Morgunblaðið - 21.06.1928, Síða 3

M.O Kíí u N H L A f)! n
3
ft* ORGUNBLAÐIÐ
Ötofnandl: Vilh. Fineen.
iaeíandi: Fjelag 1 Reykjavlk.
rmttjörar: J6n KJartan««on.
Valtýr Stefánston.
A-uiglýsÍiigastjdri: E. Hafber^.
Miirffttoía AuBt.orwtrætJ H.
«!»ol nr. 500.
AUiilýslniíaskrifstofa nr 700.
H*iu>Brtímar:
.I6n Kjartansson nr. 742.
VaKý-r Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
‘.«krift.a»?jald:
Innaniands kr. 2.00 á mánnH’l.
^taniands 1% r. 2.50 * ---
‘ tausasblu 10 auru eintakib.
og játning Magnúsafr*
Torfasonar.
Er
Eða
vaxtalækkun í vændum?
er Jón Baldvinsson orðinn
stýfing-armaður?
bankastjóra Landsbankans snertir,
I ff rjett er frá skýrt hjá M. Torfa-
'■ s,yni. Er því vonandi að vaxta-
lækkun sú, er hann var að boða
á Olfsuárfundinum, komi hið
fyrsta!
Lanðlielyísvanitr
hjá GræHlaaát
Nýtt landvamarskip með flugvjel
í smíðum.
Eins Og skýrt hefir verið frá
hjer í blaðinu, gaf Magnús Torfa-
son eftirtektarverða játningu í
bankamálinu á leiðarþinginu að
j Ölfusá á sunnudaginn var. Hann
í lýsti því skýrt og afdráttarlaust
! yfir á fundinum, að aðaltilgangur
j stjómarinnær og hennar stuðn-
ing-sflokka með breytingunni á
Landsbankalögnnum á síðasta
FB. 20. júní ’28. þingi hafi vegið sá, að ná æðstu
Ðansk-íslenska ráðgjafamefnd- stjóm bankans í hendur sinna
hefir haldið fundi í Alþingis- pólitísku samherja.
íiúsinu í Reykjavík dagana frá 11. j Vita.skuld vissu kunnugir, að
til 20. júní. — Nefndin hafði til tilgangurinn var þessi og enginn
Tilkynuins
frá dansk-íslensku
ráðgj af arnefndinni.
LEL
meðferðar þessi mál:
annar. En hvorki stjórnin nje lið
Ráðstafanir til að koma í veg, hennar hefir hingað til þorað að
fyrir fiskiveiðar útlendinga í ís-1 ,iáta þetta opinberlega. Magnús
lenskri landhelgi (skipin skráð Torfason 2. þm. Árnesinga verðnr
sem ísleösk, eða dönsk). . ; fyrstur til þess að játa þetta. —
Framhald landhelgisgæshi Dana Hafi hann þökk fyrir hreinskiln-
við ísland. : ‘Ka •
Samningur um gerðardóm milli -------
íslands og Danmerkur. j En|M Torfasyni fanst hann
Þá er það stýfingin. Þar gat
M. T. þess, að stjórnin treysti
sjer ekki til að framkvæma stýfing
krónunnar, ef hiin ekki fengi yfir-
ráðin í stjórn banlians.
Er þá að athuga hverjir voru í
bankaráðinu og hverjir eru þar nú
í bankaráðinu voru þessir: Jó-
hannes Jóhannesson, Magnús Jóns-
son, Jón Arnason, Jónas Jónsson
og Sigurður Briem formaður. —
Hækkunarmenn voru því þrír, en
2 stýfingarmenn.
En nii er bankaráðið skipað
þessum mönnum: Jóh. Jóhannes-
syni, Bjarna Ásgeirssyni, Jóni
Árnasyni, Jóni Baldvinssyni og
Sig. Briem.
Menn hafa haldið að aðalforingi
sósíalista, Jón Baldvinsson væri
ákveðinn hækkunarmaður. — Ef
þetta er rjett, er hlutfallið gagn-
vart stýfingunni 3:2 eða alveg
sama og áður var.
M. Torfasyni var hent á þessa
veilu í rökfærslu hans, og sagði
næstl. vetur í Seattle á Kyrra-
hafsströnd.
