Morgunblaðið - 10.09.1930, Qupperneq 3

*
niiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiitiiniii n.
1
1 Ötgef.: H.f, Árvakur, Reykjavlk i
Rltstjórar: Jón Kjartansson. —
Valtýr Stefánsson.
Ritstjórn og. afgreiðsla: =
Austurstræti 8. — Simi 500.
| Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
| Auglýsingaskrifstnfa • —
Austurstrætl 17. — Simi 700. E
Heimaslmar: E
Jðn Kjartansson nr. 742. =
= Vaitýr Stefánsson nr. 1220. E
í E. Hafberg nr. 770. =
E Áakriftagjald: 1
L Xnnanlands kr. 2.00 á mánuSi. =
£ XJtanlands kr. 2.50 á mánuöi. E
\ f lausasölu 10 aura eintakió, E
= 20 aura meS Lesbók.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!
Sildtn.
Hjer í blaðinu í gær var minst
3neð»nokkrum orðum á hina kátlegu
klið á braski stjórnarliðsins í sílcl-
*rmálunum. En alt það brask hefir
Vissulega fleiri hliðar — og flestar
•alvarlegar.
Undir forystu Einars Olgeirsson-
ar, þessa alkunna brjóstmylkings
Jandsstjórnarinnar er nú unnið
aleitulaust að því að leggja síld-
veiðar landsmanna í auðn.
• Óstjóx-nin á síldarsölunni er byrj
únin. Erindisi’ekstur Einars 01-
geirssonar í xxtlöndum veigamesti
l’áttur þess, er hann, þessi ein-
dregni óvinur ixtgerðarinnar, og
íullkomlega Jávísi maður í öllum
^erslunarrekstri, er sendur til út-
ianda til að semja um síldarsölu.
hann hafði komið því óorði á
fekstur Einasölunnar ytra,- sem
^U'ífa myndi með margskonar
‘hjánahætti, er liann tekinn heim.
í sumar byrjar hann starf sitt
með því að koma á stórfeldu vörð-
íalli á bræðslusíld, er Krossanes-
'verksmiðjunni var lokað fyrir at-
heina hans.
Un er síldarsöltun hófst tók Ein-
•ui það ráð, til að klekkja á sjó-
toönnum þeim er síldveiðar stund-
"ttðu, að hann hækkaði söltunar-
•hostnaðinn upp xxr öllu valdi.
Eólkið sem í landi situr við síld-
^rsöltun, ljet tilleiðast að taka við
hinu háa kaxxpi í svipinn og hafa
'sennilega fáir sjeð í xxpphafi hvert
stefndi.
En það er nú óðum að verða
^ugljóst almenningi. Með óstjórn á
síldarsölunni, frekjxx erlendra kaup
“^uda, er hafa Einkasölxxna fyrir
3epp sinn, er xxtsjeð um það, að
sæmilegt verð fáist fyrir síldiixa í
urlendum mai'kaði. Þegar við það
hætist að söltunarkostnaður og alt
■ ^andvinnukaixp er keyrt xxpp úr
úllu valdi, sjá sjómenn í hendi sjer,
að fyrir síldina nýveidda fæst lítið.
heirra hlutxxr verður svo smár, að
l’eir blátt áfram vilja ekki stxxnda
veiðiskapinn lengur.
Eólkið sem í landi vinnur fær að
Uafninu til hátt kaup. En það mið-
ust þó við magn síldarinnar sem í
hind berst. Þegar þeir sem sjóinn
stunda verða svo herfilega afskift-
lr sem hjer hefir raun orðið á, er
%rirsjáanlegt, að útgerðin veslast
típp.
Með því að þrengja kosti sjó-
Uaxmaima er síldveiðarnar stunda,
*Ueð árlegunx tunnuskorti, óstjórn
a útsölu og uppsprengdxx verði á
Wdvinnxx sjá þeir kommúnistar og
stjórnarliðið sem þeim fylgir sjer
^eik á borði í hinui látlausu bar-
9ttu gegn velgengni atvinnxxveg-
®nna.
max ía markan
söng í K. R.-húsinu, 8. þ. m., og
var það síðasta söngskemtun henji-
ar hjer í bráð. Pór hxxn xxtan í
gærkvöldi með „Gxxllfossi“. — Alt
virðist. benda til þess, að xxngfrú
María eigi fyrir sjer að verða mik-
il söngkona. Sópranrödd liennar er
jþannig nix, að hxin mundi jafnvel
lirökkva til r meiri háttar óperxx-
hlutverkxxm, og þroskast hún þó
vafalaust ennþá til stórra muna.
