Morgunblaðið - 01.04.1924, Blaðsíða 3

MORGUNBJLAIIB
morgunblaðið.
Stofnandi'. Vilh. Finsen.
Utgrefandi: Fjelag 1 Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
■^UBlýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 5.
Slmar. Ritstjðrn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. 500.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Seimaslmar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Áskriftagjald innanbæjar og f níi-
grenni kr. 2,00 á mánuöi,
innanlands fjær kr. 2,50.
í lausasölu 10 aura eint.
Ihalð og framsókn.
Avarp.
í Kíkið okkar skuldar 22 miljónir
: og á í sjóði til útgjalda fyr
tvo dagá.
j petta er nýjasta niðurstaðan á
; þjóðarhagTium. Af 22 miljónun-
um skuldum * við 15 miljónir til
útlanda. Yið hvem hundraðshluta
! sem krónan okkar lækkar eykst
nafnverð skuldarinnar þá um 150
þúsund. Og krónan fer lækkandi.
Framfarir er eitthvert það orð,
sem hefir best látið í eyrum okkar
íslendinga þessi 50 ár, síða.n við
urðum „myndugir“, fengum fjár-
forráð, og fra'mfaramenn höfum
við allir víljað vera.
Hvernig átti það öðruvísi að
vera, þegar við vissum, hve mörg-
um öldum við vorum á eftir uá-
igrönnunum, frændþjóðunum, er
við eitt sinn höfðum staðið jafn-
fajtis — og vonir vöknuðu er síð-
ar urðu að öruggri trú, að við
einhverntíma mundum aftur geta
staðið þeim á sporði.
það hefir líka verið ákaflega
Með blaði þessu tökum við
^Udirritaðir við ritstjórn „Morg-
^hblaðsins“ og vikublaðsins „ísa-
foídar“.
Langa stefnuskrá 'fyrir rit-
^jórninni teljum við óþarfa, þar-
blaðið sýnir stefnuna best í
Yt'kinu.
þó skal þess aðeins getið, að
er ætlun vor, að aðaláherslan
>erði lögð á það, að skýra sem' auðgert fyrir okkur að vera fram-
^'fcinilegast frá því, sem gerist faramenn, minsta lcosti í orði
'tanlands og innan, eftir því, sem því hvert sem litið hefir verið
verður með alvöru í innanlands-
málunum núna.
pað er líka sú stefna, sem er
ríkjandi í hugum flest allra ein-
staklinga þjóðarinnar sem nokkuð
hugsa um landsmál.
pó menn skiftist í andvíga
íokka, þá er það ekki af því, að
?eir sjeu ekki á sama máli um
pessa aðalstefnu.
pví er það, að þó framsóknin
eigi fagrar hugsjónir þá eru þær
svipinn svo máttvana að þær
icga sín ekkert gagnvart knýj-
andi nauðsyninni að bjargast út
úr vandræðunum. Og stjórnmála-
mennirnir skifta sjer í flokka —
x> íhaldið ráði.í hug þeirra, allra,
sem hafa þekkingu og þroska til
að horfast í augu við ástandið
ems og það er.
blaðsins leyfir.
eða farið út fyrir landsteina, þá
Við lítum svo á, að það sje mest.hafa blasað við okkur alskonar
vert, að lesendurnir kynnist; aogérðir manua, er voru mikið
best högum og ástæðum allra fullkomnari og betri, en lijer í fá-
^ietta, til þess að úlfúð sú og sinninu og fátæktinni lieima.
^Kútarígur þverri, er annars ■ get- j Hjerna um árið, þegar við feng-
t'r
.íer í fámenninu.
_ En þess er meiri þörf en oftast ennþá hraustlegar áfram en aður
^Ur, að það takist, að draga úr í innanlandsumbótum.
b^rsónulegum illdeilum, svo leiðir J Og var það eigi nema eðlilegt.
