Morgunblaðið - 18.02.1932, Blaðsíða 3

M O R G TT N B L A f> I f>*
9
9
*
%
41
■m
«•
m
■m
■*
©t*ef.: H.f. Arvakur, Revkjavlk.
Rltatjörar: Jðn KJartaneeon.
Valtýr Btefánaaon.
Rttatjörn og afgreiBela:
Auaturatrœtl 8. — Slaal 100.
AUKlýalnvaatjðrl: Jt. Hafberv.
AuKlÝaluRaakrlf atofa:
Austuratrœtl 17. — Slaal 700.
Helaaaafaaar:
Jön Kjartanaaon nr. 741.
Valtýr StefAnaaon nr. 1110.
E. HafberK nr. 770.
AakrlftaKjaM:
Innanlanda kr. 1.00 A mAnu&l.
Utanlanda kr. 1.60 A aaAnutJL
t lauaaaölu 10 anra elntaklS.
10 aura naeS Leabök.
Lanösfunöur
SjöIfstŒðismanna.
I gær kom fram álit kosninga-
iaganefndar. Var málið rætt all-
lengi. TJmræður fjörugar, snerust
aðallega um fyrirkomulag npp-
bótarþingsæta. Verður nánar vik-
ið að því síðar.
Fundurinn lieldur áfram kl. 5
í dag. Þá verða ræddar tillögur,
sem komnar verða. frá nefndum.
f kvöld
verður efnt til kaffisamsætis í
Hótel fsland, fyrir laudsfundar-
menn, og hefst það kl. 8V2. Að-
göngumiðarnir að fundinum skulu
sýndir við innganginn.
Allmargir aðkomumenn bættust
við á landsfundinn í gær.
Stríðið í Kína.
Tokio, 17. febr.
United Press. FB.
Ríkisstjórnin hefir skipað Uldea
hershöfðingja að senda Kínverjum
úrslitakosti, — ef þeir hörfi ekki
20 kílómetra frá Shanghai. Annars
hefjist hin áður boðaða sókn Jap-
■ana gegn þeim.
Þjóðabandalagið og Japan.
Genf, 17. febrúar.
United Press. FB.
Framkvæmdaráð Þjóðabanda-
lagsins sendi á þriðjudagskvöld
harðorða orðsendingu til ríkis-
stjórnarinnar í Japan, til þess að
minna hana á skyldur þær, sem
■á Japan hvíla, samkvæmt 10. gr.
scttmála Þjóðabandalagsms. Binn-
% er því eindregið lýst yfir, að
nndir engum kringumstæðum geti
handailagið viðurkent að Japanar
hafi nokkurn rjett til að halda
því landi, sem þeir kunna að
Jeggja undir sig vegna Shanghai-
'deilunnar.
Bandaríkin og Japan.
Tokio 17. febrúar.
United Press. FB.
Jápanski sendiherrann í Was-
liington hefir símað Yoshisawa ut-
anríkismálará)5h., að Bandaríkin
rntli að senda japönsku stjórninni
■orðsendingu þess efnis, að Japan
verði að bera ábyrgðina á því, ef
amerískir borgarar í Kína bíði
bana vegna þeirra hernaðarfram-
kvæmda sem Japanar nú áforma
þar í landi.
Gengið.
London, 16. febr.
TJnited Press. FB.
Gengi sterlingspunds er viðskifti
hófust miðað við dollar 3.45%. en
3.45, er Tokað var.
New York: Gengi sterlingspunds
$3.45%—$3.44%.
Þinqtiðindi.
Hýir skattar.
Fyrsta kreppuráðstöf-
un stjórnarinnar.
, Það voru fyrstu fundirnir á Al-
þingi í gær, þar sem mál voru
tekin til uniræðu.
A dagskrá Nd. voru 3 skatta-
frumvörp.
Fyrsta málið var um bifreiða-
skattinn, þar sem farið er fram á,
a m. k. þrefalda hækkuii á þeim
bifreiðaskatti, sem fyrir er og
grundvelli skattsins gerbreytt. —
Arið 1930 nam bifreiðaskatturinn
108 þtis. kr., en fjármálaráðherra
upplýsti, að nýi skatturinn mundi
gefa um 300 þús. króna tekjur.
Aðrir hafa áætlað, að þessi nýi
skattur mundi nema um % milj.
Hin tvö málin voru um fram-
lengingu á gildandi skattalögum,
verðtolli og gengisviðauka.
