Morgunblaðið - 20.09.1925, Síða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
9
Kökun og brauð
yiðurkend fyrir gæði.
M H er ætíl ðððrasl
Þess vegna eigið þjer að
kaupa Hreins Krystalsápu.
Hán innilieldur meira af
hreinni sápu en flestar aðr-
ar krystalsáputegundir, og
er auk þess íslensk.
gregorianski söngur sje kominn
‘ og mætti þá einmitt líta á skyld-
! lei'ka þann, er menn finna við ís-
lensk þjóðlög, sem sönnun fyrir
því að kirkjusöngur þessi sje að
: einhverju leyti af norrænum upp-
runa eins og sumir vísindamenn
líka hahþi fram. Vjer skulum láta
| vísindamennina eina um alt er
þar að lýtur. Þó að einhver göm-
! ul útlend áhrif finnist, þá rýrir
það að engu þennan menningarf jár
| sjóð vorn sem heild. Einmitt okk-
ar mestu menningargildi hyggjast
•á fornri „útlendri" menningu, sem
þá er sameiginleg um alla Norð-
^ur-Evrópu. Það má minnast þess
að dr. Angul Hammerieh, sem er
; eini maðurinn, sem rannsakað
hefir vísindalega íslensk þjóðlög
| og þó ekki nema lítinn hluta af
;þeim, hefir sýnt fram á það að
; í.slensku lögin stingi mjög í stúf
■ við það sem tíðkast hafi annars-
istaðar í Evrópu. Dr. Hammerich
! var prófessor í tónvísindum við
Kaupmannahafnarháskóla og hirti
þessa ritgerð sína árið 1900 á
ýmsum málum. í rannsóknum sín-
um studdist dr. Hammerich við
íslensk handrit mismunandi ald-
urs, ýms úr safni Árna Magnús-
sonar.' Jeg skal leyfa mjer að
henda á nokkra staði í ritgerð-
inni. Á einum stað segir hann um
eitt lagið: „Það liggur nærri, að
hugsa til doriskrar (gamallar
kirkjusöngs-) tóntegundar. Þó er
alt eðli (charakter) lagsins mjög
lítið doriskt“. Um lydisku tón-
tegundina, sem svo tíð er í ís-
lenskum þjóðlögum, segir hann:
„Það er spurning, sem enn bíður
lausnar sinnar, hvort þetta eru
leyfar kirkjutóntegundanna eða
þá frumleg íslensk (eða norsk? —
fornnorsk) tóntegund, sem ekki
á upptök sín í útlendum kirkju-
söng“. Um tónskref eitt, sem oft
I kemur fyrir í íslenskum þjóðlög-
j um, segir hann: „Þetta fyrirbrigði
; er einkennilegt og í skörpustu
mótsögn við öll önnur tóneðlis-
hugtök Evrópu“. Um eitt lagið
segir hann: „Maður getur farið
yfir alt kerfi hinna 12 viðurkendu
: kirkjutóntegunda, án þess að
I finna rammann, sem það ætti
heima í‘ ‘. Seinna segir hann: „Það
eru til mörg dæmi upp á þessi
alveg sjereinkennilegu tónasam-
bönd íslenskra laga. Einnig eru
mörg til sem alls ekki aðhyllast
neitt kerfi“. Fleiri ummæli þessa
fræðimanns mætti hjer telja, en
þetta mun nægja. Um annað, er
einkenni íslenskra þjóðlaga snert-
ir, vísa jeg til ritgerðar minnar,
sem birtist í Skírni 1922. Seinni
rannsóknir mínar hafa staðfest
flestar þær athuganir, sein þar
eru taldar, en þó eru einkennin
ennþá skýrari en jeg hafði haldið.
öld eftir Krist, þ. e. áður en ís-
land var bygt. 1 sumum íslensk-
um þjóðlögum má finna hinar svo-
mefndu „gömlu kirkjutóntegund-
,ir“, sem voru eiginlegar gregor-
ianska söngnum, en í íslensku lög-
unum verður aðallega vart við
svonefnda „lydiska* ‘ tóntegund,
sem sjaldgæf er annarstaðar en
hjer. Lög sem nota fáa tóna má
heimfæra til margra tóntegunda
«g kerfa. Hinsvegar greinir menn
á um hvaðan hinn svonefndi
Fyrirbærið
Hallgrímur Jónassoit.
Niðurl.