^haist til gagnkvæms skilnings á Nú í reyndinni fór það svo, að
stjetta og aðila. En með vax-laðalmál þess flokks var þannig
orðið sjerlega viðsjárverður. um sjálfstæðið, þá var stofnaðm-
Framsóknarflokkur, til að sækja
«ndi
fitti
í raun og veru eru sameigin-
°8ri áhugamál en í fljótu bragði
V)tðist.
sundrung verður erfiðara, vaxið, að það hefði verið betur
viðreisnarmál þjóðarinnar, ikemið utan pólitískra flokka, eins
og kunnugt er. En auk þess var
tilætlunin að halda að almenn
ingi, kjósend-um, öllum þeim um
þess skal þó þegar getið, að' bötum, sem sýnilegt var að ættu
teljum við best fari, ef.hjer við — eða gætu einhvern-
1 framtíðinni tekst að sigla. tíma átt við.
^í’Vir sker hafta og banna. Saga j Sjálfstæða ríkið f jekk Fram
og þjóðarlund geta fært sóknarflokkinn í tannfje.
bverjum, sem um það vill hugsa, i Og við höfum á margan hátt
eim sanninn um það, að því haldið áfram á framfarabrautinni
bióinlegra er yfir andlegu og efna- !
þú, manni gæti sýnst, að
^gu lífi þjóðarinnar, sem einstak- f]-(;mhaldið svipi að sumu leyti
’fgarnir hafa meiri ábyrgð og vjg iest, þar sem hver klárinn
vill sína götuna.
að
þ
ífelsi í orðum og gerðum.
^okkuð hefir verið gert að því
vekja tortrygni gegn blaði
eSsu og því ætlað að það ynni
a®eins fyrir hag einnar stjettar.
slík ámæli verða ljettvæg, er
er atkugað, ■ að einmitt sú
^iett manna, sem að því hefir
^st staðið, er þannig stödd' í
P.íóðfjelaginu, að gengi hennar
saman og almenn velgeagni
f’.'óðarinnar.
■Með aðstoð frjettastofunnar
v°uum við að það takist að gera
iTrawl-garn.
Segir þar, að stjórnin muni haldal Fypinliggjandi s
fast við fyrri stefnu sína hæði í
innan- og- utanríkismálum. Enn-
fremur segir svo:
Ráðuneytið er alt á einu máli
um að efla friðinn í Evrópu. Þeg-
ar sá dagur rennnr upp, að ákveðið
verður aS fullnægja friða.r samn-
ingunnm, og vjer fáum greiddar
skaSabætur vorar, eða tryggingar
verða settar fyrir þeim, verða Frakk | Lækjargötu 6 B.
ar manna fyrstir til þess að sýna
göfuglyndi. Frakkar óska þess ein-
læglega, að hafa gott samkomnlag
við bandamenn sína um þau tvö
mál, sem framtíð ríkisins veltur á,
en getur hinsvegar ekki kallað her
sinn frá Ruhr nema jafnótt og
skaðabótagreiðslur fara fram, því
Simi 72«.
¥\
EiMSKIPAFJELAfifi
ÍSLANDS W
REYKJAVÍK
Samkvæmt eftirfarandi skeyti
hefir Poincaré forsætisráSherra
myndað nýtt ráðunevti, en o-
jett er um skipun stjórnarinnar
eða breytingar á henni.
París, 31. mars.
Stefnuskrá liins nýja ráðuneytis
Poincaré var tilkynt þinginu í dag.
EbSk „Guiifoss"
ekki er hægt að sleppa föstúm trygg-| £cr frá Reyitjavík 17. apríl n
ingum gegn óvissum loforðnm Þjóð- Bergen til Kaupmannahafnar.
verja. Vona Frakkar, að úr þessum Tekm. fisk til UTOhleðslu í Berg-
n.álum greiðist, jafnskjótt og sjer- en til gpánar og ítaliu.
fræöinganefndirnar hafa lokiö störf I
um sínum. En búist er við álitil
þeirra í þessari viku.”
Vi<5 umræður í þinginu kom ílfer frá Reykjavík 17. apríl.
ljós, að tekjur af hernáminu í Rulir | Tekvir farm til
höfðu orðið 1300 miljónir frankajog
árið sem leið, að frádregnnm kostn-
aði. Er talið líklegt, að þær nerði|fyrsta.
þrír miljarSar á yfirstandandi ári.
Jordan.
E.s. |Lagarfossfi
Hull.
Vörur
Aberdeen, Leíth
óskast tilkyntar hi8>
Vepðtollslögin afgreidd I gæp.