Svo sem að líkindum lætur,
þótti ýmsum þingm. harla ein-
kennileg sú stefna stjórnarinnar
nú í kreppunni, að byrja þing-
störfin með því, að leggja fram
frv., er færu fram á stórfelda
hækkun skatta. Á þetta benti
P. Ottesen. Fyrsta. sendingin frá
stjórninni væri skáttrijfrumvörp.
Þessi frumvörp ættu að vera þjóð-
inni til huggunar nri í kreppunni.
En ]>að væri líka von á ýmsu
fleiru frá stjórninni. Það væri
von á fjáraukalögum fyrir árið
1930 með yfir 5 milj. kr. iitgjöld-
um. Það væri einnig von á lands-
reikningi fyrir sama ár, er sýndi
um 26 milj. kr. eyðslu, þótt fjár-
lög hafi aðeins heimilað að greiða
11.9 milj. Og loks væri von á fjár-
lagafrumvarpi — og það hærra
fjárlagafrumvarpi en áður hefir
þekkst — en samt væri sára lítið
áætlað ti'l verklegra framkvæmda.
Stjórnin hefði sjeð sig til neydda
að ráðast á verklegu framkvæmd-
irnar til niðnrskurðar. Hinsvegar
væri lítið hreift við öðrum gjalda-
liðum fjárlaganna og alls ekki
snert við öðrum lögum til þess
að reyna að spara. Þó væri öllum
vitanlegt, að ástandið væri þannig
að slíkar ráðstafanir væru óum-
flýjanlegar núna.
Fjármálaráðherrann taldi ástand
ríkissjóðs þannig nú, að eigi væri
hægt að lækka skatta. Og niður-
skurður á gjöldum nægði ekki til
rjettingar á fjárhagnum, heldur
þvrfti einnig hækkrin skatta. —
Tekjur ríkissjóðs hefðu stórum
rýrnað 1931 og mundu enn rýrna
á yfirstandandi ári. Ráðherrann
boðaði ný skattafrumvörp síðar
á, þinginu.
P. Ottesen kvað stjórnina eiga.
sök á því, a.ð ekki væri hægt að
lækka skattana nú. Hún hefði með
fjárbruðli sínu í góðærunum búið
svo í haginn, að nú væri alt upp
etið. En hinu mætti ekki gleyma,
að stjórnin hefði einnig búið svo
í haginn fvrir atvinnuvegina og
landsmenn yfirleitt, að gjald-
getan væri stórlömuð, og nýir
skattar því óbærilegir.
Spunnust nú all-Iangar umræð-
nr um þessi mál. Fjármálaráðh.
taldi „Framsóknar“-stjórnina al-
saklausa; heimskreppan ætti sök
á öllu sem miður hefði farið.
Magnús Jónsson sýndi fram á
•hve herfilega villur vegar ráðh.
færi með slíka staðhæfingu. —
Aðalrætur kreppunnar hjer hjá
okkur lægju beint til stjórnarinn-
ar, hún ætti þyngstu sökina.
Har. Guðmundsson talaði á móti
vtrðtolli og gengisviðauka, en bauð
stjórninni tilsvarandi skatt, eða
jafnvel hærri, með hækkun tekju
og eignarskatts.
Oll frv. fóru í fjárhagsnefnd.
Hagsmunaárekstur
sjómanna og landverkamanna.
Keflavíkurdeilunni er nýlokið og
atburðir þeir allir í fersku minni.
Upphaf deilunnar var það, að
verklýðsfjelagið þar viíldi kúga út-
gerðarmenn til að semja við sig
um kjör sjómanna, en útgerðar-
menn vildu semja við sjómenn
sjálfa, — sjómannafjelag, ef stofn-
að yrði. —
Út af ágreiningi þessum hafa
sjómenn og margir fleiri rifjað
upp fyrir sjer, hvernig verkalýðs-
fjelögin, eða ráðsmenn þeirra, hafa
sjeð fyrir hag sjómanna undan-
farin ár. Um það tala gleggst ein-
stök dæmi, sem hjer skulu til
greind.
Síldveiðabátur frá Siglufirði
kom úr veiðiför eftir þriggja sól-
arhringa vosbxið og erfiði háset-
anna. Þeir fengu 8 kr. hlut úr
þessum þriggjá sólarhringa afla,
seint og illa goldinn. En siglfirsk-
ar stúlkur, sem unnu að söltun
þessa afla, fengu yfir 40 kr. fyrir
eins sólarhrings vinnu, og þeim
var goldið strax.
Margir sjómenn, sem lögðu afla
sinn á land á Siglufirði í sumar,
koimu slippir JA|im eftir tveggja
mánaða strit, mnðu fengið að eins
fyrir fæði sínu, sumir örlitlu meira.
