Morgunblaðið - 19.06.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
8
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimits
cs
CrtKef.: H.f. Árvakur, R«ykjaTtk j|
Kttatjðrar: Jön KJartanaaon.
ValtÝr Stefánaaon.
Rltatjörn og afgrelOala:
Auaturatrœtl 8. — Blaal 800. =
AuElýainitaatjörl: B. HafberK. =
Aualýaingaskrifatofa:
Auaturatrœtl 17. — Slmi 700. =
Helmaalmar:
Jön Kjartanaaon nr. 741. =
Valtýr Stefánaaon nr. 1220. =
E. Hafberg nr. 770. .
Áakrlftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á saánuCl. =
Utanlanda kr. 2.50 á aaánuOl. =
t lauaaaölu 10 aura elntaklO.
20 aura meO Leabök. =
WJIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUa
Hosningarnar.
í gær voru atfcvæði talin í Suð-
■fur-Þingeyjarsýslu og Norður-Isa-
fjarðarsýslu. Úrslitin urðu þessi:
Suður-Þingeyjarsýsla:
Þar var kosinn Ingólfur Bjarn-
arSon með 1034 atkv.
Björn Jóhannsson fekk 217 at-
kv. og Aðál'bjöm Pjetursson 121
..atkv.
Þegar blaðið fór í prentun var
'ófrjett um úrslitin i N-Isafjarðar-
sýslu. Fór talning fram all-langt
‘frá síma.
Landmælingar
herforingiaráðsins.
í gær hitti*tíðindamaður Morg-
-unblaðsins Steinþór Sigurðsson
magister. Hann er kennari við
M'entaskóla Norðurlands. — Hann
var í fyrrasumar aðstoðarmaður
við mælingar herforingjaráðsins
— og verður svo enn. En hjer
verður hann fram til mánaðamóta.
Um mælingarnar sagði St. Sig.
meðal annars:
Yiðbúið er, að mælingarnar tefj-
ist í ár sakir snjóa á fjöllum. —
: Eftir var í fyrra- að gera uppdrátt
' vestan Eyjafjarðar af Ólafsfirði,
Hjeðinsfirði og áð nökkm leyti
• af Siglufirði. Annars er Eyjafjarð-
■ arsýslan nú mæld, nema innstu
Eyj afj a rða r dal i r, og Sölvadalur
>og Glarðsárdalur. Ntí er unnið að
: mælingum þar og í Fnjóskadal
-og þar um slöðir. Flateyjardals-
heiði er ðll undir snjó enn, og rná
“.búast við að er'fitt verði að eiga
við mælingar þaj’ fyrst um sinn.
Ef ált fer eftir áætlun, á nurd-
ingu að vera lokið í sumar af
bygðuin austur til Mývatnssveitar.
En auk þess eiga tveir mæl-
ingaflokkar að vinna í óbygðum
•og verður Steinþór í öðrum þeirra.
Sá flokkur á að niæla óbvgðirnar
■ suður af Eyjafirði, til Hofsjökuls.
Á því svæði er Austurdalur í
: Skagafirði.
En binum flokknunt stjernar
■ Jensen óberst-lautinant, og tek-
nr hann fyrir næsta svæði þar
fyrir austan. Nær bans svæði aust-
• ur undir Öskju.
Obygðu svæðin verða, mæld í
’ inælikvarðanum 1:200.000. Á að
gefa þá uppdrætti út í sama mæli-
kvarða og uppdrátt þann, sem
gefinn var út í fyrra af Suðvestur
landi. Níu slíkír uppdrættir eiga
að ná yfir alt landið.
Obygðamælingin er í sumar á
■tilraunastigþ og verður ekki full-
ráðið fyrri en eftir þetta sumar
í hvernig öræfin öll verða mæld.
Hættnley landhelgisgæsla
Af 17 togurum, sem Ægir hefir tekið þetta ár, hafa 9
verið sýknaðir, 5 fengið s másektir og 3 fullar sektir.
Enn þá einu sinni kemur sú
fregn, að varðskipið Ægir hafi
,tekið togara grunaðan um laud-
helgisbrot. Þann síðasta var kom-
ið með til Vestmannaeyja að
morgni þess 9. júní. Að rannsókn
lokinni var togarinn sýknaður. —
Sönnunargögn vanítaði.
Þó að ekki sju farið lengra
aftur í tímann en til síðustu ára-
móta, þá er af öllu auðsætt, að
þetta vafðskip, eða rjettara sagt
foringi þess, Einar M. Einarsson,
hefir tekið fjölda erlendra tog-
ara, grunaða nm landhelgisbrot.