Afstaða stjórnarinnap til innflutningshaftanna
Viðtal við Jón porláksson fjármálaráðherra.
I
aglegar frjettir svo úr garði, að
esendnr megi vel við una.
Að endingu er oss skylt, að
^abka fráfarandi ritstjóra fyrir
^l^r þær vinsældir sem hann
('Lr aunníð blaðinu með hinni
^^■’Tiinu ljúfxnenskn sinni og
í gær var afgreitt sem lög frá
Alþingi frv. til laga nm bráða-
birgðaverðtoll af nok.krum vörn-
tegundum, og er búist við að lögin
öölist konungsstaðfestingu í dag.
pau ganga strax í gildi, og gilda
ti’ ársloka 1925. Frv. var borið
fram af fjárhagsnefnd Nd. meðan
Jón porláksson fjármálaráðherra
var formaður nefndarinnar. Með
lögum þessum er lagt aðflutningS-
gjald á ýmsar vörur, er nemur
20% af innkaupsverði vörunnar.
Mbl. hefir átt tal við fjármála-
ráðberrann um lögin, og lagt fyrir
hann nokkrar spurningar um það
efni, og birtir hjer ummæli hans.
Hvaða vörur falla undir
ákvæði laganna?
Svo að segja allar „óþarfar1
eða miður nauðsynlegar vörur,
sem til landsins flytjast, nema
munaðarvörurnar, sem áður er
jc-.g ekki annað en staðfest þetta
álit nefndarinnar, Hvort tollurinn]
muni gefa svona miklar tekjnr
r annað mál. Um það er ekkert
unt að vita, innflutningur þessa
En áframhaldið hefir líka kost-
að ríkið okkar 22 miljónir. Og þá
myndaðist íhaldsflokkur.
Mörgum getur þótt nafnið í- borgaðnr sjerstakur hár tollnr af
skyggilegt í svip — það stingur Ennfremur ýmsar nanðsynjavörur
l
JÞhrð.
'Jó
Ctl Kjartansson. Valtýr Stefánsson.
svo í stúf við alt framfaratalið.
Eigi er það nema eðlilegt, að
bændnm, þeim sem 'hugsa til geng-
is og góðrar framtíðar fyrir at-
vmnuveg sinn, sem vita hve langt
við erum komnir aftur úr, sem
vita líka eða hafa hugboð um hve
langt áleiðis við eigum að geta
komist, áð þeim í svip þyki gustnr
af íhaldi, þeir sem sjá að við
þurfum áfram.
En þeir eru vanir að mæta erf-
iðleikunum ekki siður en aðrir,
og bráðlega sjá þeir, að hjer verð-
ur eigi hafin sókn áfram, hjer
ver ður fyrst að ljetta á sknlda-
bagganum áður en við getnm ör-
uggir haldið „götuna fram eft-’
ir veg.“
petta er mark og stefna Ihalds-
flokksins, „að halda í það sem
er“ — þ. e. að þjóðin sökkvi ekki
lengra í efnalegt ósjálfstæði. pað
er líka sú eina stefná, sem tekin
inönnnm í Nd. En þegar þeir gátu
ekki fengið stjórnina til að ganga
inr. á þessi „lirossakaup' ‘, þá lin-
uðust þeir og leyfðu afbrigði frá-
þingsköpum, sem þurfti, og ýms-
ir þeirra greiddu svo atkvæði með
Jfrv. að lyktum.
Verða þá engin aðflutningshöft
önnur en þau, sem í þessum
lögum felast?
Jú. Stjómin hefir lýst yfir því,
;;ð hún muni hefta aðflutning á
varnings gæti minkað svo mikið, ónauðsynlegum vörum eftir því
að sú von brigðist að nokkru. En hem frekast þykir fært, án þess
er nú einmitt hinn annar til- að San?a of nærri fíárllag rikis'
sa
gangur með lögunum, að draga úr pðs. En hún telnr sig hafa næga
iimflntningi á þessum vömm. Svo Lcimild til þessa í núgildandi lög-
hefir talist tii, að innflutningur llm um >að efni fra 8- mars 192°’
þeirra hafi árið 1921 nnmið 10 og hefir þessVegna ekki sjeð neina
tii 12 milj. kr„ og hann þarf að|ástæðu til að lofa fyrirfram fylgi
mmka mikið. Fari hann niður úrlsinu við nÝía lagasetningu um
5 milj. kr. að innkaupsverði, þaJsama efni>
fæst ekki heil miljón í ríkissjóð-
inn — en þá verður lílca semni| Petta er >á áUt fjármálaráð-
tilganginum þeim mun betur náð. |ilerra 1 Þessn máli, sem varðar
mikils í fjárhagsöngþveitinu.
