Morgunblaðið - 11.01.1931, Page 3

MORGUNRT, AT)TF>
3
JpflaretmWaMð
S Útget.: H.f. Árvakur, Reykjavík
= RRstJðrar: Jón KJartansson.
Valtýr Stefá.naaoB.
§f Ritstjórn og afgrelSala: =
3 Auaturatrieti 8. — Simi 500. jr
3 AngriýatngaatJðri: E. Hafberg. g
S Aug!ýpin@rB ?!: rifstofa:
Aæturatraeti 17. — Sísni ÍM. =
S Hetenaalnjar: =
Jén KJartanseon nr. 742.
Valtyr Stefánsson nr. 1220. =
E. Hafberg nr. 770.
S Áakrlítag jald:
3 Inaanlands kr. 2.00 6. m&nuðl. 3
H Utanlanda kr. 2.60 á mánuttl. =
= f iausaaðlu 10 aura eintakitS,
20 aura meti Lesbðtc. ^
*
GaraahreinsBB
Sambaadsias.
Eins og kunnugt er rekur Samb.
ísl. samvinufjelaga garnahreinsun-
arstöð hjer í bænum. Fyrirtækið
er þarft og miðar að því að út-
vega bændum markað fyrir kinda-
garnir. Yið stöð þessa unnu um
30 kvenmenn og kaupið var 70
aurar á klst.
Skömmu fyrir jólin í vetur
kröfðust þeir Hjeðinn Valdimars-
son og Olafur Friðriksson, að kaup
kvenmanna, sem þarna vinna, væri
fært upp í 80 au. á klst., en Sam-
bandið vildi ekki verða við þeirri
ósk, svo að vinnustöðvun varð og
stöðin liætti störfum í bili. Auk
þess var brótist inn á-stöðina og
nokkrum verðmæt.um spilt. Leit um
tíma íit fyrir, að draga mundi til
fulls fjandskapar milli Sambands-
ins og sósíalista út af þessu og
ljetu sambandsmenn hið dólgsleg-
asta.
En eins og kunnugt er, komust.
eftir nokkurt þóf fullar sæt.tir á
og nií er stöðin aftur tekin til
starfa og Sambandið samþykti
kröfur Hjeðins um kauphækkun-
ina.
Sambandið varð að lúta í lægra
hal'di.
Sá orðrómur gengur staflaust
um bæinn og mun vera rjettúr,
:að Tr. Þ. forsætisráðherra hafi
fengið forráðamenn Sambandsins
til þess að beygja sig í duftið
fyrir Hjeðni. Sjálfsagt befir for-
sætisráðherra komið þeim Sam-
bandsmönnum í skilning um, að
IHjeðinn yrði að ráða, því að lands-
ætjórnin lifði á hans náð. Engum
getur komið þetta á óvart, því
að síðan Tr. Þ. tók við völdum
hafa öll völdin verið hjá sósíal-
istum, sem altaf færa sig upp á
:skaftið. Sumir hjeldu, að stjórnin
mundi standa fast með Samband-
inu, en henni hefir þótt tryggara
-að fylgja Hjeðni.
Þetta sýnir bændum greinilega
é hvers valdi stjórnin ér. Þegar
Sambandið og sósíalistar deila
-verður Sambandið að beygja sig.
t '
' Engin sætt í koladeilunni
ensku.
Cardiff, 9. jan
TTnited Press. EB.
A fundinum milli kolanámueig-
«nda og námumanna í Suður-
Wales náðist ekki samkomulag um
bráðabirgðasættir, sem reynt var
að koma á meðan unnið væri að
varanlegu samkomulagi.
Sú villa slæddist inn í frásögn-
ina um bátaskýli Ármanns, að
Sigge Jonsson var kallaður frám-
kvæmdastjóri sænska frystihússins,
<en n'tti'. að standa Skrifstofust.jóri.
v Seinasti
brotfreksturinn.
Ráðskonunni við Laugasrnesspítala
vikáð frá fjnrirvaralaust.
Ríkissjóður borgar.
Þann 9. þ. m. fekk ráðskonan
við Laugarnesspítala, frk. Val-
gerður Steinsen svohljóðandi brjef
frá dómsmálaráðherranum:
i
\
Dóms- og kirkjumálaráðuneytið.
Reykjavík, 7. jan. 1931.
