Morgunblaðið - 18.08.1928, Side 2

MORGUNBLAyií)
•)
Höfum til:
Lifrerkæfu í */4 og ‘/s kg. dósum.
Svinafelti í kvartelum og kössum.
Styttan kanel í 1 kg. pökkum.
Gerduft, Dr. Oetkers.
Bordsalt.
Muetrað, Colman’s.
Pipar.
Hvað kostar
stnðningnr sósíalista?
□áfítið sýnishorn af biflingafargani stjórnarinnar.
y jj
Þegar Framsóknax-flokkurinn
.niyudaði stjórn í fyrrasumar með
'Stuðningi sósialista, var kepst um
að lýsa því yfir í stjórnarblöðun-
um, að þessi stuðningur ætti ekk-
ert að kosta. En jafnframt var
tekið fram, að stuðningurinn væri
ótímabundipn, þannig að sósial-
istum væri frjálst hvenær sem
væri að bregða fæti fyrir stjórn-
ina.
Þessi aðstaða sósialista var
.ákafJega sterlv. Það mátti segja,
•að sósialistar hefðu líf stjórnar-
innar í hendi sjer. í hvert skifti
rsem sósíalistum mislíkaði eitthvað
-af gerðum stjórnarinnar, þurftu
þgir ekki annað en gera stjórn-
inni aðvart í kyrþey. Hún varð
svo að haga sjer að öllu leyti að
vilja sósialista.
Það sýndi sig líka fljótt á verk-
um, stjórnarinnar, að það voru
-sósialistar, sem höfðu ráðiu. Það
voru þeir, sem sögðu fyrir um
hvað gera skyldi og hvað eklci.
Á þingi Itorn þetta mjög greini-
iega fram. Þar mátti segja að
sósialistar rjeðu öllu, smáu og
stóru. Þeir kúguðu Framsókn til
þess að bægja Jóni Auðunn Jóns-
syni frá þingsetu um stundarsak-
ir, til þess að sósialisti kæmist í
áhrifamestu nefnd þingsins, fjár-
veitinganefnd. Haraldur var sett-
ur í nefnd þessa, en það kom
fljótt í ljós, að hann átti sjer-
stakt erindi þangað. Hann þurfti
;að fá ábyrgð ríkissjóðs fyrir
320 þúsund kr. láni til manna í
Samvinnufjelagi ísfirðinga. Har-
aldur fjekk sinn vilja í gegn. —
Samv.fj. fsfirðinga á vafalaust eft-
'ir að úthluta mörgum bitlingum
tjl helstu stuðningsmanna Haralds
vestra. Byrjað var á Finni Jóns-
syni; hann var sendur utan og
ráðinn einskonar bráðabirgðafram-
kv..stj. fyrirtækisins.
Á undanförnum þingum höfðu
sósialistar reynt að ræaa bændur
Gullbringu- og Kjósarsýslu öðru
þingmannssætinu og gefa það só-
sialistum í Hafnarfirði. fhalds-
flokkurinn stóð altaf fast á móti
þingmannsráni þessu, og frum-
varpið var strádrepið meðan sa
flokkur hafði völdin á þingi. En
á þingi í vetur rann þingmanns-
ránið. i gegn 4 fttkvæðum Fram-
sóknarmanna!
Þá Jjeku sósialistar sjer Iaglega
að því á þingi í vetux-, að snúa
Framsókn uni fingur sjer í skatta-
og tollaniálum. Þar fóru þeir
verulega ótuktarJega að ráði sínu,
]»ar sem þeir beinlínis augJýstu
]jað fyrir al]»jóð, að þeir hefðu
Framsóknarflokkinn \ vasanum.
Þeir Jvúguðu alla Framsóknar-
inenn ineð tölu (nema H. Stef.)
til þess að greiða atkvæði þvert
ofan í það, sem þeir voru búnir að
gera nókkrum dögum áður (sbr.
afnám gengisviðaulca á kaffi- og
sykurtolli).
