Morgunblaðið - 17.05.1923, Blaðsíða 2

ffelffiiN]
i€@upm.©nei ©g k@&ipf|eiög
Notið næstii póstferð og jiaiitið:
Ö1 frá „Carlsberg Brýggerierne“, Kaupmannahöfn.
Osta frá „Trifolium* ‘ A/s, Kaupmann-ahöfn.
Kaffi frá „Skandinavi.sk Kafifi & Kakao Ko.“ A/s., Khöfn.
Te frá „Lloyds Tea Companj-“ Ltd., London.
Cocoa frá „V/H Bensdorp 'd Co.“. Amsterdam.
Kaffibrauð frá (Teorg Kemi>“ Ltd., London.
Nioursuðuvörur frá „De for. Oonserves Pabriker-‘, A/S. Kbh
Berjasultu frá „W. H. Flett“ Ltd., Liverpool.
Nýlenduvcrur frá „Styhr c Kjær“ A/S. Kaupmannahöfn.
Stivelsi--Sinnep, frá „J. & J. Colman“ Ltd., London.
Leirvörur frá „David Methven & Sons“, Ltd., Kirkealdj'.
Glervörur frá „De Svenska Ivristalglasbruken' ‘ A/B., Stockh
Við erum umboðsmenn á Islandi fyrir ö:d þessi ágætu firmu
og munum því sjá um, að pantanir vðar verði afgreiddar eftir ósk
um yðar. Verðlistar og sýnishorn iýrirliggjandi.
FyriHigyjaiidi:
Kaffibrauð margar teg. Súkkulaði. Rúsínur.
Sweskjur. Lakrís. Epli þurkuð.
K. Einarsson & Bj örnsson.
Simar 915 og 1315. Vonarstræti 8. Sirnn.: Eðnbjörn
Island Dg Danmörk.
íslendingar eru börn allra
NorðuKanda, þó að Norðmauna-
niðjar sjeu næst. Og þetta þyrftu
Norðurlandabúar að vita betur en
er, og alla baráttu þessa þraut-
fci iga fólks við hina óblfðustu nátt
úru, og sainúðarskort þeirrar sam-
bandsþjóðar, sem vjer fengum,
Og að vísu eru þar tilvalin sam-
bandslönd, sem Danmörk er og
Island, og bæta hvort annað upp.
Og hvað sem öllum stjórnllögum
líður, ættum vjer að vinna að
J?vá, að þetta samband gæti orðið
aem best og að sem mestum íot-
um. En þar vantar mikið á að
vel sje, og er það auðsjeð enn, að
íslendingar hafa ekki ihaft á-
stæður til að rannsaka þetta
jnjög þýðingarmikla mál, eins og
þurft hefði. Það er eitt, sem nófna
verður, að ístendingar tala oft
ems og þeir haldi, að til sje hjer
á landi óvild iiokkur til Dana, og
menn virðast hjer ekki hafa gert
sjer nógu ljóst, að í Danmörku
er almíent haldið að svo sje. í
Boðbera, íslensku útgáfuuni af
blaði dansk-íslenska fjelagsins,
má sjá íslending komast að orði,
eins og hann ímyndi sjer, að til
sje rótgróið, íslenskt hatur til
Danmerkur! Það verður að taka
fram, að það er fjarstæða, að
ímynda sjer sMkt, og enganvegmn
óskaðlegt. En danskir menn, sem
hjer eru, geta borið vitni um það,
að hjer á landi er ekkert Dana
hatur. Hvar sem er á fslandi,
hvort sem er við sjó eða í sveit,
«iu það meðmæli að vera dansk-
rr.
Helgi Pjetmrss.
um á, að lögtakið byrjar þriðju-
daginu 22. þ. m.
Ennfremur levfi jeg mjér að
benda á, að öll gjöld af fasteign
um, hvort heldur eru tún, erfða
ftstuland, lóð eða húseign,þar með
talið gangstjettagjald, hvílir
eignunm -sjálfum., án tilldts til,
hver sje eigandi eða hafi verið
eigandi eignarinnar þegar gjaldið
fiell í gjalddaga.
Borgjiór Jósefsson.
