Morgunblaðið - 12.10.1928, Síða 3

MfVftÓTTNfeLAÐIF)
MORGUNBLAÐIÐ
Btofnandl: Vllh. Flnsen.
Ctsefandl: FJelag- 1 Reykjavlk.
Rltatjðrar: Jön KJartaneson.
Valtýr Stefánsson.
▲ufflýslngastjðrl: E. Hafber*.
Skrlfstofa Austurstrætt 8.
Btml nr. 600.
AuKlýslnffaskrltstota nr. 700.
HeiMiaslmar:
Jön KJartansson nr. 748.
Valtýr Stefánsson nr. 1280.
H. Hafberg nr. 770.
Aakrlftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á saánuBt.
tTtanlands kr. 8.60 - —
I lausasölu 10 aura etntaklS.
Erlendar símfrEgnir.
Khöfn PB. 10. okt,
Ameríksknr blaðamaður
handtekinn í París.
Prá París er símað: Harold
Horan, frjettaritari blaða 'Willi-
ams Randolphs Hearst, ameríkska
blaðakóngsins, var liandtekínn
í gær í París. Yar það Horan
sem sendi aðalblaði Hearst’s, The
New York Aihericáh, brjðf það frá
frakknesku stjórninni viðvíkjandi
flotasamþykt Breta og Prakk-
Jands, sem getið var um í skeytl
nýlega, Horan var tekinn fyrir
rjett, þá er liann hafði verið lian-
tekinn, og gerður landrækur úr
Prakklandi fyrir að birta leynileg
ríkisskjöl.
Amer.íkumeim sárreiðir.
Prá New York borg er símað.
Brottrekstur Harolds Horan, sem
tekinn var fastur á götu í París
í gær,- hefir vakið megna gremju
1 ameríkskum blöðum. Pregnir frá
París herma, að sum frakknesk
blöð andmæli gerðum lögreglunn-
nr, þareð Horan hljóti að liafa
fengið brjefið frá starfsmanni í
frakkneska untanríkismálaráðu-
neytinu og sje því aðalorsökin hjá
ráðuneytinu, vegna ógætni þess
um geymslu leynilegra skjala.
Ný hús hrynja í Prag.
Frá Prag er símað : Pimm hæða
hús hjer, nýbygð, hrundu í gær.
Átján lík hafa fundist í rústunum.
Þrjátíu og fimm hafa meiðst
hættulega, að því er vitað verður.
Sennilegt er talið, að fimmtíu
manns sje ennþá í rústunum en
vonlítið um, að nokkuð af því
fólki sje á lífi eða óskaddað.
Prá Kína.
Frá Nanking er símað: Chiang-
Kai-Shek hefir verið skipaður
stjórnarforseti samkvæmt nýju
gerðarskránni.
Grikkir og Jugoslafar treysta
vináttuböndin.
Frá Belgrad er símað: Yenizelos
&om til Belgrad í gær, og var hon-
um tekið af mikilli vinsemd. Blöð-
in í Belgrad segja hann þangað
kominn til þess að semja um vin-
áttu og öryggissamning þann á
milli Jugóslafíu og Grikkiands,
®em áður hefir verið drepið á í
skeytum, að til stæði að reyna að
á.
Khöfn, PB. 11. okt.
Grikkir og Tyrkir.
Frá Aþenuborg er símað: Það
^Tir vakið mikla eftirtekt hjer)
stjórnin í Tyrklandi hefir látið
1 . Uós ósk um, að gerður verði
■vináttusamningnr á milli Tyrk-
lanrls og Grikklands, áður en
Grikkir geri vináttu og öryggis
eamninga. við Jugosalfiu og Rúm-
eníu. Stjórnin í Týrklandi liefir
þess vegna boðið Venizelosi að
koma í heimsókn til Angora til
þess að semja um grísk-tyrknesk-
an vináttusamning. Talið er ólík-
legt, að Venizelos þiggi boðið að
svo stöddu, liann muni álíta nauð-
synlegt, að öil deilumál á tnilli
Tyrkja og Griklcja verði útkljáð
áður en hann fer í lieimsókn til
Tyrkjalanda.
-gw—■■»>«»>
Úr Borgarfírði.
Borgarnesi, PB. 11. okt.
Sláturfjelagið er um það bil að
liætta slátrun. Mun það liafa látið
slátra ca. sextán þúsund fjár og
er það lieldur með minna móti.
Kaupmenn slátra með meira móti.
Hafa þeir sent menn til fjárkaupa
um hjeraðið. Er sennilegt, að kaup
menn láti slátra í ár að minsta
kosti % á móts við’ Sláturfjelagið.
