Morgunblaðið - 17.10.1925, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
S
MORGUNBLAH#,
34ofnandl: Vllh. Flnaem.
Cftsefandl: FJelasr I RsykJiTÍk.
Siltetjorar: J6n KJartanaaoc,
Valtjr atefániBOB.
4afrly»lnga»tJ6ri: B. Hafberff.
SkrlfBtofa Auatur»trœtl 8.
Slaaar: nr. 498 og B00.
AufclýamtfaakrlfBt. nr. 100.
BtlBailmar: J. KJ. nr. 741.
V. St. nr. 1110.
B. Hafb. nr. 770.
Áikrlftagjalð lnnanland* kr. 1.00
á mánuBl.
Utanland* kr. 2.60.
IS l«u*a*ölu 10 aurn «!at.
Tríðarmáíin.
Samkomulag hefir náðst á fundinumí Locarno um
öryggismálin. Allir ánægðir yfir úrslitunum.
Khöfn, FB. 16. okt. mun það vera á góðum vegi að
Símað er frá Locarno, að ræst koma á gerðardómi, er órskurði
hafi framar öllum vonum úr ör-
yggismálinu. Að enduðum sameig-
inlegum fundi í gær var opinber-
lega tilkynt, að allir aðiljar hafi
samþykt í einu hljóði að gera upp-
|kast að öryggissamningi um vest-
erlendar símfregnir urlandamæri álfunnar og uppkast
að gerðardómssamningi milli Þýska
lands annarsvegar og Belgíu og
Frakklands hinsvegar og skal
gerðardómur skera úr öllum meiri
háttar missklíðum. — Bnnfremur
Khöfn, 16. okt. FB.
Uppþot gegn Bretum í Konstan-
tinopel.
Símað er frá Konstantinopél, að
«er sú fregn barst þangað, að gerð
yrði tilraun til þess að koma á
beimnri samningagerðum milli
Tyrlkja og Breta út af Mosul-mál-
inu, liafi tyrkneskir þjóðernissinn-
ar ráðist á breska sendiráðsbústað-
inn og brotið þar hverja rúðu.
Þeir misþyrmdu ,fjölda breskra
þegna og varð úr þessu afskaplegt
uppþot. Lögreglan skarst í leikinn
með skotvopnum. Nokkrir menn
voru drepnir. Fimm hundruð hand
samaðir.
í málum, er snerta Þýskaland ann-
arsvegar og Pólland og Tjekko-
slovakíu hinsvegar. Chamberlain
fullyrðir, að þetta sje þýðingar-
mesti fundurinn, sem haldinn hef-
ir verið síðan styrjöldinni lauk.
Skýin sjeu að hverfa af framtíð- *
arhimni Evrópu.
Samkvæmt símfregnum frá Ber-
lín, París og London fagna allir
náðum árangri.
laus útivist barna á kvöldum og ferði á þessu sviði nje öðru.
FRÁ
BÆJARSTJÓRNARFUNDI
á fimitudaginn var.
úhlutun úr Ellistyrbtarsjóði.
Lögreglustjóri hafði tilkynt, að
T.6400 kr. væru liandbærar til út-
hlutunar í ár. 458 umsóknir um
styrk lágu fyrir fátækranefnd, en
Tvún veitti 447 umsækjendum styrk
af þessum 458]ler sóktu, og skildi
þó eftir nokbra upphæð handa
þeim, sem ekki hefðu sent um-
sóknir sínar í tæþa tíð.
Ólafur Friðriksson var sá eini,
sem nokkuð hafði við afgreiðslu
fátækranefndar að athuga. Sagð-
ist hann halda sömu ræðuna í ár,
sem hann hefði haldði í fyrra. —-
Hann gaf og ádrátt um, að liann
myndi vera tilleiðanlegur til bess
að halda þessa sömu ræðu eins oft
•og verkast vildi. En efni hennar
• er það, að með því að úthluta
styrknum til svo margra, þ. e. svo
lítilli fjárhæð handa hvorum. —
kæmi styrkurinn aldrei að tilætbið
um notum — hefði enga bjóðfje-
lagslega þýðingu. Eigi væri hægt
að segja að nokkur maður hefði
gagn af því að fá t. d. 25 kr styrk
á ári.
Ólafur spurði borgarstjóra hve
upphæðirnar hefðu verið háar í
■ár, sem veittar eru, og svaraði
borgarstjóri, að þær væru lægst
kr. 25, en hæstar kr. 100.
Útiviat barna á kvöldin.
Erindi frá Bamavinafjelaginu
„Sumargjöfin“.
Ræjarstjórninni hafði borist svo
hljóðandi erindi frá Barnavinafje-
laginu Sumargjöfin:
Háttvirta bæjarstjórn Rvíkur.
