Morgunblaðið - 19.05.1928, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
MORGUNBLAÐIÐ
Stofnandi: VJlh. Finsen.
Utsreíandi: Fjelag I Roykjavík.
íiltutjörar: Jön KJartansson.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstrœti 8.
Sími nr. 500.
Auglýsingaskrifstofa nr. 700.
Keimasímar:
J6n Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Airkriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuöl.
Utanlands kr. 2.50 - ----
I lausasölu 10 aura eintakiC.
Voru þær greinir gefnar út sjer-
staklega (Studies in the literature
of Northern Europe 1878). Hann
skrifaði mikið um ferðir sínar í
Noregi og Danmörku (Two visits
to Denmark, 1911). Gosse skrifaði
og merkar ritgerðir og bækur um
bresk skáld og rithöfunda t. d.
Swinburne o. fl.)
ErlEndar símfsrEgmr.
Khöfn, FB. 17. maí.
Norðurflug Nobile.
Frá Kingsbay er símað: Nobile
álaug í gær að austanverðu við
i'ranz Jósephs Jand á austurlaið.
Veðurhorfuv géðar.
Khöfn 18. maí. F.B. j
Frá Ósló er símað: Nob. Je flaug
í fyrrinótt yfir Nicolajland, en í
:gær yfir Novaja Semlja. Hann er
væntanlegur til Kingsbay í dag.
Horfur í Kina.
Frá Peking er símað: Chang-
Tso-lin virðist ætla að flytja Norð-
urherinn til Mansjúríu. Óttast
hann, að Suðurherinn muni ætla
að leggja Mansjúríu undir sig, og
ætlar að gera tilraun til þess að
koma í veg fyrir það.
Frá London er símað: Sam-
kvæmt seinustu fregnum frá Kína
ætla Japanar ekki að koma í veg
fyrir, að Suðurherinn taki Peking
herskildi, en láta sjer sennilega
ekki lynda það, ef Suðurherinn
.gerir tilraun til þess að ráðast inn
í Mansjúríu og Mongólíu.
Frá Tokio er símað: Sum jap-
önsku blöðin óttast, að hin langa
dvöl japanska herliðsins í Shan-
tunghjeraði muni vekja tortrygni
í gaírð Japana í Bretlandi, en þð
einkanlega í Bandaríkjum. Ráð-
leggja blöðin stjórninni, að kalla
heim herliðið úr Shantunghjeraði,
eins fljjótt og gerlegt þyki. Blöð-
in í Japan eru þó sammála um,
að nauðsynlegt sje að Itoma í veg
fyrir, að Jtínverska innanlands-
•styrjöldin breiðist til Mansjúríu.
Nýir jajrðskjálftaæ.
Frá Lima er símað: Miklir land-
■skjálftar í norðurhluta Perú. —
Flestöll hús í bænum Cliachapo-
yras skemdust. Fræg dómltirltja
hrundi.
(Chachapoyas stendur við sam-
nefnda á í Peru. íbúar um 6000).
Rithöfundufr látinn.
Frá London er símað: Rithöf-
undurinn Edmund Gosse er lát-
inn.
(Edmund William Gosse var f.
1849. Hann var enskur. Ætlaði
hann í fyrstu að leggja stund á
náttúruvísindi, en hugur hans
Imeigðist brátt að bókmentum,
einltum ljóðagerð. Árið 1870 kom
út eftir hann „Madrigals songs
and sonnets11 og síðar önnut ljóða-
söfn, „On viol and flute“ og „In
russet and silver“ og „Collected
Poems“ (1911). Gosse ferðaðist í
Noregi, fyrst 1871 og heyrði þá
sagt frá Ibsen og keypti nýút-
koma ljóðabók eftir Ibsen, þótt
hann skildi ekki norsltu. Leiddi
þetta til þess, að harin fór að
ttema Norðurlandamálin. — 1872
sltrifaði hann um Ibsen (ljóð hans)
í „The Spectator“, og var það í
fyrsta skifti, sem minst vab á Ib-
sen í bresku blaði. Kynti hann
sjer nú bókmentir Norðurlanda og
‘‘skrifaði um þær í blöð og tímarit.
Frjettir.
F.B. 17. maí.
Sýslunefndarfundur Boírgarfjarð-
arsýslu var lialdinn á Hvítárvöll-
um dagana 6.'—9. þ. m. Samþykt
voru rífleg framlög úr sýslusjóði
til vegagerða og 1000 ltr. til sund-
laugar hjá Hreppslaug við Anda-'
kílsá.