Langflestir þeirra hafa fengið
málamyndasektir — hinar lægstu,
sem lög mæla fyrir, að beita skuli,
ef hið minsta er áfátt umbúnaði
veiðarfæra, jafnvel þótt bvorki sje
um veiðar, nje undirbúning undir
þær að ræða.
Mönnum er enn í fersku minni,
þegar Ægir kom að níu enskum
togurum, þar sem þeir lágu fyrir
akkerum í Dýrafirði, 22. janúar
í vetur, þegar hinn versti veðra-
hamur hafði gengið um langan
tíma. Heimtaði varðskipsforing-
inn, að skipin fylgdu sjer til Pat-
reksf jarðar, til að standa þar fyrir
ákærum um landhelgisbrot.
Bergur Jónsson sýslumaðnr, er
rannsakaði málið, sýknaði fimm
af þessum togurum, en skipstjór-
ar á hinum togurunum höfðu áður
verið kærðir fyrir landhelgisbrot,
og einn hafði sýnt varðskipinu
mótþróa, og sættu þeir því smá-
sektum, því að í lögmn um land-
belgisgæslu mælir svo fyrir, sje
umbúnaði veiðarfæra liið minsta-
áfátt: „Nú er það Ijóst af öllum
atvikum, að skipið hefir hvorki
verið að veiðum í landhelgi nje
undirbúningur gerður í því skyni,
og má því ljúka málinu með á-
minningu, ef um fyrsta brot er
að ræða, en ef um ítrekað brot er
að ræða, með sektum, 400—1600
gullkrónum/‘ En togararnir höfðu
þar sem þeir lágu inn á Dýrafirði,
.„lásað úr“ hlerum og vörpurnar
bundnar upp, en tveir þeirra höfðu
ekki „lásað úr“ smáhlerum, sem
liafðir eru til að hækka höfuðlín-
una í sjó, og höfðu botnvörpu-
vængina liggjandi lausa ofan á
aðalvörpunni. Fyrir þetta sættu
þessir tveir sekt, 800 kr. hvor, en
hinn þriðji fekk 500 kr. sekt fyrir
að varpa hans var í ólagi. Hinn
fjórði hafði sýnt varðskipinu mót-
þróa og fekk sekt fyrir það, 1200
krónur.
, Það var tekið fram um togara
þessa, að þeir höfðu leitað inn á
fjörðinn undan óveðri, enda reynd
ist svo í prófunum, að enginn
þeirra hafði ætlað að veiða í
landhelgi. Verður að telja það all-
kaldranalegar viðtökur, er skip
leita að landi um hávetur í verstu
veðrum, að þau skuli í þokkabót
verða fyrir yfirgangi af löggæslu-
skipi ríkisins og rekin til hafnar
sem þjófar. Er það ekki ólíkt því,
svo tekið skuli dæmi fyrir þá,
sem í landi lifa, að ferðamaður
leitaði til bæjar undan stórhríð,
og að bóndi sigaði á ha-nn hund-
um sínum.
Þann 15. apríl kom Ægir til
líeykjavíkur með þrjá enslta tog-
ara, sem liann hafði hitt fyrir
suður í Sandvík við Reykjanes.
Var mál togaranna- tekið fyrir
samdægurs og þeir allir sýknaðir
af lögreglustjóranum hjer. Þótti
Englendingum ósvífnin ganga svo
langt, að herskip þeirra fylgdi
tcgurunnm, meðan þeir voru inni í
liöfn til yfirheyrslu. Kom síðaii
á daginn, að foringi varðskipsins
hafði ekki annað upp iir krafsinu
en að baka togunmum óþarfa töf
með framhleypni sinni. Herði verið
ólíkt einfaldara, að nota þá aðferð
sem varðskip ’hafa áður haft, þeg-
ar þau liafa hitt fyrir skip, og
útbúnaður veiðarfæra þeirra hefir
ekki verið eftir ströngustu lcröf-
um lagastafsins, að sleppa þeim
með áminningu.
í útlendum blöðum hafa hvað
ef’tir annað verið birtar fregnir
af togurum, sem verið hafa að
veiðum hjer við land, þess efnis,
að íslenska landhelgisgæslan væri
rekin sem tekjulind fyrir lands-
sjóð og oft beitt slíkri frekju, að
líkara væri því, að hjer væri um
sjórán að ræða en almenna lög-
gæslu. Hafa fregnir þessar oft
verið all-litaðar, enda hefir það
til skamms tíma verið svo, að það
hafa- einkum verið sökudólgar, sem
sannir hafa orðið að sök um land-
■helgisbrot, sem borið hafa út þenn-
an óhróður um landlielgisgæsluna.