Raddblærinn er mjög fagur og
háir tónar tindrandi bjartir og
glæsilegir. Tónsviðið er og mjög
vítt — líklega nokkuð fram yfir
tvær áttundir. Sönglagin er ung-
frxiin ennfremxxr, smekkvís og vand
virk. Meðferð liennar á lögxxm, sem
hún mxxn hafa æft xxpp á eigin
spýtur, ber m. a., og eigi síst, vott
unx þetta (í fyrrakvöld íslensk lög
eftir Þórarinn Guðmundsson, Sig-
urð Þórðai-son o. fl.). Itölsku lög-
in fóru xxngfx-úixni sjerstaklega vel
xir hexxdi. Má einkum þar til nefna
„Stornellata Marinara“ eftir
Pietro Cimara og aríur eftir Pue-
eini, er voru gullfallega sungnar.
Hið sama má segja um aríxxna xir
„Aidu“, jafnvel þótt nokkuð kunni
að hafa vantað, eins og eðlilegt er
í slíkxxm söng, af þeim dramatiska
þrótti og mikilfenglega stíl, sem
fullþroskaðar „primadonnur' ‘
kunna tök á. — Ef litið er á það,
að ungfrxi María hefir ekki stund-
að söngnám nema nálægt hálfu
þriðja ári, þá er framkoma hennar
harla aðdáunarverð. Hún hefir ver
ið svo lánsöm að lenda í höndum
góðs kennara eða kenslukonu, en
hún hefir líka xxnnið sjálf og það
af miklxxm dxxgnaði. Söng hennar
var afbrigðavel tekið í fyrrakvöld.
Húsfylli var að vísu ekki, þó að
svo liefði átt að vera, en mjer
kæmi eklti á #óvart, þótt María
Markan fylti stærri samkomuhxis
exx gamla Bárxxsalinn hjerna -—
síðai'meir.
Sigf. E.
-----------------
Byltingin í Argentínu.
London (UP) 8. sept. PB.
Montevido: Allmargar lierdeildir
hafa gert tilraun til gagn-stjórnar-
byltingar í Buenous Aires. Bar-
dagarnir hófust í Plaza Mayo, er
ráðist var á hermannaskóla, sem
þar er.
Buenos Aires: Alt komst í upp-
nám í borginni á mánudagskvöld,
þá hófust óeirðirnar út á ýmsum
stöðum. Var mikið um fögnuð í
borginni yf-ir sigri Uriburu, en um
það bilNxg hann tók formlega við
völdunum, hófust bardagar í nánd
við stjórnarbygginguna, póstliúsið
og við nýju höfnina. Greip mikill
skelkur mannfjöldann, en margir
fjellu í skærunum. Var barist í full
ar tvær stundir, frá kl. 9 e. h. Var
tíilið víst, að um gagnbyltingu væri
að ræða, en stjórnin tilkynnir, að
óeirðirnar hafi brotist út, er ó-
sannar fregnir hafi borist unx það,
að áttunda riddaraliðssveitin hefði
gert uppreisn. Leiddi það til þess,
að fjöldi borgara greip til vopna
til varnar Uriburu-stjórninni.

MORGUNBLAÐIÐ
——-r "
f ’
Útsalan
í Útbúi okkar. á Laugavegi heldur áfram í nokkra daga
enn. — Á morgun verður byrjað að selja Búta. — Notið
tækifærið til að gera góð kaup.
Úlsala
í dag byrjar okkar mikla útsala, allar eldri plötur seldar
með meira en hálfvirði. Góð danslög frá 1 kr. platan. —
Komið á meðan nógu er úr að velja. Grammófónar frá
55 kr., 4 plötur fylgja hverjum fón.
Hlioðlærahús Reykiavikur.
Ólikar aðfarir.
f síðasta tbl. Tírnans er grein um
góðærin 1924 og 1928, sem er svo
grunnfær og fljótfærnisleg, að hxxn
sýnist ekki geta verið eftir neinn
annan en Tryggva Þórhallsson for
sætisráðherra.
í greininni er nxxverandi Stjórn
sungið lof og dýrð fyrir fram-
kvæmdir hennar, en fyrv. stjórn
nídd niður fyrir allar hellur.
Til minnis er því rjett að rifja
upp eftirfarandi atriði:
1. í tíð fyrv. stjórnar voru borg-
aðar um 7 milj. kr. af skuldum rík-
issjóðs, en í tíð nxxverandi stjórnar
hafa þær aukist um svipaða upp-
hæð og þó á enn að taka stórlán,
ef liægt er að fá það.
2. Báðar stjórnirnar ljetu byggja
varðskip, svo að segja nákvæmlega
jafn stór. Skipið, sem fyrv. stjórn
Ijet byggja kostaði y2 milj. kr., en
skipið sem nxxv. stjórn ljet byggja
kostaði 1 milj. kr.
3. Pyrv. stjórn notaði góðærið í
hennar stjórnartíð til að ljetta
sköttum á landsmönnum, en núv.
stjórn hækkaði skattana strax er
hxxn tók við völdum, xxm 1 milj.
kr. á ári.
