Morgunblaðið - 20.07.1932, Blaðsíða 2

MORGUNBIAÐIÐ

Sílöaruerksmiðja ríkisins
og uiðskifti hennar.
Hvers vegna verksmiðjan getur ekki
tekið við síld af öllum skipum.
Utgerðarmenn um 60 skipa ósk- júlí og fyrst í ágúst varð verk-
uðu að ieggja síicl inn í Síldar- siniðjan tvisvar sinnum algerlega
verksmiðju ríkisins í sumar, en síldarlaus, samtals í 6 sólarhringa.
einungis 37 þeirra var boðið Þá var um tíma datift veiðiútlit,
að gera fastan samning við verk- og ráðgerðu eigendur nokkurra
smiðjuna. Framboð flestra þeirra skipa, er þegar höfðu fylt veiði-
á síldinni mun hafa verið gert leyfi sín til einkasölunnar, að láta
xmeð það fyrir augum, að útborg- skipin hætta veiðum, því að flest-
unarverð verksmiðjunnar yrði um sýndist ógerningur að veiða
ekki lægra en 3 krónur fyrir til bræðslu fyrir 3 kr. málið í
hvert mál síldar. Með samþykki tregfiski. Þess vegna ákvað verk-
atvinnumálaráðherra ákvað svo smiðjustjórnin að hækka verðið
verksmiðjustjórnin að kaupa síld- upp í 4 kr. fyrir málið. Hjeldu nú
ina fyrir þetta verð, og eru kaupin skipin áfram veiðum, þótt tregt
gerð samkvæmt keimild í 2. grein gengi, þar til 18. ágúst, að af-
verksmiðjulaganna. Vil jeg hjer bragðs veiði hófst, sem hjelst um
gera grein fyrir hvers vegna verk- mánaðartíma, fram í miðjan sept-
smiðjan getur ekki tekið við síld ember. Þegar fyrir veiðina tók
at öllum skipum, sem þess óska. í byrjun ágúst, var verksmiðjan
Arið 1930, fyrsta árið, sem verk- ekki búin að fá nema um 43 þús-
smiðjan starfaði, var him ekki til- und mál til vinslu, og hefði verk-
búin í vertíðarbyrjun, en það ár smiðjan átt að liætta við svo búið,
sóttu ekki fleiri skip um að leggja mtmdi stórkostlegt tap hafa orðið
síld inn til verksmiðjunnar en á rekstrinum, þar eð hinn mikli
verksmiðjustjórnin sá sjer fært að rekstrarkostnaður hefði lent á svo
gera samning við, eða alls 28 skip. lftilli framleiðslu. Þess vegna ljet
í byrjun vertíðar þetta ár stofn- verksmiðjustjórnin sjer ekkinægja
uðu þeir Einar Olgeirsson, þáver- að hækka verðið, heldur tók einn-
andi framkvæmdastjóri Síldar- ig síld af þeim skipum, sem ekki
einkasölunnar og Erlingur Frið- höfðu fastan samning við verk-
jónsson, sem þá var formaður út- smiðjuna. Fjórum dögum eftir að
flutningsnefndar einkasölunnar, til hin mikla síldveiði hófst hætti
híns alræmda verkfalls í Krossa- verksmiðjan að taka við síld af
nesi, út af ágreiningi um órjett- ]>eim skipum. sem ekki höfðu samn
mæta þriggja króna kröfu verka- ing, en á þessum fjórum dögum
manns nokkurs. Yerkfail þetta barst svo mikið að, að þrær verk-
stóð yfir í nær þrjár vikur óg smiðjunnar, sem áður voru nær
skaðaði sjómenn og útgerðarmenn tómar, fyltust algerlega, og
um a. m. k. 180—200 þúsundir þurftu skipin eftir þetta að bíða
króna. Afleiðing verkfallsins var fevo dögum skifti, oft fram undir
.sú, að samningsskip Síldarverk- viku, eftir losun. Urðu þá skipin
sjniðju ríkisins höfðu ekki í annað herfilega útleikin, ,er lýsið flaut
hús að venda með afla sinn, svo úr síldinni í sólarhitanum og rann
að verksmiðjustjórnin neyddist til og smitaði um öil skipin. Jafn-
að taka á móti síld af þeim í framt úldnaði síidin, svo nær ólíft
þrærnar, löngu áður en verksmiðj- var um borð í skipunum. Af-
