Morgunblaðið - 29.07.1931, Blaðsíða 3

3
MORGUNBLAÐIÐ
wiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiinmj
ht*Ȓ.; SLt. XrvHtnt, =
S-lUtJörar: jön KJj*rt*.n*i->D.
Valtýr St*f4n**<.'U.
KUuijSrn og afgr«10sl*:
▲uituratrastl I. — Sli*i tuu. =
*.UKl?*lng&atJörl: M. Hnfb*r4 =
‘ uí iy«lnif a»krlf*tofa:
Au«lur*trastl 17. — Blml 100. =
W«l»»a»l**ar: p
JOn Kjartanaaon nr. 741. =
Valtýr Stefánnon nr. 1110. =
H. Hafber* nr. 770.
*«krlftaKjald: S
Innanland* kr. 1.00 á »&naBl =
»'ianlands kr. 1.B0 á mánuOl. =
' l»u«a«01u 10 aura alntáklB.
10 aura m*0 Leabök. =
liiiillimilliiinniiiniiiinnilllllllHlllimnH.nummmis
IJr Vopnafirði.
Merkur bóndi látinn.
Vopnafirði 23. júlí. FB.
Þ- 21. þ. m. varð bráðkvaddi
merkisbóndinn Sveinn Jónsson
Bagradal. Hann var 81 árs V,
hann mikill atorku og fral
kvæmdamaður, sístarfandi nn
,U& hond- Samdi liann Ijóð (
S0^lög í frístundum sínum c
'd J mikið í handriti af slíku. Vi
111 fið ganga um garða sína (
ha-græða. þar, er hann hnje niði
■orendur. Börnin hans, tvær dæti
V einn sonur, voru lijer öll stöd
andlát hans bar að. Tvö þeir:
bjuggu hjer með honum. en ön
Z / 0tt,r ^ns, fru Kristbjörg
Djupavogi, var hjer stödd _
i ■ .f.1 fíu Þ ain gleðisamkvæmi
heimih. han«- Var hann þá glað,
reifur- Va.r þá dótturdótt
mns að gifta sig, á silfurbrú
'anpsdegi dóttur hans. Þann df
'ai S1'llu'hrúðguminn 50 ára <
U1'"U 'híónin að byrja búskap
Fagradal. Um 60 manns var sami
°mið a Þessu þrefalda afrnæli <
Vai' >iar miki« um fagnað.
Valsmönnum.
Odense, 28. júlí. I
■Tóni°’Tl ð 'augarrlag í b,)«
,ara ®Veinbjörnssyni konun
: ' sumarbústað hans á No
p andl' Pn hanu var ásamt S
Bjomssyni sendiherra 0„ K.
bankastjóra viðstaddur kam
11111 ; Höfn- Sáum þann dag n
:Uaði á Norður-Sjálandi. Kf:
01 Odense á sunnudag og ,
sama df>g nm Fjón. Skoði
Buchskólann í Ollerup Kept
gærkviildi í Odense og unnun:
’6:1- Forum >' ,b'g til Frederic
keppum þar ; kvöhl. Agæf
• allra. Kveðjur. "17 .
\ a
Pólför Zeppelins.
Moskva, 28. júlí.
United Press. FB.
,.MaJygin“ hefir sent loftskeyti
I "Ss ufnis, að loftskipið liafi flutt
„Malygin“ sextán póstpoka, en
Malygin var með átta handa Öraf
Zeppelin-mönnum. Nobile hefir far
ið í heimsókn yfir í Graf Zepi>elin.
Berlin, 28. júlí.
United Press. FB.
Tilkynt hefir verið að Graf
Zeppelin hafi lent á sjórium við
hliðina á ísbrjótnum Malygin, sem
liggur við Hicher-eyju, kl. 7.30 í
gærkvöldi. Lendingin stóð yfir í
þrettán mínútur.
Fjðrlaaaumræður í nihingí.
Stórfeldur tekjuh&lli síðastliðið ár.
Á fjárveitingavaldið að ve a í höndum Alþingis eða
stjórnarinnar?
Önnur umræða fjárlaga liófst í
neðri deild á mánudag. Margar
breytingartillögur lágu fyrir frá
þingmönnum.
Hannes Jónsson var að þessu
sinni framsögumaður fjárveitinga-
nefndar. Stjómin hafði lofað að.
gefa þinginu skýrslu um afkomu
ríkissjóðs það sem af er þessa árs.