En sumar stúlkurnar, sem verkað
liofðu aflann, komu með 800 kr.
eftij; sama tíma, auk fæðiskostn-
aðar.
Bátur fór veiðiför frá ísafirði í
vetur .Hann seldi aflann í togara.
Mennirnir hrepptu versta veður og
hættu lifi sínu. Þeir voru 22 klst.
frá því þeir fóru að beita, og til
þess er þeir voru lausir við aflann.
Þeir fengu 7—8 kr. í hlut.
Menn, sem unnu við móttöku afl-
ans í togaranum fengu fyrir jafn-
langan tíma 44 krónur, frítt
bæði og fría borðunartíma. Þeir
hættu ekki lífi sínu og voru sumir
alls ekki hlutgengir í slíka svaðil-
för, sem hinir fóru.
Því meira sem fer í kostnað af
andvirði aflans, því minna verður
eftir til skifta milli útgerðar- og
sjómanna. Gildir þetta jafnt, hvort
lieldur sjómenn eru ráðnir fyrir
fast kaup eða með hlutskifti, því
alt verður að lokum að greiðast
með andvirði aflans. Öll viðleitni
foringja verklýðsins hefir gengið í
þá átt, að draga taum þeirra, sem
landi vinna á kostnað þeirra, sem
sjónum vinna. Er nú svo langt
komið, að hlutur sjómanna verður
lítill eða enginn þó uppgripa afli
sje, eins og tilfærð dæmi sýna, en
þau dæmi ern að eins fá af ótelj-
ndi slíkum. Og svo mikil hefir
frekja verklýðsforkólfanna verið,
at' þeir háfa heimtað af sjómönn-
um, að þeir gerðu samúðarverk-
fall til þess að ójafna arðinn enn
(meir milli þessara tveggja vinnu-
stjetta.
Verkunarkostnaðurinn má aldrei
fara yfir vissan hundraðshluta af
andvirði aflans fnllverkaðs, annars
A föstnnnl
eiga menn að lesa og syngja Passíusálma
Hallgríms .Pjeturssonar. Falleg og ódýr
útgáfa fæstí bókaverslunum og kostar að
eins kr. 5.00.
(safoldarprentsmiðia h.f.
stöðvast útvegurinn og allir þeir,
sem að honum vinna, missa at-
vinnu sína.
I nokkrum veiðistöðvum hafa
sjómenn risið gegn ofbeldi verk-
lýðsforingjanna, en sá hagsmuna-
árekstur, sem orðinn er milli
þeirra ,er í landi vinna, og hinna,
er vinna á sjónum, getur aldrei
endað vel, nema hvorir tveggja
taki mál sín íir höndum hinna
pólitísku leiðtoga.
□agbók.
Veðrið í gær (kl. 5 síðdegis):
Vestan lands og norðan er hæg
V-átt með 3—4 stiga hita og dimm
viðri sums staðar. Á Austfjörðum
er þurt og 10—11 stiga hiti, en
á S og SA-landi er allhvast á SV
með regni og 8 stiga hita.
Lægðin fyrir norðaustan landið
er að eyðast, en jafnframt hefir
kolnað mjög á Austur-Grænlandi
siðastliðinn sólarhring. Er nú 11
stiga frost í Angmagsalik og 17
stiga frost í Scoresbýsundi. Má
búast við að hjer á landi kólni
einnig um stundarsakir.
Veðurútlit í Reykjavík í dag:
V-kaldi. Dálítil snjókoma. — Hiti
um frost.mark.
l*ímaritið „Jörð“, 2. og 3. hefti
I. árgangs er nýlega komið út.
Efni þess er, meðal annars: Ind-
land og Indverjar, Kristur á veg-
um Tndlands, í garnla daga, Lækn-
isdómur náttúrunnar, Alhæfing
mataræðis á Islandi, Tannpína og
taugaveiklun, Líkamsrækt, Hug-
rekki barna, Náttúrleg lífsnautn.
Fræðslumál ÍSlendinga, Boccaccio,
Frelsið og kirkjan, „Tríiin á sam-
fjelagið“, Tollar og skattar, Út-
varpið og músíkin, Prjedikun eftir
síra H. Kolbeins, sögur og myndir
Dagskrár Alþingis.
Efri deild: Frv. um byggingu
fyrir Háskóla íslands, 1. umr. Frv.
um umsjón nokkurra ríkiseigna í
Ölfusi. 1. umr.
Neðri deild: Frv. um lax- og
silungsveiði. 1. umr. Frv. um
erfðafestulönd í kaupstöðum,
kauptúnum og þorpum. 1. umr.