an var tilbúin að bræða síldina. En greiðsluteppan og þau vandræði,
það varð aftur til þess, að þegar isem henni fylgdu hjá verksmiðj-
verksmiðjan var tilbúin, gekk unni urðu til þess, að skipin fóru
seinna en ella að vinna úr síldinni að hætta veiðum upp úr 20. ágúst,
og afurðirnar urðu minni og lak- óg ó. september voru flest skip
ari en þurft hefði að vera. Þótt hætt veiðum, en þótt ekki væru
samningsskipin væru ekki fleiri þá nema fá eftir, var veiði' svo
en 28, og þótt sum þeirra hefðu góð, að ekki rýmkaðist hjá verk-
aðgang að verksmiðju Dr. Pauls, smiðjunni. Um 10. september var
];á yfirfyltist hjá Síldarverksmiðju ástandið orðið þannig hjá verk-
ríkisins, svo að skipin urðu að smiðjunni, að lmn varð að neita
bjða dögum saman í steikjandi algerlega að taka við fsíld til við-
sólarliita eftir afgreiðslu. Hjeist bótar. nema af 3—4 skipum, sem
þetta ástand þangað til að skvndi- Jcomu með nýja síld til að blanda
lega tók fyrir veiðina, þann 15. kaman við þá gömlu, til þess að
ágúst. greiða fyrir vinslunni.
í fyrra, annað starfsár vérk- í fyrra voru samningsskipin
smiðjunnar, gáfu ekki fleiri skip ekki nema 32 að tölu og þó tept-
sig fram en það, að verksmiðju- ist afgreiðslan svo að skipin urðu
stjórnin bauðst til að gera sarnn- að hætta. moðan veiði var sem
ing við alla þá, er sótt höfðu í best. Ekki er hægt að kenna því
tæka tíð um að fá að leggja síld um, að verksmiðja.n hafi tekið ó-
t. d. sláturhús geti ekki tekið við
ótakmörkuðum fjölda fjar til slátr
unar og verkunar. En þeir, sem
skilja það, ættu jafn auðveldlega
að skilja, að síldarverksmiðja get-
ur ekki, að skaðlausu, tekið við
meiri síld til vinslu en henni er
ætlað að vinna.
Einhver kynni að halda því
fram, að geti verksmiðjan ekki
tekið við allri þeirri síld sem henni
bjóðist, eigi takmörkunin að koma
hlutfallslega jafnt niður á þeim,
sem boðið hafa fram síld til vinslu
í verksmiðjunui. Þeir. sem þessu
halda fram hafa stuðning í verk-
smiðjulögunum frá 1929, eins og
þau vorn, áður en þeim var breytt
á síðasta Alþingi. Tek jeg hjer
uþp þá grein í lögunum, er nú
gildir um þetta atriSi:
Síðari málsgr. 3. gr. verksmiðju,-
laganna frá 19. apríl 1932.
„Nú verður meira framboð á
sí!d tji bræðslu en sýnilegt er,
að verksmiðjan getur unnið úr,
og getur þá stjórn verksmiðj-
unnar ákveðið, hve mikið verði
tekið til vinslu af hverjum fram-
leiðanda, end-a sje framleiðanda
tilkynt það, svo fljótt sem verða
má., ef ekki er hægt að taka þá
síld til vinslu, sem hann óskar
að fá lagða inn í verksmiðjuna“.
Alþingi hefir sjeð, svo sem rjett
var, að það mundi leiða til mikilla
vandræða, ef takmörkunin ætti að
koma hlutfallslega niður á skipin
ög þess vegna breytt lögunum.
Ef maður hugsar sjer, að tak-
mörkunin sje látin koma hlut-
fallslega niður á skipin, þannig, til
dæmis, að skipunum væri veitt
veiðileyfi fyrir ákveðinni málatölu,
þá sýnir fyrri ára reynsla, a. m.
k. síðustu fimm ára, að á vissum
tímabilum á sumrinu myndi berast
svo mikið að, að síldin í helming
skipanna hlyti að verða ónýt,
skemma skipin og verða öllum hlut
aðeigendum til hinnar mestu skap-
rannar og skaða. Það er því vel
ráðið, að Alþingi breytti verk-
smiðjulögunum og nauðsynlegt og
sjálfsagt, að verksmiðjustjórnin
hegði sjer eftir þvj.
