Morgunblaðið - 27.01.1933, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
öóð bók.
ííýverið, þegar jeg kom beim,
þá lá á borðinu mínn þykt brjef.
Þegar jeg opnaði það var innihald
þeés bók, og falleg mynd af móður
og barni var á framsíðu bókarinn-
ar, enda er nafn hennar Móðir og
baitn. Þetta hvort tveggja hvatti
mig til að líta sem fyrst á bók-
ina, sá jeg þá að hún er upphaf-
legá skrifuð af sænskri móður og
að frú fíuðrún Lárusdóttir, sú á-
gætis kona* hafði endursamið hana.
fyrir íslenskar mæður. Þá vissi jeg
um leið að bókin mundi frambera
göfugar hugsahír, stefna að því
besta.
Þegar jeg fór svo að lesa bók-
ina fann jeg að jeg varð helst
að setja mig í spor móður, helst
ungrar, til að geta haft rjett not
sf lestrinum.
Þegar móðirin finnur fyrsta lífs-
vott hjá ástarblómi sínu — verð-
ur hún innilega glöð, og þá er
liennar fyrsta ósk að þetta blóm
hennar mætti verða eilífðarblóm í
drottins akri, og þögul bæn stígur
upp frá brjósti hennar, til barna-
vinarins besta, um að hann hjálpi
henni að annast hið unga líf henn-
ar, og hún finnur af fögnuði bæn-
ar sinrrar að hún er bænheyrð.
Þegar hún svo síðar hefir „ný-
fæðinginn“ sinn víð brjóst sjef,
og blessuð fögru augun líta upp
til hennar í fyrsta sinn, er henni
fyllilega Ijóst, að mikil ábyrgð
fylgir því, að vera sönn móðir,
en þess óskar hún af hjgrta að
geta orðið barni sínu, og i þéssári
hók fær hún þar um góðar leið-
beiningar og styfk, bæði í andleg-
um og líkamiegum efnum, við upp
eldi barnsins síns.
Þar er talað tii hénnar af
Teyndri konu og með móðurlegri
nærgætni.
*Teg tek h jer næst nokkur orð úr
bókinni til að sýna í hverjum
anda hún er skrifuð.
„Hefir þú hugleitt, að hin veik-
bnrða vera, sem þú kallar barnið
þitt, er erfingi eilífðarríkisins ?
Veist þú, að á þjer hvíla nú ótal
augu. ósýnilegra, himneskra borg-
ara, sem vaka yfir þjer og gefa
þjer þvi nákvæmar gætur, með
eftirvæntingu kærleikans, hvernig
þjer ferst, meðferð og uppeldi dýr
mætu verunnar, sem þjer er trúað
fyrir ¥ ‘
Á öðrum stað segir: Guð blessi
þig og styrki „unga móðir“, og
gefi þjer náð til þess, að geta sagt
þegar lokið er uppeldisstarfi þínu,
og þú hefir náð höfn á landi lif-
enda: „Sjá hjer er jeg og börnin
sem Guð gaf mjer“.“
Einnig segir.
„Bros barnsins er eitt hið fyrsta,
sem gefur til kynna sjálfstæða
meðvitund Jjess og það er ógleym-
anleg gleðistund sjerhverri móður,
er barn hennar brosir við henni í
fyrsta sinn.
Hjð bjarta bros barnsins bregð-
ur engilljóma á andlit þess, og
þ!að varpar gleðigeislum inn í
sjerhverja móðursál".
Já, bók þessi talar alt til móður-
innar, því oftast er það hún, og
þar næst faðirinn er hafa mest
áhrif á börnin.
En svo er það líka alt það fólk
•eldra en þau, sem umgengst þau,
og ríður því fólki á að muna að
alt er það að kenna þeim yngri.
Því eínhver álirif getur hver mað-
ur hafa haft á hina viðkvæmu
barnssál Og lánsmenn eru þeir,
sem aðeins hafa sáð hollu fræi í
hinn hreina og viðkvæma reit
barnshugans.
Bókina „Móðir og barn“ er öll-
um hollusta og ánægja að lesa.
þó göfugri og góðri móður sje það
mest yndið.
Bókin er 194 bls. í Almanaks
broti og inniheldur lýsingu á
barnf6.st.ri frá fæðingu til ferm-
ingaraldurs.