Frú Hólmfríður var sæmdar-
kona, myndarleg ásýndum, og
mannúðleg í allri framkomu. —
Hreimurinn í rödd hennar bar vott
um ylinn sem í sálu hennar hjó,
Herskipasmíðastöðin hefir nú; enda var hún trúuð kona, á sjer-
byrjað á smíði hins nýja skips, j hvern göfgandi geisla, er lýsti hina
sem'á að annast landhelgisgæslu j þokuþrungnu framsýn mannsand-
hjá Grænlandi. Skipið verður 1200 . ans, og lijelt föstum tökum í trúna
smálestir. og er með vatnsþjettnm j á eilíft framhald lífsins, og kær-
í'úmum. Á skipið að hafa öfluga j leika guðs opinberaðann í kenn-
loftskeytastöð, ljóskastara. og fall- ingu Jesú Krists.
byssur eftir þörfum. Að öðru leyti; Hún var góð móðir, og vitnaði
er skipið smíðað þannig, að það á j oft til þess, hve dýrmætar gjafir
að flytja með sjer flugvjel, sem á guð hefði sjer veitt.
að hjálpa til við landhelgisgæsluna
og vinna að mælingnm.
(Sendiherraf r jett.)
-<»----
Gagnfræðaskólar.
Út af ummælnm Jóhannesar L.
L. JóhaTmssonar í grein þeirri er
birtist hjer í blaðinu í gær um
Gagnfræðaskóla Akureyrar, hefir
Morgunblaðið fengið eftirfarandi
*-ein frá Þorkeli Þorkelssyni.
Hún vann meðan heilsan leyfði,
| en að því búnu bjó hún í skjóli
i harna sinna. Með frú ‘Hólmfríði
* er horfin ein af þeim konum, er
þjóðin má með þökk og virðing
roinnast.
Hún unni því, sem gott
og göfugt var,
og guði fól hún alla sína vegi.
Hún sína gleði, sorg og
þrautir bar.
f sólskinið af upprisunnar degi.
Blessuð sje minning hennar.
Kunnugur.
Forngripamálið. ! þurfa að gefa einhverja skýring * MorgunbL 1 c
Yms atriði er snerta framkvæmd - KooQll " j ' 3 J' Bald' mundl ekkl fyrirsögninni „Skólamál
á síldareinkasölulögunnm.
Frá Dargarnssi.
Borgarnesi 20. júní F.B.
Talsverð úrkoma í gær eftir
langvarandi þurka og svalviðri.
Hlýtt og gott veður í dag. Gras-
vöxtur liefir beðið stórkostlegan
hnekki undanfarið vegna þurka.
Hefir sumstaðar brent af túnum
og skemst í kartöflugörðtim.
Smíði Hvítárbrúarinnar miðar
vel áfram og mun nálega alt efni
kornið upp eftir.
Framsóknarfjelag Borgfirðinga,
sem starfar bæði í Mýra og Borg-
■arfjarðarsýslu, hefir boðað til
tveggja landsmálafunda. Verður
annar haldinn í Reykholtsdalnum,
en hinn i Borgarnesi. Borgarness-
fundurinn verður á sunnudaginn
og kemur þingmaður kjördæmis-
ins á liann, einhver ráðlierranna
að sögn, og miðstjórnum íhalds-
flokksins og Alþýðuflokksins hef-
ir verið boðið að senda, menn á
fundinn. Búast menn við mikilli
þáttttöku á Borgarnesfundinum.
Hreppsnefndakosning fer fram
hjer í dag. Fyrsta vatnsaflsraf-
llósastöð á sveitaheimili í Borg-
trfirði verður bygð í sumar og
haust á StÓTa Ási í Hálsasveit.
Þndirbúniugur undir verkið ný-
•iega hafinn.
—.—---------------
Frá 5tykkishólmi.
Stykkishólmi 20. júní. F.B.
GrasSpretta til eyja er ekki góð
% horfir til vandræða, að brenna
’t'uni af hólum og liæðum, ef þurk
h-nir halda áfram. Engin úrkoma
jer nm slóðir, í meir en hálfan
á þessu fáheyrða framferði stjórn
; arliðsins. Og hann hafði skýring-
j amar á reiðum höndum. Þær voru
j þessar: Bankavextirnir þurfa að
lækka, en það var ómögulegt að
fá þá lækkaða eins og bankaráSiS
var skipað! Ennfremur gat M.
Torfas.on þess, að stjórnin ætlaði
að styfa krónuna. En stýfing
hefði yerið ófgamkvæmanleg með
því bankaráði sem var!
Þessar skýringar M. Torfasonar
eru harla skoplegar.
Um vextina er það að segja, að
menn mundu fagna því mjög, ef
rjett ér frá skýrt. hjá M. T., að
von sje nú á vaxtalækkun. En
mönnum kenmr hitt nokkuð und-
arlega fyrir sjónir, að þingmaður
skuli bera fram þá fullyrðingu, að
þurft liafi að skifta um menn í
bankaráðinu til þess að hægt væri
að fá vextina lækkaða! Gefið er
með þessu í skyn, að vextirnir hafi
að óþörfu verið hafðir svona, háir.
Annárs er stutt síðan þetta
vaxtamál var til umr. í sjálfu Al-
þingi. Á þingi 1927 flutti M. T.
