Morgunblaðið - 27.02.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
1 Sai!l!I(llllll!!!l!!1!!mimililllllllllllllllllll!!lll!llllllllllllllll
B BS c: = =
= = ^tjgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk
Rit*tJ6rar: Jön Kjartansaon. =
e= Vaitýr Stefánsnon.
Ritstjörn og afgrreitJsla: =
Austurstrœti 8. — Bfmi 600. =
AuKlýsin^astjöri: B. Hafberg. =
1 Auglýpingraskrifatofa: =
Austurstræti 17. — Síml 700. =
HeiSQasinmr: =
Jön Kjartansson nr. 742.
V»ltýr Stefánsson nr. 1220.
fQ. Hafberg: nr. 770. =
| Áskriítagjald: =
Innanl&nds kr. 2.00 á BaánutJl. s
Utanlanda kr. 2.60 á mánutJl. =
t laucasölu 10 aura eintakitJ, =
20 aura metJ Lesbók
«Dlllllll!llllllliill!llllltllllllllllllllllllillll]||liU!l!limillllIH =
Sveínn Biðrnsson
sendiherra
! i m m t n g a r.
* clag á eiim af fremstu ög tí8-
Kunnu.stu lönclum voruiii fimtugs-
^afmæli, Sveinn Björnsson sencfi-
3ierra í Kaupmannahöfn. , <
Hjer verða eigi rákin *æSatrí8i
3ians að þessu sinui, ehtla eru þau.
alkunn. Um álit það ,seip hann lief
meðal þjóðarinnar og trau&t það
sem almenningur ber til hans, er
og ójiarft að fjölyrða, Verkin sýna
merkin. Þegar um það var rætt í
fyrsta sinn að hin sjálfstæða ís-
lenska þjóð sendi fulltrúa í sendi-
lierrastöðu til útlanda, var það
namlmga álit manna að Sveinn
T®ri sá maður sem best leysti það
vandasama starf af hendi.
Reynslan hefir sýnt, að hinn
fyrsti íslenski sendiherra var og
'er rjettur maðnr á rjettum stað.
Forgang-a hans við stofnun Eim-
■akipafjelagsins, forstaða lians við
Hrunabótafjelagið, og hin marg-
"víslegu trúnaðarstörf hans lijer,
t>au þrettán ár sem liann starfaði
frá 1907 til 1920, urðu sá
grundvöllur vinsælda hans, sem
eigi fyrnist yfir þó hann síðar liafi
<Hralist langvistum erlendis.
Hruðinenskan, varfærnin og lip-
^rðin einkennir framkomu hans,
gerir hann að þeim ákjósanlega
fulltrúa íslensku þjóðarinnar,
hvar seni hann starfar, og livert
®em hann fer, í erindisrekstri fyrir
fslenska hagsmuni.
Hjeðan að heiman berast Sveini
Hjörnssyni sendiherra lilýjar liarn-
lngjuóskir á þessum merkisdegi
®fi hans.
^erkbann flutningafjelaga
í Madrid.
! Madrid 25. febrúar.
TJnited Préss. FB.
Samband flutningafjelaganna
jefir ákveðið flutningaverkbann í
adrid, þar sem ekki sje liægt að
^mða við kröfunum um liækkun
auna. Pjöldi bifreiðarstjóra, vöru-
8 '
BrnainB t Hafnariirði.
Frá prófaunm f gær.
Hingtiðinði.
Tilmæli nm vaxtalækknn.
Bæjarfógetiim segir frá.
Upptök eldsins: Kveikt
upp í ofni með brjefum
og spýtum vættum í
'S steinolíu. Síðan var bætt
þrem kolaskóflum á eld-
inn. Þá sprakk ofninn
og eldurinn varð óviðráð
anlegur.
Þannig sagðist bæjarfógetanum
í Hafnarfirði frá, er Mgbl. spurði
liann-í gærkvöldi um prófin út af
brunanum.
Eins og sagt var frá í blaði yðar
í gær, kviknaði í Siglfirðingahúsi
með þeim liætti að ofn sprakk í
íbúð Hjörleifs Pálssonar.
Kona lians var að kveikja upp
í ofni. Til uppkveikju hafði hún
brjef og spýtur. Spýturnar hafði,
hún vætt í steinolíu. Steinolíu hafði
hún með sjer í brúsa, er hún hafði
látið frá sjer á gólfið í herberginu.