Yar Hannes látinn gefa skýrslu,
en mjög var hún ófullkomin. Hann
gat þess, að tekjur ríkissjóðs
til júníloka hefðu verið svipaðar
og síðastliðið ár. Hins vegar hefði
afkoma síðasta árs orðið talsvert
lakari en áætlað var í hinni „ítar-
legu og glöggu“ yfirlitsskýrslu
Einars Arnasonar í vetur. Einar
Árnason áætlaði tekjuafgáng á
árinu, 81.933 krónum, en Hannes
upplýsti nú, að tekjuhalli y-rði um
1 milj. króna. Eru þó ekki með tal-
in þau útgjöld á árinu, sem greidd
voru með lánsfje, en þessi útgjöld
námu mörgum miljónum króna.
Kaunverulegur tekjuhalli ársins
verður því um 6—7 miljónir
króna. Þannig verður þá útkoman
eftir tekjuhæsta árið, sem komið
hefir í sögu landsins!
Þegar Hannes hafði talað fyrir
breytingartillögum fjárveitinga-
nefndar, kvaddi Magnús Jónsson
sjer liljóðs og gerði grein fyrir
afstöðu Sjálfstæðismanna í nefnd-
inrii. Gat hann þess, að nolrkur á-
greiningur hefði verið milli flokk-
anna í nefndinni, en þeir Sjálf-
stæðismenn (M. J. og P. Ott.)
hefðu kosið að starfa áfram með
meirihluta nefndarinnar og flytja
síðan ágreiningstillögur sínar sjer-
staklega.
Mintist ræðumaður því næst á
formið á fjárlögunum, sem stjórn-
in tók upp í vetur. Þetta nýja
form væri síst til bóta; )iað rugl-
nði menn og gerði allan saman-
burð erfiðán. Aðeins bókhalds-
fróðir menn gætu áttað sig á fjár-
lögunum eins og þau væru nú
samin. Heildarupphæð fjárlaganna
yrði lægri en áður, vegna þess að
ýmsar ríkisstofnanir væru aðeins
færðar með nettóupphæðum (póst-
ur, sími o. fl.). Þannig væru t, d.
]>essi fjárlög þau hæstu, sem komið
liafa ,en þau sýndu mun lægri út-
komu en fyrri fjárlög; þetta væri
nijög villamdi. En þriátt fyrir
l>essa augljósu galla fekkst stjórn-
ailiðið ekki til að breyta um form-
'ð á fjárlögunum.
Því uæst skýi'ði ræðumaður þær
brtt., sem þeir fulltrúar Sjálf-
stæðismanna í fjárvn. bera sjer-
staklega, fram.
Á fjórveitingavaldið að vera hjá
Alþingi eða stjórninni?
Merkasta brtt. fulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins við fjárlagafrum-
varpið var síðasta tillagan og er
hún svohljóðandi:
.,Á eftir 24. gr. kemur ný grein,
sem verður 25. gr. og hljóðar svo:
Allar gjaldaheimildin laga þess-
ara eru hámarksákvæði, og er ó- j
heimilt, nema um óvænta og ber-1
sýnilega. nauðsyn sje að ræða, að j
fara fram úr þeim, nema greiðslan
fari fram samkvæmt öðrum heim-
ildum eða fram sje tekið, að fjár-
hæðin sje áætluð“.
Ræðumaður gat þess, að þessi til-
laga væri rnesta grundvallaratrið-
ið. Óskiljanlegt að nokkur þing-
maður hafi á móti því, að Alþingi
hafi óskert vald í fjármálum.
Jafnan hefðu talsverðar umfram-
greiðslur átt sjer stað og mætti
skifta þeim í tvo höfuðflokka:
1. Fjárgreiðslur samkv. lögum,
tilskipunuip eða öðrum bindandi
heimildum og
2. Umframgreiðslur, er stjórnin
tæki sjer bessaleyfi að greiða og
ekki ættu stoð í lögum eða. bind-
andi heimildum.
Vitaskuld væri eklcert við að at-
huga. rimfram greiðslur fyrra
flokksins, og slíkar greiðsur gætu
oft orðið miklar og nefndi ræðum.
sem dæmi árin 1920 og 1921, eftir
að launalögin höfðu verið samþ. á
Alþingi, en ekkert áætlað í fjár-
lögum fyrir dýrtíðarupphótinni.
Umframgreiðslur samkv. síðara
flokknum væru hins vegar næsta
varhugaverðar, og reynslan í þeim
efnum frá síðustu árum gæfi ærið
tilefni til þess, að Alþingi setti ein
hverjar skorður við taumlausu
fjárbruðli valdhafanna. Því hvað
stoðaði það, þótt Alþingi vildi
fara varlega og spara, ef valdhaf-
arnir liefðu vilja Alþingis að
engu ?