Þá valcti það ekki fftla eftir-
telct á þingi, Jjegar sósialistar kúg-
uðu Framsólviiarmenn til þess að
falla frá sínu eigin stefnumáli í
síldarverlcsmiðjunum. Sósialistar
heimtuðu hreinan ríkisrekstur á
fyrirtækjum þessum, og þeir fengu
FramsóJvnarmenn til þess að fella
burt úr frv. ákvæði, er heimilaði
að samvinnufjelag mætti yfirtaka
verksmiðjurnar! Það er víst eins-
dæmi, að nokkur þingflokkur hafi
vtrið eins aumur og FramsóJcn var
í þessu ináli.
II.
f framkvæmdum stjórnarinnar
er það augljóst, að það eru fyrst
og fremst sósialistar, sem öllu
ráða. Stjórnin var ekki fyr sest
á lagginiar, en hún fór að búa til
allskonar stöður og bitlinga, sem
hún svo skifti samviskusamlega
niður á sósialista. Þetta bitlinga-
fargan liefir svo haldið áfram
fram á þenna dag, og heldur vafa-
laust áfram, meðan núverandi
stjórn situr við völd. Þeir eru
víst orðnir teljandi sósialistarnir,
er nokkurs mega sín á stjórnmála-
sviðinu, sem ekki hafa fengið ríf-
legan bita hjá stjórninni. Og sjálf-
sagt nemur sú upphæð orðið tug-
um þúsunda, sem stjórnin hefir í
algerðu heimildarleysi tekið af
almannafje, til þess að stingaupp
í gráðuga sósialista„
Haraldur Guðmundsson, þing-
maður ísfirðinga var sá fyrsti af
gæðingum sósialista, sem komst á
spenann hjá stjórninni. Hann var
settur í spamaðarnefndina svo-
nefndu og , fjekk ríflega þóknun
fyrir. Á þingi fjekk Haraldur ann-
an bitling. Hann fjekk ,bænda‘-
flokkinn til þess að setja sig í
milliþinganefnd í skattamálum. —
Bitlingar Haralds nema mörgum
þúsundum króna.
Næstur varð Stefán Jóhann Stef
ánsson, frambjóðandi sósialista í
Crullbringu- og Kjósarsýslu. Hann
er einn af stærri „burgeisum“
íloltksins og gagnaði því ekki að
rjetta að honum smábíta. Hann
var því sendur til sýslumanna og
bæjarfógeta og látinn rannsaka
hjá þeim. Fjekk hann 50 lcr. á
dag við þennan starfa, og hafði
nolclcrar þúsundir upp úr þeim
róðri. Sjerstaklega Jiafði sýslu-
maðurinn í Barðastrandarsýslu
orðið fengsæll fyrir Stefán, því
hann veitti honum glæsilega fram-
tíðaratvinnu við allslconar mála-
rekstur. Sumarfríið notaði Stefán
til skemtiferðar út um lönd, en
svo hugulsamur var Jónas frá
Hriflu, að rjetta að honum 1500
ki’. úr ríkissjóði áður en liann
lagði á stað.
Þó Jón Baldvinsson hafi úr
miklu að moða nú, meðan hann er
með floklc sinn á framfæri hjá
Dönum, þótti vini hans og sam-
lierja, Jónasi ráðherra óviðfeldið
að;setja liann með öllu hjá. .Jónas
bað því floklcsmenn sína að lcjósa
Jón Bald. í bankaráð Lanclsbank-
ans og þeir gerðu það orðalaust.
Fyrir þann bita fær Jóri ?— 4
þús. kr. á ári.
Það er sagt, að Hjeðinn Valdi-
marsson sje ekki alveg1 á flæði-
skeri staddur f járhagslega. Tóbak-
ið gefur honum 12—15 þxis. kr.
Þá er hann umboðsmaður og er-
indreki breska miljónafjelagsins
„Britisli Petroleum Co.“, og fær
þar að sjáJfsögðu drjúgan slcild-
ing. Samt þótti ekki rjett, að
setja hann alveg hjá, og Jónas
ráðherra gelcst fyrir því, að Hjeð-
inn yrði skipaður í yfirskatta-
nefnd hjer í Beykjavílc.
Fróðlegt, væri nú fyrir verlca-
menn hjer í bænum að fá sundur-
liðaðar allar árstekjur Hjeðins.
Mundi vera vel liðið ef Alþýðubl.
viJdi birta allla póstana. Elcki
er minsti vafi á, að nokkrar verka
mannafjölskyldur gætu lifað góðu
lífi á þeirri fúlgu samanlagðri.
