Morgunblaðið - 03.10.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAfclÐ
8
æiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin

= Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Ritstjórar: Jðn Kjartansson.
= Valtýr Stefánsson.
fjj Ritstjðrn og afgreiösla:
= Austurstræti 8. — Slmi 500. =
= Auglýsingastjöri: E. Hafberg. =
= Auglýsingaskrifstofa:
= Austurstræti 17. — Sfmi 700. =
’C Heimasímar: =
= J6n Kjartansson nr. 742. =
Valtýr Stefánsson nr. 1220. =
E. Hafberg nr. 770. E=
1S Áskriftagjald: =
Innanlands kr. 2.0Ö á mánuCi. =
Utanlands kr. 2.50 á mánufSi. =
f lausasölu 10 aura eintakiXS. =
. = 20 aura metS Lesbðk. 1
I illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllr
Skráning
erlends gjaldeyris.
Síðan nýjasta fjárkreppan byrj-
aði og sterldngspnnd tók að falla,
en kauphöllum var víða lokað og
bankar hættu að leysa seðla sína
inn með gulli, hefir engin skrón-
ing erlendrar myntar farið fram
hjer, og bankamir ha.fa ekki yfir-
fært neitt. Hefir þetta verið mjög
bagalegt, en meðan óvissan var
sem mest, þóttust bankar og geng-
isnefnd ekki geta skráð erlenda
mynt. Að lokum varð það þó úr,
að íslenska krónan skyldi fylgja
gengi sterlingspundsins, og í gær
kom svo skráningin og er á þessa
leið:
Sterlingspund .......... 22.15
Dollar .................. 5.65%
Mörk ................... 132.71
Fransltir frankar ....... 22.58
Belgískir frankar ....... 78.89
Svissn. frankar ........ 111.99
Líra ..................... 29.08
Peseta ................... 50.73
Gyllini ................. 230.78
Tjekkóslóvak. kr......... 17.01
Sænskar kr............ 130.55
Norskax kr............... 124.36
Danskar kr.............123.74
Samkvæmt þessu má telja að
íslenska krónan iha.fi fallið um 20%
'°g sje nú gullgildi hennar um 66.
Genglð í London.
London, 2. okt.
Gengi sterlingspunds rjett fyrir
lokunartíma $ 3.90—3.92.
------«m>——
Fyrirætlanir
ensku stjórnarinnar.
London, 2. okt.
United Press. FB.
Ráðherrafnndur var haldinn í
gæi’kvöldi og ekki slitið fyr en
liálfri stundu fyrir miðnætti. Yar
þar rætt urn stefnuskrá þá, sem
búist er við að lögð verðd undir
iirskurð þjóðarinnar í næstu kosn-
ingum, og er talið víst, að hún
fjalli um þau stjómmá.la- og fjár-
hagsatriði, sem nú þurfa skjótraT
úrlausnar, þar á meðal gullinn-
lausn sterlingspunds og takmark-
anir á, eða eftirlit með innflutn-
5ngi. x
Ráðherrafundur stóð vfir í 2
stundir í dag. Rætt var um alls-
herjarkosningai\ en fullnaðar-
ákvörðun ekki tekin, að sögn. Mc
Donald fer á konungsfund á
morgun.
Frægur maður látinn.
Látinn er Sir Thomas Lipton,
tekóngurinn, 81 árs.
Hegar (nauðir rekur.
Þrjá íslenska lærdómsmenn hefir
ríkisstjórnin lagt sjerstaka alúð
við að níða.
Helgi Tómasson doktor er víð-
frægastur þessara manna. Fyrir
lærdóm sinn og vísindi er hann
ekki að eins kunnur um öll Norð-
urlönd, heldur og meðal vísinda-
manna víðs vegar urn Norðurálf-
una. Hver smáþjóð mundi mjög
stolt af að eiga slíkan mann, og
telja það ómetanlegt lán að eiga
stofnun, þar sem hann gæti starf-
að og þjóðin notið til fulls krafta
hans og lærdóms.
Bn ríkisstjórninni hefir ekki
nægt að svifta þjóðina starfskrafti
þessum, sem henni verður ekki með
öðru bættur, heldur hefir hún nítt
manninn meira en nokkurn annan
íslending. Sjálfur forsætisráðherr-
ann skrifaði og ljet skrifa í blað
sitt níð urn dr. H. T., þar sem
hann var jafnvel sakaður um rnorð,
og það meira en eitt emstakt morð,
því sagt, var að hann notaði sjúk-
linga sína fyrir tilraunadýr, (líkt
og rottur eða mýs).
Hver mundi nú trúa því ,að þess-
ir sömu rnenn leituðu til dr. H.