3Í
Tileinkað **
Frá bæjargjaldkEra,
í sambandi við lögtaksauglýs-
ingar á öllum ógreiddum gjöldum
til bæjarsjóðs Reykjavíkur, þar
með talið brunabótagjald, sem
átti að greiðast 1. apríl þ. á„ leyfi
jeg mjer að henda hlutaðeígend-
Eins og kunnugt er, koma
stundum fram hjá þjóðunum
undarlegir menn og undarleg
málefni og fá þá líka oft byr
undir báða vængi í svipinn, ekki
síst ef þeir fara að fást við
stjórnmál, þó þeir hafi annars lít-
ið til brunns að bera og sagan
týni eftir á, að spor þeirra sjeu
hverfandi smá og fá, sem fram
á við liggja. Mennirnir sem valda
þessu eru oft hávaðamenn sjálfir,
cða menn sem fá aðra til að
koma á slíkum liávaða, menn sem
sjálfir geta ekkert nýtt lagt til
málanna, en nota sjer annara
stefnur og málefni og snúa þeim
í hendi sjer, eins og best hentar
sjálfum þeim. Þetta getur oft
gengið all-lengi, en þó aldrei til
lengdar í einu. Allir þeir, sem
þekkja stjórnmálasögu annara
þjóða kannast við ýms slík tíma-
bil þar og jafnframt við ýmsa
kafla úr bókmentum þeirra, þar
sem margir rithöfiundar hafa lýst
þessu, orsökum þess, áhrifum og
afleiðingum., Slíkar lýsingar á
t- d. pólitískri óáran í mannfólk-
inu eru margir til og þeir flokk-
ir liríis
Það e** R E X rafsuðuvjel, sem gtjer eigið oð
kaupa fyrir Kviiasunnuna. -- Fást aðeins hjá
Júlíusi Björnssvni.
Hafnarstræ-ti 15.
S i m i 8 3 7.
TJmboðsmenn:
I. Brynjólfsson & Kvaran.
ekki ósjaldan og kendi flokkinn
v:ð kanínur og er það einn slíkur
kafli, sem hjer er frá sagt. á
eftir, mönnum til skemtunar og
l.ugleiðingar og samanburðar við
ástandið á þeirra eigin föðurlandi.
Og getur hver dæmt, um það að
lestrinum loknum, eius og honum
sýnist. Þó er sögukaflinn hjer
saminn með nokkurs konar sam-
vinnusniði, þannig að til fyrir-
myndar við samninguna hefir ver-
ið tekin íslandssaga handa börn-
uin og unglingum, sem lýðskóla-
inaður einn gaf hjer út fyrir
nokkrum árum og er í samræmi
við hana víðast hvar skrifáð orð-
rjett upp úr frumritinu, en þó
vikið við sumstaðar þar sem þurfa
þótti, „málefnisins vegua“. Ann-
::rs þarf sagan sjálfsagt ekki skýr-
ingar við, nema kannske sum
i.öfnin. Mætti þá fá eitthvert
landskjörið spurningarmerki til
jess að bera fram fyrirspurn um
það t. d. hvaða mannflokkur það
væri hjer, sem helst væri kendur
við moldvörpur, og af hverjum
það væri dregið og hvernig á
>ví stæði, að það nafn skuli alt-
af fylgjast með tímanum ? Sama
spurningarmerkið gæti líka reynt
að grenslast eftir því, hver Króka-
refur mundi vera, sem nefndur er
í sögunni.
Hefi fvrirliggjanöi:
Kol, Salt og aðrar oauðsynjar handa togurum.
Fljót afgrciðsla. Eigin hafskipabryggja.
G. Jóhannesson « Eskifirði.
Fríkirkjan.
Aðal-safnaðarfundur Frikirkjusafnaðarins i Reykjivik, verður
haldin í kirkjunni annan hvítasunnudag 21. þ. m. og byrjar kl. 4
aíðdegis. Dagskrá samkvænat safnaðarlögunum. Mörg rnalefni. —
Reykjavík, 16. maí 1923.
Safnaðarstjórnin.
Sagan hefst hjer á því, að
segja frá Króka-refi og því, að í
kringum cig hafði hann safnað
skara af mönnum, sem unnu með
l.onum og gerðu alt fyrir hann
í bænum voru þeir kallað-
ir moldvörpurnar lians Króka-
íefs, sumpart af því, að þær voru
látlaust en hljóðalaust á ferli,
sumpart af því að þær k-ornu
svo lítið fram í dagsljósið. Þær
komu og hurfu, eins og þær skyt-
ust niður í holur í jörðinni og
svo grófu þær sig út aftur ann-
arstaðar og skaut alt í einu upp,
?ar sem minst varði....... Og
Króka-refur hafði öðlast þá
eynslu fyrir langa löngu að neð-
anjarðar starfsemi moldvarpna
hans var nærri því eins máttug
f eðli sínu og boðskapur sjálfs
hans. Hann átti það sem hann
langaði til að eiga af áhrifum
bæ sínum. Með aðstoð mold-
arpnanna gat hann knúð fram,
með blíðu eða stríðu, næstum því
alt sem honum þóknaðist fyrir sig
eða sína. Og samt sem áður kom
ð því, að honum fanst þetta
ekki nóg.
Prjedikanir hans og uppbygg-
ingarrit urðu smám saman að
blöðum, með allskonar efni. Og
?au breiddust út um alt landið
og shöpuðum honum áhrif öggildi,
ar fólks, sem helst hafa verið
taldir þessu valdandi, hafa verið! sem voru dálítið í ósamræmi við
skírðir ýmsum nöfnum, sem oft gtöðu hans sem afskekts prje-
hafa fests við þá. f Noregi t. d. dikara, sem hafði byrjað göngu
iýsti Alexander Kielland þessu sína hálft um hálft sem leikprje-
dilcari fyrir „alþýðuna“......En
r.ú fullnægði þetta honum -ekki
lengur......Og eins og það hafði
icrið gleði og stolt föður hans,
þegar stráklingurinn reif i sig
brauðið sitt, eða hámaði 3 sig
grautinn úr askinum sínum, svo
að ekkert lát var á, eins var það
áfram, þegar árin liðu, að insta
eðli Króka-refs var græðgin.......
