Morgunblaðið - 20.05.1924, Qupperneq 4

0

MftRGI'NR!
GrænlandssaœmngTirinn í nefnd.
Eftir atS lokið var umræðu í
j'ólksþinginu, sem jafnaðarmenn
og vinstriflokkurinn voru frum-
mælendur að, en gerbótamenn og
• hægrimenn töluðu á móti, var
Grænlandssamningnum vísað til
Tiefndar á miðvikudaginn, og lief-
ir s.jerstök nefnd. 15 manna, verið
k.jörin til þess, að gera tillögur í
málinu. Framsögumaður hægri-
manna, Piirshel, tilkynti að frá
Holsterborg og StTkkertoppen hafi
s.jer borist mótmælaskjal' undir-
skrifað af um 400 manns, sem
krefðust þess, að samningurinn
væri lagður fyrir landsráðið græn-
lenska. Vinstrimaðurinn Vangaard,
sem var einn sendimanna ríkis-
þingsins í fyrra, talaði á móti
samningnum. 1 viðtali við „Köben-
havn“ segir Stauning forsætisráð-
herra, áð ráðuneytið muni reyna
að fá samningnum framgengt
þrátt fyrir afstöðu gerbótamanna
til hans, og yfirleitt öðrum málum
með þeim atkvæðum, sem fáist í
það og það skiftið, jafnvel þó
stuðningsmenn sjeu ekki þeir
somu.
Kamban skrifar um Leikfjelagfið.
í neðanmálsgrein í „Politiken“
skrifar Guðmundur Kamban eftir-
tektarverða lýsingu á leikhúsinu í
.Reykjavík og hrósar mjög starfi
Leikfjelags Reykjavíkur og list
þeirri, sem það hafi sýnt. Telur
tiann Alþingi mikinn sóma að því,
að hafa samþykt lögin um skemt-
anaskatt og þjóðleikhús, sem geri
það kleyft að koma upp þjóðleik-
húsi á þúsund ára hátíð Alþingis.
Sprenging á vitaskipinu Anholt.
Vegna loftskeytis sem barst á
mánudagsmorguninn var um
sprengingu á vitaskipinu Anholt
Knob, voru fluýbátar sendir þang-
ar þegar í stað með lækna og
vjelfræðinga, og vitaeftirlitsskipið
„Argus“ var einnig sent til
hjálpar. Flugmennirnir komu aft-
ur á mánudágskvöld. í skýrslun-
um um slysið segir, að þrýstilofts-
x geymarnir sem standa í sambandi
við þokulúðrana hafi sprung'ð,
;ert tjón innanborðs á skipinu og
meitt tvo menn, sem ,,Argus“
flutti á sjúkrahúsið í Freder'ks-
havn. Varaskipið verður eftir
nokkra daga sent til Anholt í stað
hins skemda vitaskips.
IQnsýningin.
Skólanefnd óg bæjarstjórn hef-
ir orðið við tilmælum sýningar-
nefndarinnar að lána bamaskól-
ann til sýningarinnar. Fær nefnd-
in allar 11 stofurnar niðri til um-
ráða. Er það um 1200 ferálna
gólfflötur.
Stofumar eru þegar lausar til
afnota fyrir nefndina, svo und-
íirbúningur byrjar þar á næstunni.
! Upp úr mánaðamótum fer
■ nefndin að taka á móti munum
;til sýningarinnar. En ákveðið er
að hún verði opnuð 17. júní. pó
má vera að iðnrekendur frá fjar-
. lægri stöðum kunni að geta komið
j vörum sínum að seinna, ef eigi
verða tök á að koma þeim fyrir
þann tíma. pví líklegt er, að sýn-
ingin verði op:n æði lengi.
pátttakendur era um 40, sem
þegar hafa gefið sig fram úr
Eeykjavík og nágrenni. En við-
búið er, að þeir verði mikið fleiri.
Og þeir verða að vera enn fleiri.
pví þarna þarf helst að verða til
sýnis alt það, sem íslenskar hend-
ur geta framleitt og sparað getur
erlendan varning.