Þetta ber ekki að skoða sem
ritdóm um nefnda bók, heldur eru
þetta bara mínar eigin hugsanir,
sem vakna upp við lestur þessarar
góðu bókar.
Þó get jeg ekki látið undir höf-
uð leggjast að minnast á villu,
sem í bókinni er, þar sem minst er
á bland fyrir pelabörn; þar er
gert ráð fyrir of lítilli mjólk, því
minna en % má mjólkin ekki vera.
Jeg enda svo þessar línur með
einu erindí úr Vögguljóðum Vikt-
oríu En gl an dsdrotn ingar:
„Drottinn æðsti í duftið hneigir
drotning síg nú ei fyrir þjer,
heldur kona, heldur móðir,
hjartans andvarp fram er ber.
Engla þína ofan sendu,
æðstum himinsölum frá.
Engil, minn að annast. kæra,
um haitn verndarhring að slá“.
Þ. Á. Björnsdóttir.
Esperanto-breyfingln.
Það eru máske margir ennþá
meðal íslendinga, sem lítt þekkja
til esperantohreyfingarinnar. En
þar eð hún nú breiðist mjög ört
út og virðist vera að ná meiri
ítökum með degi hverjum, þykir
hlíða að gefa dálítið yfirlit yfir
sögu hennar.
, Sá, sem bjó t.il esperanto, var
Dr. L. Zamenhof og var af pólsk-
um ættum. Hann fæddist í smábæ
einum, sem hjet Bjalistoko og var
i hinum rússneska hluta Póllands,
15. des. 1859. í þessum bæ bjuggu
Pólverjar, Rússar, Þjóðverjar og
Gyðingar. Stöðugar óeirðir voru
milli þessara þjóðflokka á þeim
tíma. Öll mál voru útkljáð með
handafli, því að annað var ekki
fyrir hendi. Hver talaði sína. tungu
og enginn skildi annan. Hjá Zam-
enhof skapaði þetta umhverfi hug-
sjón, sem síðar varð af esperanto.
Hann sá þegar á- unga aldri, að
það, sem olli þessu böli meðal
mannanna, voru erfiðleikarnir við
að láta skilja sig og skilja aðra.
Þess vegna setti hann sjer það
mark og mið í lífinu,* að vinna
að því, að bæta úr þessu með því
að búa til mál, auðvelt og við
allra hæfi. Hann sá strax, að það
varð að vera þjóðernislaust. Engin
þjóðtunga gat komið til greina
vegna þjóðernismetnaðar.
Þegar Zamenhof hafði aldur til
fór hann til Varsjá og settist þar í
mentaskóla. Og með náminu vann
hann stöðugt fyrir hugsjón sína.
Eftir mikið erfiði og vinnu tókst
honum að búa til málakerfi. Með
frábærum dugnaði og elju gat
hann gert málið, sem var ófullköm
ið í fyrstu, svo fullkomið, að
hvers konar bækur, um hvaða efni
sm var, mátti þýða 4 það.
Árið 1887 gaf hann út fyrstu
kenslubókina í þessu máli, aðeins
Dr. Zamenhof.
lítið kver, sem þó innilijelt alla
esperantomálfræðina, auk ýmsra
smágreina. Esperantohreyfingin
byrjaði með þessit. Pjöldi manna
fór að læra esperanto og kom til
liðs við Zamenhof. í fvrstu vildu
sumir gera smávægilegar breyting-
ar á málinu, on þær raddir hurfu
skjótt, er menn fengu nánari
kynni af því.
Zamenhof, sem orðinn var augn-
læknir, notaði hverja stund til
þess, að þýða bækur á esperanto
til þess að reyna nothæfni þess. —
Iíann komst brátt að raun um
það, að á esperanto mátti þýða
hverskonar bækur án minstu erfið
leika. ITann gat þýtt hverja hugs-
un á esperanto, sem önnur mál
gátu náð yfir. Með þessu var
sannað, að esperanto var fullkom-
lega nótliæft til þess að verða al-
þjóðlegt' hjálparmál.
Næsta skrefið var að útbreiða
esperanto. Það gekk betur en við
má.tti búast. í Þýskalandi, Frakk-
landi, Svíþjóð og Ríisslandi fjekk
esperanto mikið fylgi og duglega
brautryðjendur, og innan fárra1
ára hafði það náð til allri Evrópu-
landanna, austur t.il Asíu og til
Ameríku.