Fjórði þm. Reylcvíkinga, Sigur-
jón Ólafsson var Jengi vel hafður
útundan hjá stjórninni. Sennilega
hefir þetta stafað af því, að stjórn
in hefir búist við að Sigurjón
yrði ekki langlífur í þingsessin-
um. En vitanlega laxnni Sigurjón
]jví illa, að allir flokksbræðurnir
á þingi fengju bita, en hann eng-
an. Jónas ráðherra sá, að þetta
var rjett, og hann kom því til
leiðar, að Sigurjóni var falið að
endurskoða sigJingalögin. Fjekk
hann að sögn „í forskud“ 1000
kr. úr ríkissjóði, en enn mun ó-
ráðið hvað hann fær alls. Síðar
var öðrum bitlingi rjett að Sig-
urjóni; honum var falið að rann-
saka allar veðurspár Veðurstof-
unnar, og fær hann annan bita
þar. Óþarft er að taka það fram
hjer, að Sigurjón vantar gersam-
lega þekkingu til þess að geta unn
ið þessi störf, svo að í lagi verði.
En þetta var hreint aukaatriði
hjá stjórninni; hitt var aðalat-
riðið að rjetta að Sigurjóni bita
eins og öðrufn flokksbræðrum
hans.
Þegar Danir ákváðu að taka
Alþýðuflokkinp í fóstur, heimtuðu
þeir að mega ráða, hverjir yrðu
við blöð flokksins. Þeim þótti
Hallbjörn Halldórsson of „rauð-
ur“. Hann var því látinn fara, en
Haraldur settur í hans stað. En
Jónas frá Hriflu Jcunni því illa,
að verið væri að ofsækja þá
„rauðu“, því það eru einmitt þeir
menn, sem hann hefir mest gagn
af á bændaveiðum sínum. Hann
rjetti því að Hallbirni 1800 lcr.,
svo að hann gæti farið skemtiferð
út um lönd. Alþingi var að vísu
nýbúið að neita HaJlbirni um
styrk þennan, „en nauðsyn brýtur
lög“ hugsaði Jónas, fór í rílcis-
sjóðinn og tók 1800 Jcr. og skenlctj.
Hallbirni.
Það þóttu -eigi lítil tíðindi, er
það frjettist., að höfúðstaður Norð
urlands sendi Erling Friðjónsson
á Al])ing. Erlingur varð lílca á-
kaflega upp með sjer af heiðrin-
um og taldi sjer allar leiðir fær-
ar. Hann fjelclc stjórnarliðið á
]>ingi til þess að samþykkja ein-
okun 'k sucl og gerði sjálfan sig
að aðalráðamanni fyrirtælcisins. —
Auðvitað fær Erlingur nolclcrar
])úsundir kr, fyrir ráðsmeusku
tfeína á síldareinolcuninni. Er best,
sem minst um ráðsmenskuna að
tala. VerlcafóJkið nyrðra, sem kom
Erlingi á þing, getur vafalaust
gefið besta lýsingu af stjói’nvitslcu
lians. Það misti atvinnuna svo
hundruðum slcifti, en Erlingur
sjálfur veður í peningum!
Það þótti ganga Jcraftaverlci
næst, að takast skyldi að lcoma
Erlingi á þing. Ungur lcommún-
isti við Gagnfræðaslcólann á Alc-
ureyri, Einar Olgeirsson átti
di’júgan þátt í að þetta hepnaðist.
Hann fjeldc auðvitað ríflega þólcn-
un fyrir. Var hann því með öðr-
um manni, Ingvari Guðjónssyni,
sendur út í Jönd á vegum síldar-
einkasölunnar. Ferð sú varð fræg,
því að þeir lentu í klóm Gyðinga.
FerðaJcostnaður ]>eirra hafði að
sögn náð 12 þús. lcrómun. Að
lokinni þessari frægðarför var
Einar Olgeirsson valinn í fram-
kvæmdarstjórn, síldareinokunar-
innar með 12 þús. kr. árslaunum.