T., þegar í nauðir rekur? Bn svona
<er þetta ]xó. Meira að segja var
dr. H. T. að reyna að bjarga heilsu
og lífi nánasta ættingja Tr. Þór-
hallssonar, eftir neyðarkalli hans
sjálfs, þegar þessi dánumaður var
að skrifa svívirðingarnar um dokt-
orinn,
Á slíku sjest að níðið er skrifað
móti betri vitund. Og svo er nú
drengskapurinn.
Er íslenska þjóðin ekki svo
skygn á það, hvað sómasamlegt
er, að hxxn kunni að leggja rjettan
dóm á þetta ?
Einar Arnórsson er annar sá lær-
dómsmaður íslénskur, sem mest
hefir verið níddur af ríkisstjórn-
inni sjálfri. Síðasta hríðin að próf.
B. A. var gerð nú á þessu ári.
Komst, stjórnin að þeirri niður-
stöðu, að hann mundi vera einna
ljelegasti lögfræðingurinn á Is-
landi, firámunalega illa gefinn, illa
að sjer, og það sem mestu varðaði
um fræðimann: Alveg neðan við
allar liellur í óráðvendni sem vís-
indamaður.
Nxx kom íslandi sá vandi að
höndum, að það þurffi að gæta
rjettar síns í landaþrætu ríkja
— Grænlandsmálinu. — Málið þarf
að flytja fyrir hávirðulegum al-
þjóðadómstóli.
Mál þetta er ekki vandalaust.
Það krefur’ nxikils lærdóms á sögu-
legum rökum auk mikillar lög-
fræðilegrar og þjóðrjettarfræðilegr
ar þekkingar. Þar þurfa vissulega
þæði lærdómur og dómgreind til að
koma. Sjálfsagt var því að tjalda
því besta sem ísland á, bæði vegna
hagsmuna, okkar og sóma.
Nú skyldi maður ætla að leitað
yrði til Halldórs á Borðeyri, Karls
fyrv. fógeta, Bergs á Barðaströnd
eða Þórðar Byjólfssonar. En það
varð nú ekkert af því. Ó-nei, eng-
inn þeirra var til kvaddur.
Við Háskólann okkar eru þrír
lagaprófessorar. Binn þeirra hefir
verið ráðherra fyrir Afturhaldið.
Ekki var hann heldur til kvaddur.
Stjórnin sá engan hæfai’i til þess
en próf. Einar Arnórsson, og hún
fjekk Ihann líka til að vinna þetta
verk.
Það er síður en svo að stjórnin
sje ámælisverð fyrir þessa ráðstöf-
un. Hún liefir gert þarna skylchi
sína gagnvart ríkinu, og væri það
vissulega engra orða vert, svo
sjálfsagt sem slíkt er, ef það væri
ekki jafnframt sjaldgæfara en
stóru brandajól.
En hefir ekki íslenska þjóðin
þá dómgreind að hún geti nú gert
sjer grein fyrir, hvers virði sleggju
dómar stjórnarinnar um próf. E. A.
eru og af hve mikilli sannfærinu
hún muni hafa haldið þvi fram, að
hann væri svo ljelegur lögfræð-
ingur og illa gefinn, að hann gæti
ekki skilið rjett stjómarlög ís-
lands, sem hann sjálfur þó hefir
unnið að og ritað um í vísinda-
legt rit, er Háskólinn gaf út, áður
en nokkrar pólitískar deilur hófust
um það efni.
Níels Dungal dósent er þriðji
lærdómsmaðurinn, sem orðið hefir
fyrir barðinu á stjórninni. Er sá
fjandskapur svo hjartanlegur, að
hann gengur í ættir afturábak til
föður Dungals.
Dungal veitir forstöðxi rannsókn-
arstofu Háskólans og hefir unnið
þar ómetanlegt starf við rannsókn-
ir sjxxkdóma. En auk rannsókna
sinna á sóttkveikjum manna, hefir
haixn síðustxx árin unnið mjög
uxerkilegt raiinsóknarstai’í í þarfir
landbúnaðarins, sjerstaklega á or-
sökxxm saxxðfjársjúkdóma.
Stjómin hefir virt þessar rann-
sóknir á mjög einkennilegan hátt.
Hxxn hefir reynt að loka rannsókn-
arstofunni, neitað að borga Dxmgal
forstöðumannsþóknxxnina, svo hann
hefir orðið að rækja það starf
kauplaust, og nítt hann sjálfan á
ofan.
Nií hafa erlendir vísindamenn
veitt Dxxngal athygli, og veitt hon-
xxm aðstöðu til að vinna að mjög
merkilegxxm vísindalegum rann-
sóknum við frægar erlendar vís-
indastofnanir í sxxmar.
Nxx kom stjórninni nýr vandi að
höndum. Þjóðverjar gáfu íslandi á
þúsund ára afmæli Alþingis nxjög
fullkomin rannsókixartæki. Þurfti
nxi lærðan mann til að veita þeim
móttökxx (velja áhöldin) og vinna
með þeim af vísindalegri þekkingxx.