Ut af endurteknum kvörtunum
sjúklinganna á Laugarnesspítala
viðvíkjandi fæði og aðbúð, er yður
hjer með gefið til vitundar, að
þjer eruð leystar frá starfi yðar
við spítalann frá 10. þ. m„ en að
yður verður goldið venjulegt kaup
og þóknun fyrir fæði og hvisnæði
í næstu 6 mánuði.
Jónas Jónsson.
Gissur Bergsteinsson.
Til
frk. Valgerðar Steinsen.,
Laugarnesi.
Svo sem sjá má á brjefi þessu,
á ráðskonan að vera á brott af
spítalanum með dags fyrirvara.
Hún fær brjefið í hendur 9. þ. m.,
en er leyst frá starfi frá 10, þ. m.
Aðferð þessi minnir á framferði
þessa sama ráðherra gagnvart dr.
Helga Tómassyni, er hann var
reliinn frá Nýja-Kleppi.
Ráðskonunni er gefið að sök, að
sjúklingarnir hafi kvartað undán
fæði og aðbúð á spítalanum. Frk.
Valgerður Steinsen hefir verið 8
ár samfleytt ráðskona við Langar-
nesspítala, og allan þann tíma hef-
ir Sæmundur prófessor Bjarnlijeð-
insson verið yfirlæknir spíthalans.
Að sjálfsögðu hefir ráðskonan hag-
að sjer eftir fyrirsögn prófessors
Sæmundar að því er snertir fæði<
sjiiklinga og aðbúð. En hver er sá
íslendingur, sem trúir því, að próf.
Sæmundur hafi í þessu efni gefið
aðrar fyrirskipanir en þær, en
hann hefir talið sjúklingunum fyr-
ir hestu? Vafalaust enginn. Og
enginn trúir því heldur, að próf.
Sæmundur hafi sýnt vanrækslu í
eftirliti með gerðum ráðskonunn-
ar, að því er þetta snertir.
Brjef dómsm.álaráðherrans sýnir
það glögt, að hann trúir ekki
sjálfur á þær „sakir“, sem hann
tilnefnir sem ástæðu fyrir brott-
rekstrinum. Hann segir sem sje
ráðskonunni, að hún skuli fá
„venjulegt kaup og þóknun fjrrir
fæði og húsnæði í næstu sex mán-
uði.“
Hafi ráðskonan gerst hrotleg í
stöðu sinni, eða sýnt af sjer víta-
verða vanrækslu, áitti hún vita-
skuld enga kröfu til kaups eða
annarar þóknunar frá ríkinu. —
En dómsmálaráðherrann býður 6
mánaða kaup og þóknun fyrir fæði
og Iivisnæði til sama tíma. Þetta
sýnir best, að ráðherrann trúir
ekki sjálfur á sakir þær, er born-
ar eru á ráðskonuna.
Hitt er opinbert leyndarmál að
dómsmálaráiðherrann liefir látið
safna undirskriftum gegn ráðs-
konunni með sjúklinga á Laugar-
nesspítala. Slíkar undirskriftir og
kvar'tanir geta ekki rjettlætt brott-
reksturinn, án þess að rannsókn
hafi' farið fram og staðfest hefir
verið rjettmæti þeirra.
Frk. Valgerður Steinsen hefir,
eins og fyr greinir verið 8 ár
ráðskona við -Laugarnesspítala;
áður liafði hún verið 9 ár ráðs-
kona á Vífilsstöðum.Hún hefir því
verið 17 ár í þjónustu íslenska
rikisins. Þakkirnir, sem hún fær
hjá ríkisvaldinu, er brjefið frá
dómsmálaráðherranum ,sem hirt
er lijer að framan.
Systir Halldórs Steinssonar
læknis og alþm. gat nú reyndar
varla búist við annari kveðju frá
núverandi dómsmálaráðherra, En
er rjettlætismeðvitund þjóðarinn-
ar svo sljóyguð orðin og spilt,
að sjálfsagt þyki að valdhafar
hagi sjer hvarvetna sem skræl-
ingjar ?
Skamt er* síðan að ríkissjóður
varð að greiða 1200—1300 krónur
*
vegna brottreksturs frú Fjólu
Stefáns frá Vífilsstöðum. Þar ætl-
aði dómsmálaráðherrann að þrjósk
ast við að greiðá bætur, en Hæsti-
rjettur dæmdi frúnni bæturnar.
Hjer verður ríkið að greiða ná-
lega belmingi hærri upphæð. Ráð-
herrann hefir ekki treyst sjer, að
setja mál þetta til dómstólanna,
og býður því bæturiiar heint úr
ríkissjóði.