þáltill., þar sem skorað var
stjórnina að hlutast til um að
vext.ir yrðu lækkaðir. Tillaga þessi
fór til fjárhagsnefndar Nd. Leitaði
hún álits bankastjóra heggja bank
anna, urn málið, og í nál. fjhn.
(þskj. 73) segir svo:
„Bankastjórnirnar voru sam-
mála um það, að ógerlegt sje að
lækka útlánsvexti eins og nú sje
háttað viðskiftum bankanna, því
að mjög mikill hluti starfsfjár
þeirra. sje erlent lánsfje, er þeir
verði að svara af ýmist jafnvel
talsvert hærri vöxtum, eða þá
svipuðum þeim, sem þeir taka. —
Hinsvegar sje útlánsstarfsemi
þeirra að svo komnu þannig hátt-
að, að henni fylgi svo mikil áhætta
að ekki verði komist hjá því að
ákveðinn hækkunarmaður. Var M.
T. nánar spnrðuv um hvað hann
hefði fyrir sjer í þessu; svaraði
hann því, að danska sósíalista
hafi iðrað þess að hafa verið með
hækkun krónunnar! Varð hlátur
mikill, er Magnús
fó r þannig að bendla vm-
inn J. Bald. við að hann apaði alt
eftir foringjunum dönsku!
Hr. Jóhannes L. L. Jóhannsson
skrifar í Morgunbl. í dag, undir
og menn-
ingarmál“ : „Það er alkunnugt, að
neðri deild Mentaskólans með
hennar þtiggja ára námi, er lang
Ymsar fleiri broslegar staðhæf-
ingar í sambandi við bankamálið
komu fram þarna á fundinum við
Ölfusá. T. d. hjelt M. Torfason því
fram, að tekin hefði verið ríkis-
ábvrgð á skutdbindingum baukans
til þess að losast við að leggja
bankannm tilskilið stofnfje; því
cgerningur mundi að leggja fram
stofnfjeð nema með etlendri lán-
töku.
Þegar M. T. gaf þessa skýringu,
hafði hann ekki , lesið stjórhar-
hlaðið Tímann, ér út kom á laug-
ardaginu var. En þar skýrði
stjórnarblaðið frá, að stjórnin hafi
lagt hankanum 3 milj. kr. stofn-
a f je, og að það f je hafi verið fengið
að láni, ekki erlendis, heldur hjá
bankanum sjálfum! M. T. vissi
ekki sitt rjúkandi ráð, þegar hann
heyrði þessi ósköp; og hann kaus
að þegja.
Dagbðk.
Veðlrið (í gær kl. 5): Fjallaskúr-
ir á SV-landi og þokuloft á Anst-
fjörðum, annars þurt og hjart
fnllkomnasti gagnfræðaskóli þessa ' vegur um alt land. LægS suðvest-
lands, að Akureyrarskóla ólöstnð- m í hafi, en virðist þvi nær hreyf-
um.“ Þessum orðum verð jeg að ingarlaus. Útlit fyrir hæga austan
Torfason mótmœla. jeg þykist vera bágum og norðanátt næstii daga.
skólunum jafnkunnugur og grein- Veðnrútlit í B.eykjavík í dag:
arhofnndur. Baðir skolamir hafa Skúraleiðingar til fjalla.
sitthvað til síns ágætis, þótt eigi “ Frá brunannm í fýrradag. — 1
sjeu þeir gallalausir, en þegar á gær voru rjettarhöld í brunamál-
alt er litið munu vera áhöld um ’nu> en Þar nmn ekki hafa upp-
Mi_____ ... „ . lýst neitt annað um upptök elds-
, hvor skolmn sie hmum fremn ■/ . „ , ; ,
ms, en sagt, var fra í blaðmu í
Emn almennan galla hefir samt gær Húsið yar ekki ur 3 við
gagnfræðadeild Mentaskólans, sem f götu, heldur 4 h. Eigendur voru
Akureyrarskólinn hefir verið laus tveir, bræðurnir Halldór og Jón
við, að minsta lcosti alt fram að Magnússynir.. — Halldór átti ekki
an..Q cíXmcT,, lieima í húsinu. — Allir innan-
anra sioustu arum, sem leg er,,. . , , , .
stokksmumr 1 husmu voru ová-
minna kunnugur. - trygðir. Brann alt sem var á efri
Kenslan í gagnfræðadeildinni hæð, þar sem Jón Magnússon bjó,
befir verið meira miðuð við það svo að engu varð bjargað. Niðri í
að vera undirbúningur undir lær- húsinu bjó kona með tveimur
dómsdeildina, en að gera gagn- dftrum. sínum uppkommim og
bjargaðist nokkuð þaðan, en fynr
fræðadeildma að sjerstæðum skola, miklu tjóni hafa fær orðið lika.
er hyggi nemendur sína undir lífs-
störfin alment.
