Morgunblaðið - 04.09.1923, Blaðsíða 2

*» O RGIJN J8L.APIÍ
Höfum fyrirliggjandi:
r:
Kristalsápu,
Stangasápu,
Blegsóda,
Sóda mulinn,
,Vi to* skurepulver.
,1
Umboð«menn:
I. Brynjólfsson & Kvaxan.
Islanösk Kompagni A|s
Brolæggerstræöe 14. Köbenhavn K.
Telefon 5006. Telegr. aöresse »Forsyning«.
Kaupir hæsta verði: SALTFISK, bæði full-
verkaðan og óverkaðan. S í L D og aðrar sjó-
og land afurðir. — Utvegar útlendar vörur.
Fjelagið heíur stór vörugeymsluhús við bryggju Eimsk.fjel. Khöfn
Fundarhúsið varð svo troðfult,
að engri tölu varð á mannfjöld-
ann komið. Ólafur byrjaði fund-
inn með klukkutíma fyrirlestri og
sagði tíðindamaður Mrgbl. að ekk-
ert hefði hann sagt þar annað en
það, sem kunnugt væri þeim, sem
Alþbl. lesa, en sett það fram með
óheyrilegum þjósti og rembingi.
Að fyrirlestrinum loknum stóð
upp Sigurður Sigurðsson lyfsali
og andmælti honum með miklum
krafti, en síðan talaði Guðmund-
t’r Hannesson prófessor og and-
mælti einnig snjalt og vel fyrir-
lestri Ólafs, og sömuleiðis þeir
I'áll læknir Kolka og Jóhann kon-
súll Jósefsson. Enginn reis upp
til varnar Ólafi og fyrirlestri
hans, og „var þó helt yfir fyrir-
lesarann ýmist hörðum ákúrurn
eða háði,“ segir frjettamaðurinn,
„svo að för hans var hin hrak-
legasta, en flestum mun hafa þótt
það maklegt vegna þess, hve geyst
hann fór á stað.“ Einkum höfðu
ólafi sviðið ýms ummæli þeirra
Sigurðar lyfsala og Jóbanns kon-
súls. Margir fleiri höfðu ætlað
að taka til máls og andmæla fyr-
irlestrinum. En þegar þeir fjórir
höfðu talað, sem nefndir ;eru hjer
á undan, tók Ólafur aftur til
máls og þagnaði ekki úr því í
tvo næstu klukkutímana, og lauk
svo fundinum, er hann hafði stað-
ið í fjóra tíma, og talaði Ólafur
einn í þrjá tíma, en hinir fjórir
samtals einn tíma, og er þó allra
álit. sem á fundinum voru, eitt
um það, að Ólafur hafi beðið
þarna fullkominn og eftirminni-
legan ósigur, segir tíðindamaður
Morgunhlaðsins.
Það er alkunna hversn mikið
hefir verið ritað um trúmál hjer
í hænum npp á síðkastið. Hugðu
margir gott til í fyrstu og hjugg-
ust við að þeir menn, ©r fyndu
hvöt hjá sjer til þess að rita um
avo þýðingarmikið málefni, sem
trúmálin eru, mundu sjá sóma
sinn í því að gera það með a.lúð
og af áhuga fyrir þeim málum.
Með því einu móti var hugsan-
legt að eitthvað áynnist með grein-
unum. En þetta befir algerhga
fcrugðist með einn af þeim, sem
ritað hefir um trúmálin, en það
er Hilmar Stefánsson bankamaður.
Það e'r eigi ætlun mín að fjöl-
yiða hjer um trúmál. Til þess
tel jeg mig ekki færan. En jeg
get samt ekki látið undir höfuð
lcggjast að minnast á greinar þær,
er áðumefndur bankamaður reit
um mál þessi og eru þær stílaðar
t'I sjera -Jóhannesar L. L. Jó-
hannssönar.
1 báðum þessum greinum kem-
i.r H. S. varla nærri málefninu;
hann snýr við blaðinu, talar um
persónu í staðinn fyrir málefnið.
G cra það sumir, er endilega verða
að skrifa eitthvað, en hafa óheil-
an málstað að verja, að snúa sjer
liteð persónulegum skömmum að
andstæðingnum. En látum þetta
nú vera. Það er mismunur á því
hvernig skammirnar eru. Jeg og
it argir aðrir minnmnst ekki að
hafa heyrt ósvífnari sauryrði hjer
i blöðunum, þótt, stundum hafi
verið gengið langt í því efni, sjer-
staklega þegar tekið er tillit til
þess hvað þau eru óverðskulduð.