Reynsla siðustu ára hefir sýrit
Það aþreifanlega, að siðferðisá-
stand f jölmargra barna hjer í
Lorginni er þannig, að bráð nauð-
syn er á ráðstöfunum til bóta.
Hargskonar afbiot barna og ung-
Unga hafa farið hraðvaxandi.
Vjer viljum ekki leiða getur að
•öllum ástæðum, er kunna að valda
i’ossu, en oss er það Ijóst, að taum-
nóttum á mikla sök á því.
Þess vegna viljum vjer leyfa
oss að skora á háttvirta bæjar-
stjórn:
1) Að breyta núgildandi ákvæð-
um lögreglusamþyktar bæjarins
um útivist barna á kvöldum, 20.
gr., þannig, að í stað orðanna:
„tkki seinna en kl. 10“ komi:
„ekki seinna en kl. 8“, og í stað
orðanna: „ekki seinna en kl. 12‘ ‘
komi: „ekki seinna en kl. 10“.
2) Að á þessum tilteknu tímum
sjeu gefin greinileg hljóðmerki,
sem heyrist um allan bæinn, svo
að börnin viti hvenær þau eiga að
fara heim.
' Vjer treystum háttvirtri bæjar-
stjórn til þess að verða fljótt og
vel við þessari áskorun. Lofum
vjer jafnframt að stuðla að því
eftir mætti, að lögregluþjónum
bæjarins verði veitt aðstoð við
framkvæmd þessara ákvæða.
Reykjavík, 10. okt. 1925.
1 stjórn Barnavinafjel. Suríiargjöf
Virðingarfylst.
Steingrímur Arason, form.
Guðjón Jónsson, ritari.
IJm erindi þetta urðu nokkrar
umræður, og sýndist sitt hvorum.
Ólafur Friðriksson vildi ekki
heyra þetta nefnt, sagði, að þessi
afskifti Barnavinafjelagsins væru
t.ómt „humbug“. Það væri ekki
til annars en æsa börnin og ung-
lingana til þess að vera sem lengst
viti á kvöldin, ef fara ætti að
herða á ákvæðum lögreglusam-
þyktarinnar. Og ekki tæki betra
við, ef fjelagar Barnavinafjelags-
ins ætluðu að fara að sletta sjer
fram í það, hvort börnin væru úti
eða ekki. Talaði hann mörg orð
um þetta, og virtist allheitur gegn
tillögum fjelagsins. Fórust hon-
um m. a. þannig orð, að hann væri
liræddur um að þetta gerði dreng-
ina að hreinum Bolsjevikkum“, þ.
e. að reka þá heim á kvöldin. En
þa.ð undruðust áheyrendur, að
Ólafur skyldi finna það málinu
til foráttu, að honum kynni að
aukast. lið. Ef til vill hefir hann
sjeð, að hann hafi þarna farið
ust nokkrar umræður, sem nánar
verður vikið að hjer síðar.
vísað til bæjarlaganefndar.
BRJEFKAFLAR
til Jónasar frá Hriflu.
var um langt skeið ritari kon- Sömu mennirnir lesa þá lýsingu
unglega danska landbúnaðarfje- eftir sjálfan þig, sem sáu þig.
lagsins. Var hann ákaflega vel að grenja þar eins og móðursjúkan.
sjer í búnaðarsögu Dana og öll- aumingja.
um búnaðarframförum nákunnug- Þú ert byrjaður á ferðasögunni
ur, enda er bók hans viðurkend í Tímanum.Þjer er nauðugur einn
hm besta. kostur: ’ halda frásögninnk áfram,
Ótrúlegt er það, ef þii hefir skýra frá hverjum fundi fyrir sig,
þagað yfir bók þessari við læri- ef þú vilt vera sjálfum þjer sam-
sveina þína. kvæmur. Þjer getur á engan hátt
En hvernig útskýrir'þú ummæli verið þettaj ógeðfelt. Engin iðja
þessa mæta manns, þar sem hann virðist þjer kærari en skrifa sjálf-
segir frá því, að pólitískt hlut- hól um þig. í Tímann. Þarna er
leysi liafi frá öndverðu verið eitt þjer óviðjafnanlegur leikur á.
af þeim grundvallaratriðum, sem borði, að halda frásögninni áfram
samvinnumenn bygðu fjelagsskap — sjálfhólinu.
suin á? En fari svo að þú rennir, að
Hvernig útskýrir þú afstöðu þú haldir ekki frásögninni áfram.