Nýlátin er hjer í Borgarnesi
Guðrún Þórðardóttir, öldruð kona,
vel lát.in og dugnaðarkona. Hiin.
verður jarðsungin á mórgun.
Nýlátin er af barnsförum kona
Guðmundar Bjarnasonar á Hæli í
Flókadal, dóttir Jakobs lieitins á'
YarmalÉgk. Var um fertugt. Agætis
kona, vel látin og möngum að góðu
kunn.
Bifreiðarferðirnar halda enn á-
fram. Þrjár bifreiðir eru nýkomn-
ar að norðan, frá Blönduósi. Segja
menn, að vegurinn yfir Holtavörðu
lieiði sjp betri nú en inn rjettaleyt-
ið. Bifreiðaferðum er og enn haldið
uppi til Stykkishólms. Yerður ferð
um þessum haldið áfram á meðan
færð leyfir.
Um inntöku í Hv.ítárbakkaskól-
ann hafa sótt 85 unglingar, en að
eins 60 geta verið við nám í skól-
anum. Er þessi aðsókn meiri en
áður eru dæmi til í sögu skólans.
Skólastjóri er nú Lúðvíg Guð-
mundsson og hefir liann getið sjer
hið besta orð og má vænta þess
að skólinn blómgist undir stjórn
hans, ef hann nýtur starfskrafta
hans áfram.
TJm inntöku í Hvanneyrarskóla
munu hafa sótt yfir 40 nemendur.
[bandsmálafundur
á Akranesi.
herrans; hjelt ha.nn því frarn,; að
Jónas hefði æfinlega verið skoð-
unum sínum trúr og væri skoðun
hans óbreytt frá því 1916, að hann
fvrst kyntist læriföðurnum. Geta
að sjálfsögðu allir tekið undir
þessi ummæli Odds, sem eru í fullu
samræmi við lýsingu þá, er ifón
heitinn Thóroddsén gaf af Jónasi
í Alþýðublaðinu 1923; Jónas var
sósíalisti 1916 og er það enn.
Eitt nýtt lauf bættist við í lár-
.viðarsveig æðsta varðar siðga^ðis
og rjettlætis á þessum fundi. 1
Hafnarfirði kallaði Jónas alla ánd-
stæðinga sína í Tervani-málinu
„idiota eða bullur“. Á Akranesi
kallaði hann alla síldarútvegs-
menn „bölvaða ræfla!“
í fyrrakvöld var að tilhlutan
Alþýðuflokksins lialdinn lands*
málafundur á Akranesi og var
miðstjórnum hinna flokkanna boð-
ið á fundinn. Voru þar mættir af
hálfu Ihaldsflokksins þeir Magn-
ús Guðmundsson, Ólafur Tliors og
Pjetur Ottesen, frá Pramsólm
Jónas ráðherra, Björn Þórðarson
og Guðbrandur „Ij'fsölustjóri“ og
frá Alþýðuflokknum Jón Bald.,
Haraldur og Stefán Jóhann.
Fundurinn var mjög fjölmenn-
ur, um 5—600 manns og stóð frá
kl. 8 um kvöldið til rúml. 4 um
nóttina. Voru umræður mjög fjör-
ugar og oft harðar. Átti Ihalds-
flokkurinn sjálfsagt um % á fund-
inum, enda var ræðum íhalds-
manna tekið sjerstaklega vel og
því betur, sem árásin á stjórnina
var harðari.
Jónas dómsmálaráðlierra fór
mjög halloka á fundinum. í fund-
arlok stóð upp gamall lærisveinn
Jónasar, Oddur Sveinsson, og rann
sýnilega til rifja ósigur ráð-
F.jónaástir.
Eftir Marie C. Stopes dr.
phil. et. sci. ete. Björg C.
ÞorlákSon dr. phil. íslenskaði
Þarft. verk liáfa þær af hendi
leyst, doktorarnir Marie Stopes og
Björg Þorlákson. Hin fyrnefnda
með samningu þessarar bókar, en
hin síðarnefnda með því að ís-
lenska hana, svo að íslendingum,
bæði giftum og ógiftum, gefist
lcostur á að nema lærdóma þá, sem
hún hefir á boðstólu.m Dr. M.
Stopes er víðfræg fyrir bækur sín-
ar um þau efni, er að ástalífinu
lúta, enda mun liún vera meðál
allra lærðustu manna um þau efni.