Ætla mætti að nú yrði Vilmund-
xxr sendur xxt af öi’kinni eðá Brand-
ur eða Láms á Kleppi, — eiiihver
af hinxxnx nýju vísindastjörnxxm
stjómarinnar. En svo vai’ð þó ekki.
Þégar til konx, varð að leita til
hins margnídda Dungals. Haun
einn var fær til að leysa vandi'æði
stjórnarinnar.
Svona ei’u heimilisástæður stjóm
arinnar: Þegar vinna þarf póHtísk
skítverk, hefir hxxn nógum hús-
köírlum á að skipa, en ef vinna
þarf nytsamlegt starf, sem krefxxr
lærdóms og samviskusemi, verður
hún að leita út fyrir flokkinn, og
þó merkilegt sje, helst þá til þeii’ra
sem hiin sjálf hefir nítt mest og
tálið til einskis nýtilegs starfs
lxæfa.
Sykurátið. Innflutningur á sykri
hefir vaxið afarmikið á síðustu
50 ámm. Neytsla á mann hefíx4
fimmfaldast og er nú orðin 40
kg. á mann. Er það mikið saman-
borið við önnxxr lönd. Árið 1929
var hún 40 kg. í Bret.landi, 41 kg.
í Svíþjóð, en minni í flestunx lönd-
xxm Norðurálfunnar, nema Dan-
mörk, þar er hxxn 51 kg.
Ekki ern þi
allir blindir.
Það er mjer fy-rir löngu ljóst, að
þetta marglofaða þjóðskipulag, sem
vjer búxxm við, lýðræðið sem ekk-
ert er nema nafnið, er að steypa
oss öllum í glötun. Jeg hefi marg-
sinnis reynt að benda á þetta og
fært sannanir fyrir því, sem enginn
hefir mótmælt, en eigi að síður
hefir þetta engan ávöxt borið. —
Augu flestra eru lokuð fyrir öllu
öðru en heimskulegu flokkatogi
og illa fengnum stundarhag, eða
stjettarhag.
Aldrei þessu vant sá jeg nú brjef
kafla í Austfirðingi frá Islendingi
erlendis ,sem hefir augun opin. Þar
segir meðal annars:
„Nú eru menn ekki kosnir á alls-
herjarþing, eins og í gamla daga,
til að gæta landsins gagns og
nauðsynja. Þeir eru kosnir á ný-
tískxx hátt til að gæta hagsmuna
einstakra flokka eða stjetta. Á Al-
þingi sitja umboðsmenn allra
stjetta og flokka í landinu, en fs-
land á þar ekki fxxlltrúa.
Þessi þingskipun er ekki íslensk
að uppi’xxna. Það er útlendur upp-
vakningur og hið mesta skaðræði.
Það er faraldur, sem gengur yfir
alla Norðurálfu heims. Hefir þegar
riðið mörgum þingræðisríkjum að
fxxllu og fleirum Hggur við falli.
Aðferðin og afleiðing er alls stað-
ar sú sarna. Stjettaflokkarnir hugsa
um það eitt, að sbara eld að sinni
köku. En til að geta haldið völdum
þarf mörgum að múta og miatarlyst
in er mikil. EðHleg afleiðing: At-
vinnuvegimir hnxga undir skattá-
lögum, lánstraustið þrýtur, lands-
kassinn tæmist, og þar með er
þingræðið úr sögunni.
Á þessari leið emð þið. Núver-
andi valdhafar enx þeir, sem inn-
leiddxx stjettabaráttxxna^og þeim er
trúandi til að halda henni áfram“.
Við þetta bætast síðast ríkis-
skxxldir, sem gera oss að ánauðug-
um skuldaþrælxim erlendra auð-
manna. og sjálfstæði vort að engu.
Vjer erxxm á. harða stökki á þessari
leið, og hxxn Hggur norður og niður.
Brjefritarinn hefir sjerstaklega
hom í síðu stjettaflokkanna, en
segir þó, að lijer ráði örfáir menn
lögum og lofum. Ef til vill væri
rjettara að segja, að síðustu árin
hafi einn maður ráðið hjer lögum
og lofum en stjettaflokkarnir litlu.
Jeg sje heldur ekki að stjettaflokk
ar, þó illir sjeu, sjeu öllu verri en
ýmsir aðrir flokkar sem upp kxxnna
að 1488. Þeim er það öllum sameig-
inlegt að skara eíd að sinni litlu
köku, en kæra sig kollótta um
velferð þjóðai’innar í heild.
Þó vjer getxxm ekki útrýmt
flokbadrættinum með öllu, þá ér
takmarkið eigi að síður landsstjóm,
en ekki flokksstjóm.