þína og íslensku kaupfjelaganna, Hvað þá? Augljóst er hvað þar
gegn þeirri staðreynd, að hin liggur á bak við. Þú þorir það
lieimsfrægu dönsku samvinnufje- þá ekki. Loksins hefir þú þá sjálf-
lög hafa vakað yfir hlutleysi sínu til fengið nasasjón af því, hversu
fram á þenna dag? Þykir þjer ósannsögull þú ert. Þú vantreýstir
ekki óviðfeldið að sjá frá því sagt þá sjálfum þjer; hvort sem það er
í þessari bók, að stjórnmálaflokk- minnið eða heiðvirðleikinn, sem
ar hafi hvað eftir annað reynt að þjer finst vera bilað.
ná tangarhaldi á samvinnuf jelög- f Sjerðu í hvert óefni þá er kom-
unum, en samvinnumenn hafi rek-. ig ? Hvíld frá ,andlegum störfum'
ið alla þá menn á dyr, sem reyntjn0rður á Hriflu væri það minsta
hafa að leiða fjelagsskapinn inn J læknismeðal sem við þyrfti til
á 'þær brautir? Hefir þjer ekki þess að koma taugakerfinu í lag
—■ með „brómkalíum“ og því Um
líku, sem vegnanesti.
pú ert ákaflega hreykinn yfir
því, að menn skuli eigi hafa svar-
að þjer í sumum sveitum. Það er
dæmalaust ánægjulegt fyrir þig, að
geta verið hreykinn af því, þegar
þjer er ekki svarað. Menn líta
nusjafnlega á slíkt.
En þú með þinni skoðun á því
máli, hlýtur þó. að viðurkenna, að
til eru menn, sem fengist hafa við
blaðaútgáfu hjer nærlendis, sem
standa þjer fremri í þessu efni.
Maður er hjer einn í bænum, sem
staðið hefir að miklum fúkyrðum
og fullyrðingum. Hann er alveg
á sömu skpðun og þú. Maður sá
Sig. Jónsson tók mjög eindregið
í það, að. erindi fjelagsins væri
gaumur gefinn. Hann lagði mikla
áherslu á hljóðmerki þau, sem
gefa þyrfti, er börnin ættu að
fara heim.
Útaf ummælum borgarstjóra um
almenningsálitið og skeytingar-
leysi bæjarbúa á því hvernig fram
feröi manna væri alment, • spunn- fundist óþægilegt að sjá vin þinn
Tryggva, útbásúna í Tímanum als-
konar þvætting «pm „samvinnu-
Erindi Barnavinafjelagsins var flokkinn“ danska? Þú, kennarinn,
skólastjórinn, hlýtur þó að vita,
að pólitískur samvinnuflokkur er
ekki til í Danmörku. Og það er
einróma álit allra forgöngumanna
þeirrar hreyfingar, að það sje fje-
lagsskapnum lífsnauðsyn og bún-
aðinum, bíinaðarframförunum —
að hlutleysi fjelagsskaparins hald-
ist. —
Á það var minst hjer í blaðinu
í vor, hve framúrskarandi það
væri vel til fallið, að þú notaðir
sumarið til þess að ferðast um
landið, og halda fundi sem víðast. jer Oddur Sigurgeirsson sjómaður,
Niðurl.
Þegar þú skreiðst úr þínu póli-
tíska eggi, fyrir nálega 10 árum,
var dauft yfir rjómabúum hjer
á landi. Fram til þess höfðu þau
þó verið talin jafngóð og gild sam.
vinnufjelög eins og kaupfjelögin.
En eins og þá stóð á, var lítill
sem enginn slægur í þeim. *,
Vegna þess, hve lítil matarlykt Ekkert "e1 ur >ú 8'ert- sem er and-jhinn sterki af Skaganum, ritstjóri
var af þeim ’skeyttir þú ekki um Væðingum þínum jafn hentugt og Ilarðjaxls. Eftir orðum þínum að
að blása þínum pólitíska anda í >að> að komast 1 Persónuleg kynnijdæma, hlýtur þú að líta svo á, að
þau. Þau urðu útundan - sem Ylð menn sem víðast' Menn fá sv0
betur fór. Nú er sjaldan á þau mlkJa skömm á >Jer’ er >eir
ndnst hjer á landi í sambandi við he-vra >JS flytja baktal þitt um
samvinnufjelög. pjer hefir tekist náungann.
með „Tímanum“, þeim vikulegaj En >egar þessu var hreyft hjer
að brengla svo hugtak alþýðu. En 5 blaðinn> >á var ekkl farið fram
enginn getur með sanngirni haldið á >að Vlð >^> að >ú seSðir frá
því fram, að kaupfjelög háfi fnndunnm’ er >ú kæmir heim “
meira erindi í flokkapólitík held- skllfaðir 11111 >á 1 ”Tímann“-
ur en rjómabú. | Það . glad(li miS mikið’ ef §
Hjer á landi eru menn farnir sv ^rein >ina um fundina í síð-
að venjast pólitískum kaupfjelög- asta WaCi Tímans. Þar ertu byrj-
um, og ópólitískum rjómabúum.