Er hún hafði komið íkveikjunni
fyrir í ofúinn, bætti hún kolum í
ofninn, þrem kolaskóflum. í sama
vetfangi og hún rennir úr þriðju
skúffimni í ofninn, og er að loka
hdnum, þá verður sprenging í ofn-
iiuun svo hann laskast og eld-
tungurnar blossa út úr honum hátt
tvgilágt.
.. GJóandi kolamolar þeytast úr
ofiiinum út, í herbergið og kveikja
m. a. í yfirsæng í rúmi þeirra
hjóna, s$m þar var í lierberginu.
Húsbóndinn var ekki kominn á
fætur. Hann stekkur upp, og verð-
ur það hans-fyrsta verk að leitast
við að slökkvK eld í fötum og hári ■
konu sinnar. — Tókst þáð eigi í
skjótri svipan. Þá lragkvæmdis^
konunni að nofá sængina til þess
að slökkva eldinn í fötum sínum.
En er til átti að taka var hún að
mestu leyti brunnin.
Yar þá ekki annað fyrir þau
að géra en flýja út úr herberginu.
Þegar þau koma fram á ganginn
framan við herbergið, mæta þau
þar Margrjetu Elísdóttur, seni get
ið var um í blaðinu í gær.
Hún var á leið npp á háalaft
til foreldra sinna,'til þess að sækja
þangað bollapör, er liún liafði bor-
ið þeim kaffi í um morguninn.
Þegar hún snýr niður af háa-
loftinu með drengina tvo, mætir
eldurinn henni í stiganum, eins og
sagt var frá í gær.
En um það hvernig hún og ann-
ar drengurinn björguðust út úr eld
inum, sagði bæjarfógeti svo frá:
Margrjet snýr til baka inn í her-
bergið til foreldra sinna. Þar mölv
ar hím glugga
og kallar á hjálp.
Enginn heyrði til hennar í
fyrstu nema kona ein sem gekk
um götuna. Margrjet bendir henni
á stiga, sem þar var skamt frá, og
hægt væri að reisa upp að húáinu.
Brátt koma tveir karlmenn að.
þeir taka stigann skjótt og
reisa hann upp að húsinu. En í
fátinu reisa þeir hann ekki sem
hagkvæmast, svo stiginn nær ekki
upp að glugganum. Þó tekst Mar-
grjeti að klifra út um gluggann og
niður í stigann og hefir hún yngri
drenginn með sjer. Maður sem þar
kom að mætir henni í miðjum stig-_
anum og tekur af henni barnið.
Hún snýr aftur upp eftir stigan-
um, sem þá náði ekki upp að glugg
anum. Kallar hún af efstu stiga-
rim á Dagbjart heitinn —-- dreng-
inn sem inni brann, og gömlu
lijónin. En enginn svarar. Þá snýr
hún við niður stigann aftur.
Nú er stiginn reistur haganlegar
upþ að húsinu, svo haiin nær npp
að glugganum. Margrjet hrópar
nú hvort enginn þori að ráðast
upp stigann. Lögregluþjónn er þar
kominn. Hann fer upp stigann,
upp að glugganum. Hann kallar
inn um gluggann en fær ekkert
svar. Inn um gluggann varð þá
ekki komist vegna reyks, og svælu.
Er liigregluþjónninn kom niður
rjeðst Árni Elísson er þá var þáng
að kominn, til 'uppgöngu til þess
að gera síðustn tilraun að bjarga
foreldrum sínum. Var liann varaður
við þvl .að fara inn um glnggann,
Því það liefði sýnilega verið vís
bani hans.
Varð hann sem aðrir frá að
liverfa án þess tilraun hans bæri
árangur.
Þannig er þá í fám dráttnm frá-
sögn bæjarfógeta um hið hörmu-
lega slys.
bifreiðarstjóra o. s. frv. missa at-
vinnu sína á meðan verkbannið
stendur ýfir.
Sáttanefnd skipuð.
Madrid, 26. febr.
United Press. PB.
Þegar kunnugt varð um verlc-
bannsákvörðun sambands flutn-
ingafjelaganna, fór borgarstjórnin
þess á leit við stjórnina, að hún
kæmi í veg fyrir verkbannið og
að gerðar verði frekari tilraunir
til þess, að koma á samkomulagi.