Júbílnúmer ,,Tímans.“ Allir vinir
„Tímans“ munu samfagna honnm og
flokki þeim, sem hann lifir á, á þeim
mikla heiðursdegi, sem hann hefir
haldið hiátíðlegan nýlega. Kom þá út
skrautprentað blað af „Tímanum,“
prentað á glerhálan gljápappír í
minningu dagsins. Enda var þá unn-
inn sá sigur, sem mörg ár er búið að
berjast -fyrir og altaf þar til nú
hefir gengið úr greipum flokksins.
pað hefir tekist að ná mynd' af
öllum Framsóknarflokknum, 15 mönn-
; um í einum hóp, og er myndin birt
!í „Tímanum.“
Ólafnr Magnússon tók myndina. —
I Hann tók líka myndirnar í Glímu-
| Bókina, sem sjerlegt snarræði þurfti
I til að ná.
j Er ekki furða þó að júbílhreimur
í sje í orðum „Tímans* ‘ er hann skýr-
• ir frá þessu, að „Tíma‘ ‘ -flokkurinn
hafi þarna staðið allur saman í 2—3
• sekúndur.
Samheldni slíks flokks er mikil og
flokksaginn aðdáanlegur.
„Bara að það haldist.“ ,
-------o--------
DAGBÖK.
^MSÍýsinga dagbék.
Gengið.
Reykjavík í gær.
Sterl. pd................. 32.30
Danskar krónur..........125.69
Sænskar krónur......... 200.79
Norskar krónur..........104.92
Dollar..................... 7.56
Petta gerir vandann meiri fyrir prentaðar, nema með samanhurði
sögnritarann, hirði hann ekki um við þær. En Páll prófessor er
að „mæla eins og aðrir mæla“. í svo kunnur að vandvirkni á þessu
riti þessu eru ýmsir merkisemnn sviði að því mundi án saman-
sögu vorrar kyntir lesendunum á burðar mega treysta, sem hann
nýjan leik — nýjar hliðar á þeim hefir eftir þessum óprentuðu
dregnar fram, uýjir drættir í heimildum sínum. pær nýjar heim-
skapferli þeirra leiddir í ljós, sem ild:r, sem hjer er sjerstaldega
ekki hefir áður verið nægilpga stuðst við, eru m. a. ýmisleg skjöl
|aumur gefinn. j og skrif, er geymd eru í útlend-
Sú hugsun, sem þeim er þetta,, um skjalasöfnum, einkum hinu
ritar, hefir verið efst í huga við, óvenjulega auðuga Ríkiéskjala-
lestur þessa. nýja bindis „Manna | safni Dana, þar seih sá ágæti mað-
og menta“, er hve takmörkuð, ur A. D. Jörgensen á sínum tím-
þekk'ng mín hefir verið á þessu um gerði garðinn frægastan, sá
tímabili, sem jeg þó hafði haldið,
að jeg þekti, vitanlega ekki til
snilingur og fyrirmyndarmaður er
hann reyndist í því að koma skip-
hlítar, en þó nokkurn veginn. Og á þetta safn. En þetta mikla
mjer þætti ekki ólíklegt, að sama og ágæta skjalasafn hefir vitan-
yrði niðurstaða margra annara er
bókina lesa. Hjer er borinu á borð
margháttaður fróðleikur, sem fæst-
um er kunnur áður, og oft brugðið
Tiýju ljósi yfir persónueðli
þeirra manna, sem hjer ræðir um.
pessi nýji fróðleikur er grafinn
upp úr skjalasafnaheimildum, sem
fæstir þeirra, er áður ihafa um
sama efni ritað, hafa átt kost á
að athuga og lítið sem ekkert hef-
ir verið prentað af. Vitanlega
verður ekki hægt að Ieggja dóm
á hvernig höf hefir notað heim-
ildir sínar, þær sem enn eru 6-
lega að geyma ógrynnin öll af
fróðlerk um sögu íslands, sem enn
eru að mestu órannsökuð; og
þyrfti nauðsynlega að fá það alt
rannsakað og jafnframt gefið út
hið allra fvrsta. Hjer veitti sann-
arlega ekki af. að okkar kæra
Alþingi „ályktaði“ að komast að
samningum við sambandsþjóð
vora um að fá á landsins kostn-
að skipaðan sjerstakan mann við
safnið, er ekki hefði þar neitt
annað fyrir stafni en að grafa
þar upp alt, sem ísland varðar,
og fá það gefið út. En líklega
□ Edda 59245216V2 = 2
(miðv.d )
Símanúmer Matthíasar Einarsson-
ar læknis er 1339, en ekki 1539, eins
og misprentast hafði í auglýsingu
í blaðinu.