Með því að gera. sjer í hugarlund
hvernig pólitísk rjómabú litu út,
er auðvelt að koma auga á hið
háðulega ástand, sem
hjer, að setja kaupfjelögin í þjón-
ustu pólitískrar klíku.
Hugsaðu þjer ef öðruvísi hefði
siaðið á fyrir 10 árum, ef engin
döngun hefði verið í kaupfjelög-
um, en miklar framfarir í rjóma-
óhönduglega að, því hann þagnaði bóum hefðir ^ snúið þ-er ag
við, og var hljóður stund á e tn.. rjúmaúúunnm þess að „.era þjer
Gunnlaugur Claessen vildi lata
lögregluna annast um þetta mál
ao öllu leyti, og taldi eigi aðrar
umbætur þurfa en ganga eftir því
að götulögreglan gerði skyldu
sína; en borgarstjóri taldi það
ógerlegt með öllu, að lögreglan
annaðist slíkt. Á hinn bóginn leit
hann svo á, að hvorki lögreglan
nje Barnavinafjelagið gæti ráðið
I hjer fulla bót á. Það sem hjer
i vantaði væri, að almenningsálitið í
bænum stuðlaði eigi að bættu sið-
og flokki þínum mat úr þeim. Þá
hefðir þú orðið að liafa mjólkur-
meðferðarkenslu í skólanum þín-
um og kenna hana sem aðalfag.
Má vera að þú hefðir orðið jafn-
snjall í henni eins og í viðskifta-
fræðinni.
Hvað yrði úr þjer Jðnas sæll,
c" lærisveinar þínir á Samvinnu-
skólanum tæku sjer í hönd liið
ágæta rit H. Hertels, um sam-
vinnuf jelagsskap Dana. Hertel
aður á ákjósanlegu efni.
Allir þeir, sem þekkja til, vita
vel, að þú getur ekki sagt rjett
og hlutdrægnislaust frá fundun-
ríkTr á landi'um’ sem >ú hJelst- ÞJer er ómögu-
i lcgt annað en snúa allri frásögn-
inni þjer í vil. Þii getur með
engu móti skýrt rjett frá þeim.
Margir hafa hlustað á þig, eftir
því sem þú segir frá — enda voru
fundirnir margir og víða lialdnir.
Tiltölulega fáir af öllum þessum
áheyrendafjölda hafa sjálfir reynt
hve ósannsögull þú ert í greinum
þínum og hlutdrægur í frásögn-
um. En ef þeir nú sæju skýrslu
eftir þig frá fundunum, hver frá
þeim fundi, sem hann hefir setið,
þá þurfa þeir ekki frapmr vitn-
anna við. Þá stendur þú afhjúpað-
ur, Jónas sæll, fyrir augliti allra
þessara manna. Heldur þii t. d.
að það sje ekki lærdómsríkt, fyrir
menn, sem voru á Sveinsstaða-
fundinum, að lesa um þig
vegsamaðan sigurvegara þar?
liann standi þjer framar í þessu
efni. Honum hefir aldrei verið
svarað.
Brjefið er á enda í þetta sinn.
Ánægju hefði jeg af því, ef mjer
gæfist tilefni til að senda þjer orð
fljótlega aftur. Líklega er ekki
hætta á því að þú sjáir þjer um
hönd. Þú heldur að þú sjert svo
ógurlega mikil persóna, Jónas
minn. Annars myndir þú sjá, að
það hyggilegasta er þú gætir gert á
þessu stigi málsins, væri að þagna
— að steinþegja í nokkur ár. —
Heldurðu að Sambandið væri ófá-
anlegt til þess að skjóta undir
þig búi á Hriflu á meðan -— þó
svona færi það fyrir þjer um árið?
Þinn óumbreytanlegur.
F. P.
DAGBÓK.
Messað á morgun: í dómkirkj-
unni kl. 11 árd. (prestsvígsla); kl.
5 síðd. sjera Fr. Hallgrímsson.
1 fríkirfcjunni í Reykjavík kl.
2 e. h. (ferming), sjera Árni Sig--
urðsson.
í landakotskirkju. Hámessa kl.
9 árd. og kl. 6 síðd. guðsþjónusta
með prjedikun.
í Hafnarfjarðarkirkju kl. 1 e. h.
(ferming).
ísfiskssala. í fyrradag seldi Þór-
sem ólfur afla sinn í Englandi fyrirt
989 sterlingspund.