Frv. um samgöngubætur og fyr-
irhleðslur á vatnasvæði Þverár og
Markarfljóts. 1. umr. Frv. um nýj-
an veg frá Lækjarbotnum í Mos-
fellssveit austur í Ölfus. 1. umr.
Leikhúsið. Sjónleiknr Galsworthys
,,Silfuröskjurnar‘ ‘ verður sýndur
í kvöld og er alþingsmönnum boð-
ið á sýninguna. Aðrir sýningar-
gestir ættu að athuga, að það er
vissara að kaupa aðgöngumiða tím
anlega eða panta þá í síma Leik-
fjelagsins, því sennilega verður
mikil aðsókn að sýningunni. —
Hefir sjónleikurinn verið sýndur
t.visvar áður við bestu undirtektir
áhorfenda.
Jarðarför Margrjetar Þorkels-
dótt.ur fer fram á mánudag, en
ekki laugardag, eins og áður hafði
verið ákveðið.
Ungbarnavernd Líknar, Báru-
götu 2. Opin hvern fimtudag og
föstudag kl. 3—4.
i
Dettifoss fór til útlanda í gær.
Meðal farþega voru: Guðmundur
Jörgensson. Gísli Jónsson. Frú
Hulda Kobbefeld. Þóra Havsteen.
Helgi Skúlason og frú. Axel Ket-
ilsson. Jakob Kvaran. Haraldur
Árnason, Egill Yilhjálmsson. Að-
albjörg Vigfúsdóttir. Sveinn Þórð-
arson, og auk þess fjöldi til Vest-
'mannaeyja.
Dýrbítur hefir gert. allmikin*
usla í Þistilfirði í haust og vetur.
Hafa fundist um 20 kindur dauðar
og heíisærðar af hans völdum. —
Stendur mönnum stuggur af vá-
vesti þessum, ef ekki tekst að
vinna hann fyrir vorið. (úr brjtfi
til FB).
Passíusálmarnir. Það er gamall
og góður ísllenskur sveitasiður að
lesa í Passíusálmunum á föst-
unni — þessari merkilegustu guðs-
orðabók og ljóðabók, sem til er.
Nú er fastan, og væri vel, ef öM
heimili vildi taka upp þennan siS
að nýju.
Hafísinn. í útvarpsfrjettum í
gær var sagt frá því, að símfregn-
ir hefði borist til Hull frá fjórum
enskum botnvörpungum, sem hefði
lent í hafís norðan við Hom og
skemst. Eru skip vöruð við sigl-
ingum á þessum slóðum.
Rógurinn um Vestmannaeyjar.
Á meðan Vestmannaeyingar voru
að útbúa báta sína til veiða, gerði
Alþýðublaðið alt sem það gat til
þess, að útgerð Eyjarskeg^ja yrði
stöðvuð i vetur. Rak blaðið þar
dvggilega erindi komnninista i
Eyjum. Þessi herferð varð árang-
urslaus, og nú eru allir bátar í ’
Eyjum farnir að stunda veiðar.
En nú byrjar Alþýðublaðið nýja
rógsferð gegn Vestmannaeyingum,
sem vafalaust er einnig komin
frá kommúnistum í Eyjum.
Hjúskapur. Laugardaginn 13. þ.
mán.. voru gefin saman í hjóna-
band af síra Bjarna Jónssyni
ungfrú Guðríður Halldórsdóttir og
Lúðvík Thorberg Þorgeirsson. —-
Heimili þeirra er á Njálsgötu 50.
Verslunarmannafjelagið Merkúr
heldur fund þann 19 þ. m. að
Hótel Borg, uppi. Stjórnin hefir
beðið blaðið að minna fjelags-
menn á að mæta stundvíslega og
fjölmenna, þar sem mörg mikils-
verð mál verða til umræðu.
Gyllir fór með afla sinn til Hol-
•lands nú í síðustu veiðiför. Byrj-
aði hann að selja á mánudag og
seldi þá um helming aflans fyrir
6100 gyllini. — Ófrjett var í gær
hvaða verð hefir fengist fyrir
það sem selt var á þriðjudag.
Hjálpræðisherinn. Hljómleika-
samkoma í kvöld kl. 8. Lautn,
Kjartan Kjærbo stjórnar. Allir
velkomnir. — Hljómleikahátíð —
kaffisamsæti, upplestur o. fl.,
verður annað kvöld 19. febrúar
kl. 8. Lúðraflokkur og strengja-
sveit, 10 manna spilar. Tnngangur
kostar 25 aura.