Skólamál hjeraðsins var allmik-
ið rætt. Lýsti sýslunefndin yfir
eindreginni ósk sinni, að alþýðu- j
sltóli hjeraðsins yrði endurreistur1
í Reykholti ef horfið yrði frá Hvít-
árbaltka. j
Samþyltt' var, að sýslan keypti
eitt herbergi í Stúdentagarðinum í
fjelagi við Mýrasýslu, sem áður
hafði samþykt það fyrir sitt leyti.
i i
, i
Akufeyri, FB. 17. maí. j
Bæ j arst jórakosning
fór fram í gær. Kjörfundur stóð
yfir frá kl. 12% til kl. 6.40. Úr-
slitin urðu þau, að Jón Sveinsson
var endurkosinn með 804 atkvæð-
um. Jón Steingrímsson fekk 393,
Ógild urðu 21 atkvæði.
Fylla kom hingað í morgun.
"•i
auk þess flytur „Bro“, aukaskip;
Eimskipafjelagsíns 524 staura, sem
verður skipað upp í Vík næstu
daga.
„Formiea“ tekur mótorbát í
Vestmanriaeyjum, sem verður hafð
ur til aðstoðar við uppskipunina.
Fer síðan til Víkur og tekur þar
uppskipunarbát og 10 sjómenn.
Verður öllum staurum vir „For-
mica“ skipað upp á sandana aust-
an Víkur, og þeim dreift, eftir
strandlengjunni, alla leið til
Hofnafjarðar. — Hefir Þorsteinn
bóndi Einarsson á Höfðabrekku
í Mýrdal umsjón með uppskipun-
inni f. h. Landssímans.
Kveaflokkarinn
sýnir á Austfjörðum.
í. R. 18. maí ’28.
Fimleikaflokkuf íþróttafjelags
Reykjavíkur sýndi í gærkvöldi á
Eskifirði og í dag á Norðfirðj úti,
í kvöld sýning á Seyðisfirði. Ágæt-
is aðsólvn og viðtökur.
Bystander.
Landssíraalinan
Vík — Homafjörður,
Stauramir komnir.
Svo sem lvunnugt er, var á Al-
þingi í fyrra ákveðið að leggja
landssímalínu frá Vík í Mýrdal til
Hornafjarðar. Er vegalengd þessi
nál. 235 km. En þar sem símalína
þessi er dýr, var svo ákveðið að
jafna skyldi kostnaðinum á 3 ár,
þannig að á þessu ári verði keypt
efnið (staurar) í línuna og það
flútt hingað til lands. Á næsta
ári (1929) verður byrjað að leggja
lmúna, frá báðum endum, að vest-
an og austan, og 1930 verðui- lín-
an tengd saman. Er þá takmark-
inu.náð.
Skaftfellingar hafa lengi þráð
símann austur, sem og -von er, því j
þeir eru verst settir allra lands-
raanna hvað samgöngur snertir.
Síminn mun mjög ljetta undir (
með þeim í baráttunni, ge'ra þeim j
hægara að yfirstíga margþætta
erfiðleika, sem þeir eiga í sífellu
við að etja vegna óblíðra náttúru-
afla, j
Nú er þessi margþráði draumur
Skaftfellinga, síminn austur í'
þann veginn að rætast, Nvi er efni-
viður í símalínuna Vílt — Ho'rna-:
fjörður að koma'til landsins. Var(
von á „Formica“, leiguskipi lands
símans, til Vestmannaeyja í gær
með 4911 staura í símalínu þessa;
Rehstur iafnaðarmanna.
I.
Sumir halda, að jafnaðarmenn
og kommúnistar sjeu sitthvað, en
það er í raun og. veru ekki. —
Takmark beggja er hið sama, þá
skilur aðeins nokkuð á um leið-
irnar, sem fara skuli til þess að
ná þessu endatakmaúki.
Jafnaðarmenn vilja hafa snigils-
aðferðina, breyta þjóðskipulaginu
hægt og hægt á þinglegan hátt, en
kommúnistar eru bráðlátari, þeir
vilja nota valdið, láta knje fylgja
kviði. Það er hnefi Ófeigs í Skörð-
um, sem þeir steita framan í fylgj-
endur þess skipulags, sem vjer nú
búum við.
En hvert er þá þetta takmark
jafnaðannenna og kommúnista og
bölsjevikka? Það er að koma á
þjóðskipulagi, þar sem öll fram-
leiðslutæki eru þjóðar og sveita-
fjelaga eign, og að hið opinbera
hafi með alla sölu afurðanna að
gera og alla verslun. Þetta er það
evangelíum jafnaðarstefnunnar —
það et afnám einkaeigninnar, af-
nám einstaklingsframtaks og ein-
staklingsfrelsis.
