Morgunblaðið - 11.07.1923, Qupperneq 2

MORGUNBuA@li
Fyripliggjandi:
Högginn Melis,
Steyttan do.
Kaffi,
Export Kaffi,
Cocao,
Haframjöl,
Hveiti Cream of Manit.
Hveiti Oak,
Hríamjöl,
Hrí8grjón.
Kartöflumjöl
Sagogrjón,
Kex, Snowflake,
Kex, Luneh,
Blandað Hænsnabygg,
Maismjöl,
Sveskjur,
Rúsínur,
Epli, þurkuð,
Apricots, do
Hessian — Fiskbursta — Flatningshnifa.
Selskinn,
Lambskinn,
lEðardún,
kaupir hæsta verði
Jón Olafsson,
' Hótel Island.
nota bændur og búalið' til þess
fib öðlast meiri ítök í stjórninni,
en álitið er að unt muni verða
með aðstoð verkamannaflokksins
eins, sem kommúnistum fylgir. En
hins vegar þykir öðrum og þar á
meðal mörgum aðalverkamanna-
ieiðtogunum heima fyrir, sem
þetta geti ekki sameinast, svo
clíkir sjeu hagsmunir og hugar-
stefnur beggja flokkanna. Úr-
felitin hafa orðið þau í Moskva,
að miðstjórn flokksins heldur því
fram að „parolen arbeider og bou-
deregjering er særlig vel egnet for
Norge“, en vegna skoðanamunar-
ins innan flokksins, sje heppilegt,
að málið verði rætt þar til næsta
ársfundar.
Afstaðan til trúmálanna, sem
einnig var rædd á þessum Moskva-
fundum, er líka merkileg. Hög-
lund sá, sem fyr er nefndur hafði
skrifað grein í sænskt blað nm
kommúnismann og trúna og hald-
ið því þar fram, að flokkurinn
sem slíkur ætti eltki að berjast
á móti trúnni, og fyrir þetta varð
hann fyrir allmiklum árásum í
Moskva. Norðmaðurinn Scheflo
sagði m. a. um þetta: „Við stönd-
um á grundvelli hinnar sögulegu
cfnishyggju (den historiske mat-
eiialisme). Við teljum hvert það
spor framfaraspor, sem stefnir
burtu frá dulspekisstefnum (my-
sticisme). Jeg veit það að vísu,
að til eru þeir flokksmenn okk-
ar, sem eyða tómstundum sínum
við borðdans og annað þess hátt-
ar.... En vei þeim verkamanna-
flokki, sem velur spíritista fyrir
ieiðtoga sinn. Menn gætu átt það
á hættu. að hann leitaði ráða hjá
borðfætinum sínum þegar hann
ætti að taka afstöðu í vandamiklu
máli. Við verðum, sem flokkur,
að hafna spíritismanum og öllum
bðrum dnltrúarstefnum.... Eftir
því, sem verkamannaflokkur verð-
ur trúræknari, eftir því verður
•hann ómóttækilegri fyrir byltinga-
kenningar. Svona er það að minsta
kosti á Norðurlöndum“.
Þetta segir nú Scheflo, og þetta
ev skoðun allflestra kommunista
og á að vera stefna flokksms,
sem flokks í þessum fflálum. En
sumum sænsku leiðtogunum þyk-
ir þetta þó óheppilegt fyrir fólkið
og ósigurvænlegt i sínu landi.
Því segir málgagn sænsku kom-
múnistanna um þessi ummæli
Schefio, að hann reyni að breiða
yfir það á ljettúðugan hátt, hvað
c.'eilt sje eiginlega um. Það segir,
að enginn iiafi borið á móti því,
að kommúnisminn eða bolsjevism-
inn sje reistur á grundvelli efn-
ishyggjunnar og enginn hafi sagt,
að' andatrúarmenn eigi að vera
kommúnistaleiðtogar. En það sem
við viljum ekki, er að guðleysið
(ateismen) sje auglýst sem ónm-
flýjanleg „trúarsetning“ fyrir
hvern einstakan fjelaga kommún-
istaflokksins.