J(*g miin leiða hest minn hjá því
að hafa hjer eftir hin gífurlegu
stóryrði H. S. til sjer Johannesar,
en benda vil jeg mönnum á, eð
lesa þau í Vísir (20. og 28. ág.
síðastl.), ef þeir hafa eigi lesið
þau áður og bera þau svo sam-
an við æfiágrip sjera Jóhannesar,
er hjer fier á eftir og sjá hversu
vel þau eiga við:
Sjera Jóhannes Lárus Lynge
Jóhansson er fæddur á Hesti í
Borgarfirði 14. nóvember 1859.
Voru foreldrar hans sjera Jóhann
Tómasson og kona hans Arnbjörg
Jóhannesdóttir. Var sjera Jóhann
gáfumaður og vel hagyrtur, en fá-
tækur var hann. Faðir hans Tóm-
as stúdent, var stórmerkur fræði-
raaður. Reit hann annála yfir
seinni hluta 18. aldar og einnig
reit hann um hinn stóra ætthálk
þeirra feðga, er Rauðbrotaætt
nefnist.
Hvað móðurætt sjera Jóhanns
snertir, er hún að nokkru leyti
dönsk, því að móðurafi hans Jó-
hnnnes Lárus Lynge, er var lærð-
ur prentari og sjera Jóhannes var
látinn heita eftir, var danskur í
föðurætt.
Sex ára gamall misti sjera Jó-
hannes föður sinn. Brá móðir hans
þá húi og varð hann þá að fara
til vandalausra. En er hann var
átta ára, misti hann einnig móður
sína. Ólst hann nú upp á Miðfoss-
tm í Audakíl.
Fljótt kom það í ljós að sjera
Jóhannes var bókhneigður, en í
þá daga var reynt að bæla alt
þess háttar niður hjá fátækum
p-iltum, og reyndu húsbændur
hans að telja honum trii um það1
að hann þyrfti ekki að hugsa til
þess að ganga skólaveginn. Arið
1878 fermdist hann og fanst prest-
inum mjög um kristindómskunn-
áttu hans. Og er Þórður prófast-
ur Þórðarson í Reykholti vísiter-
aði það sama sumar, varð hann
svo hrifinn af svörum Jóhannes-
ar að hann gaf honnm fjórar
krónur.
Atján ára gamall fór sjera Jó-
hannes til Reykjavíkur og lagði
stund á prentiðn, en lais jafnframt
íslenska málfræði o. fl., er hann
hafði tíma til. Eftir að Jóhannes
hafði gegnt prentstörfum í 3þó
ár, mætti hann einu sinni Matt-
híasi Joehumssyni á götu. Vakti
hann máls á því við hann hvort,
hann langaði -ekki til að ganga
skólahrautina. Kvað Jóhannes já
við. en hins vegar væri hann svo
fátæknr, að hann sæi sjer það
j eigi fært. Bauðst þá sr. Matthías
jti' að kenna honum sjálfur sum-
| ar greinarnar, en útvegaði honum
J kenslu í öðrurn. Á einum vetri
: tókst svo Jóhannesi að lesa undir
| annan hekk og tók hann gott próf
upp í bekkinn árið 1881 og þótti
það rösklega gert. Vorið 1886 varð
hann stúdent með góðri T. eink-
unn.
Á skólaárunum vann hann alt-
af fyrir sjer á sumriwn, en auk
þess rjettu góðir menn honum
l'jálparhönd eins og t. d. Þórður
prófastur í Reykholti, er gaf hon-
um allar skólabækur, er hann
þurfti, en því miður varð Jóh.
að sjá á bak þessum ástúðlega
styrktarmanni sínum er hann dó
árið 1884.
Um sjer Jóhannes sem náms-
mann, farast Hannesi Þorsteins-
syni, þannig orð í Óðni 1920:
„f skólanámsgreinum var sjera
Jóhannes nokknm veginn jáfn-
vigur á alt, en einkum skaraði
hann fram úr í þekkingu á ís-
lenskri málfræði, og ætla jeg að
föears'
NUMBER ONE
CIGARETTES
Q Búnar til úr
úrvalstegunöum
af Virginiulaufi
Smásöluverð 85 aura.
Pakkinn 10 stykkja
THOMAS BEAR & SONS, LTD.,
LONDON.