II.
En hvað er það þá, sem þessir
byltingamenn hyggjast að ná?
Hver eru þau dýrmætu verald-
argæði, sem þeir vilja útvega
mannfólkinu í staðinn fyrir frelsi
þess og gleðina, sem starf á eigin
ábyrgð skapar ?
Gæðin eru: jafnari efnaleg vel-
megun.
Þeir halda því fram að fram-
leiðslan mundi aukast og skipu-
lagið á henni verða betra en það
er nú í höndum einstaklinganna.
Enn þá hefir reynslan hvergi
fyllilega skorið úr um það, hvort
þessar kenningar jafnaðarmanna
sjeu rjettar eða ekki, en nokkuð
má þó maírka um sannindi þessara
kenninga af því, hvernig fram-
kvæmd þeirra hefir reynst í Rúss-
landi. — Og hver hefir hún orð-
ið reynslan þar?
Hún varð sú, að framleiðslan
minkaði stórkostlega, almenná ör-
birgðin óx og fjárhag ríkisins
hrakaði.
Og eftir nokkur ár komust
stjórnendur Rússlands að þeirri
niðurstöðu, eftir dýrkeypta
reynslu, að þeir yrðu að slaka til
á ríkistekstrinum og fá fyrirtæliin
aftur í hendur einstaklinganna.
Þetta varð hún niðurstaðan hjá
Rússum.
Mundi hún verða betri hjá oss?
Naumast.
Hjeðinn Valdimarsson, Jón Bald-
vinsson, Haraldur Guðmundsson
og Sigurjón Ólafsson eru allra
manna óeigingjarnastir en meiri
hæfileikamenn en Lenin, Stalin,
Trotski og Bukarin, svo einhverjir
sjeu nefndir, eru þeir ekki.
Hvernig hefir hún líka orðið
reynslan af rekstrinum, sem jafn-
aðarmenn hafa haft lijer með
höndum ?
Gerðu þeir ekki einu sinni út
smábát á fikveiðar, hver varð
hagnaðurinn af honum? — Og því
hættu þeir útgerðinni?
Stofnuðu þeir ekki einu sinni
kaupfjelag? — Hvernig var verð-
lagið þar, hvar eru öll útibúin og
livar eru varasjóðirnir?
Er ekki til byggingarfjelag, sem
þeir hafa átt forgöngu að ? —
Hvernig gengur það ?
Jón Baldvinsson er brúnasljett-
ui’, það sjá allir og Hjeðinn þolir
vikulegu í Landakotsspítala. — En
fyrirtækin þeilrra, — Hvernig er
með þeirra holdafar?
riýveiddp
ávalt fyrir>IÍ0{{jandi.
Verðið iækkað.
n
Hinn margeftérspurði
Fermiug.
. Á morgun fermir sjera Árni
Björnsson, Görðum eftártöld 32
böm í Hafnarfjarðafkirkjn.
Drengir:
Ari Guðjónsson, Einar F. Valde
■ marsson, Guðmundur D. Sigurðs-
son, Guðmundur H. M. Hraundal,
Guðni H. Eyjólfsson, Guðni Þórð-
arson, Gunnar Þórðarson, Haúald-
ur A. Guðjónsson, He'rmann
XGuðmundsson, Jóakim Pjeturs-
j son, Magnús Helgason, Ólafur J.
Sigurðsson, Ólafur Sigurðsson,
Óskar A. Gíslason, Sigurður E.
Stefánsson, Sigurjón Júlíusson.
Stúlkur:
Alma Guðmundsdóttir, Fanny
Eyjólfsdóttir, Guðfinna Gísladótt-
ir, Guðný Sæmundsdóttir, Guðrún
E. Magnúsdóttir, Guðrún Gísla-
dóttir, Jónbjörg K. Jónsdóttir,
.Júlíana Jensdóttir, Kristín G. J.
Sigurðardóttir, Margrjet A. Helga
dóttir, Ólafía V. Bjötnsdóttir,
Petrína S. Þ. Snorradóttir, Sigríð-
\ ur G. Eyþórsdóttir, Sigurlaug S.
Sigurðardóttir, Snjólaug Marteins-
dóttir, Svanhvít Egilsson.
j
riklingur
í pökkum
er kominn aftur. Einnig
Súgfirskur Súöuriklmgur.
!MflISI
Dagbók.