Enda hefir það komið á daginn,
að þega-r atbugasemdir hafa verið
gerðar opinberlega um þessi efni,
hafa viðkomandi stjórnarvöld tek-
ið máli okkar.
En nú þegar fjöldi skipa hefir
verið dreginn inn á hafnir og taf-
inn dögum saman fyrir litlar sa-k-
ir eða. engar, má biiast við því,
að þeir, sem hingað til hafa ó-
t-rauðir tekið okkar málsstað, fari
að letja-st, þegar sjeð verður, hve
höllum fæti við stöndum, er helsta
varðskipið hefir á þessu ári tekið
margfalt fleiri skip er sýknuð
lrafa verið en sek fundin.
Frá síðastliðmim áramótum hef-
ir varðskipið Ægir tekið 17 tog-
ara í landhelgi og dregið þá alla
inn á hafnir, til þess að fá þá
dæmda. Þrír af þessum togurum
hafa verið dæmdir í fullar sektir
fyrir landhelgisbrot, fimm hafa
fengið lítilfjörlegar sektir 5—1200
kr. (einn þó 2500 kr.) en 9 —
níu — togarar hafa ekki verið
dæmdir sekir, heldur sloppið með
áminnmgar, sem skipherra gat sem
jöggæslumaðnr gefið þeim sjálfur
úti í sjó og sparað þannig óþarfa
tafir fyrir þessi skip.
Þegar orðrómurinn uni það, að
land'helgisgæslunni hjer sje frek-
lega misbeitt, hefir þannig fengið
byr undir báða- vængi, hefir álit
,okkar, einkum meðal enskra fiski-
manna og fiskkaupenda, beðið mik
ýnn hnekki, enda hefir enska
stjórnin sýnt það upp á síðkastið,
að hún er vel á verði gagnvart
landhelgisgæslunni hjer.
Þýskir fiskimenn ha-fa einnig
kvartað undan yfirgangi varð-
skipanna hjer, og eft-ir því, sem
eitt stærsta og merkasta blað
Þýskalands, „Vossische Zeitung“,
hermir, er verið að byggja hrað-
skreitt herskip í Kiel, og á hlut-
verk þess að vera það, að sigla
i kjölfar íslensku varðskipanna og
hafa gát á mælingum þeirra. —
Blaðið segir ennfremur, að vegna
fjölda kvartana frá ensfcum tog-
araeigendum, hafi enska stjórnin
látið til leiðast að gera hið sarna,
og telur það ekki ólíklegt, a-ð
orðið geti um samvinnu milli ríkj-
anna að ræða um þetta, þannig að
hjer við land verði ensk og þýsk
herskip, jafnmörg íslensku varð-
skipunum, látin sigla með hverju
einstöku til að hafa nákvæmar
gætur á framkomu þeirra í hverju
einstöku tilfelli.. — Skip Englend-
inga er nú fullbygt og mnn taka
til starfa bráðlega. Er nú öllum
ljóst í hvert óefni er komið, þeg-
ar erlend ríki telja sig ekki lengur
geta borið fult traust til íslenskr-
ar löggæslu og gera opinberar
ráðstafanir til að hafa gát á
henni.
Afleiðingarnar af flasfengni og
ónákvæmni feinars M. Einarssonar
skipherra, eru altaf að koma- betur
og betur í ljós. Þó að útlending-
um sje ekki kunn frammistaða
hans í Belgaum-málinu, þar sem
hann gerði tvisvar með margra
.mána-ða millibili, breytingar á.eið-
festum framburði, þá hafa bæði
útlendir og innlendir veitt því
-eftirtekt, að þegar þessi foringi
sjer skip í nánd við landhelgis-
linuna, kemst liann í slíkan víga-
ham, að bann sjest ekki fyrir,
enda hefir jafnvel komið fyrir, að
liann sigldi á togara, er bann var
að taka liann í landhelgi: Það er
að minsta kosti hægt að fullyrða,
að hann rekur landlielgisgæsluna
af meira kappi en forsjá, til stór-
hnekkis fyrir álit hins íslenska
ríkis, hvort sem það er af áhuga
fyrir því að afla- ríkissjóði tekna,
eins og útlendingar lialda frarn,
eða gert í því skyni að auglýsa
sjálfan sig og þá ríkissjórn, sem
þvert ofan í alla sanngirni gerði
hann að skipherra.