Sveinn Benediktsson.
Elinborg búrðard. Ferrier.
„fioðaioss11
fer í kvöld klukkan 10, til Hull
og Hamborgar (um Vestmanna-
Það er nokkuð einstakt fyrir- jeyjar)>
brigði að skrifuð sje í íslensk j
blöð grein um ung^ stúlku 23 ára.! Bi
.SK
Afnám bannsins
í Finnlandi.
bráðlifandi.
En þegar Elinborg Þórðardóttir
fer af landi burt í kvöld, níeð
manni sínum Ferrier, enskum
fískkaupmanni, þá hverfur burt
úr bæjarlífinu yfirlætislaus stúlka,
sem var orðin kunn innan stjettar
sjnnar, verslunarmanna, sem braut
ryðjandi og boðberi nýja tímans.
Elinborg vann fyrir sjer sjálf
frá barnæsku á ýmsan hátt. Hún
vann t. d. við afgreiðslu í bakaríi,
1»
fer á föstudagskvöld 22. júlí til
Vestfjarða og Breiðafjarðar.
Fer 29. júlí til Leith og Kaup-
mannahafnar, um Vestmannaeyjar.
Revnslan
samhliða því að hún gekk í barna-'^®^^ SaHnað, úð ferðalögpn
verða áhyggjuminst, ef þjer
leitið upplýsinga og; kaupið
farseðla með bílum og skip-
um hjá Ferðaskrifstofu ís-
lands. Upplýsing:arnar eru
ókeypis og farseðlarnir með
sama verði og annars staðar.
Afgreiðsla fyrir gistihúsin
á Akranesi, Akureyri, Ás-
ólfsstöðum, Blönduós, Borg-
arnesi, Geysi, Hjarðarholti,
Hveragerði, Kárastöðum,
Kljebergi, Kolviðarhól, Laug
arvatni, Laugaskóla, Múla-
koti, Norðtungu. Reykholtí,
Sauðárkrók, Tryggvaskála,
Þingvöllum og víðar.
Bílar og hestar útvegaðir.
Ódýrar skemtiférðir um
hverja helgi.
Ferðaskrifstofa Istands,
Sími 1991.
Drykkjuskapur minkar.
inn til verksmiðjunnar. En þegar
til kom, gengu nokkur skip úr
skaftinu, og sömdu eigendur þeirra
þegjandi við aðrar síldai*verk-
smiðjur, svo að samningsskip verk
smiðjun'nar urðu ekki fleiri en 32.
Strax í byrjun síldveiðitíman.s
var mikill aflj, og barst mikið af
síld til verksmiðjunnar. Þann 14.
júlí leyfði Síldareinkasalan söltun
upp í þau veiðileyfi, sem hún
hafði úthlutað til skipanna. Eftir
að söltun hófst, barst miklu minni
síld til verksmiðjunnar. Um 22.
fe’-svara.nlega mikið af þeim skip-
um, er ekki höfðu samning, því að
at' þeim voru tekin að eins ca.
18500 mál. rða sem tæplega svarar
bræðslusíldarafla fjögurra gufu-
skipa. Þegar slík afgreiðsluvand-
ræði, sem að framan er lýst. urðu
í fyrra. má nærri geta, hvílík óg-
Hamburger Fremdenblatt 10.
júní flytur símskeyti frá Helsing-
fors (9. júní), þess efnis, að síð-
an bannið var afnumið hafi tala
ölvaðra manna, sem teknir voru
fastir fyrir ölæði, lækkað um 15%.
Þetta kemur engum á óvart,
sem hefir kynt sjer ástandið í
Finnlandi meðan bannið stóð, en
eftirtektarvert er það eigi að síð-
ur, að engin drykkjuskaparalda
skuli rísa upp rjett á eftir af-
námi bannsins. Þvert á móti
minkar drykkjuskapurinn! Bann-
mönnum kann að vera þetta ráð-
g’áta, en þannig ern mennimir.