En leyfist, að spyrja þá þing-
menn, sem styðja núverandi dóms-
málaráðherra til valda: Er stjórn
heimilt að greiða fje úr’ríkissjóði
á þann hátt, sem dómsmálaráð-
herrann gerir hjer?
BJör gnnar starfsemi
ríaisius.
í september s.l. bjargaði ,Ægir‘
trjeskipinu m.s. Hæni, úr strandi
á Rifstanga, og dró skipið til
Akureyrar. Fyrir þetta hefir Pálmi
Loftsson, f. h. skipaútgerðar rík-
isins, krafist 25. þús. kr. í hjörg-
unarlaun af eigendum og vátryggj-
endum. Hænis. Þeir hafa sem von-
legt er neitað slíkri okurkröfu,
en ríkisútgerðin hefir höfðað mál
fyrir sjódómi Reykjavíkur.
Skamt er að minnast, er Óðinn
bjargaði enskum botnvörpungi úr
strandi í Húnaflóa, en Jónas ráð-
herra gaf enskum þegnum launin.
Einnig er Þór og Óðinn björguðu
botnvörpungnum Max Pemberton,
úr strandi á Sljettu, fyrir kaupfje-
lagsstjórann á Akureyri o. fl„ og
núverandi ríkisstjórn tók ea. 5500
krónur fyrir.
Hvers munu aðstandendur Hæn-
is eiga að gjalda? Máske eru það
klyfjar snattferðanna, sem bera
J>arf uppi á þennan hátt.
Trotsky.
Höfn, 10. jan. FB.
United Press. FB.
Komið liefir til orða, að Trotsky
lcomi til Osló til fyrirlestrahalds
og hefir aðalvegahrjefaskrifstofan
í Noregi heimilað, að Trotsky
verði'látin í tje nauðsynleg áritun
á vegahrjef, til þess að hann geti
fengið landgönguleyfi í Noregi.
Hinsvegar stendur á því, að Trot-
sky fái levfi til þess að ferðast
yfir Búlgaríu, Jugóslafíu og Þýska
land, og þar sem ekki er búist
við, að leyfi til þess fáist, vii’ðist
það fjarri, að þesspm fyrirlestra-
áfovmum verði lcomið í fram-
kvœmd.
Alþinyi
stefnt saman 14. febrúar.
1‘ Lögbirtingahlaðinu, sem kom
út í gær, en er dagsett fimtudag-
inn 8. desember, er birt opið hrjef
konungs um það, að Alþingi sje
stefnt saman til funda hinn 14.
febrúar.
Har sprakk blaðran.
Skrípaleikur kommúmsta og krata
Akureyri, 10. jan. FB.
Stjórn Verkalýðssambands Norð-
urlands samþykti að gera blaðið
Verkamanninn að málgagni kom-
múnistisku stefnunnar og víkja
Erlingi Friðjónssyni frá sem á-
byrgðarmanni blaðsins.
Erlingur stofnar nýtt blað, er
fylgir stefnu sósíaldemókrata. —
Kemur það út j dag og heitir
„Alþýðumaðurinn' ‘.
Síldareinkasalan
Allir óánægðiir.
Siglufirði, FB. 10. jan.
Almennur umræðufundur um
síldareinkasölu fslands var hald-
inn hjer í gær og stóð yfir í tólf
stundir. Til fundarins var hoðað
af nefndum sjómanna, útgerðar-
manna og skipstjórafjelaganna. —
Engar ályktanir voru gerðar á
fundinum, en flestir ræðumenn
deildu á einkasöluna, en vildu þó,
að henni væri haldið við, með
breyttu fyrirkomulagi. Til dæmis
vildu fulltrúar sjómanna, að yfir-
ráð einkasölunnar kæmist undir
yfirráð sjómanna og verkamanna,
aftur aðrir, að sjómenn og útgerð-
armenn hefðu hvorir sína tvo
menn í útflutningsnefnd, og rík-
isstjórn þann fimta. Flestir ræðu-
manna vildu að eins einn fram-
kvæmdarstjóra.
Atvinmileysið í Frakklandi.
París, 10. jan.
LTnited Press. FB.
Tala atvinnuleysingja í Prakk-
landi er nú 13.149, en var í sömu
viku í fyrra 894. Aukningin á ár-
inu nemur því 1500%.
Olvarpið.
