Morgunblaðið - 19.01.1927, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
morgunblaðið
Stofnandi: Vllh. Finsen.
Utgefandi: Fjelag í Reykjavík.
^tstjórar: Jón Kjaitansson,
Valtýr Stafánsson.
^dgflýsingasíjðri: B. Hafberg.
krifstofa Austurstræti 8.
s!mi nr. 500.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Heimasíraar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
B. Hafb. nr. 770.
Askriftagjald innanlands kr. 2.00
á mánuöi.
. ^tanlands kr. 2.50.
^usasölu 10 aura eintakitJ.
verið lokað og allar samkomur
bannaðar. í Viborg hefir veikiu
lagst þungt á setubðið og allar
samkomur eru banuaðar þa*r. — I
Holstebro, sem er smáþorp, hafa
500 tekið veikina og í Skive eru
sjúkrahúsin full af sjúklingum,
sem hafa fengið lungnabólgu upp
ú'r veikinni. í Herning og Næst-
ved er veikin líka slæm. — Til
Næstved barst hún með hermönn-
um, sem fóru í jólalevfi sínu til
Jótlands.
slmfregnir
Khöfu, FB 18. jan.
0pSÓKNIR KÍNVERJA GEGN
ÚTLENDINGUM.
^íniað er frá London, að ótti
n gripið menn alment um .að
a,°nberinn og Norðurherinn í
j ’Qa muni sameinast gegn út-
endingum Og í sameiningu be>rj-
aat fyrir því, að Kína verði óháð
erlendum ríkjum.
^ljórnin í Englandi virðist vera
^aðráðin í því, að verja rjettindi
^glendinga með vopnuin og
>a,ldi, en að svo stöddu mun að-
a^ega v.aka fvrir henni, að ver.ja
^anghai.
®N<JLENDINGAR hræddir
UM SIG.
í’lotastjárnin breska hefir á-
Veðið að send a deildir úr Mið-
iarðar og Atlantshafsflotum sín-
11,11 til Kína.
ffermálaráðherra Englands, er
>ai" á skemtiferð á Frakklandi
^Ðianverðu, hefir verið kallaðnr
''eitn.
(siaka „tteriabteiðat".
um, er stjórn ,Dagsbr.‘ daginn áð”
ur hafði bannað að vinna þetta
sama verk. Er næsta broslegt að
sjá Alþýðublaðið í.gær, þegar það
er að breiða yfir frumhlaup
1 ,,Dagsbrúnar“-stjórnarinna*r, með
því að segja, að uú sje unnið „í
fullu samkomulagi við hana“ (þ.
e. Dagsbr. stjórnina.)
Vildi ekki Alþýðublaðið skýra
greinilega frá því í hverju brot
ístökumannanna, sem urðu af
jvinnunni, liggur, og í hverju
:ákvæðisvinnan e*r á annan veg iú
j.en áður, svo að hún v.arð ,4ögleg“
jí augum „Dagsbrúnar“-stjómar-
innar?
Verkamenn eiga að
stjórn ”Dagsbrúnar
þeir megi kaupa
ákvæðisvinnu.
spyrja
“ hvort
Iniláeusan.
svipuö spönsku veik*
tftni 0g komin frá Spáni.
„Gí-Öteborgs Handels og Söfarts-
tl(lning“ flytja grein hinn 7. þ.
^án. uni inflúensuna og segir þar
SVO;
Spanska veikin geysar nú
^tdlega um mikinn hluta Evrópn
hún virðist vera kornin frá
eins og árið 1918. — Frá
ladrid er símað að í Barcelona
•Úe 100.000 sjúkling.2.r- í Frakk-
andi virðist- sýkin engu vægari
P 1918. Á þremur dögum dóu 103
^°nn úr henni í Montpellier og
^ að grafa líkin kistulaus, því
a'l'Hr líkkistur voru upp-
?e°gHar. í Bctrdeaux deyja nú 30
menn daglega úr veikinni.
^ e'kin berst nú óðfluga ytV
Vestnrhiuta Sviss og miðbik k»nds
ns’ en þótt hún sje nokkru væg-
a^j þar en í Frakklandi, devr
Jdldi fólks úr henni. í Genf-fylki
'I’n nú 28.000 sjúklingar. í BaseD
hefi
íokað.
^á Sviss hefir veikin bc.rist til
^ýskalmnds og breiðist þar óð-
, ^a 111- Legst hún þungt á menu
! Sllðurhluta landsins, sjerstaklega
| Laden. Verksmiðjur í Rínar-
leruðunum hafra ýmist orðið að
ir öllum skólum verið
baett;
a, eða draga saman segl
m,
ePma þess ]lvag margir vetrkra-
f1^11 *ekið ,spönsku veikina.