Á öðrxxm stað segir brjefritax’inn:
„Þingræðið xxtheimtir fyrst. og
fremst, að frjálsir ríkisþegixar velji
einarða, óháða. hugsandi menn til
þingsetu. Þið fainð ekki svo að.
Flokksstjórnir útnefna þingmanns-
efnin og auðvitað ekki aðra en þá
sem eru viðráða.nlegir“.
Hann heldur þá að alt myndi
lagast ef þingkosningar tækjust
vel. Jeg hefi eitt sinn haft. sömu
trú eix tapað henni fyunr löngu.
Heimurinn væri fyrir löngu orðinn
Paradis, ef xxnt væri að bæta haxxn
• með kosningum. Svo oft hafö menn
kosið í þjóðræðislöndunum. Al-
mennu kosningarnar, eins og þeim
er háttað nú, hljóta einmitt að
leiða til þess að flokksstjómir ráði
öllu um þingmannavalið, að kjós-
endum sje mútað með sívaxiandi
upphæðum, að eyðsla, skattar og
skuldir vaxi, þangað til alt fer á
hausinn og endar í einræði og harg
stjórn. Þetta er afleiðingin af að
vilja ekki breyta skipxxlaginu fyr
en það er oi’ðið of seint.
G. H.
D«|bðk.
------ |
□ Edda 59311067 — 1.
Veðiið í gær: Fyrir austan land
er alldjxip lægð, sem veldur all-
hvassri og sunxs staðar livassri N-
átt xxm alt land.
Sxuiixanlands er nú bjartviðri og
5—6 st. liiti. Á N og A-landi er
víðast 1—2 st. hiti með bleytuhríð
og sixjókomu, en er nú að stytta.
xxpp á Vestfjörðum og heldur tekið
að lægja. Loftvog er ört stígandi
u'ni alt land, og mun lægðin hreyf-
ast hratt A-eftir. Vegna flutninga
á Veðurstofunni hafa engin útlend
skeyti náðst síðan á miðvikudags-
morgun, svo að veðurfregnir byggj
ast þessa daga eingöngu á innlend-
um skeytum ásamt skeytum frá
Grænlandi. Á S-Grænlandi er loft-
vog tekin að falla á ný, og má
vera, að ný lægð sje að nálgast
suðvestan að; gæti liún innan
skanxms haft í för með sjer sunnan
átt hjer á landi. Að minsta kostil
lítur út fyrir, að í nótt og á morg-
un muni lægja xxm lalt land og veð-
ux batna.
Veðurútlit í Rvxk í dag: Stilt og
bjart veðxxr.
Hjúskapur. Gefin verða saman í
kvöld Guðmunda Kristjánsdóttir
og Óskar Jóhannsson Jóhannesson-
ar sál. kaupm. Hjónavígslan fer
frata á Grundarstíg 2.
Alþýðublaðið ályktar rjett, er
það segir að Vilmundur Jónsson
hafi verið sjálfsagður í landlæknis-
stöðuna, ef það er sjálfsagt. að
nxenn reyixi að nota það, sem keypt
er. —
Skipaferðir. Gullfoss fór frá
Kaupmannahöfn í fyrradag. —
Lagarfoss var í gær á Skagaströnd.
— Brúarfoss á Hvammstanga. —
Dettifoss í Hamborg, en Selfoss
fór hjeðan norður og vestur um
land.
Togaramir. Gulltoppur kom af
veiðum í gær með 1200 körfur og
hjelt áfram til Englands. Hilmir
kom af veiðum með 1200 körfxxx.
— Belgaunx kom af veiðuta með
1000 köi’fxxr, en ætlaði að kaupa
bátafislc í Vestmannaeyjum til við-
bótar.
Tórfi Bjarnason hefir veiúð sett-
ur hjeraðslæknir í ísafirði.
Barnalesstofa Alþýðubókasafns-
ins er opin kl. 5—7 síðd.
Verslunarskóli fslands verður
sett.ur kl. 2 í dag í Kaupþings-
salnum.
f Bamalesstofu Alþýðubóka-
safnsins verða bömum sagðar sög-
ur sunnudaginn 4. október kl. 3
—4. Lesstofan verður opnuð kl. 3
og tekið á móti bömunx til kl. 3.15.
Sunnudagaskóli K.F.U.M. byrjar
starfsemi sína á morgun. 4. okt. kl.
10 árd. 011 börn velkonxin.
Nájttúrufræðingurrnn (6. og 7.
örk) er nxx nýkominn xxt. Ritið er
í þetta skifti 32 bls., og fjölbrevtt
að efni. Þar er meða.l annars grein
unx „merkilégt gras“. eftir Stein-
dór Steindórsson, adjunkt., „köfn-
unarefni og jarðvegsbakteríxxr“
eftir stud. nxag. Sigurð Pjetursson,