Þar eð járnbrautarmenn hafa
neitað tilboði Cierva, ráðherra op-
inberra verka,. hefir stjórnin kall-
að tvö herfylki í varúðarskyni éf
til járnbrautarverkfalls kemur.
Síðar: Sanibandi flutningafjelag
anna hefir verið skipað að aftur-
kalla verkbannsákvörðunina. —
Nefnd verður skipuð til þes sað
ráða fram úr launadeilunni, sem
var orsök verkbannsákvörðunar-
innar, og eiga bæði atvinnurekend
ur og vérkamenn að eiga sæti í
lienni.
Bannlögin (Finnlandi.
Kvenþjóðin hefst handa um
afnám þeirra.
Helsingfors ,26. febr.
United Press. PB.
Ymis lielstu kvennafjelög í land
inu undirbúa áskoranir til forset-
atts viðvíkjandi afnámi bannlag-
anna. Ráðgert er að safna undir-
skrift 100.000 kvenna iindir áskor-
anir þessár. Vilja konur þessar af-
nám núgiídandi bannlaga.
Magnús Torfason: Það virðist vera
einskonair trúarjátning bankanna
að níðast á skilamönnunum.
Þingsályktunartill. þeirra Magn
úsar Torfasonar, Jörundar, Þor-
leifs, Lárusar og Hákonar, um það
að skora alvarlega á ríkisstjórnina
að gera alt livað í liennar valdi
stendur til þess að Landsbanki Is-
lands lækki forvextina hið allra
bráðasta, var til umræðu í neðri
deild í gær og varð eigi útrædd.
Pramsögumaður Magnús Torfa-
son. Hann var allharðorður í garð
bankanna, sagði að alt ylti á
Landsbankanum. En þar virtist
pólitíkin vera sú, að grípa tækifær
ið í hvert skifti sem erlendir bank-
ar hækkuðu vextina, að fylgja þá
hækkuninni, en þó vextir væri nú
erlendis lægri en fyrir ófrið, þá
sæti alt við það hæsta hjer.
Talaði ræðumaður eins og hjer
væri um að ræða meinbægni frá
hendi Landsbankastjórnarinnar.
Sagði hann m. a. að sjer virtist-
það vera einskonar trúarjátning
Landsbankans að níðast á skila-
mönnunum, með hinum háu vöxt-
um. Þetta kæmi sjer mjög illa
nú, þegar nauðsyn bæri til að
lækka vextina vegna kreppu at-
innuveganna.
Einar Árnason: Hjer stend jeg —
get ekki annað.------------
Einar Árnason f jármálaráðherra
hóf niál, sjtt á þá leið, að hann
væri fiutningsmþnnum tillögunnar
sainþykkpr að því leyti, að æski-
legt væri að vextir lækkuðu. Þings
ályktunina myndi hann senda til
Landsbankans. Annað gæti hann
ekki gert. Hvað Landsbankinn síð
an gerði vissi hann ekki. Því það
væri nú svo> að vextirniy fær.u eft
ir hinu alinenna fjármálaástandi
í landinn, eftir framboði ög eftir-
spurn eftir peningum, eftir þörf-
inni fyrir veltufjé, mikil eftir-
spurn-skapaði háa vexti o. s. frv.
Clafur Thors: Pyrir liönd „skila
mannamia“ í landinu væri mjer
ljúft að færa þakkir ef hugur
fylgdi máli hjá tillögumönnum. En
saga inálsins sannar að svo getur
varla verið. Vaxtalækkunin er
fyrst borin fram af M. T. og Tr.
Þ. á þinginu 1927 og þá með þeim
forsendum að slíkar ráðstafanir
væru alveg 'á valdi ríkisstjórnarinn
ar. Tr. Þ. hefir nú verið stjórnar-
formaður í nær 4 ár. Lengst af
þeim tíma hefir M. T. skipað ann-
an virðulegasta' sessinn, verið for-
seti sameinaðs Alþingis. Vextirnir
hafa þó ekki lækkað, þeir hafa
hækkað.
Tillaga uin lækkun vaxta var
samþ. á siðasta þingi- Hún liefir
engan ávöxt borið. Enn er málið
borið fram. Til hvers ?■ Þetta eru
skrípalæti og kosningarundirbún-
ingur, því það er með öllu rangt
sem Tr. Þ. sagði á þingi 1927:
Að stjórnin væri aðalaðili slíkrá
mála og rjett sem J. Þorl. þá ságði
og Einar Árnason nú árjettaði' að
stjórnin ræður minstu í þessnm
efnuni.