Árið 1905 kom fyrsta alþjóða-
þing esperantista saman í Bou-
logne-sur-mer. Þar voru mættir
fulltrúar frá 20 löndum.
Esperantohreyfingin tók hröð-
um framförum eftir þetta fyrsta
þing, hraðari en nokkru sinni áð-
ur. — Forseti þessa þings var
Zamenhof sjálfur- Þar sá hann
rætast bernskuhugsjón sína. Hann
sá menn frá ýmsum löndum koma.
saman í friði og sameiningu, en
áður þekti hann aðeins ófrið og
sundrung milli þjóðflokkanna. Þar
var talað eitt mál, sem enginn átti
erfitt með að skilja. Þar ríkti full-
kominn friður og eining.
Næstu ár var alþjóðaþingið
haldið í Genéve og þar mættir
fulltrúar frá 80 löndum og síðan
var þingið háð árh til 1914.Þ4 var
það haldið í París og þar mættir
fulltrúar frá 50 löndum. Þannig:
óx esperanto stöðugt fylgi. t skól-
um var víða farið að kenna það
sem aukanámsgrein. En þá braust
út heimsófriðurinn sem kom hart
niður á esperanto eins og öllum
öðrum alþjöðahreyfingum. En þó
var haldið alþjóðaþing í Ameríku
á meðan á st.ríðinu stóð. Árið 1920
var fyrst haldið alþjóðaþing í
Evrópu eftr stríðið.
Viðskifti þjóðanna höfðu aldrei
orðið eins mikil og eftir stríðið.
Menn sáu þá fljótt, að viðskifta-
kerfi þjóðanna þarfnaðist hjálpar-
máls. Af hinum ýmsu tungum
stöfuðu erfiðleikar og jafnvel tafði
fyrir viðskiftum. Einn stórkaup-
maður í London sagði nýlega, að
þegar hann fengi pantanir á ensku
og frönsku frá útlöndum, þá væri
hann oft í vafa með að skilja til
lilítar það, sem í þeím stæði, en
pantanir á esperanto væri hann
aldrei í vafa með að skilja.
Eitt af stærstu verslunarfyrir-
tækjum í París reyndi nothæfni
esperantos, um 1930, í verslun
milli landa og eftir þá reynslu
mælti það eindregið með því. að
þjóðirnar tækju það upp. sem al-
þjóða verslunarmál. t Leipzig og
Frankfurt voru jafnvel st.ofnaðar
■esperantoskrifstofur af kaupstefn-
um. Þannig óx sífelt áhugi fyrir
esperanto á verslunarsviðinu. Einn
ig var þá byrjað að útvarpa á
esperanto frá ýmsum stöðvum. —
Ýmsir' vísindamenn tóku það líka
í þjónustu sína.
Esperantonámskeið fara nú fram
í liinum ýmsu löndum og víða
er það tekið upp sem aukanáms-
grein í skólum t. d. má nefna
fjóra af helstu verslunarskólunum
í París óg 1930—1931 var það
kent í 20 barnaskólum í Berlín og
við háskólann í Liverpool, Genéve
og einnig við nokkrá háskóla í
Bandaríkjunum o. fl. o. fl. Þetta
eru aðeins örfá dæmi.
Með mestum hraða breiðist esp-
eranto nií út í Svíþjóð, Hollandi,
Japan, Tjekkóslóvakíu og Rúss-
landi.
Það, sem mest hefir hjálpað út-^
breiðslu esperanto á síðustu árum,
er liin fræga kensluaðferð, sem
kend er við Andreo Ce, sem
fann hana upp. Þar fer kensla
fram sem samtal milli kennara og
nemenda; engar bækur notaðar.
Þannig lærist miá.lið til fullnustu
með lítilli fyrirhöfn.
Aðalbraut.ryðjendur esperanto-
hreyfingarinnar hjer á landi eru
Þorsteinn Þorsteinsson liagstofu-
stjóri, sem gaf út kenslubók í
esperanto 1909. Þórbergur Þórð-
arson, sem hefir árleg esperanto-
námskeið, þar sem hann kennir
eftir hinni frægu Ce-Aðferð, hjer
í Reykjavík. Ólafur Þ. Kristjáns-
son, sem kennir esperanto og hefir
meðal annars ritað mjög fróðlega
bók um fsland á því máli. og Jón
LI. Guðmundsson, sem nti er ritari
esperantofjelagsins í Reykjavík.