Nefndi ræðum. því næst. mörg
dæmi, um stórfeldar umfram-
greiðslur stjórnarinnar síðustu ár-
in og greiðslur án minstu heimild-
ar, og nema þær miljónum króna.
En stjórnin hefði ekki aðeins
leyft sjer að greiða stórar upp-
hæðir umfram áætlun fjárlaga,
heldur. einnig fært fjárveitingar
til eftir eigin geðþót.ta, með því
að láta farast fvrir að vinna fyrir-
skipa-ð verk í einu kjördæmi, en
unnið þess meira í öðru. Slíkt-
væri óhafandi með öllu.
í 37. gr. stjórnarskrárinnar væri
svo fyrir mælt. að ekkert gjald
megi greiða af hendi, nema heim-
ild sje til þess í fjárlögum eða
fjáraukalögum. Til þess að kom-
ast á snið við þetta ákvæði, væri
venjan sú, að valdhafarnir leituðu
heimildar Alþingis löngu eftir að
búið væri að eyða fjénu. Þessi að-
ferð færi algerlega í bág við anda
stjórnarskrárinnar og lýðræðis-
reglur. Að lokum kvaðst ræðumað-
ur hafa gaman af að sjá framan í
þá þingm., er legðust á móti þess-
ari tillögu, sem ætti að tryggja
það, að fjárveitingavaklið vrði í
höndum Alþingis en ekki stjómar-
innar.
Atkvæðagreiðsla.
On mr umræða fjárlaga stóð yf-
ir allan mánudag. tog fram á
þriðjudagsnótt) og til kl. 4 á
þriðjudag. TJrðu þær allhvassar
með köflum. en mesta athvgli
vakti jiað, að stjórnin Ijet ekkert
jtil sín heyra við umræðuna. Sýnir
)iað hvort tveggja í senn. framúr-
i skarandi ábyrgðarleysi gagnvart
Öllu er að fjármálum ríkisins lýt-
ur og megna lítilsvirðing á Al-
þingi. Fjárlagaumræður eru venju-
lega merkustu umræðurnar á þing
um, og svo á það að vera. En nú-
verandi fjármálaráðh. fslands (T.r.
Þ.) finst ekki ómaksins vert, að
icka til máls við þessar umræður
á Alþingi fslendinga.
Atkvæðagreiðsla hófst kk 4 og
var lokið kl. T1/^. Flestar breyting-
artillögur þingmanna voru feldar.
Tillögur þessar voru svo að segja
eingöngu um auknar verklegar
framkvæmdir í landinu.
Samþyktar voru allar breyting-
artillögur . frá f járveitinganefnd.
Hafa þær áður verið taldar hjer í
blaðinu og því óþarft að endur-
taka. Ennfremur voru samþyktar
þessar tillögur frá þingmönnum:
Styrkur til m. b. Skaftfellings
24.000 (úr 20.000, leiðrjetting) ; til
barnaskólabygginga utan kaup-
staða úr 20 þús. kr. í 30 þús.; til
f. S. í. úr 4000 kr. í 6000 kr.; til
Hóladómkirkju 1000 kr.; til Björns
K. Þórólfssonar meistara (fyrir
vinnu á erl. söfnum) 1500 kr.; til
Skáksambands fslands 2000 kr.; til
sandgræðslu úr 25 þús. í 40 þús.;
til ræktunarvegar í Vestmanna-
eyjum 12 þús.; til Ólafs Guðmunds
sonar, fyrrum ferjumanns, 300 kr.
Rætt. var allmikið um tillögu
þeirra E. Arnórssonar og Jóhanns
Jósefssonar, um að veita 500 þús.
kr. til atvinnubóta í kaupstöðum
og kauptúnum. Fje þessu skyldi
skifta til vinnii handa atvinnu-
lausu verkafólki í hlutfalli við
tölu atvinnulausra á hverjum stað;
leita skyldi tillagna bæjar- og
riveitarstjórna um það, hvaða verk
skyldi unnið fyrir fjeð og sömu
aðilar skyldu ráða því, hverjir
yrðu vinnunnár aðnjótandi.
Ætlun flm. tillögunnar var sú,
að bæta að nokkru úr því mikla
atvinnuleysi, sem framundan blas-
ir. Ekki fjekk tillaga þessi byr
hjá þinginu, því að hún var feld
með 19:9 atkv.; sömuleiðis var
feld till. frá sósíalistum, um 300
þús. kr. fjárveitingu í 'sama skvni.