En græðgin hafði bara vaxið; og
dú stefndi hugur hans að því að
r.á völdunum, völdunum yfir þeim,
sem sterlcastir voru, til þess að ná
dýrðinni og virðingunni sem völd-
unum fylgir, til þess að ná því
æðsta, sem náð yrði í landi
sínu og samtíð.......En svo var
það bölvunin, að upphafið á ferli
hans átti ekki sem best við þetta
— þetta upphaf' að hafa prje-
dikað um það að vera ánægður
í auðmýktinni, að fyrirlíta. þessa
heims gæði og allan þeirra hje-
góma....... En margt breyttist,
þung og erfið ár komu, óáran,
sem aldrei ætlaði að enda, ár,
sem lögðu margt í auðn og voru
ennþá yfir mörgum öðriun og
sköpuðu jafnvel smáhitunum gilíli,
sem gerði mennina anðkeyptari
og auðhræddari. En bæði stóru og
litlu bitarnir voru fyrir hann og
hans menn — og þeir skyldu vera
í samábyrgð til að vernda þá.
Hjarta Króka-refs fyltist aft-
ur þakklæti, þegar augu hans
opnuðnst fyrir þessu og boðskap-
ur hans fyltist nýjum krafti. —
Þegar hann vitnaði og prjedikaði,
þurfti hann ekki lengur að byrja
neðan frá, þurfti ekki að byrja
á því, að hann og hanfc menn
væru )>eir, sem fyrirlitnir væru
og vesælir í veröldinni. Því þeir,
sem nú mæltu í móti honum, voru
ekki þeir voldugu og virðinga-
mestu, það vorti blátt áfram auð-
virðilegir síngirnisrakkar, sem
höfðn rænt brauði barnanna.
Og þegar hann otaði sjer og
sínum upp í hæstu og bestn
sætin, þá var það auðvitað ekki
sætanna vegna; en það var hlátt
áfram af því, að heill heildar-
innar þoldi ekki annað. Og þeg-
ar hann og moldvörpurnar hans
tvöfölduðu nú erfiðið, fjekk ekk-
ert stöðvað hann lengur: við sín-
girnisrakkana gilti ekkert rjett-
lœti, þeir voru óvinir hans og
heiidarinpar og þéssvegna þurfti
að eyða þeim. Og hreyfingin sjálf
fjekk smám saman annan blæ ....
ivioldvörpurnar ukust og marg-
földuðust. Með blöðum, bókiirn og
peningum grófu þær sig út um
«lt landið. En það var ekkí
1< ngnr neitt líf eða. fögnuður þar
S'.m þær foru. menu vitnuðu ekki
lengur og frelsuðust eins og fyr
•i dögum. Moldvörpurnar komu
og fóru hægt og hægt og ekk-
ert hljóð heyrðist til peirra, nema
látlaust glamrað í skildingunum.
Því nú var altaf nóg um skild-
ii'ginn, og ef ekki var annað
fyrir, þá nöguðu moldvörpurnar
•’Midur heila, digra sjóði. En al-
siaðar sáust merki þess, að þær
iunnu, alstaðar eyddist einhver
gróður og fölnaði og aniiáö
•spratt í staðinn. Sumir sáu versl-
un og velferð hnigna, meðan
aðrir sköruðu eld að sinni köku
og veltu sjer í vellystingum
praktuglega, um leið og það frjett
ist að þeir væru orðnir perln-
v;nir hans Króka-refs. Og nú for
að skifta undarlega um með allar
siöður, stórar og smáar, sem sam-
tcrgararnir kusu í. Sá, sem í
st.öðunni sat, fjekk bendingu eða
aðvörun. En ef hann skildi hana
ekki, hvað þá heldur ef hanu
ætlaði að þrjjsltast, þá kom það
alt í einu í liós, að hann át.ti
hvorki kunningja nje kjósend-
it, og honum var vikið burtu
fyr en hann vissi af, og alstað-
ar. þar sem laus var góður stóll
og strýta, stökk moldvarpa upp.
Þetta kom einkum i ljós í
s>jómmálunum, því í lausamold-
inni undir laufásnum, þar gátu
v oldvörpurnar unnið fljótt og
vel. Flokksrof, trygðarof og
samningsbrot voru nú dagleg og
þóttu engin sjerstök tíðindi. —
(. amlir vinir, sem fylgst höfðu að,
ívlkingar og flokkar, ,sem staðið
köfðu saman ár eftir ár, skildu
nú og leystust r.pp einn góðan
véðurdag, um leið og einhver úr