Sunnudagur:
Kl. 16.10 Barnasögur (síra Frið-
rik Hallgrímsson). K. 17 Messa í
Dómkirkjunni (síra Friðrik Hall-
grímsson). Kl. 19.25 Hljómleikar
(Grammófónn). Kl. 19.30 Veður-
fregnir. Kl. 19.40 Upplestur (Stef-
án frá Hvítadal). Kl. 20 Útvarpið
og frjettirnar (Útvarpsstjóri). Kl.
20.10 Orgelhljómleikur: (Páll ís-
ólfsson). Kl. 20.30 Erindi: Úr
kirkjusögu íslands (biskup lands-
ins). Kl. 20.50 Ýmislegt. Kl. 21
Frjettir. Kl. 21.20 Kórsöngur:
(Karlakór Reykjavíkur, söngstjóri
Sigurður Þórðarson).
Mánudagur:
Kl. 19.25 Hljómleikar (Grammó-
jfónn), Kl. 19,30 Veðurfregnir. Kl.
19.40 Egska 1. fl. (Anna Bjarna-
dóttir, kennari). Kl. 20 Barnasög-
ur (Ólína Andrjesdóttir, skáld-
kona). Kl. 20,10 Hljóiníeikar:
(A. Wold, cello, Emil Thoroddsen,
slagliarpa). Kl. 20.30 Erindi: Þjóð-
handalagið (E. Arnórsson, próf).
Kl. 20,50 Ýmislegt. Kl. 21 Prjettir.
Kl. 21,20 Hljómleikar: (E. Th„
slagharpa).
Yerkalaunin í Þýskalandi.
Be?lín, 10. jan.
United Press. FB.
Málamiðlari í koladeilunni í
Ruhr, liefir úrskurðað, að laun
skuli lækka um 6%.
Atvinnumál Breta.
Manchester 10. jan.
United Press. FB.
Eigendur haðmullarverksmiðj-
anna í Burnley lokuðu verksmiðj-
unum í dag. Um vinnustöðvun 24
þús. verkamanna er að ræða. —
Atvinurekendur ráðgera að taka
næsta skrefið í haráttu sinni við
vefarana 17. jan. og loka þá öllum
vefnaðarskálum. Við það útilok-
ast 2 þús. manns frá vinnu. Lokun
vinnuskálanna er svar atvinnurek-
enda við kröfum þeim, sem 4 þús.
vefarar gerðu nýlega, og gert
liöfðu verkfall, svo 'sem áður hefir
verið frá skýrt,
Til i.$nar kir«iu
f Reykjavík.
Gjafir og áheit, sem síra Friðrik
Hallgrímsson liefir veitt móttöku
og afgreitt til fjehirðis árið 1930.
Janúar, Áheit frá þakklátri 10
kr. Síra Helgi Árnason og koua
hans 50 kr. Frá ónefndri konu 50
kr. Áheit frá ónefndum 10 kr.
Áheit frá gömlum sjómanni 5 kr.
Álieit frá Önnu 10 kr. Frá G. M.
10 kr.
Febrúar. Frá ekkju 20 kr. Hall-
dór Jónsson, Litla-Bæ 10 kr.
Mars. Árni Andrjesson, Njáls-
götu 41 30 kr.
Apríl. Frú Guðrún Pjetursdótt-
ir, Hólatorgi 75 kr. Margrjet S.
Sigurðardóttir 100 kr.
Maí. Frá Óla og Ellu kr. 111.52.
Júní. Áheit frá Ingimundu
Bjarnadóttur 5 kr. Áheit frá
Helga Jónssyni, Njálsgötn 28 15
kr. — —
Júlí. Álieit frá A. B. C. 20 kr..
Áheit frá Á 5 kr.
Ágúst. Prá Gísla Árnasyni,
Brown, N. Dakota 31 kr.
September. Áheit frá Á. H. 10
kr. Frá K. G. 10 kr.
Október. Frá Björgu 4 kr. Áheit
frá kirkjuvini 50 kr.
Nóvemher. Frá gömlnm Reyk-
víking 20 kr.
Dagbúk.
□ Edda 59311137—1.
Pyrirl. Atkvgr.
I. O.O. F. 3 == 1121128
Veðrið (í gær kl. 5): Pyrir sunn-
an ísland er stórt háþrýstisvæði
og yfirleitt hlý V-átt, en yfir
NA-Grænlandi er háþrýstisvæði og
kuldi. Takmörkin milli hinna mis-
hlýju loftstrauma eru nú hjer
yfir landinu h. u. b. frá Snæfells-
nesi og austur um Hjeraðsflóa.
Sunnan við þessi takmörk er
áttin Vestlæg og 2-—5 stiga liiti, en