Framsóknarflokknum virðist lei’a
það kappsmál, að fá ný lög m
Hvernig hefir aðstaða þingflokk-
anna verið til málsins?
íhaldsflokkurinn og Sjálfstæð- hðftin> mætti máske Seta þem
_ I til, að ástæðan sje sú, að eiu-
isflokknrinn hafa Ijeð málinu ein
clregið fylgi. Auðvitað gera menn
það
sem húnar eru til í landinu, svo
sem smjörlíki og sápur, og vörur
samkynja og aðrar, sem fram-
leiddar eru innanlands, t. d. lcjöt-
meti og fiskmeti. Ennfremur ýms-
ar nauðsynlegar vörnr, sem ætla
hverjnm þyki að flokksins eigin
ekki °með_ neinni °sjerstakri | stJóm hafi beitt heimild gömlu
eði, að leggja nú ný gjöld á|la£anna slæle£a síðastliðm 2 ar,
landsmenn, seni vissulega eru of-J°S að Það verðl flokknum til
til opinberra ámæiis ef nú kemur onnur stjom,
þarfa fyrir. En nanðsynin var al- sem S1’nir að nnt af l)eita þeim
lögum eins og með þarf. peir
veg knýjandi. Sósíalistinn (Jón ,
Baldv.) var frv. mótfallinn. Af-|mnn(ln álita.aí5 a >a s^alfa fjeBi
staða Framsóknarflokksins var
einhver dálítill ljómi af þeirri
ar nauosviuegar vurur, seui ictiii — ------------:— —1 .. . „ -u • i * , -o, »
má að menn geti til muna sparað loðnust. peirra menn í neíndinni ro^e® ’ & r af
fiuttu frv. með okknr hinnm, á- andstæðmgastjóm smm, ef fram-
við sig þennan tíma, sem lögin
gilda, svo sem ýms vefnaðar-
vara. Algengur skófatnaður fellur
ekki undir þennan toll.
Hver er tilgangur laganna?
Tvöfaldur. Fyrst og fremst að
útvega ríkissjóði óbjákvæmilegan
tekjnanka. Fjárhagsnefndin á-
ætlaði að eina milj. ’kr. mundi
þurfa að útvega ríkissjóði þegar
á þessu ári, auk þess tekjnanka
scm leiðir af nýsettnm lögnm nm
ítw innbeimta eldri tollana með
25% gengisviðauka. Og eftir að
jeg hefi nú fengið bráðabirgða-
yfirlit yfir hag ríkissjóðsins get
greiningslaust í fyrstu, en við kvæmd malsins yrði >^ð á W'
umræðurnar lýsti Sveinn Ólafsson nm .lo/um’ sem >eirra flokknr
sierstöðu frá þeirra liendi. í rann- hefðl att frnmkvæði að - og þá
inni voru víst sumir úr þeim væri llka kæ?ra að afsaka >eirra
flokki frv. fylgjandi, en aðrir ei?)n stJám með því, að gömlu
voru því mótfa.llnir, og niður- lo^n kefðn ekld verið fnllnægj-
staðan hjá þeim varð sú, að þeir andi!
vildu reyna að fá dálitla borgunj
fvrir að leyfa frv. svo hraðan
gang gegnum þingiS, að tollur
næðist af farmi þeirra skipa, sem
vamtanleg ern næstu daga. peir
settu sem skilyrði að stjórnin lof-
aði að
Alþingi.
Embœttafœkkvn.
J. J. flytur í Ed. frv. nm að
styðja frv. til laga nmjleggja niður nokkur embætti: að-
aðflutningsbann á ýmsum vörum, stoðarlæknis á Tsafirði, aðstoðar-
sem er borið fram af þeirrajmanna vegamálastjðra og vitamála-