E.s. ísland fer til ísafjarðar á
morgún kl. 6 síðdegis. Til útlanda
fer skipið n. k. laugardag kl. 12 á
miðnætti. ísland á að fara í „dokk“
þegar það kemur til Khafnar næst,
og hefir því orðið að flýta ferð þess
nú, en kemur samkvæmt áætlunnæstu
ferð.
Síðan sæsíminn slitnaði á laugar-
dajgfinn ivar, hefir loftskeytastöðin
annast öll skeytayiðskifti við útlönd.
Skeytin frá útlöndum eru öll send
bingað frá skotsku .stöðinni í Stone-
haven, en skeytin hjeðan eru send
til Bergen og Færeyja og þaðau á-
fram. Skeytasendingin hjeðan hefir
verið allmiklum vandkvæðum bundin,
því lof'ttruflanir eru með mesta móti
l> s .
iþessa dagana og birtan mikil um
þetta le.yti árs. Sýnir þetta, að loft-
— Tilkynningar. =*—
fsafold var blaða best!
ísafold er blaða best!
ísafold verður blaða best.
kuglýsingablað fyrir sveitirnar.
Auglýsingu ef áttu hjer
i einu sinni góða,
I . . enginn vafi er að hún ber
árangur sem líkar þjer.
Viiskifíi. ——
Maltextrakt — frá ÖlgerCin Egill
tkallagrímsson, er best og ódýrast.
Dívanar, borðstofnborð og stóiar,
flýrast og best í Húsgágnavers!a»
i *ykjavíknr.
Hreinar ljereftstuskur kaupir ísa-
'oldarprentsmiðja hæstá verði.
UmbúCapappír
*!ur „Morgnnblaðið“ mjög ðdýrt
Rósastönglai"
úrvalstegundir, fást á Amtmannsstíg
5. -
Stór Bátur er til sölu hjá Páli Haf-
liðasyni, Lindargötu 1 E.
Smáar kartöflur, ágætar til útsæð-
is, fást í verslun Hannesar Jónssonar,
Laugaveg 28.
Strausykur 75, molasykur 80 aura,
ódýrari, ef keypt er í einu minst 5
kg. Hannes Jónsson, Laugaveg 28.
HúsnæSi. =—=■=>
Ágætt herbergi eitt eða fleiri, á,
besta stað í bænum, með forstofu-
inngangi, miðstöðvarhitun og raflýs-
ingu, til leigu frá 14. maí.
A. S. I. vísar á.
Vinna.
Röskan og ábyggilegan ungling
15 til 17 ára vantar til sendiferða
hálfan daginn (10 til 1). — Inn-
heimtustofa íslands, Eimskipafjeiags-
húsinu.
Góð stúlka óskast í ljetta vist mán-
aðartíma. Upplýsingar í síma 763.
—■ Fæði. ——
Lítill bátur, ijettur og liðlegur, eða
skekta, óskast keypt. Tilboð sendist Gott fæði geta menn og konur
Auglýisingaskrifstofu íslands í Aust- fengið í Austurstræti 5, uppi. Frek-
urstræti 17, auðkent „Bátur“. ari upplýsingar þar.
Komið, reynið, sanufærist
Oft er þörf, en nú er nanðsyn að kaupa Veg-gfóðnr, þar, sem vissa
er fyrir að menn fá endingargóða, ódýra og smekklega vöru. —
Gterið því kaup yðar á veggfóðri nú sem endranær þar sem reynsla*
mun sýna yður að kaupin gerast best, en það er hjá
Sw. Jánssymi & Co., Kirkjusfrasti $
skeytastöðin hjer þarf endurbóta
við, ef hún á að geta starfrækt
skeytasendingaj til útlanda, sVo í
fullu lagi sje. FB.
Togararnir. Af veiðum komu í
gær: Gylfi með 90 föt og Belgaum
með 115.