Og hún er þeim góða kosti búin
að geta skrifað alþýðlega um vís-
indaleg efni og með hætti, að allir
geti skilið og liaft not af, er það
vilja. Þessi bók er ágætt dæmi
þess, livernig segja má frá þungu
efni og vísindalegum rannsóknum,
svo að allir eigi hægt með að
skilja. Enda er bókin skrifuð
handa alþjóð manna með það fyr-
ir auguin, að hún geti orðið að
sem almennustum notum. Og það
er áreiðanlega ekki höfundarins
sök, þótt þeim tilgangi yrði ekki
náð, heldur lesandanna sjálfra. —
Sumir eru svo ístöðulitlir, að þeir
mega ekki heyra neitt nefnt, sem
að kynferðislífi þeirra lýtur og
telja alla fræðslu í þeim efnum
óþarfa. Pólki, sem þannig er farið,
er sennilega ekki nema raun að
því, að sjá *,Hjónaástir“, hvað þá
að lesa þær, og hryllir við að sjá
sjálfan Amor með boga í hendi
framan á kápunni. En guð hjálpi
slíkum og þvílíkum körlum og
konum og láti smám saman birta
í sálum þeirra!
„Bók þessi, „Hjónaástir“, fjall-
ar um hin almennu atriði viðvíkj-
andi ástalífi ungra hjóna, sem að
jafnaði sennilega vita mjög lítið
hvort um annars eðlisháttu. Snýr
bókin máli sínu aðallega að heil-
brigðum hjónaefnum, og hjónum,
sem vænta sjer gæfu og gengis í
hjónabandinu, en vita eigi, hversu
til skal liaga.“
Það er víst, að þekking á þess-
um efnum er fólki nauðsynleg.
Margur maður, bæði karl og kona,
ganga út í æfilanga sambúð, án
þess að þekkja einföldust.u atriði
um kynferðislíf hvors annars og
getur slíkt haft hin skaðlegustu
áhrif á sambúð þeirra yfirleitt.
haft í för með sjer margs konar
vonbrigði og óþægindi á báða
bóga. En til þess að hjónin geti
lifað saman í fullri einungu sál
ar og líkama, þurfa þau að skilja
og þekkja helstu grundvallarat-
riðin í ástalífi hvors annars, livað
það er, sem skilur, og livað þeim
er báðúin sameiginlegt. Méð því
móti verður þeim kleift að lága sig
hvort eftir öðru og öðlast það and-
lega. og likamlega samræmi, sem
er undirstaða liamingju þeii'ra.
Jeg hefi lesið nokkrar bækur
um þessi efni, en þessa. bók tel jeg
tvímælalaust, besta og þá sem lík-
legust er til að korna að verulegu
gagni. og hiklaust má fullyrða að
„Hjónaástir“ er besta bókin um
ástarlífið, sem til er á íslensku.
Miklar vinsældir liefir hún hlotið
erlendis og verið þýdd á 9 tungur,
en íslenska er 10 máíið, sem liún
hefir komið út á. Það er alt útlit
til þess, að bókin sje mjög keypt
og lesin hjer. Meðan jeg staldraði
við í bókabúð einni örstutta. stund
voru keypt 2 eintök af „Hjónaást-
nm“ og búðarmaður sagði, að bók-
in „rynni alveg út“. Og svo mikið
er víst, að jeg hefi átt fult í fangi
með að halda í þetta eina eintak,
sem mjer hlotnaðist. Margir þurfa
að fá bókina lánaða í nokkura
daga.
Málið á íslensku þýðingunni
er yfirleitt gott, lipurt. og auðskil-
ið. Er þó talsverður vandi að
skrifa um þetta efni á íslensku
vegna þess að málið skortir þar
þjálfun. Er þá vandinn í því fólg-
inn, að rita Ijóst, svo að ekki verði
misskilið, en halda þó máíinu inn-
an þeirra takmarlta, er sæmileg
þykja. Að mínum dómi hefir þýð-
anda tekist þetta. .Jeg hafði lesið
bók þessa áður bæði á frummálinu,
ensku, og einnig í danskri þýð-
ingu, og get jeg ekki orðið þess
yar, að íslenska þýðingin standi
þeim neitt að baki, hvorki um
ljósleik nje prúðlegt orðával. Ein-
átöku málvillur hefi jeg þó rekist,
á, en þær eru fáar og hirði jeg
ekki um að telja þær. Allur ytri
frágangur á bókinni er hinn snotr-
asti.
G. J.
Eríndl Ouðmundar Kamban
nm Ragnheiði Brynjólfsdóttur
og Daða.