Jeg skal í bili leiða hjá mjer
fræðilegar rökræður um hvaða fyr
irbrigði fjármálalífsins ráða mestu
um vaxtakjörin yfirleitt- En á hitt
skal bent, sem öllúm er auðskild-
ast, að afkoma íslenskra banká
sýnir glögglega, að bankarnir
méga ekki við lækluin útlánsva.xta
nema samtímis náist niðurfærsla
á vöxtum þess lánsfjár er bankarn
ir starfa með. Erlent lánsfje bank-
anria er samningsbundið tií
margra ára, en innlánsvextir á
sparifje eru það lágir, að hætt er
við áð ný lækkun mundi valda
útstreymi frá bönkunum. — Spari-
fjáreigendur myndi ráðstafa fje
sínu til reksturs öruggra fyrir-
tækja án milligöngu bankanna í
niiklu ríkari mæli en nú er.
Mjer þykir varlegt að fnllyrða
ekkert um það livað kunni að yéra
kleift í þessum efnum. Hitt verður
Alþingi að skiljast að rjettur dóms
aðili þeirra mála er bankaráð seðla
bankans. Alþingi liefir þegar nm
of seilst til yfirráða í. fjármálnm
viðskiftalífsins og verður að
gjalda varhuga við að halda
lengra á þeirri braut.
Plutningsm. till. telja að vaxta-.
lækkun sje hreint þjóðráð til að
ljetta af kreppunni. Ræða M. T.
bar þess þó éngan yott að hann
hefði gert sjer ljóst orsakasam-
band milli kreppunnar og hirina
liáu vaxtá, en rætur hvors tveggja
liggja að verulegu leyti í fjár-
niálastjórn ríkisins. Heldur ekki
sást á ræðn M. T., að honnm væri
Ijós áíirif vaxtakjara á gang
kreppunnar, og liefði þó mátt
vænta slákra skýringa af flm. Hitt
er anðvitað augljóst áð ..skulduiu
hlöðnum og skattþjökuðum at-
vinnurekendrim er ljettir að því að
vaxtabyrðar sjeu minkaðar. Ef tal
M. T. aðeins hriígur að þeim ang-
ljósa sannleika,' er Önriur greíð-
færari leið að því • mariki, sú að
ljet-ta sköttmri af riáriðsýnjum frain
leiðslunnar eða neytsluvörum al-
mennings, því. slíkir skattar lenda
anðvitað eins og allir skattar að
lokum á framleiðslunni.
. En vitaskuld verður þá fyrst að
trygg.ja varfærnari meðferð á fjár-
munnm ríkisins en nú er.
Gunnar Sigurðsson finnnr ' ráð (!)
Gunnar Sigurðsson kom fram
með breytingartiHögn þess efnis,
að þingið einskorðaði ekki tilmæli
sín við Landsbankann um vaxta-
lækkun.
Mælti hann , fast með tillögu
sinni, og fanst einkennilegt að
bankarnir skeltu skollaeyrum við
tilmælum þingsins ár eftir ár um
vaxtalækkun.
Benti bann þingheimi á, að ráð
væri til -— sem sje, að þingið los-
aði sig bæði við núverandi banka-
stjóra og bankaráð.
Hvað hefir Tryggvi Þórhallsson
gert til þess að bæta úr rang-
lætinu?
Pjetiu-, Ottes^n .lieilsg,ði, þéssirin
g'amlá kpnningja, vaxtalækkunái':
tillögnnni, með vinsemd. Stjórnar-
Iiðið hefir kvotlað með tillögu
Ji'esSá uridanfarin 'át/ Sém 'krinnngt'
er, og kvaðst P. O. enn sem fyr
verá tiilögunni meðmæltur.:
Eri hann rifjaði upp ummæli
Tyyggva Þórhallssonár úm núilið í
fyrra, þar sem Tryggvi 'sagði, áð
hann teldi „vextina óeðlilega háa,
og rángláta gagnvaít átyinnuyeg-
nnum“.
Hvað liefir forsætisráðherrann,
atvinnumálaráðherrann gert síðan