Veðrið (í gærkvöldi kl. 5). Loft-
þrýsting mest fyrir vestan land,
en lægri fyrir austan. Norðanátt
og þurt veður um alt land. Hiti
(2-—4 stig í útsveitum nyrðra. ís-
'breiðan nær frá fsafjarðardjiipi
austur á Húnaflóa. Ei- ísröndin
sögð í kvöld 20 sjómílur undan
Rit, en ístangi gengur upp nndir
Straumnes aðeins 4 mílur frá
landi.
Veðurútlit í dags Norðankaldi.
Þurt og bjart veður. Næturfrost
t.il sveita.
Messug á morgun: í dómkirkj-
unni kl. 11 sjera Friðrik Hall-
grímsson; kl. 5 sjera Bjarni Jóns-
son.
í fríkirkjunni í Reykjavík kl. 5
sjera Árni Sigurðsson.
Messað í Hafnarfjarðarkirkju
kl. 1 á morgun, ferming.
Næturlæknir í nótt Guðm. Thor-
oddsen, sími 231.
Jarðairför Signrpáls Magnússon-
ar bókhaldara fer fram í dag.
Sundfjelag á að stofna í Hafn-
arfirði á morgun og verður stofn-
fundur þess settur í bæjarþing-
stofunni kl. 3 síðd. Eru þangað
velkomnir allir þeir, sem áhuga
liafa fyrir sundíþl'óttinni, eigi að-
eins þeir, sem syndir eru, eða
vilja læra að synda, heldur einnig
hinir, sem hafa áhuga fyrir því að
sundkensla aukist og allir fslend-
FÆgBBBjBWEEaaMBMHBBBP
Laugaveg 63. Sími 2393
ingar verði syndir, þegar stundir
líða. Mun það vera áhugamál
þei'rra, sem gangast fyrir stofnnn
sundfjelagsins, að komið verði
' upp sundlaug í Hafnarfirði og at-
I hugað hvort ekki er hægt að hitá
| hana með rafmagni á sumrin þeg-
j ar lítið er við strauminn að gera.
Allar frekari upplýsingar viðvíkj-
andi fjelagsstofnuninni getamenn
fengið lij'á Jakob A. Sigurðssyni,
sundkennara.
f. R. Æfing á íþ!B6ttavellinum
ld. 10 í fyrramálið. *
Smásöluverð í Rvik í apríl. Sam-
kvæmt skýrslum þeim nm útsölu-
verð í smásölu í Reykjavík, sem
Hagstofan fær í byrjun hvers mári
aðar, hefit verðvísitalan verið 222
í byrjun aprílmánaðar s. 1. (miðað
við 100 í júlímán. 1914); í apríl-
mánuði í fyrra var vísitalan 232,
en 224 í febrúar og mars þ. á.
Hefir verðið þannig lækkað um
tæpl. 1% í marsmánuði, en um
rúml. 4% ;síðan í apríl í fyrira.
Heyþurkunarvjel af enskri gerð,
er væntanleg hingað til lands nú
í vor. Jóhannes Reykdal bóndi á
Setbergi við Hafnarfjörð kanpir
vjelina, og fær til þess 1200 kr.
styrlr frá BúnaðarfjeJ agi íslands.
Mun vjelin sennilega kosta um
4000 kr. hingað komin. (FreyT).
Landnám. Nokkrir sveitungar
og samverkamenn Sigurðar sál.
Jónssonar á Ystafelli hafa stofnáð
til minningar um hann sjóð, hvers
hlutverk er að styrkja þá, sem
taka land til íræktunar, byggja á
því nýbýli og búa þar. Styrkur
iir sjóðnnm á fyrst að veitast árið
1930. Er þetta fyrsti sjóður hjer
á landi, sem skipulagssbrá er sam-
in fyrir í þessu augnamiði ein-
göngu. (Freyr).
Ulv (skipstjóri O. Kvilhaug)
kom í fyrradag til Hafnarfja'rðar
með kolafarm til Bernhard Peter-
sens.
f skemtiförinni á uppst.igningar-
dag voru nm 200 börn. Höfðu þau
mjög garnan af förinni, enda var
veðrið gott og höfðu þau nóg
frjálsi'æði til þess að fara í alskon-
a!r leika.
Tennisvellir f. R. verða tekniT
í notkun í dag.
Af veiðum hafa komið Bragi
með 55 tunnur, Geir 60, Hannes
ráðherra 83 og Gylfi 70 tunriúr.
St. Æskan nr. 1 fer skemtiför
suður á Álftanes á morgun og
heimsækir unglingastúkuna þar;
sjá augl.