4. Núvei’andi stjórn hefir borgað
í fávíslegt nefndaglingur yfir
100000 kr. til að inna af hendi ýms
störf, sem hún og lögskipaðir ráðu-
nautai’ hennar áttu að vinna, en í
tíð fyrv-. stjórnar þektist þetta
ekki.
5. Núverandi stjórn hefir ausið
bitlingum í sína fylgismenn svo að
einsdæmi er. Mun t. d. vgndfund-
inn sá þingmaður, sem fylgir
stjórninni, að hann eða hans nán-
ustu hafi ekki fengið væna bita.
Slíks eru engin dæmi í tíð fyrv.
stjórnar.
6. Fyrv. stjórn setti á stofn
hafi rxxm til að tína til allar henn-
ax syndir.
í hinni áðurnefndu Tímagrein er
sagt um Jón Þorláksson, að hann
lxafi dregið 25 aura af hverri
krónu, sem bóndinn fjekk fyrir
kjötið og sjómaðurinn fyrir fisk-
inn o. s. frv. Ekki er þó svo að
skilja, að J. Þ. hafi stungið þessu
í sinn vasa, heldur á þetta að vera
afleiðing af gengishækkun þeirri,
senx varð í hans stjórnartíð. Og
ekki er dýpra lagst í viskunni en
svo, að gengið er út frá, að hvorki
bændur nje xxtgerðarmenn kaupi
neinar erlendar vörur fyrir fram-
Ræktunarsjóðinn nýja og sá hon-
um fyrir nægu fje til útlána. Nú-7 1
verandi stjórn setti á stofn Búnað-
arbankann með miklum rekstrar-
kostnaði, en sjer honum ekki fyrir
fje svo neinu nemi.
7. Núverandi stjórn er fræg fyr-
ii' fjósagerð sína. Hvanneyrarfjósið
kostaði 130000 kr. og Reykholts-
f jósið var bygt í'amlega úr steini, j
rifið síðan næsta ár og endurbygt
að nýju. Um kostnaðinn veit eng-
inn enn utan stjórnarliðar.
8. Nokkxxr liundruð þúsunda kr. leiðslu sína. Auðsætt ætti það þó
hefir núverandi stjórn lagt í ýmis- að vera. að við það að gengi ís-
legt heimsku- og friðunarbrask á lenskrar krónu hækkaði, lækkuðu
Þingvöllum. Þar á meðal um 60 erlendar vörur að sama skapi og
þús. kr. til að byggja þar steinbæ, innlendar, að óbreyttum öðrum
sem enginn veit hvað við á að kringumstæðum.
gera, því að enginn ábúandi er á 1 En ef það er álit stjómarinnar,
Þingvöllum. jað svona gífui’legur skaði hafi
9. Aðfarir núv. stjórnar í íslands leitt af gengisliækkuninnifþví hef-
bankamálinu eru svo frægar orðn- ir hún þá ekki rjett hag framleið-
ar að endemum, að ekki þarf nema 1 enda með Því> að lækka gengið 1
minna á þær. Stjórnin veit fyrir- Hún liefir þá líka svikið alla fram-
fram um lokun bankans og býr í leiðendur landsins. Annars er það
snatri til frv. um gjaldþrotameð- leiðinlegt, að Tr. Þ. og álíka vitr-
ferð, snýst síðan eins og vindhani iugar skuli ekki liafa stjórnað fjár
í málinu og endar með því að vilja málum Breta, Norðmanna, Dana o.
óðfús leggja fram margar miljónir fh, til þess að koma í veg fyrir
úr ríkissjóði til viðreisnar bankan- hækkun gengisins í þeim löndum.
um. j Stjórnmálamenn þessara þjóða
10. itunnugt er það hvernig núv. hafa farið ennþa lengra í hækkun-
stjorn hefir farið með strandvarna- arbaráttunni en J. Þ.
skipin. Þau liafa ekki verið látin Á þingi 1923 viðhafði Jónas
antíast strandgæslu nema að öðr- dómsmálaráðherra þessi orð:
um þræði. Unx langan tíma hafa
þau sint allskonar snatti fyrir
stjórnina og gæðinga hennar.
Það er merkilegt til þess að vita,
að stjórn, sem rogast undir því-
líkum synda-drápsklyfjum skuli
vera jafndrýldin og nxxverandi
stjórn. Ótal margt fleira mætti
telja og hefir verið talið áður.
Ekkert blað er svo stórt, að það
„Við vitum hvað íslenska krón-
an liefir verið lág í sambandi við
dollarann, pundið og .sænsku krón-
una, sem eru nokkui’nveginn í sam-
ræmi við gullgengi. Þar sem ís-
lendingar verða að skifta mjög við
aðrar þjóðir, sjerstaklega við Eng-
land, skaðar þetta lága gengi land-
ið xim margar miljónir króna á
ári. Pátæktin eykst, kaupgjaldið