Jóhannes Helgason frá Vík.
Starf mæðrastyrks-
nefndarinnar
— Mæðrastyrksnefndin þakkar
hjartanlega öllum þeim, sem sendu
henni gjafir um jólin, til styrktar
einstæðum mæðrum. Samskotin
urðu alls 970 krónur auk fata
sendinga, og var þeim skift milli
32 kvenna.
Þó mæðrastyrksnefndin hafi
ekki það hlutverk að starfa að
góðgerðum, heldur, að vinna að
því, að undirbúa löggjöf um
mæðrastyrki, ,sem sjeu viðurkenn-
ing 4 starfi móðurinnar fyrir
þjóðfjelagið, þá hefir hún í þessu
undirbúningsstarfi sínu haft svo
mikil kynni af bágindum ein-
stæðra mæðra, að ráðist var í að
leita samskota til þess að geta.
glatt nokkrar þeirra um jólin -—
og látið þær finna að þeim væri
ekki alveg gleymt, þó sjálfar um-
bæturnar, sem keppt var að hafi
orðið að bíða eftir skilningi vald-
liafanna.
Hafa samskot farið fram um
þrenn jól.
Konurnar hafa beðið okkur að
flytja gefendunum innilegar þakk-
ir sínar, einmitt fyrir það að ein-
hver myndi eftir þeim, eins og
ein þeirra sagði. f þessum hóp eru
ýmsar konur, sem hafa sig lítt
frammi þar sem um góðgerðir er
að ræða og eiga bágt. mel að
biðja. Suma.r taka jafnvel hálf-
liikandi á móti gjöfum, ef einhver
kynni að vera, sem enhþá ætti
erfiðai’a en þær, og benda. þá
stundum á aðrar, sem væru hjáíp-
ar þurfi líka.
1 fyrra kom það fyrir, að konan,
sem átti að fá stærstu jólagjöfina,
75 kr„ bað okkur um að taka 25
kr. af því handa annari fátækri
konu. Þektum við þó vel ástæð-
ur þessarar konu, en hún vissi
að margar voru mæðurnar sem
þurftu hjálpar.
Síðan útlilutuninni var lokið
liöfum við fengið vitneskju um
ýmsar bágstaddar konur, en höf-
um nú engu fje að miðla. Skrif-
stofa nefndarinnar verður fram-
vegis opin á mánudags- og fimtu-
dagskvöldum kl. 10-—8 á Vinnu-
miðstöð kvenna, Þingholtsstr. 18.
Eru þar veittar leiðbeiningar kon-
um, sem leita þurfa rjettar sms
(svo sem ógiftum mæðrum og frá-
skildum konum) svo og teknar
skýrslur um hagi ekkna. og ann-
ara einstæðra mæðra.
Teljum við víst að þangað muni
leita konur sem eru hjáiparþurfa
og verðpm við því enn á ný að
treysta á góðvild bæjarbúa svo við
þurfum ekki að láta konurnar
synjandi frá okkur fara. Gjöfum
verður veitt móttaka á skrifstofu
Morgunbláðsins og í Vinnustöð
lcvenna.
L. V.
Frá Nareqi.
Osló, 26. jan. NRP. FB
' Vinnudeilu afstýrt.
Á fundi hjá sáttasemjara ríkis-
ins í gær varð það að samkomu-
lagi milli Fjelags atvinnurekenda
og landssambands verkalýðsfjelag
anna, að framlengja skyldi um
árs bil núgildandi launakjör.
Ekkert skíðafæri.
Horten skíðaklúbburinn hefir
orðið að fresta skíðamótum þeim,
sem frarn áttu að fara, handsmóti
og minningarmóti í fjelaginu,
vegna þess hve skíðafæri er slæmt..
Góður afli í Hvítahafi.
Útlendir botnvörpungar að veið-
iim í Hvítahafi og Norður-fshafi
að undanförnu, hafa veitt vel.
Viðskifti Frakka og- Breta.
London 26. jan.
Samkvæmt nýútkomnum hag-
skýrslum hafa viðskifti Breta og
Frakka verið helmingi minni á
sl. ári, 1932. en þau voru 1931.
Bæði innflutningur og útflutning-
ur til Bretlands minkaði stórum.
En verslunarjöfnuðurinn er Bret-
landi í hag, en var Frakklandi í
hag 1931.