu koma
a næsta fund bæjarstjórnar. Um
fje til framkvæmda á viðgerðun-
um væri það að segja, að nefnd-
in hefði hugsað sjer að fá frest á
einni afborgun, sem ætti að fara
fram á einu láni hafnarinnar. —
Það væri eina ráðið.
Gnnnl. Claessen kvað undarlegt
e± ekki mætti ræða um jafn mik-
ilsvert mál í bæjarstjórninni nú
þegar. Kvað hann það t. d. mjög
fróðlegt að fá að heyra hvort
r.efndin hugsaði sjer að hægt væri
að nota sömu undirstöðuna undir
garðinum eða ekki. Ennfremur
hvort hafnamefnd hugsaði sjer að
binda skipin framvegis við hafn-
a.rgarðmn. Því það væri í ahnæli,
að skipin hefðu ekki átt litinn
þátt í því, að garðurinn hruridi.
Hafði lík skoðun komið fram
hjá allmörgum bæjarfulltrúum.
Um ágreininginn milli Slippfje-
lagsins og hafnarnefndar tók
borgarstjóri það fram, að súdrátt
arbraut, sem fjelagið hugsaði sjer
að gera, kæmi svo mjög í bága
við fyrirhugað skipulag á hafn-
arvirkjunum framvegis, að það
væri tæplega unt að leyfa að
byggja brautina. Og því væri það
ráð tekið, að láta merkjadóm
skera úr málinu. (í merkjadómi
eiga sæti Björn Þórðarson, Sig.
Þórðarson fyrrum sýslumaður og
Sig. Tboroddsen).
Nefnd
var kosin til að gera tillögur um
úrskurð á kærum yfir alþingis-
kjörskrá. Kosnir voru bcrgarstj.,
Jón Baldvinsson og Guðm. Ás-
björnsson.