H. J. talar um trúarofsa minn
og trúarbelging og skal í því
sambandi gerð grein fyrir annari
geðveilu hjá mánninum. Á fyrir-
lestra mína hlýddu um 1000
manns, sem geta vottað það, að
eg blandaði trúmálum ekkert inn
i mál mitt, — enda eru það tvö
óskyld mál, — að öðru leyti en
eru þektar um viða veröld og seldar ad heita má í hverri verslun á Íslandí
Silvo
silfurfægilögur
Zebra
ofnsverta
Brasso
fægilögur
Reckitts
agæti þvottablám
fljótandi ofnsverta

í heildsölu h|á umboðsmanni verksmiðjunnar
Itristjáni O. SkagfjSrð, Reykjavik
þau áhrif, sem trúin getur haft á
líkamjega líðan manna. Skýringin
á því, að H. J. las trúarofsa út
úr fyrirlestri mínum, liggur hjá
honum' sjálfum. Það er algengt,
að menn, einkum þeir, sem eitt-
hvað eru bilaðir á geðsmunum,
væna aðra um samskonar hvatir
og þeir búa sjálfir yfir. Þetta er
á læknamáli kallað projection.
Nú er H. J. sjálfur frámUnalega
ofstækisfullur og öfgagjarn anda-
trúarmaður. Anðvitað vinnur hann
því skoðanabræðrum sínum ógagn,
eins og slíkir menn ,eru ávalt van-
ir. Hann hefir einu sinni bitið sig
fastan í, að þessi móðursýkisfyrir-
brigði hér í Vestmannaeyjum
stöfuðu frá öndum framliðinna
manna, og það er orðið bonum
heilagt áhugamál að berjast fyrir
þessa trú sína. Honum, vitrari,
fróðari og reyndari spíritistar eru
ekki svo einfaldir, að þeir vilji
draga spíritisman inn í þetta lækn
ingakák. Sálarrannsóknarfélag ís-
lands virðir það jafnvel ekki svo
mikils, að það fáist til að beita
sér fyrir læknisskoðun á konunni
sem hér hefir verið að verki, en
með því væri skrumi H. J. um
bata hennar best hnekt. Honum
hefir verið leyft að birta þessi
ómerkilegu vottorð sín í Morgni,
þó með þeim varnagla, að rit-
stjórinn vill enga ábyrgð á þeim
bera né skýringum hans.
Eg hefi nú gefið sálfræðilega
skýringu á þeim hvötum, sem H.
J. hefir fylgt í máli þessu. Ef
þær hefðu verið talsvert magn-
aðri, hefði læknisfræðileg skýring
komið til greina. Gorgeirsfullur
sjálfbyrgingsháttur á sem sé skylt
við þá tegund sálsýki, sem köll-
uð er mikilmenskuæði eða hefðar-
brjál (megalomania), og hams-
laust trúarofstæki getur lent út
í , reglulegt brjálæði. Dæmi upp
á það má taka af hinum svo-
nefndu „dervishum“ í Asíu og
Afríku. Trúarofstæki þeirra hleyp-
ur svo með þá í gönur, að þeir
dansa með úpum og óbljóðum
þangað til þeir falla til jarðar,
froðufellandi og uppgefnir.
Af ofanrituðu er auðséð, að
það er ekki rétt að álasa H. J.
harðlega fyrir rithátt hans né aðra
framkomu í þessu máli. Hún á
Stserstu pappírsf ramleiðendur á Norðurlöndum
Uníon Paper Co„ Ltd. Osló
Afgreiða pantanir, hvort heldur beint erlendis frá eða af fyrir-
liggjandi birgðum í Reykjavík.
Einkasali á íslandi.
Garðar Gíslason.
Linoleum -gólföúkar.
Miklar birgðir nýkomnar. — Lregsta verð i bænum.
Jónatan Þorsteinsson
S í m i 8 6 4.
Þetta
ekki
reipi slitnar
11 ■———i
M hlðiuF J uera trá
MBHBHÍS REBERBHHE
Stofnuð 17?5.
Noregsslærsfa reipaverksmiðja
Aðalumboðsmaður
T. Tredriksett.
(Timbup & Kolawepslunin).
rót sína að rekja til þeirra veilna
í sálarástandi mannsins, sem nú
hefir verið lýst, og er bonum það
sennilega ekki allskostar sjálf-
rátt. Vildi eg, að það gæti orðið
honum til nokkurrar afsökunar,
því að mér hálfleiðist það, að
eg skyldi verða, — þótt ekki sé
nema óbeinlínis, — orsök þess, að
hann varð sér til skammar.
Vestmannaeyjum 27. ágúst 1925
P. V. G. Kolka.
epu komnap
Vöruhúsið.