Engin kona í sögu þjóðar vorrar
síðan í fornöld mun hjartfólgnari
íslendingum en Ragnheiður Bryn-
jólfsdóttir. En hvað vitum vjer í
raun og veru um örlög hennar eða
elskliuga hennarf Saga þeirra er
órituð enn. Yfir henni hvílir eigi
aðeins helgiblær, heldur og laun-
ung, sem ekki hefir verið reynt
að skýra. Guðmundur Kamban
liefir nú tekið sjer fyrir hendur
nm langan tíma undanfarinn, að
rannsaka alt sem lýtur að sögu
Brynjólfs biskups, Daða og Bagn-
heiðar, í innlendum og útlendum
handritasöfnum. Hefir hann geng-
ið að því með þeirri atorku, sem
honum er lagin, við hvað sem hann
fæst, og meðal annars lesið spjald-
anna á milli frumhandritið að
brjefabókum Brynjólfs biskups í
Árnasafni — ein 14 bindi, eða um
6000 blaðsíður, í arkarbroti — og
er þa§ þó ekki nema lítill hluti
af öllum þeim sæg handrita, sem
hann hefir orðið að rannsaka —
flest íslensk fræði 17. aldar munu
hafa orðið á vegi hans. Enda er
hann orðinn svo heima í þessum
efnum, að furðu má telja. Pyrsti
S r
ávöxturinn af þessari rannsókn
er það erindi, sem hann flytur
á sunnudaginn. Þar verður sögð
saga þeirra Ragnheiðar og Daða,
eftir frumlieimildunum. — Segir
hann, að ltomið hafi í ljós við
þessa rannsókn, að heimildir, sem
allir hafa treyst (t. d. rit sjera
Jóns Halldórssonar), liafa hallað
rjettu máli í úrslitaatriðum. — í
þessu erindi fáum vjer þá að lieyra
það, sem vitað verð'ur með fullri
vissu um Ragnheiði og elskhuga
hennar. Munu margir öfunda oss
Reykvíkinga af að hlusta á svo
snjallan rithöfund og listamann
sem Guðmund Kamban er, taka
þetta ógleymanlega efni til með-
ferðar.
G. P.
DMhugasemd við athugasemd.
Mætti jeg biðja Morgunblaðið
fyrir eftirfarandi leiðrjettingu.
Dr. Alexander Jóhannesson hef-
ir í athugasemd er birtist í Morg-
unblaðinu í dag, fullyrt að styrk-
veiting til flugnáms er stjórnin
veitti Eggert, syni mínum hafi ver-
ið bundin því skilyrði að hann
lærði í Þýskalandi, en í þessu
skjátlast doktornum, þó kunnugur
segist vera.
í veitingabrjefinu er ekki nefnt
á nafn livar Eggert læri, svo laga-
legan rjett mun hann eiga á
styrknum ennþá.
Doktorínn segir að' hann þafi í
símskeyti boðið Eggert tryggingu
fyrir 15000 mörkum án áhættu
fyrir hann. „Án áhættu“ stóð ekki
í skeyti því, sem hann sendi mjer.
f öllu öðru en þessu atriði virð-
ist dr. Alexander vera mjer sam-
mála, þó hann í ýmsu reyni að
lita málið og gylla sjálfan sig.
Reykjavík, 10. október 1928.
Vilhj. Briem.
Dagbðk.
I. O. O. F. 1 = 11010128V2.
Verslunarmannafjelag Reykja-
víkur heldur aðalfund sinn í
kvöld kl. 8% í Kaupþingsalnum.
Stjórnin biður fjelagsmenn að fjöl
menna á fundinn.
Ný nautgriparæktunarfjelög er
nú verað að stofna víða, og er því
ákveðið að halda eftirlitsnámskeið
í haust hjer í Reykjavík. Það byrj-
ar 12. nóv. og endar 8. des. Þeir,
sem sækja það frá nýjum eftirlits-
fjelögum fá 100—120 kr. styrk til
fararinnar. (Freyr).
Togararnir. Tryggvi gamli kom
frá Englandi í gær.
Skipafregnir. Goðafoss og Sel-
foss voru væntanlegir hingað í
nótt.
Fisktökuskipið „TTnion“ fór
hjeðan í gær áleiðis til Spánar.
Innyflaormar í sauðfje. Sigfreð-
ur Guðmundsson í Króki á Rauða-
sandi fullyrðir að hann hafi oft
drepið innyflaorma í fje með því
að gefa því blöndu af blásteins-
vatni og cooperdufti; lætur hann
eitt pund af blásteini og eitt pund
af duftinu í 46 potta vatns. Af
blöndu þessari gefur hann lambinu
60—70 grömm, en fullorðinni kind
80—90 grömm. — Bændur í Skot-
landi nota blásteinsvatn og gefa
inn fje við ormum í meltingar-
færum og láta vel af. (Preyr).
Klúbburinn Sjöfn heldur dans-
leik í Iðnó á laugardaginn. Sjá
nánar augl. í blaðinu í dag.
SystrOfjelagið Alfa hefir gefið
út dánarminningarkort til efling-
ar líknarsjóði sínum. Kortin en