Það er ekki nema eðlilegt, þó
bannmenn hafi óttast það, að mik-
ií drykkjuskaparalda myndi rísa
upp ef bann væri afnumið. að
urleg vandræði og eyðilegging það mínsta kosti fyrst um sinn. En
hefði oi-ðið fvrir verksmiðjuna og j reynslan hefir sýnt, að ekkert
bá, sem við hana skiftu. ef samn-jbar á þessu í Noregi og vafalaust
ingsskipin hefðu verið nær helm-jgengur þetta á líkan hátt í Finn-
ingi fleiri, eða t. d. 60 að tölu. Jandi.
Jeg hýst við, að allir skilji, að
G. H.
skóla. Hjá heildverslun Ásgeirs
Sigurðssonar starfaði hún í 6 ár
(á skrifstofu) og s.tyrkti firmað
jhana til náms í Englandi. — I
jVíerkúr gekk hún 17 ára gömul,
var síÚar kosin þar í stjórn og
gekkst fyrir stofnun Kvennad'eild-
ar Merkúrs 1, des. 1930 og hefir
verið formaður deildarinnar síðan.
Deild þessi varð til vegna þess
sað auðsætt þótti að þörf væri á
samtökuin ■verslunarstúlkna vegna
þeirrar sjerstöðu að þær fá að
jafnaði lægri laun en karlmenn
fyrir sams konar vinnu og eru síð-
ur veitt ábyrgðmeiri störfin, sem
best eru launuð.
Við dáumst að eðlislivöt. braut-
j’yðjandans. á hvaða sviði sem er,
sem hefir djörfung til að fram-
kvæma það í orði og verki, er aðr-
ir finna ekki eða þegja um. En
óvanalegra er að slíkir menn sjeu
svo vinsælir að öllum þyki vænt
um þá. Elinborg >er þeirri gáfu
gædd að vera jafnholl samverka-
mönnum og húsbændum, körlum
og konum. Hún getur unnið að á- * g'ömlu símstöðinni.
hugamálum sínum með fólki af
öllum flokkum, án þess að það
komi að sök, og án þess að þurfa
að beita sjerstakri lægni. Hún er
öllum trú af því að hún er sjálfri
sjer samkvæm. Hæglát, hispurslaus
og sönn er hún, „mjúk sem blómst-
ur, sterk sem stál“, óbilandi þó á
móti blási. Eru þetta ekki þeir
eíginleikar sem menn hafa elskað
hjá æskunni á öllum tímum og
svona stúlkur á þá nýi tíminn til
hjer í Reykjavík.
Allir hinir mörgu vinir Elin-
borgar innan verslunarstjettarinn-
ar í Reykjavík, óska henni gæfu
og gengis í hinum nýja verkahring
hennar hjá ókunnri þjóð og vita
að hvar sem hún fer verður hiin
alt af íslandi til sóma.
Laufey Yaldimarsdóttir.
Gúðrún Björnsdóitir hefir beðið
Morgunb!aðið fyrir eftirfarandi
orðsendingu: ;,Mjer hafa borist
umkvartanir nm það, að jeg hafi
undanfarið valið óhentugan tíma
til að flytja fyrirlestur minn. Jeg
hefi því áformað að flytja hann
enn þá í dag í Varðarhiísinu kl.
8t/2. Aðgöngnfn. fást í Bókaversl.
Sigf.1 Eymundssonar og við inn- j
'rsnginn og kosta 1 krónu. Efni í
þessa fyrirlesturs er þess eðlis. að j
það á erindi til almennings.
Guðriin Björnsdóttir.“ !
Skaftfellingur
fer hjeðan næstk. laugardag
til Víkur, Skaftáróss og Ör-
æfa. Vörur óskast tilkyntar,
OR* afhentar á föstudag', eða
fyrir hádegi á laugardag.
Athugið að á þessu sumri fer
báturinn ekki fleiri ferðir
til Öræfa oþ- sennie,e:a ekki
heldur til Skaftáróss.
Skipaútgerð Ríklsíns.
Amatðrdetld
Langaregs Apúteks
er innrjettuð með nýjum áhöldum
frá Kodak. — Öll vinna -fram-
kvæmd af útiærðum myuda
smið. — Filmur sem ei'o
afhentar fyrir kl. 10
að morgni, eru
jafnaðarlega; til-
búnar kl. 6 að
kvöldi. ——
Framköllun Kopiering. Stækkun.