Síðasta breytingartillagan, sem
kom undir atkvæði í deildinni,
var framan greind tillaga þeirra
M. J. og P. Ott., um að fastskorða
gjaldaliði fjárlaganna. Var haft
nafnakall um tillöguna og voru
með henrii allir Sjálfstæðismenn og
allir sósíalistar og HaJldór Stefáns
son, en á móti allir aðrir úr Aftnr-
haldinu. Er þar með fengin ský-
laus yfirlýsing um það frá Aftur-
haldinu, að fjárveitingavaldið
skuli vera í hondum stjórnarinnar
en ekki Alþingis. Sennilega býst.
Afturhaldið við því, að með þessu
verði hægt að halda áfram að mis-
nota fje ríkissjóðs og nota það t.il
flokks- og einkaþarfa. En ætlar
efri deikl að láta bjóða sjer þetta?
Kafbátur Wilkins.
Davenport, 28 .júlí
ITnited Press. FB.
Viðgerðinni á kafbátnum Naut-
ilus er lokið. Hefir hann verið
dreginn út í hafnarmynnið og legg
ur innan skamms af stað áleiðis
til Bergen.
Plymauth, 28. júlí.
United Press. FB.
Nautilus er lagður af stað hjeð-
an til Bergen, en leggur af stað
])aðan í pólleiðangurinn.
Nýtt hnattflug.
New Yorkborg, 28. júlí.
United Press. FB.
Tveir flugmenn lögðu af stað kl.
6.20 árd. í hnattflug. Gera. þeir
sjer vonir um að setja nýtt, met.
Atlantshafsflug.
Boston, 28. júli.
Uriited Press. FB.
Flugmennirnir Pólandi og Board
man lögðu af stað lijeðan kl. 6.02
árd. í Evrópuflug. Þeir ætla sjer
að fljúga h.jeðan í einni Jotu til
Miklagarðs.
Frí
Uegenersleiðangiinum.
------1 I
Árangurslaus leit að Rasmusi.
Kurt Wegener. bróðir hins
heimsfræga prófessors, er leiðang-
urinn gerði út, í fyrra til Græn-
lands, og vai'ð úti í vetur á Græn-
landsjökli, fór ti-1 Grænlands í vor,
sem kunnugt er, til þess að taka
við stjórn leiðangursins. Frá God-
havn kom frá honum svohljóðandi
fregn þ. 7. júlí:
Kom til Umanak á laugardaginn
var, með Jóni Jónssyni. Við liöfum
6 hesta meðferðis, hev og útbúnað
á mótorsleða.
Nálægt vesturstöðinni hefir þykt
jökulsins verið mæld á 15 stöðum.
Reynist jökullinn vera 700 metra
þykkur.
Dr. Sorge kom frá stöðinni á
hájöklinum til vesturstöðvarinnar
þ. 27. júní. Hann hafði farið éinn
yfir 400 km. langan veg. Á leið-
inni leitaði hann að líki Grænlend-
irigsins Rasmusar. og dagbókmn
Wegeners. en fann ekkert sem
gæti gefið neinar bendingar um
það, hvar Rasmusar er að leita.
Ulða er pottur brotinn.
Frakkneskur rithöfundur (Louis
Le Leu) lýsir stjórnmálamönnum
á Frakklandi þannig:
Jeg hefi oft talað um það við
stjórnmálamenn vora. að nauðsyn-
legt sje að gera rækilegar endur-
bætur á stjórnskipulaginu, e»i
aldrei láta þeir sjer skiljast ]'að.
—- Þeir telja sjer trú um að þeir
viti alt betur en aðrir, að alt gengi
vel ef þeir mættu ráða. Þetta er
mannlegur breyskleiki, sem marg-
faldast við lítilfjörlegan og ófull-
nægjandi skólalærdóm. Þeir eru
mótaðir hver af sinni þröngu sjer-
kreddu og pólitíslca flokknum. sem
þeir fylgja, en einkum þó af sín-
um eigin hagsmunum. Allar þeirra
hugsjónir hita að hinu eina og
saina: Hagnaðarvon fyrir s.jálfa
sig. Og flestir lmgsa þeir á þessa
leið. Eina góða stjórnin er okkar
stjórn og mennirnir skiftast í tvo-
flokka, góðu og skynsömu mennt
ir.a. sem fylla okkar flokk,' og
vondu, illgjörnu mennina. sen: eru
andstæðingar okkar.
'Með því skipulagi sem nú er,
eru stjórnmálamennirnir hinir
hættulegustu menn fyrir þjóðina.
í staðinn fvrir að Jijálpa lienni
hafa þeir ekki annað að bjóða on
innantóm orð og rifrildi. því hvent
styrk sem látinn er af hendi verð-
ur almenningmr að borga með nýý-
«
*•