• 0I"ður-Þýskalandi geysar veik-
n Jíka, en þar er hún mjög væg.
1 Noregi herst veikin óðfluga
u ’ [n *'l Svíþjóðar er hún ekki
aj.ri1'TI enn’ í Danmörku er hún
‘s æð, sjerstaklega í Horsens og
suni' < Horsens hefir skólum
í gær var hje.r í blaðinu skýrt
frá g.jörræði stjórnar verka-
mannaf jel.agsins „Dagsbrúnar",
þegar hún leyfði sjer að banna
verkamönnum að kraupa ákvæðis-
vinnu, er í boði var, eins og átti
sjer stað við ístöku ,,Herðubreið-:
ar.“ Verkamenn þeir, er höfðu
keypt ákvæðisvinnuna, ætluðu að
skifta milli sín fjáruppliæðinni,
er greidd yrði fyrir verkið, þannig,
að allirbæru jafnt úr býtum- En
þetta þoldi ekki stjórn „Dags-
brúnar,“ og braunaði verkamönn-
um rað vinna verkið, nema því að
eins að trygging fengist. fyrir
því, að verkainenn fengju minst
kr. 1-20 um klukkustund, miðað
við tímakaup. Urðu ve.rkameim
þá að hverfa frá vinnunni.
Ekki leikur minsti vafi á því,
að stjórn „Dragsbrúnar“ hefir
hjer hindrað verk, er hún hafði
ekki minstu heimild til eftir sam-
þyktum verkamannafjelagsius. —
Hefi.r hún því algerlega ólöglega
og óleyfilegra. orðið þes.s valdandi,
að fjölda margir verkamenn hafa
mist tal.sverða vinnu, og eigi
verkameuu ótvíræðan rjett til
sk.nðabóta fyrir tiltækið.
Alþýðublaðið reynir í gær, að
afsaka frumhlaup ,,Dagsb.rúnar“ •
stjórnarinnar með því að segja,
að maður sá, er stóð fyrir tilbeði
ístökumannanna hafi slegið þann
vamagla „að svo frama.rlega, sem
stjóru „Dagsbrúnar“ hefði eitt-
hvað við ákvæðisvinnu þes&a að
athuga, þá væri hann laus allra
mála.“
En þar sem nú vitanlegt er, að
það, sem stjórn ,,Dagsbrúnar“
bafði við ákvæðisvinnu þessa að
atbuga átti enga stoð í lögum,
hvorki landslögum nje „lögum“
verklýðsfjelagsius, þá e,r ekki úr
vegi fyrir verkamenn, er sviftir
voru atvinnunni; ,að spyrja, hvort
„Dagsbrúnar“ stjórnin- sje laus
allra mála? Eða, hvernig eiga
vorkamenn að ná rjetti sínurn
þeg.ar þeir verða fyrir stórfeldu
tjóni vegna óleyfilegs gjörræðis
af hálfu stjórnar „Dagsbrúnar“ ?
Auðvitað hefir stjórn „Dags-
þ-únar“ sjeð, að hún framdi lög-
brot móti verkamönnum, með því
rað banna þeim að taka að sjer
ákvæðisvinnuna við ístökuna- —
Verkstjórarnir, sem fengu ákvæð-
isvinnuna að ístökumönnunum
frágengnum, fengu óáreittir að
vinna í gær. Nákvæmlega sama
tilhögun við vinnuna. (kraup-
greiðsla o. fl) var hjá þeim og
átti að verða hjá ístökumönnun-
Flðtti
Framsóknar-foringianna.
Jónas Jónsson, alþm. frá Hrifiu
gerir enu í Tímanum, 15. þ. m„
tilraun til þess að þvo hendur
miðstjórnar Eramsóknarflokksins,
vegna samsteypunnar við jafnao-
armenn, er gerð var fyrir lands-
kjörið síðasta.
í síðustu greiu minni til J. J„
beindi jeg tveim fyrirspurnum til
hans- Va*r önnur sú, hvort hrann
væri mjer ekki sammála í því, að
vinstrimannaflokkurinn í Dan-
mörku væri sá sanni bændaflokk-
ur þar í landi. Og ef svo væri,
þá spu.rði jeg hann ennfremur,
livort liann væri þá sammála því
er íoringi vinstrimannra, Madsen
Mygdál, núverandi forsætisráðh.,
sagði um jafnaðarstefnuna og
jafnraðarmenn í kosningabarátt ■
unni í vetur.
Jónas minnist ekki einu orði á
þe.ssa.r fyrirspurnir mínar. Er það
þó harla undarlegt, því öll deila
um þettra byggist á því, hvort
vinstrimannaflokkurinn í Dan-
mörku sje sá eini og sanni bænda-
flokkur, eða hvort annar flokkur
þar, „radikrali“-flokkurinn, sje
einnig bændaflokkur. Vinst.rimerm
hafa aldrei átt samleið í stjórn-
málum með jafnaðarmönnum, en
,,rradikali“-flokkurimi hefir stund
um átt samleið með þeim.