wmmmmm mmmmm
mr
Ð
Sirius Konsum súkkulaði
k
[|ó:; mmmmmmmm

fáir eða engir, sem þá voru í skóla
hafi verið honum jafnsnjallir í
þeirri grein, því síður fremri. —
Lagði hann einnig stund á aðrar
gotneskar málýskur, fornar og ný
ar og á samanburðarmálfræði, las
cg mikið' úr austurlenskum, eink-
um indverskum bókmentum, ind-
verskar og persneskar goðsagnir
o. m. fl., mun og þá þegar (á síð-
ustu skólaárnm sínum) eitthvað
hafa rýnt í sanskrít,; en norrænan
var honum samt altaf hjartfólgn-
Lst. Minuist jeg þess sjerstaklega,
þá er Jón Þorkelsson rektor var
að kenna latínu í bekk okkar, að
hann spurði oft pilta þá, er uppi
voru, að ýmsum spurningum úr
íslenskri málfræði, því að þar var
hugur hans mest við bundinn;
varð þá flestum fremur ógreitt
um svör, en rektor var þá oft van
ur að segja: „Kannske Jóhannes
I.ynge geti sagt það?“ Og það
brást ekki, að Jóhannes rjeð þess-
ar málfræðigátur fljótt og rjett..
I iskólamálum tók Jóhannes -all-
mikinn þátt og skarst hvergi úr
leik í nokkrum samtökum bekkiar
bræðra sinna, og reið stundnm á
vaðið, þá er því var að skifta“.
Þegar Jóhannes hafði lokið stú-
dentsprófi, hafði hann fyrst í
hvggju að sigla og lesa norrænu,
en eigi gat orðið af því sökum
fjárskorts. Fór hann þá á presta-
skólann haustið 1886, og lauk það-
an gufræðiprófi með góðri I. ein-
kunn (49 st.) tveím árum isíðar.
í þessi tvö, ár bjó hann í sama
herbergi og Hannes Þorsteinsson.
]t[innist hann þeirra samveru-
stunda i sama tölubl. Óðins: „Yið
þoldum saman hlítt og strítt, því
álíkt var um efnahagmn beggja
vegna og hvorugur Krösus. En
margt har á góma og margt var
rætt um ráðgátur tilverunnar og
um hin æðstu og háleitustu sann-
indi í skáldskap og guðfræðivís-
iudum. Var þá margt lesið og rök-
rætt í ýmsum greinum, auk skyldu-
námsgreinanna; en ekki voru efn-
in svo mikil að unt væri að aflasjer
annara erlendra hóka en hinna ó-
dýru rita úr Reclams Bibliotek,
ank bóka þeirra, er hingað og
þangað voru að láni fengnr. Er
mjer sönn ánægja að minnst
þeirra samverustunda, enda mun
torfenginn jafn skemtilegur, jafn
alhliða og áhugamikill lögunaut-
ur, sem Jóhannes Lynge var; en
aðdáanlegast þótti mjer samt,
auk hinnar skörpu dómgreindar
hans, hið frábæra bjartsýni hans,
ljettlvndi og hrifning fyrir öllu
fegru. sönnu og góðu í mnnlífinu.
hin óbifanlega trú hans á lífs
gleðina; enda hefir hann þurft
á þessum eiginleikum sínum að
halda í Íífsbaráttunni, frekar en
flestir aðrir, og þeir komið hon-
um í góðar þrfir, því að margur
í sporum hans mundi hafa bug-
ast látið í jafn krappan dans,
som hann hefir komist í við alls-
konar mótlæti á lífsleiðinni. En
hann lagði upp í þá baráttu með
gott veganésti, sem honum hefir
enst, betur en flestum öðrum“.
Síra Jóhannes rjeðst haustið
1888 sem aðstoðarprestur til síra
Jakobs Guðmundssonar á Sauða-
felli og var hann vígður 30. sept-
ember af Pjetri biskup. En er
sjera Jakob andaðist haustið 1890
var sjera Jóhannes kosinn prestnr
í kallinu, og fjekk veitingu fyrir
brauðinu um haustið.
Var nú sjera Jóhannes prestur
í Suðurdalaþingum í 30 ár og hjó
hann lengst af á Kvennaörekku.
Sem prestur ihafði sjera Jó-
hannes alt það í ríkum mæli til
a ð bera, sem af presti er hægt að
krefjast: skyldurækinn með af-
brigðum, góður ræðumaður og
fvrirmynd allra í hjeraðinu í lítil-
lieti. háttprýði og greiðvikni-
Hann liafði sjerstaklega orð á
s,ier fyrir það, hversu vel hann
bjó bömin undir fermingn. Var
hann því ágætlega látinn í sókn-
um sínum, og við hurtför hans
1918 var hann og kona hans sæmó
með ríkulegnm heiðursgjöfum frá
sóknarfólkinu. í sveita. og hjer-
aðsmálum var hann mikill fram-
faravinur; var hreppsnefndarodd-
viti í 17 ár, hvatamaður ýmsra
fyrirtækja, ýmist formaður eða
fulltrúi í ýmsum þörfum fjelags-
skap. Hann fylgdist altaf með