Reykjavík, 19. júní 1928.
Þorkell Þorkelsson.
Hölmfrfður Grfmsdóttir.
(Minningjgrorð.)
:Vttu þær ýmisleg( geymt uppi
undir þaki, en þaðan bjargaðiat
ekkert fremur en af efri hæð.
Stúdentar, sem eru hjer í bæn-
um, eru beðnir að mæta á fundi
í Mensa kl. 8% í kvöld. Áríðandi
að sem flestir komi á fnndinn.
Oddfellows-afmæli. Fjórir Odd-
fellowar, Klemens Jónsson, fyTv.
ráðherra, G. Björnson landlæknir,
_______ ’Brynjólfur Björnsson tannlæknir
og Hallgrímur Benediktsson stór-
Hinn 5. þ. m. andaðist á heim- kaupm., fóru utan með fslandi í
ili dóttur sinnar og tengdasonar á gær, til þess að vera viðstaddir
Lokastíg 7, Reykjavík . ekkjan 50 ára afmæli reglunnar í Dan-
Ölfusárfundinum, voru mjög eft- Hólmfríður Grímsdóttir. Hún var L11111 12'J1. ™an'
, , ) Tofi-armn Hafstemn kom rra
irtektarverðar. Þær sýna best, að *ædd a Bæ í Lóni 20. nóv. 1854. |safirði \ fyrradag og með hon-
stjórnariiðið er gersamlega ráð- Foreldi-ar hennar voru: Anna um nokkrir faþegar. Þar á meðal
jirota þegar það á að fara að Kristín Guðmundsdóttir prests að Jón A. Jónsson alþm„ Sigurður
verja þetta fáheyrða gerræði. Þar Helgastöðum í Reykdælahreppi og Kristjansson ritstjóri, Páll Jónsson
Umr. þær, um hreytingarnar á
hankalögunum, sem fram fóru á
fjekst. og skýlaus játning manns Grímur Jónsson frá, Öxará í 1
Jóhannes Stefánsson versl-
, . _ ,, , ; unarstjóri og Halldóra Jakohsdótt-
úr stjórnarlioinu fyrir því hver var Ljosavatnshr. Fru Holmfríður var n. fr' Qgri
aðaltilgangur stjórnarinnár með tvígift. Fyrri mann sinn misti hún Gestir í bænnm. Hingað eru ný-
breytingunni á bankalögunum, 1889; giftist aftur 1896 og varð komnir austan úr Skaftafellssýshi
sem sje,
Mnuð og vætti lítið. Skúrir munu hafa allmikinn mismun útláns- og yfirráðum
innlánsvaxta, en fjárþurð svo mik-
sá, að ná pólitískum ! ekkja í annað sinn árið 1904. Hún Þeir Magnús prófastur Bjarnarson
* __„*„1,QVIrQ ú SíSn nrr ninfTir
komið á Fellsströnd í gær og
^ til vill í Dölum, en ekki náðu
^r hingað. Hjer híifa verið sval-
V‘ðri í vor, yfirleitt, stormasamt
, « ókyrr veðrátta. Kvefsamt hjer
1111 þessar mundir.
peningastofnun ! eiguaðist með fyrri manni sínum
m;
ii í landinu, að lítt gerlegt sje að
lækka innánsvexti frá því, sem
þeir eru nú.“
Þetta var álit bankastjóra beggja
bankanna í fyrra, og þingið tók
það gott og gilt þá. En nú virðist
einhver breyting á orðin hvað
Þessi játning er rnikils virði.
Hún ætti að opna. angu lands-
manna fyrir þeirri alvarlegu hættu
sem fjármálum okkar hlýtur af
því að stafa, ef Tíma-holsa-stjórn-
in núverandi á lengi að fara með
vöhlin í þessu landi.
á Prestshakka á Síðu og ölafur
Halldórsson kaupm. í Vík. Segja
3 dætur, Knstinu er do 1 æsku, þeir sifeltla þurka eystra og kulda,
Vilborgu er andaðist fyrir fjórum sv0 að kyrkingur hefir komist
árum og Guðnýju hjá hverri hún gróður, einkum austan Mýrdals-
dvali- til hinstu stundar. Eina syst- sands. Grasmaðkur hefir gert várt
ir átti frú Hólmfríður, Guðrúnn Z S1R pystra’ bæSl á tunum
er var 2 'arum yngn. For til Ame- VorgkóK ísaks jónssonar, um 90
ríku á æskuárum og dvaldi þar hörn, fór skemtiför í gær upp að
ávalt síðan, uns hún andaðist Selási við Rauðavatn. Veðrið var