En það er annars stefna bolsje-
vikaflokksins í þessum málum,
þar sem vilji miðstjórnarinnar í
Moskva og annari ákveðinna
flokksmanna fær að ráða, að
ílokkurinn standi á grundvelli
efnishyggjunnar, að1 flokkurinn
hallist að guðsafneitun og hann
berjist á móti trú og trúrækni,
af því að trúað fólk sje ómóttæki-
legra fyrir byltingarkenningar, en
annað fólk, eins og bolsjevikaleið-
toginn Seheflo sagði.
-------o------
ErL símtregnir
frá frjettaritara Morgnublaðsina,
Khöfn, 9. júlí
Sanvkomulag á ráðstefnunni
í Lausanne.
Símað er frá Lausanne, að sam-
komulag sje orðið milli Tyrkja og
bandamanna um friðarskilyrðin.
— Ennfremur er talið fullvíst, að
friður verði saminn milli Tyrkja
og Grikkja.
Gengi marksins.
í Hamborg er dollar skráður á
181000 mörk, sterlingspund 820-
000, dönsk króna 81600.
Verslun Þýskalands í voða.
Símað er frá Hamborg, að lík-
legt þyki, að verslun Þýskalands
verði bráðlega stofnað í mikinn
voða, með því að innflutningur fer
nú mjög fram úr útflutningi.
Belgir og Þjóðverjar.
Belgisku yfirvöldin í herteknu
hjeruðunum leyfa nú ekki járn-
brautarlestum að fara tun, nema
50 þýskir gislar sjeu í hverri lest.
-------o-------
BrænlandsmáUn.
Samkvæmt tilkynnningu frá
danska sendiherranum hjer kom
íram tillaga um það í norska
stórþinginu 7. þ. m., að skora á
stjómina að bjóða dönáku stjórn-
inni samninga á frjálsum urund-
velli nm Gvæ-nlandsmálin og
SmásöluDErö e túbekl
m á e k k i vera hærra en hjer segir:
VINDLAR:
Torpedo 50 stk. kassi á kr. 20.75
NascoPrinceasas— — — - — 20.75
Americana — — — - — 13.80
Naseo — — — - — 13.25
La Diosa — — — - — 1100
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem
nemur flutningskostnaði frá Reykjavík til söluatað-
ar, þó ekki yfir 2%. *
m
Landsverslunin. U
skyldu va'ldir sjerstakir fulltrúar
frá báðum þjóðunum. Norsku
I
sumningamennina á stjórnin að
: tilnefna og niðurstöðu nefndanna
é. svo að leggja fyrir stórþingið.
I sambandi við þetta sagði
riorski ráðherrann Bergo í þing-
inu: Nefndin, sem flytur þessa
tillögu, gerir það í einu hljóði.
Jeg voua líka, að hún verði sam-
þykt í einu hljóði af þinginu.
Fyrir stjórnarinnar hönd vil jeg
lýsa því vfir, að húu felst á til-
ioguna, og vonar að á þennan hátt'
verði málinu ráðið ts’l lykta, þann-
ig að hið góða samkomulag við
frændþjóðina fyrir sunnan okkur
caldist áfram“. Engir aðrir tóku
til máls, en tillagan var samþykt
ííieð 132 atkvæðum; 18 þingmenn
voru fjarverandi.
------o------
Frá Danmörkiið.