Þegar verið var að ganga frá
síldareinokuninni á þingi, hugs-
uðu forsprakkarnir fyrst og frerast
um það, á hvern hátt þeir gætu
sjálfir haft sem mest upp úr lcrafs-
inu.M. a. smeygðu þeir ])ví ákvæði
inn í lögin, að verkalýðssamband
Norðux’Iands skyldi tilnefna einn
mann í útflutningsnefnd einkasöl-
unnar. Hefir slíkt álcvæði aldrei
þekst fyrri í ‘löggjöf hjer á landi,
enda augljóst að leikurinn var til
þess eins gerður að fá bitling
handa einhverjum gæðing stjórn-
ar-klíkunnar. Fyrir valinu varð
Steinþór Guðmundsson, frambjóð-
andi sósialista í Eyjafjarðarsýslu
við síðustu kosningar.
Mosfellslclerkurinn fyrverandi,
sjera Tngima.r Jónsson hefir und-
anfarin ár verið látinn prófa fylgi
sósialistastefnunnar meðal bænda.
Var klerkurinn orðinn þreyttur á
þófi þessu og vildi losna. Jónás
frá Hriflu gaf honum lausn í náð
og veitti honum há eftirlaun; ljet
stofna nýjan skóla í Reykjavílc og
setti klerk þar yfir. Fær klerkur
5—6000 kr. á ári til að byrja með.
Hafa þá helstu „matadorar“ Al-
þýðuflokksins verið taldir. Én auk
bitlinganna til þeirra hefir Hriflu-
Jónas af sínu alþekta sósialista
örlæti rjett minni spámönnunum
bita líka. Þeir hafa fftrið utan

Reykjavík. — Sími 249.
Til verslanal
Rjómabússmjör
í kvartelum og
7i kg. pökkum.
Nýiilbúin Kæfay
Rúllupilsa.
Kjöt fi Fiskmetisgerðin,
Grettisgötu 50. Sími 1467.
Nýti Dilkakjöt,
Nýtt NautakJSt,
Nýp Lax,
Nýjar Gulrófur,
Nýjar kartBflur.
VON.
hver af öðrum, og fullyrt er, að
flestir þeirra hafi fengið ríkis-
sjóðsstyrlc til fararinnar. Man
blaðið í svipinn nöfn þessarra
manna, sem utan hafa farið: Hall-
grímur Jónsson, Jcennari, með að
sögn 1000 kr. styrJc. Ríkarður
Jónsson; mælt er að hann hafi
fengið 600 kr. styrlc. Pjetur G.
Guðm,undsson, úr stjórn Bygging-
arfjelags Reykjavíkur er fyrir
noltlcru farinn utan á sósialista-
fund í Brussel; 6500 Jcr. styrkur-
inn til Byggingarfjelags Reykja-
víkur, sem stjórnarliðið á þingi
veitti í vetur er nú frægur orðinn.
Með Pjetri (sein túlkur?) fór
Guðbrandur Jónsson. Ekki er ó-
sennilegt, að Jónas liafi einhverju
rjett að þessum lierrum, áður en
þeir fóru í för þessa.
Sagt er að Guðbrandur sje ráð-
inn aðstoðarmaður sjera Ingimars
við slcólann fræga..
Ótaldur er enn allur sá hópur
sósialista, sem Jónas hefir sett í
áfengisverslanir rílcisins víðsveg-
ar um land og í löggæslustprf. —
Gefst væntanlega síðar tækifæri
til þess að festa tölu á þann fríða
hóx> og fá nöfn þeirra.
„A]])ýðuflokkurinn hefir eng-
in skilyrði sett fyrir hlutleysi
sínu og engin áhrif haft á manna-
var í ráðuneytið, enda var lof-
orðið um hlutleysi alls ekki tíma-
bundið“. Þessa yfirlýsingu gaf
stjórn Alþýðuflokksins í sambandi
við stjómarmyndunina síðastliðið
sumar.
Þjóðinni gefst nú tækifæri að
athuga, hvað stuðningur sósialista
hefir þegar kostað. Hvað kostaði
hann á Al])ingi? Og hvað mikið
fje hefir ríkissjóður orðið að
greiða í allskonar bitlinga til só-
sialista?
Vilja ekki kjósendur athuga
þetta í næði, og sjá svo hvort
stuðningurinn befir ekkisr't
kostaðf