Það ætti nú að vera augljóst, að
hin skammsýna framhleypni og
hið barnalega ofurkapp, sem kom-
ið hefir fram í löggæslu þessa
inanns, hefir gert nóg til að sann-
færa þá, er til þekkja um það,
að hann er ófær til þess starfa,
er honum hefir verið falinn. Verði
ekki sem bráðast breytt til hins
betra, er ekki hægt að segja fyrir,
í hverja hættu er siglt með álit
okkar og viðskifti við erlendar
þjóðir. Er og skemst að minnast
þess, að þegar íslenska ríkið hefir
fengið á sig fæð Englen’dinga,
verður ekki að vita, hver kjör
við munum framvegis hljóta um
sölu á ísfiski, þar sem einmitt nú
er hætt við, að enska- ríkið taki
upp verndartolla á innfluttum
fiski, til verndar enskri fisk-
framleiðslu.
Fjallið Skjaldbreiður.
Allir Islendingar kannast..'við
kvæði Jónasar Hallgrímssonar um
fjallið Skjaldbreið. — Hitt vita
máske færri, að nú eru bráðum
liðin 90 ár síðan það fræga kvæði
var orkt. Þeir, sem fróðastir eru,
telja að Jónas muni hafa orkt það
í Brunnum, sf>ni er áningarstaður
á Kaldadalsvegi, nóttina 14. júlí
1841. Þann dag fór Jónas ásámt
fylgdarmönnum frá Þingvöllum og
ætlaði að skoða Skjaldbreið, en
varð viðskila við samfy 1 gdarmenn
og lestina, eins og stendur í kvæð-
inu:
„einn jeg treð með ,hundi og besti
lirann ög týnd er lestin öll“.
Þessa nót-t áði Jónas í Brunnum
og lá þar úti, og talið er að þá
hafi liið dýrlega kvæði orðið tii.
Á sunnudaginn kemur efnir
Ferðafjelag Islands til farar austur
að Skjaldbreið í minningu 90 ára
afmælis liins fræga kvæðis. Nú er
margt breytt frá því er Jónas va-r
að ferðast þarna — allar samgöng-
ur eru nú mörgum sinnum auðveld.
ari en þá var. En þráttj fyrir það
„skautar fanna faldi háum, fjallið
allra hæða val“ yfir bygðir lands-
ins, í allrí sinni ósnortnu dýrð.
Tilsýndar kann mönnum að sýn-
ast það hátt og bratt, en þó er
þar mjög auðvelt upp að ganga,
jafnvel upp á hæsta tindinn, þar
seni sagt er að Grettir hafi reist
hellu á rönd og klappað rauf á
og sagt að sá sem horfði í raufina
sæi til Þórisdals.
Ráðherrafundir í Þýskalandi
London, 18. júní.
IJnited Press. FB.
Opinberlega tilkynt að Mac-Don
ald, forsætisráðherra Bretlands, og
Henderson utanríkismálaráðherra,
fari þ. 17. júlí til Berlín til þess
að heimsækja Briining og Curtius.
Hátindur Skjaldbreiðs er 340(1
fet- (106J m.), en hallin er mjög
jafn, 8—10°. Efst. í tindinum, þar
sem manni sýnist jökull fjarsýnd-
ar, er gámall eldgígnr (þaðán hafa
Þingvallahraun runnið) og er hann
um 900 fet að þvermáli. Af gíg-
brúninni er dýrleg útsýn í allar
áttir í góðu og björtu veði-i. Rjett,
fyrir norðan. og eins og dregin
að fótum manns er Ok og Lang-
jökull. Fyrir sunnan er Hlöðufell
(1188 metra); til nor^austurs sjer
á Jarlhettur, liin undarlega fögru
fjöll, með liinu undarlega fagra
nafni. Þá taka við Kerlingarfjöll
og Hofsjökull í allri sinni dýrð. Til
vesturs sjest yfir alt Borgarfjarð-
arhjerað og Mýrasýslu, er takmark
ast af hinum fagra Snæfellsnes-
fjallgarði. f suðri blasir við Reykja
nesfjallgarðurinn í hláma, en næst
er Þingvallasveitin, og er svo sem
'hún sje með töfravaldi dregin að
fangi manns.
Fjárhagsörðugleikar Þýska-
lands.
London, 18. júní.
United Press. FB.
Mellon, fjármálaráðherra Banda
ríkjanna, kom hingað á þriðju-
dag, og fór á fund Mac-Donalds
á miðvikudag. Munu þeir hafa
rætt um hernaðarskaðabætur og
fjármálaástandið í Aust-urríki og
Þýskalandi. Síðar fór Mellon á
fund yfirbankastjóra. Englands-
banka, Montagu Norman. Ræddu
þeir, að því er United Press befir
fregnað, ráðagerðir um fjárbags-
lega aðstoð þýska ríkinu til handa.