En þessar fyrirspumir til J. J.,
um vinstrimannaflokkinn, voru
ekki g«rðar vegna þess, að hjer
ljeki nokkur vafi á hveruig þessu
væri varið í raun og veru. Þær
voru geróar til þess eins að benda
honum á hinn geysimikla , mun.
sem virðist vera á stefnu bænda-
flokksins í Danmöiku og þess
flokks á íslandi, sem v i 11 t e 1 j a
sig bændaflokk þ. e. Framsókna,v.
Bændaflokkurinn í Dranmörku
snýr höfuðsókn sinni móti jafnað-
armannaflokkunum og þeim flokk
um, sem eru að dingla við þá-
sá flokkur á íslandi, sem vill telja
sig bændraflokk, Framsóknarflokk
nrinn, mjmdar stjórnmálabanda-
lag við jafnaðarm.annaflokkana,
socialista og kommúnista. Eitt-
hvað hlýtiyr að vera gruggugt í
stefnu „bændaflokksins“ íslenska.
J- J. reynir enn að komast hjá
því að ræða aðralatriði þessa
máls. Hann lieldur áfram, auð-
sjáanlega viljandi, að ruglra sam-
an bændaflokkum og hinum
svokölluðu frjálslyndu íflokkum,
eins og flokki L. Georges í Eng-
landi og , *radikala“ -flokknum í
Danmörku.En eins og jeg tók skýrt
fram síðast, eiga flokkar þessir
ekkert skylt við bænda-
flokka. Mikil fjarstæða er það ingar. Ekkei't er fjarr eðli hans
'hjá J. J„ ef hann heldur ,að það og skapferli, en bylting á hvaða
eitt sje nægilegt til þess að telja sviði sem er.
flokk bændaflokk, að einn eða Hvernig geta menn búist við,
fleiri menn finnist í floklmurii, að þessir menn hoppi umsvifalansr
sem hafi einhverja atvinnu raf inn á umróts- og byltingakenn-
Lrandbúnaði. J. J. segir, að bóndi ingar jafnaðarmanna?
finnist í flokki L. Georges og má Þ.að hefir líka sýnt sig alstað-
það vel ve."a- En flokkurinn verð- ar, að það eru fyrst og fremst
ur eltki bændaflokkur fyrir það. bændurnir, sem e.ru þeir sönnu
Hvorki L. Georges, nje nokkur íhaldsmenn gagnvart byltinga-
annar foringi flokksins, er bóndi, kenningum jafnaðarmranna- Þeir
og hafa aldrei verið. eru erfiðasti þröskuldurinn á vegi
Bændaflokkur er ekki t.il í byltingamannanna.
EngLandi. Þetta veit J. J- mjög Hvernig gat þá slíkt komið fyr-
vel, því allir, sem nokkuð þekkja ir hjer, að miðstjórn Fir.amsóknar
til landbúnaðarins þar, vita þetta- færi að gera bandalag við bylt-
Þá segir J. J„ að þúsundir smá ingaflokkana? J. J. gefur sjálfur
hænda sjeu í „rradikala“ flokkn- besta skýringu á þesSu. J. J. ein-
um í Danmörku. Það eru „hús- blínir raltaf á hina svokölluðu
mennimir“ svo nefndu. Við höf- „frjálslyndu“ flokkav en hirðir
um enga menn í okkar landi, sem minna um sanna bændaflokka.
eru hliðstæðir „hiismönnunum" í Hann sjálfur, og aðri,r foringjar
Danmötrku. — Næst komast þeir, Framsókn.ar, eru í eðli sínn „radi-
sem hafa gr.asnyt við sjóinn. án kalir“ í skoðunum, sem enga sam-
þess þó þeir liafi aðalatvinnu sína leið geta átt með bændum. —
þar frá. „Hiismennirair“ dönsku 85koðanir þeirra Mla miklu nær
eru nýbýlamenn, sem ríkið hefir skoðunum jrafnaðarmanna.
styrkt til þess ,að koma upp smá-! Þetta er skýringin á því, að
býlnm- Býlin eru venjulega svo sambraiðslan gat átt sje.r stað
smá, að þau geta. ekki framfleytt milli miðstjómar Framsóknar og
fjölskyldu. ,,Húsmennimi.r“ verða jafnaðarmanna. — Og þá fer það
því oftast að hafa aðra atvinnu einnig að verða skiljanlegt, hvers
samhliða búskapnum- Þetta eru vegna margir bændur í Fram-
því ekki bændur í eiginlegum. sókn brugðust og kusu með íhalds
skilningi. Þeir hafa að vísu jarð- mönnum. Þama c.r rjettra skýr-
arafnot. en hagsmnnamál þeirra iugin á ]iessu fyrirbrigði, og jeg
eru á ýmsan hátt óskyld hags- er þess fullviss, að J. J. játar
munamálum .bændanna, vegna þetta. með sjálfum sjer, þótt hann
þess að þeir þurfa að meiru eða ekki vilji játa það opinberlega.