Danski sendiherrann í Prag,
Poul Nörgaard, er nýlega dáiun,
samkvæmt tilkynningu frá danska
sendiherranum hjer. Hann hafði
lcomið til Kaupmannahafnar vegna
iasleika og dó á hæli próf. Lor-
entzens. Nörgaard var fæddur
1866 og var lengi frameftir starfs-
maður við svínaslátrunarhús í
Holstebro «g seinna við sams-
konar fyrirtæki í London. Árin
1891 til 1921 rak hann mikla út-
fíutningsverslún á svínakjöti til
Englands og átti mörg svínaslátr-
unarhus á Jótlandi. Hann hafði
altaf mikinn áhuga á stjórnmál-
um og varð landsþingsmaður 1914
og fylgdi vinstrimönnum. Árið
1907 varð hann bretskur vara-
konsúll, 1914 konsúll og 1919 að-
aikonsúll fyrir Japana. Þegar
óanska sendiherraembættið var
stofnað í Prag 1921, var Nörgaard
skipaður í það, og hættir þá af-
skiftum sínum af verslunarmálum
og stjórnmálum heima fyrir. —
Þann stutta tíma sem hann var
sendiherra tókst honum að koma
á allmiklu verslunar- og menn--
itgarsambandi milli Danmerkur
cg Checkov-Slovakíu.
-----O------
Ferðapisflar.
Eftir Bjarna Sœmundsson.
Yfirleitt var fremur dauft á
skipinu. Þó að margt væri um
manninn. Aillmargir voru Færey-
ingar, en flestir úr Reykjavík,
kaupmenn aðallega. Af þeim skal
jeg aðeins nefna —því að þeirný-
giftu voru varla mönnum sinnandi
og koma því ekki við söguna —
liúfmennið hann Halldór; þegar
sjóveikinni bráði af honum, var
hann allnr í kring um „eðalsteina-
grundirnar“, c: frúrnar, hros'hýr
og blíður, enda mun hann hafa
haft margan eðalsteininn meðferð-
is og ekki þótt ónýtt að koma
sjer vel við frúrnar þegar til þess
kæmi að verða af með þá aftur.
Svo var það gamall kunningi minn
og sessunautur við borðið, Ben.
S. Þór., sá sem gaf oss bestan
b.iór og brennivínið þjóðar fræga.
Okkur hafði verið skipað, að vísu
ekki út í hin ytstu myrkur, en
ytst út í horn á borðsalnum,
sennilega af því að við vorum
báðir .,hvítir“, drukkum Pump-
enheimer (c: vatn) með miatnum,
þar sem aðrir voru meira eða
ruinna „rauðir“, og bar ekki á
öðru en að okkur bæði fjellist Arel
á það. sem brytinn framreiddi og
yrði gott af því. Við sátum vana-
lega alla aðra af okkur og var
\c blessaður Ben. S. 'Þór. að koma
undan læknishnífnum.
Færeyjar voru gráar og grettn-
ar, þegar þær komu út úr þok-
unni. Jeg hafði ekki komið til
Þórshafnar síðan 1894, og var þar
AÍst æði margt breytt.Mig langaði
til að koma í land í Þórshöfn,
cn þótti tíminn of naumur. Þar
er nú komin stór margarín-verk-
smiðja, niðursuðu verksmiðja, ver-
ið að reisa stóran spítala og
skjólgarð fyrir skialeguna; hann
a að vera fulgerður 1925, á að
kosta 1 y2 milj. kr. og leggur
„danska mamma“ c: ríkið til %
fjárins, en Þórshöfn hitt. Mikið
sá jeg að hafði verið ræktað í
kring um bæinn og er það ekki
auðgert, jafn grýtt og þar er. Eyj-
arnar eru, eins og kunnugt er,
eintóm basaltfjöll, sem rísa snar-
brött eða þverhnípt upp úr sjó.
Undirlendi er svo sem ekki neitt.
Kl. 1% á laugardag lögðum við
aftur á djúpið og hjeldum nú leið,
sem jeg hafði aldrei farið áður,
milli Sandeyjar og Straumeyjar,
þar sem síminn liggur til Island,
f'ram hjá Hestey og Kolter, það
eru smáeyjar í sundinu, háar og
brattar, grösugar og mjög fagrar.
Sjest á þessari leið vel heim að
Kirkjubæ (Kirkebö), til kóngs-
bóndans. Hafði Scheving herjað
þar undanfarið og haft á burtu
með sjer hónda dóttur og - hað
hann nú Aasberg að gæta hennar,
uns til Islands kæmi og vei þeim,
sem hefði gerst svo djarfnr að
líta á hana.