/
Skattskráin fyrir þetta ár liggur
verður dráttur á slíku eins og
ríkisfjárhagurinn er .sagður í bili,
enda ef til vil leit á manninum
til þess, svo illa sem við megum
við þvjr að missa Pál prófessor
Ólason frá starfi hans hjer heima,
því að vafalaust væri slíkt starf
í einskis manns hendur hetnr kom-
ið en hans nú, eftir að okkar
besti maðnr til slíkra hluta er
hniginn í valinn með dr. Jóni
porkelssyni, sem á því sviði var
minst tíu manna maki svo sem
verkin sýna, þar sem er Forn-
brjefasafnið.
pctta þriðja hindi „Manna og
menta,“ er mest fyrirferðar allra
þriggja bindanna, nálega 800
blaðsíður. Höfuðpersóna þessa
bindis átti að vera. og er sá ágæti
maðnr Gnðhrandur porláksson. En
honum eru þó ekki lielgaður nema
rúmt 300 blaðsíður ritsins. Rit-
inu er hjer skift í tvo höfuðþætti.
Er sá fyrri um „efling konungs-
valdsins á íslandi,11 — fullar 400
blaðsíður, — en hinn um Guð-
hrand Porláksson. Bókin endar
svo á stuttum yfirlitskafla um
þjóðhagi hjer á íslandi á þessu
tímaskeiði.
Við fyrri höfuðþáttinn („Efl-
ing konnngsvaldsins o. s. frv.“)
hefi jeg það að athuga, að mjer
virðist svo sem alt að því helm-
ingur han.s eigi ekki heima í þessu
r ti. Höf- hefir sem sje skift þess-
um þætti í tvo aðaikafla. Er hinn
fyrri um „tekjur konungs af land-
:nu“, hinn síðari um „afskifti kon
ungs af stjórn landsins að öðru
leyti“. Svo afarmikinn fróðleik
sem báðir þessir kaflar hafa að
i geymá, þá finst mjer þó að allur
kaflinn um tekjur konnngs af
landinu eigi ekki heima í riti sem
að öðru Ieyti fjallar um menn og
mentir. Ekki svo að skilja sem
þc-ssi káfli eigi ekki skilið að
birtast á prenti. En jeg hefði kos-
ið hitt fremur. að hann hefði kom-
ið fram sem sjerstök ritgjörð eða
i e. t- v. sem smáletursviðanki við
síðasta bindið, sem enn er óprent-
að. Auk þess sem hann, að mínu
viti, á ekki þarna heima, og eng-
inn hefði saknað hans, þá gerir
hann hókina fullum % meiri fyr-
irferðar og um leið dýrari, en
hún annars hefði orðið. Og Svo er
jeg allhræddur Tim, að jafnmikið
mál um jafn-óhugðnæmt og
strembið efni fæli menn frá bók-
inni, nema það ráð sje tekið, sem
sá tók, er þetta ritar, að ihlaupa
alveg yfir kaflann við fyrsta yf-
irlesttir eða að geyma sjer 'hann
þangað til síðast. pví að þessar
frammi •& bæjarþingstofnnni í dag og
á morgun frá kl. 12-^5. Síðustu for-,
vöð til að athuga og kæra skattinn
er því í dag eða á morgun, og verður
kærum ekki sint, ef þær verða ekki
komnar til skattstjóra fyrir kl. 12
annað kvöld, eða í brjefakassa. skatt-
stofunnar fyrir þann tíma.
200 bls. hafa tiltölulega lítið það
að geyma, er talist geti beint
nauðsynlegt til frekari skiinings
á söguefni síðari kaflans og því
síður seinni höfuðþáttarins, þess
er fjallar um Gnðbrand biskup.
En þessi aðfinsla mín kemur að
öðru leyti ekki við sjálft efni
þessa umrædda kafla eða meðferð
höfundarins á því. Jeg vildi að-
eins sagt hafa, að ritgjörðin ætti
ekki heima á þessum stað, svo
óviðkomandi sem hún er mönnum
og mentum siðaskifta-aldarinnar á
fslandi að því er mjer finst. Að
kaflinn auk þess er fremur ó-
skemtiiegur aflestrar, þrátt fyrir
þann fróðleik, sem hann hefir að
geyina, verður höf- ekki með sann-
gimi til foráttu fundið; því að
jeg efast um, að sá maður sje
fæddur, er geti gert skemtilestur
úr' jafnvel hinni vönduðustu rit-
gerð um biskupstíundir, sakevri,
gjaftolla, manntalsfiska o. fl. þess-
háttar.
En þá er líka bent á það éem
jeg tel megin-aðfmsluefnið í sam-
handi við þetta nýja bindi ritsins.
Framh.
1
I