minna leyti að afla sjer ratvinnu Ekki getur J. J. að neinu leyti
utan síns heimilis — hjá öðrum. rafsakað (framferði þeirra Tíma-
Þessi tvískinnungur í afstöðn manna, þótt hann geti bent á
,,húsmannranna“ gerir það að ve.rk dæmi frá öðffum löndum, þar sem
mn að „radikali11 -flokkurinn hef- bændaflokkur hefir á viðsjárverð-
ir lagt mikla rækt við að afla sjer um tímum eins og ófriðarárum
fvlgis meðal þeirrra. Hafa þær til- eða þvíumlíkt, tekið þátt í mynd-
raunir tekist misjafnlega, enda uh samsteypustjórnar með öðrum
þótt afstaða „radikala“-flokks- flokkum, þ. á. m. jrafnaðarmönn-
ins til hinna stjórnmálaflokkanna um. — Slík ráðuneyti eru ekki
sje slík, að von sje um fylgi fffá pólitísk, þannig að þau ffeki er-
þeim er vegna lífstöðu sinuar iudi nokkurs ákveðins stjórn-
standa á vegamótum bændastefnu málaflokks. Þau em aðeins em-
og jafnaðarmanna- — Minkandi hættisráðuneýti, sem hugsa um
fylgi ,,nradikala“-flokksins í seinni það eitt, að ráð.ra fram úr mikils-
tíð, ber vott um að fylgi „hús-( verðandi vandamálum sem fyrir
mannanna“ fari þverrandi. ! eru. Hin pólitísku deilumál flokk
Að tala um „radikaLra“-flokk- anna eru látin liggja niðri á með-
inn sem bændaflokk er svo mikil -au. — Þannig var þetta víða á
fjarstæða sem mest má verða, og stríðsárunum. Og þnð var orðað í
varla hugsranlegt að J- J. viti ekki Danmörku, eftir síðustu kosning-
betur en hann vill ve.ra láta. — ar þar, að mynda ópólitískt sam-
Flokkurinn á aðalstoðir sínar með steypuráðuneyti til þess að hafa
al iðmðar- og kaupsýslumanna, sem best næði meðan verið væri
einkum þeirra sem taldir eru 8lð ráða fram úr alvrarlegustu
Gyðingaættar. vandamálum þjóðarinnar. — Með
Ber hjer alt að samra b*runni. þessu v.ar ekki verið að ræða um
Jónas getur ekki bent á einn sambræðslu jafnaðarmanna og
einasta virkilegan bænda- bænda sje*rstakleg.a. Slíkt var al-
flokk, er vinni sraman með jafn úrei orðað. Aðeins rætt um mynd-
aðarmönnum í stjórnmálum. Enda un ópólitísks ráðuneytis, er a 11 i r
er það ekki von,. því að sá f 1 o k k flo^kar ættu hlutdeild í. En úr
ur er ekki til. þessu varð ekki. Jafnaðnrmenn
—- neituðu að vinna með bændum.
Hví skyldu íslenskir bændnr Svo mikið djúp er þ.rar á
vera anna.rs eðlis, en bændur rann milli jafnaðarmanna og bænda, að
ara landa? Eru þeir í eðli sínu jafnaðarmenn getra ekki einu sinni
svo ólíkir öðrum bændum, að m.ið verið með bændum í myndun
ur skyldi þess vegna halda, að ópólitísksrar stjórnar.
þeir mundu auðfengnari til fylg- J- H
is við umrótsstefnur jafnraðar -; * * *
manna? — Vissulega er því ekki i _ „SJl
þannig va.rið. í KCIigiO*
Frá því fyrsta að búskapur -------
hófst á íslandi og fram á þenna, Sterlingspund................ 22.15
dag, hefir sts.rf hóndans verið Danskar kr....................121.64
sífelt strit, og erfiði fyrir lífinc. Norskar kr..............117.01
H.rann hefir orðið að neita sj c.r um Sænskar kr..............122-00
nálega öll þau þægindi, sem fram Dollar........................4.56%
þróun tímans hefir skapað. Bónd- Frankar...................... 18.31
inn á íslandi hefir ekki verið al- Gyllini....................182.86
inn upp við neinrar stórfeldar bylt Mörk......................108.38