Okkur skilaði fljótt áfram þrátt
fyrir mikið „andstreymi“ í sund-
inu, kl. 4y2 vornm við undir
Myggenæs, vestasta odda Færeyja
og tókum þaðan stefnu beint á
Vestmannaeyjar. Var nú fækkað á
skipinu þar sem Færeyingarnir
\oru farnir; var hljótt og rótt
um kvöldið, því að flestir farþeg-
'0r leituðu nú snemma „til köj’s“,
en úthafsaldan, sem nú var farin
að lækka, vaggaði þeim mjúklega
í svefn. Nokkrir voru eftir uppi,
þar á meðal jeg, til þess að heyra
blaðaloftskeytin, sem komu á
hverju kvöldi, með helstu tíðindin
utan úr heiminum. Þetta er orðið
alsiða á öllum farþegaskipnm,
soan þau fengu loftskeytatækin.
Já, loftskeytatækin. Þau eru hin
nýjustu af ýmsum þeim tækjum,
sem upp hafa verið fundin á síð-
ari tímum — dýptarmælarnir
áttavitinn. gufuvjelin, skrið-
Hafið þjer bragöað Sharps toffw?
Siíí DaaslEE DraioMngs Selstal
eitt af elstu og áreiðanlegustu
vátryggingarfjelögum Norður-
landa, tekur hús og allskonar
muni í brunatryggingu
Iðgjald hvergi lægra.
Aðalumdoðsmaður fyrir ísland er
SEghvatur Bjarnason.
Amtmannsstig 2.
mælarnir, sextantinn og önn-
i' mælinga áhöld anhars vegar
og vitarnir )g önnur leiðarmerki
hins vegar — til þess að clraga úr
hættum þeim, er alla tíð hafa
\erjð sjóferðum samfara. Og hver
rnundi geta gert sjer fulla grein
fyrir hinum mikla mmi, sem er á
því að fara á milli íslands og út-
landa nú, á þeim farþegaskipum,
som nú ganga og þykja þó ekki
tilkomumikil þeim, sem meira eru
vanir (eins og Ameríkuprestinum,
scm var smeikur við að fara frá
Leitk til íslands á „Gullfossi“ í
júlí; vegna þess, hvað skipið var
lítið!) — og var á dögum Eggerts
Ólafssonar og Skúla fógeta. Lík-
lega hefir þá góðu menn ekki
dreyrnt um þær breytingar, sem
nú eru orðnar. M|ikið mega ann-
ars allir sjófarendur þakka þeim
hugvitsmönnum, sem tækin hat'a
fundið upp og sannast þar að
„vísindin efla alla dáð“.
Næsta dag vaknaði jeg á miðju
liafi og var þá komið besta veður.
Litli Svarthakurinn, sem hafði
fylgt oss um kvöldið var horfinn,
en fýlar voru enn með og ritnr
fóru að sjást. Um miðdegið fór
að rofa til í norðvestri og alt í
einu í Hvannadalshnjúk á Öræfa-
jiikli í iitlu skýja rofi, en hann
hvarf fljótt aftur. Svo fór að
sjást í undirhlíðar jökulsins. —
Veðrið varð bjartara og bjartara;
og eftir því sem hafið sóttist
lengra fóru Mýrdalsjökull og
Eyjafjallaskallinn gamli að lyft-
ast upp, og fengum við að sjá
þá í allri sinni dýrð, þegar á dag-
inn leið. TTm náttmál náðum við
Vestmannaeyjum, í besta veðri.
Þar var töluvert af vörnm að
afferma og komumst við ekki það-
an fyrri en kl. 1V2 um nóttina.
•Teg vaknaði þegar komið var út
í Grindavíkur sjó og voru þá orðin
æði mikil veðurbrigði, því að nú
var landsynnings stormur og rign-
ing og töluverður sjór. En á þessu
átti jeg von, því að við eyjarnar
\ar hann farinn að setja í snð-
austanundiröldu um kvöldið og